Emblemata amatoria
(1983)–P.C. Hooft, C.G. Plemp–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 210]
| |
a. Daniel HeinsiusAen de Ionckvrouwen van Hollandt.
1[regelnummer]
Ghy liefelick gheslacht, dat Venus heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven,
Die met u ooghen saeyt dat vriendelicke saedt,
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staedt.
5[regelnummer]
Ionckvrouwen, 't is om u, ick sweere by de handen
Van onsen kleynen God, ick sweere by zijn banden,
Ick sweere by den pijl, die my doorsteeckt het hert,
Die oorsaeck is gheweest van dese mijne smert.
Ionckvrouwen, 't is om u, ick sweere by die schoone,
10[regelnummer]
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone,
Die my heeft in haer macht, ick sweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick sweere by dat licht dat zy my pleecht te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van mijn leven,
15[regelnummer]
Het is om dy gheweest, alleen om dese saeck,
Dat ick Cupido wil gaen leeren onse spraeck.
Self Venus van dit jaer (het is niet langh' gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rijcke steden,
Den silveren dau viel ghedruppelt hier en daer
20[regelnummer]
Waer zy ghingh ofte stondt van haer schoon gouden haer:
Zy wou dat haren zoon by my wat zou verkeeren,
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren,
Ick gaf haer goeden moet, ick seyd'het zou wel zijn,
Het kindt was ionck ghenoech, zy liet het daer by mijn.
25[regelnummer]
Hy woonde vast by my, wy zouden Hollandts spreken,
Hy hadd' de spraecke vast in thien of twellef weken.
Ick hebbe menighmael als ickse ligghen vandt,
Zijn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ghinck, in plaetse van bedancken
30[regelnummer]
Sandt hy my eenen pijl (het zijn zijn oude rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet,
Die my altijdt in vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl! dat is hy O Ionckvrouwen,
| |
[pagina 211]
| |
Die my eerst heeft gheleert, de hoop op een te bouwen,
35[regelnummer]
Die my eerst heeft gheleert, die my eerst voor ghewis
Doet smaecken in mijn hert wat het voor een volck is,
Dat volck, dat soete volck, dat volck dat met haer spreken
End'met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken,
Dat met haer claer ghesicht, als sterren in de nacht
40[regelnummer]
Can buyghen ons ghemoet, can buyghen onse cracht,
De oorsaeck van ons smert, de oorsaeck van ons vreuchden,
De oorsaeck van ons quaedt, de oorsaeck van ons deuchden.
Ick meen gheen soeter dier wordt van de Son verlicht
Als een soet meysken is van liefelijck ghesicht.
45[regelnummer]
Dat ick de Sonne waer, oft dat ick haeren waghen
Een dagh moght ofte twee doen gaen naer mijn behaghen,
Ick soude stille staen soo dickwils inde locht
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer ick zoud'haer ooghen maecken
50[regelnummer]
Twee sterren inde locht, dat zy my mochten naecken.
Dat ickse moght aensien, ick zoudese doen staen
In midden shemels throon niet verre van de Maen.
Hoe menichmael heb ick ghewenst te moghen wesen
Een bie, een cleyne bie, om honich te gaen lesen
55[regelnummer]
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Soo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt.
Dan comt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet in mijn siel, en doet mijn hert weer open,
Dan swem ick in de vreucht, Cupido jont mijn jeucht
60[regelnummer]
Dat zy haer leven lanck gheniete dese vreucht.
Cupido dat ick condt zoo licht zo cleyne wesen
Gelijck een cleyne vlieg', my denckt ick waer ghenesen.
Ick zoud een huysken recht gaen maecken by den mondt
Van mijn vercoren lief daer ick in woonen cond'.
65[regelnummer]
Dat zou mijn wooningh zijn, daer zoud'ick altijdts suyghen
Dat hemels lieflijck nat, ick soud'haer hert gaen buyghen,
End'in het mijn doen gaen, ick zoude woonen daer
Totdat ick in haer hert oft zy int mijne waer.
Och dat ick overlangh nat hebbe connen smaeken,
70[regelnummer]
Wat dat de Liefde was, of daer toe eens gheraken:
Ick hadd'geen ander saeck ghenomen in den sin
Mijn leven dan alleen de liefelicke min.
Nu Venus wilt my doch vergeven myne sonde,
Dat ick voor desen tijdt niet overdencken conde,
75[regelnummer]
Wat dat de liefde was: het is een soete pijn
De welcke de mensch alleen doet sonder pijne zijn.
Ghelijck de creckels doen die in de bloemkens sweven
En by den soeten dau end' tnat des hemels leven,
Zoo gaet het oock met ons: de liefde can ons voen
80[regelnummer]
Ja sonder spijs oft cost, oft yet daer by te doen.
Het is een soeten dranck, het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert, het is een soeten seghen,
| |
[pagina 212]
| |
Het is den honich dan die uyt u aenschijn vloeyt,
O Venus borghery, daer mede ghy bespoeyt
85[regelnummer]
Bespoeyt ons drooghe ziel: als ghy ons wilt begheven
En moghen wy niet eens meer dencken om te leven:
Ons leven onse ziel ons herten zijn ghestelt
In uwe stercke macht, en vriendelick ghewelt:
Want Venus is een vrou, zy heeft ons oock de vrouwen
90[regelnummer]
Ghegeven in de macht, dat is al ons behouwen.
Wat sou de wereldt zijn, wat waer des werelts grondt,
Ten waere datmen daer een lieflick Meysken vondt?
Men secht dat Iupiter als hy eerst alle saecken
Hier in des wereldts schoot begonnen heeft te maecken,
95[regelnummer]
Hem keerde drymaels om al lacchend', ende sprack,
Dat in des werelts rijck noch eene saeck ontbrack.
Hy maeckt' een aerdigh dier, hy ded' een dier voortcommen,
Een dier een lieflijck dier, dat wy een Meysken nommen.
Maer als hy't hadt volmaeckt, en sach zijn maecksel aen,
100[regelnummer]
Hoe dat het hem toe loech, en sach het voor hem staen,
Self in zijn eyghen werck creech hy zoo groot behaeghen,
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den God die met zijn stercke handt
End'tblixems vlammich vier doet daveren het landt,
105[regelnummer]
Hoe dickwils heeft hy self al sachtiens commen cruypen,
En naer dat soet aenschijn zijns alderliefste sluypen,
Dat was altijdt zijn plaets, den Hemel liet hij staen
Als hy maer naeden schoot van syn vriendinn' mocht gaen.
Ick acht hem levend'doot, ick sluyt hem van de menschen
110[regelnummer]
De welck een Meysken siet en niet en soude wenschen
Wat naerder haer te gaen, ick acht hem voor een hout
Die inde soete min al levende verflout.
Dat ick den hemel mocht voor Iupiter bewaeren,
Ick zou een nieuwe soort van volck daer in vergaren,
115[regelnummer]
De Meyskens souden syn het meeste volck daer in:
Dat waere recht een volck bequaem naer mijnen sin,
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren,
Dat souden soentjens zijn, daer woud'ick in verkeeren,
En wetten stellen voor, hoe datmen dat zou doen,
120[regelnummer]
En liefelick altijdt de soete minne voen.
Dees soete borghery sou van geen droefheyt weten,
Haet, tooren, ende nijt die moestmen daer vergeten.
Geen crijch en souder zijn, daer in, dan die gheschiet,
Met vreuchden en gheneucht, als Venus dat ghebiet.
125[regelnummer]
Doch zoo ick niet en can tot mijne wenschen comen,
Soo hebb'ick even wel u lieden voorghenomen
Dit boecxken als een merck, end'als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt.
Ionckvrouwen, laet dan eens u lieden soete straelen
130[regelnummer]
End'blinckende ghesicht daer vriendelijck op daelen,
En wenscht my, wenscht my toe, dat voor den soeten loon
| |
[pagina 213]
| |
Ick noch besitten mach Cupidoos sachte Croon:
Den hemel van dien Godt (O die hem mocht beerven)
Is inden lieven schoot van zijn vriendinn'te sterven:
135[regelnummer]
Den hemel van dien Godt is by het schoon aenschijn
Van zijne alderliefst altijdt te mogen zijn.
(Emblema Amatoria: Iam demum Emendata, Amsterdam, 1608, A2r-B1v). | |
b. In de Nederduytsche poemata (1616) is de voorstelling van de liefdeshemel poëtischer en erotischer geworden:De vesten souden sijn gevlochten en geweven
Van myrten die den soon van Venus ons sou geven:
De wallen souden sijn van traenen, die de bruyt,
Als zy te bedde gaet, den eersten nacht stort uyt.
120[regelnummer]
Want daer staet altijdt een van Venus kleyne knapen
Niet verre van het bed', soo haest als zy gaet slapen,
En gaert dat kost'lick nat, en nemet wel gewis,
Om dat het huyden daechs niet veel te krijgen is.
|
|