Dapes inemptae of De Moufe-schans, dat is de soeticheyt des buyten-levens vergheselschapt met de boucken
(1621)–Petrus Hondius–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
Den eersten ganck.
| |
[pagina 2]
| |
Naer de sonde is hy verdreven
Vyt den lust-hof onses Godts,
Om in sorghe en vrees te leven,
Naer den reghel sijns gebodts:
Wy sijn kinders allegaer
Volghen onsen eersten Vaer;
Loopen uyt het hof des Heeren,
En in sonden ons geneeren.
Van s'ghelijcx de straffe dragen
Van de sonden wel verdient,
Die ons in de Steden jaghen
Om te soecken onsen vrient:
En te vlieden onse straf
Die hy ons te lant-waert gaf
Van de Wolven ende Beeren,
Altijts gratich ons te deeren:
Ga naar voetnoot*Maer de straffe die wy vlieden,
Vinden wy voor ons ghestelt
Meer en beter by de lieden,
Dan in een vry open velt.
Daer en is gheen wilt ghediert,
Dat soo t'een op t'ander tiert,
En den menschen is vyander,
Als de mensche d'een den ander.
t'Is in Steden best te leeren
Al wat wilde beesten doen,
Daer de Wolven haer geneeren
En gerust haer jonghen voen;
Daer den een den anderen eet,
En der beesten aert vergeet,
Die in bosschen en in hagen
Van malcanderen noyt en claghen.
Noyt en vontmen Wolf of Beeren,
Of gediert van eender aert,
D'een den anderen op verteeren,
Van malcanderen zijn vervaert;
| |
[pagina 3]
| |
Sulcx de menschen groot en cleen
In de Steden is gemeen:
Noch so doet met groote hoopen
Ons den noot naer Steden loopen;
Niet den noot die ons de beesten,
Maer de mensche selve weckt;
Daer de minste metten meesten
Ons tot eyghen straffe streckt.
Menschen vluchten van het lant,
Om malcanderen by der hant
In de noot en vrees te wesen;
Noch en zijn sy niet ghenesen
Vanden noot van haer vyanden;
Die niet eer en zijn te vreen,
Of sy brenghen oock ter schanden
Selfs malcandren in de Steen:
Want den menschelijcken stijl
Is te listich en subtijl,
Om met al sijn lust en sinnen
Niet het quade te versinnen.
Vreese en noot heeft eerst de Steden
Hier en daer by een gebracht;
Dat de noot en vrees niet deden
Steden waren min gheacht.
Ga naar voetnoot*Alser in voorleden pas
Vrees noch noot op aerden was,
Was de trouwe alleen de beste
Stadts-muer Poorte, Walle en Veste:
Elck een leefde in ruste en vrede
Als ghebroeders onder een,
Op sijn houve buyten Stede;
Niet en wasser onghemeen.
Elck een baende wel gherust
Sijnen acker naer sijn lust,
Hielt sijn huys op sijn maniere,
Niet en was ter werelt diere.
| |
[pagina 4]
| |
Oock soo was daer onder allen
Maer een herte waermen sagh;
Elck een hadde sijn bevallen,
In te leven dagh voor dagh.
Sonder sorge sonder nijt,
Van sijn haters wel bevrijt;
Niemant vreesde sijn gebeuren
Die hem conden controleuren.
Elck gebruyckte sijne vrinden
Als sijn eygen vleesch en bloet,
Die malcander soo beminden
Als de moer haer kinders doet.
Niemant wasser vremt geacht,
Wie hy was, hoe onverwacht;
Niemant sloot sijn camer deuren
Of voor vremd' of voor gebeuren:
En de tafel milt van spijse,
Sonder pracht of overdaet,
Naer te lantwaert is de wijse;
Van t'geen in de Hoven staet,
In de scheuren, in het stal,
In de velden over al,
In de bosschen en waranden,
In de waters, langst de stranden,
(Sonder naer de marckt te loopen)
Was daer altijts even claer,
Of gebraen in Son, te coopen
Op de straeten sijne waer.
Elck was aen sijn tafel vry,
Met sijn gast en beuren bly;
Sonder om te veel gerechten,
Of om t'schoon telioor te vechten.
Niemant hem begaf tot eten
Of hy bracht sijn sause me;
Niemant wasser aengesten
Of met alles was te vre.
| |
[pagina 5]
| |
Nam de spijse met gemack,
Die d'een d'ander niet verstack;
Sijnen nootdruft was de mate
Van de schotels vrouch en late.
Altijts vrolick was sijn herte,
Sonder glasen van santeen
In te stellen; die de smerte
Door het hooft en al de leen
Eerst verbreyden, ende dan
Lijf en ziel en heel den man,
Om sijn sotten lust te boeten,
Brengen seffens onder voeten.
Niemant wist een woort te spreken
Van het eynde leegh of hoogh
Om aen tafel uyt te steken
Met een hoogh vermeten oogh.
Al de tafels waren ront.
Al de spijse was gesont:
En een yder dede schincken,
Alsoo veel hy woude drincken.
Elck en een ginck achter straet
Als in huys getoyt, gecleet;
s'Morgens vrouch en t'savonts laete,
Altijts even toegereet:
Sonder dat de vrouwe of maecht,
Haer moest soucken wel behaecht
Ende wel geacht te maecken,
Met een anders cleet te laecken:
Sonder datse halve dagen
In haer hullen ginck besteen,
En den spiegel eerst moest vragen
Ofse wel voor deur mocht treen:
En een yder, achter straet
Wiert gekent in sijnen staet,
Aen sijn port en aen sijn cleeren;
Sonder yemant te verneeren,
| |
[pagina 6]
| |
Of hem selven te verhoogen:
Want de deucht en eerbaerheyt
Was een yder voor sijn ooghen
Tot een wissen prijs geleyt.
Niemant wist op desen tijt
Wat den haet of wat den nijt
Was voor handel; of te lieghen
Om sijn naesten te bedrieghen
Elck een droech een open herte,
Datmen voor sijn ooghen sagh
Of sijn blijschap of sijn smerte,
Alsoo helder als den dagh.
Niemant claechde sonder reen
Yder was met t'sijn te vreen,
Wisten niet van yet te veynsen,
Of te spreken sonder peynsen:
Maer nu onvrede en mistrouwen,
Ga naar voetnoot*(Beyde susters van een dracht) Hebben Steden op gaen bouwen, T'open hert wert min geacht:
Hierom ist dat trou gewis
Noch uyt Stadt gebannen is;
En in plaets van rust en vrede,
Woont krackeel en twist in Stede.
Beter kansen noch gevonden
Worden, buyten op het lant,
Daerse was in aller stonden
Eermen Stadt op aerden vant;
Dan in Stadt, daer oyt en noch
Onvre woonen en bedroch;
Daer de pracht en hoverdije
Meest logeert met jalousie,
Daer de goede niet en moghen
Wel gherust en wel te vreen
Langher wesen, dan gedoghen
Haer gebeuren in de Steen.
| |
[pagina 7]
| |
In de Steden leertmen best,
Hoemen sijnen nasten quest;
En die meest de Stadt beminnen,
Alderbest haer quaet versinnen,
Om te draghen sonder reden
Teghens yemant sijne pijck,
En niet eer te zijn te vreden
Of hy stoot hem van den dijck:
Immers soo hy niet en can
Neder vellen sijnen man,
Naer sijn wille en sijn gelieven,
Soeckt sijn eere en naem te grieven;
Gaet van achter altijts bassen,
En naer hem de tonge steeckt;
En van vooren weet te passen,
Dat hy soo sijn sinnen breeckt,
Datmn hem voor sijnen vrint
Groet en acht, die hem bemint;
Die om sijnen moet te wreken,
Gheeft van achter al de steken.
In de Steden moetmen soucken,
Wat men van ondanckbaerheyt
Rapen can uyt alle houcken;
Daer men sonder herte vleyt.
Hier sien ick lanckst straete gaen,
Die met haet en nijt belaen,
Al de deucht aen hem bewesen
Out veracht en ongepresen:
En met eenen borst vermeten,
Gaet den welvaert hem ghedaen
Of vercleenen of vergeten,
Nu hy half is uyt den quaen;
Die noch eensins metter gangh
Wist te vleyen, alsoo langh
Als hy naeckt en cael geseten,
Onder voeten was gesmeten.
| |
[pagina 8]
| |
Nu hy meynt te peert te rijden,
Op geholpen van sijn vrint,
Armen sot van cleyn bedijden
Is in sijnen staet verblint;
En t'weldadich hert vergeet,
Dat hem gaf de eerste beet,
Waer hy meest door is becomen,
Eer hy ginck hem selven romen,
Om een ander te verfoeyen
En te treden metter voet,
Die by niemant can geboeyen
Dan die sijnen wille doet:
Noch ist vele, soo hy maer
Gaet vergeten voor en naer
Al de deucht aen hem bewesen;
Sulcken is noch te genesen
En met weldaet t'overwinnen
Vrouch of laete metter tijt:
Maer die al sijn herte en sinnen
Laet vermalen inde nijt,
Om voor al t'vercregen goet
Toe te dragen quaden moet,
En een herte dat verlangen
Heeft sijn eygen vrient te prangen;
Die het goede gaet betalen
Van een ander hem gedaen,
Met hem voor den dach te halen
Wat voor quaet sijn hert belaen
(Als een ongesuyvert stal,
Vol van enckel bitter gal,
Niemants vrint dan die haer buygen
Naer sijn eygen vergenuygen)
Dencken derft, en derft versieren,
Om te wijsen sijnen gront,
En het diepste van sijn nieren
Heel te wesen ongesont;
| |
[pagina 9]
| |
Sulcke monsters alderbest
Werden in de Steen ghemest,
Daer sy in t'gedranck der lieden
Aldermeest haer hoorens bieden.
Daer de groote gaen haer gangen
Sonder eenich tegensegh;
En de cleyne met verlanghen
Volghen haer ghebaende wegh.
Watter is, soo jonck als out,
Nerghens af soo weynich hout
Binnen wallen in de Stede,
Als van liefde en van de vrede.
Ga naar voetnoot*Onder mannen ist ghemeyne,
Elck van anderen sijnen bal
T'onderloopen. Groot en cleyne
Anders niet veel doen en sal:
Ga naar voetnoot*En de vrouwen meestendeel Setten in den top geheel;
Sonder eenmael af te vraghen
Oft de casse can verdraghen.
Isser yemant onder allen
(Gaet de Steden door en door)
Die den moet sal laten vallen,
Gheeft den man haer slechts ghehoor?
Die niet verre boven staet,
(Weetse met de beurse raet)
In haer port, en cappe, en cleren,
In haer huysen te pareren,
In haer kinders op te toeyen,
Al ten grooten penninck waecht?
Met haer selven te vermoeyen,
Andre dan haer man behaecht?
Ga naar voetnoot*En de vrijsters jonck en out, Vallen op haer ouders stout;
En noch stouter op de tijden,
Die gheen orden meer en lijden.
| |
[pagina 10]
| |
Ga naar voetnoot*Die van Adel is gecomen Nae den ordinaren ganck;
Sal haer nerghens over schromen,
Van te maecken so veel stanck,
Ofse selfs ware in den stant
Van Princesse van het lant:
Ga naar voetnoot*Van s'ghelijcx de burgeressen, Gaen als Joffers van Princessen:
En noch dapper haer beclaghen,
(Als van sinnen heel berooft)
Datse niet heel bloot en dragen
Hare tuyten, hayr en hooft,
Scheerent u hier alle gaer
Op sijn Adels alsoo naer,
Dat haer Roesen en haer netten
T'hooft ten naesten open setten.
En haer op gheblasen boffen
Aen de cappen int gemeen
Van gout en van peerels stoffen,
En van steenen groot en cleen.
Die haer luysen niet en crout
Met een naelde fijn van gout,
Met een Diamant behanghen,
Mach alleen gaen hare gangen.
Die haer hals niet bloot en dragen,
Tot de borsten half ontdeckt,
En haer selfs daer in behaghen
Daer een ander mede geckt;
Meynen datse veel te seer
Haer vercleenen in haer eer,
Om beneffens haer gebeuren
Niet te connen wel gedeuren.
T'geen de groote eer weynich jaren
In de hoven maer en deen,
Gaen de cleyne nu vergaren
Lancx hoe meer in onse Steen,
| |
[pagina 11]
| |
Ende brenghen uyt den houck
Wat sy connen; even clouck
Om den hoochmoet sonder Redenvoering
Buyten orden te besteden.
Die gheen raet noch wel en weten,
Om te draghen om den hals,
Glase, gouwe, of peerle keten
Door te vele straet-gerals;
Draghen ketens voor haer port,
Op sijn Franciscaens gegort;
Om haer halsen alle dagen
Veelderhande stroppen dragen:
Of van steenen stijf van gouwe,
Of van peerels onder een,
Door gevlochten op te trouwe.
Enckel gout is te gemeen.
En de lobbe diemen draecht,
Naer gheen ander canten vraecht,
Dan die douck en stoffe sparen
Om haer rijcken t'openbaren.
Om de lobbe te vergeten
Comt de craghe in haer gesagh,
Twee drie dobbel uyt gemeten
By ghebeurte, voor den dagh;
Op haer ysers uyt gheset
Wijt en breet, om onverlet
Hals en borst voor yders ooghen
Op het ruymste te vertoogen:
Wel van onder en van boven
Met tandeersel handen breet
Op getoyt, en in de schroven
Als in leden toebereet.
Lapkens speltmen hier en daer,
Reyn ghesteven allegaer,
Dwers en nours aen alle wegen,
Eer den hals noch is ter deghen.
| |
[pagina 12]
| |
Gaetmen uyt, om lanckst der Stede
Wat sijn hertken op te doen,
Of sich buyten te vertreden
Lanckst de velden in het groen;
Die een aes meer schoonicheyt
Heeft dan ons ghebeuren meyt,
Salse vreesen t'eerster ueren
Ongemommet te verbeuren;
En haer claerheyt te verteeren
Daerse niet wel teghen mach;
Wint en Sonne soud' haer deeren,
Gaet gesleuyert al den dach.
En een andre die t'ghesicht
Van den minnaert niet en sticht,
Weet gheen raet te zijn gepresen
Dan met niet ghesien te wesen:
Die haer selven niet te sinne,
En noch min een ander staet,
Voor recepte vande minne
Ongevraecht gaet achter straet;
Sal haer aensicht alsoo wel
Als de eerste haer witter vel,
Om haer leelickheyt te verblommen,
Met haer maske gaen vermommen.
Wie van ons den dach van heden,
(Soot nu in de werelt gaet)
Geeft gheloof aen onse Steden;
Sal bevinden in der daet,
Dat den Hoofschen dicken locht
Inde Steden is ghebrocht;
Daer men altijts vroech en laete
Moet vermomt gaen achter straete.
Noch en houden in de Steden,
Buyten huyse, en op den dach,
Haer de vrouwen niet te vreden,
Met haer daghelicx beslach;
| |
[pagina 13]
| |
Doen dat selfs van achter straet,
Oock met haer te bedde gaet,
Dach en nacht al even blije,
Haer ghewoone slavernije:
Heel het voor-hooft wert met pijne
Toe ghebonden inder nacht;
Daer de moeder de Bagijne
Al te vroech heeft afghebracht:
Die nu wederom begint
Aen te nemen s'moeders kint;
En om t'voor-hooft van de ployen
Te bewaren, in het toyen.
Eermen t'hooft gaet neder leggen,
Langtmen uyt het nacht packet,
Smalle schrookens, diese seggen
Nu te zijn alom de Wet,
En t'gebruyck om in den slaep
Dienst te doen, van trouwe knaep,
Om het voorhooft tot den haren
Van de fronsen te bewaren.
t'Sou my beter moeten lusten,
Om te tellen al t'getoy,
Eer sy haer dan noch te rusten
Leggen, altijts even moy.
Haren cam douck voortgebrocht,
Aen de cant alom bewrocht,
Diemen gaet op tafel leggen,
Salt van stick tot sticke seggen:
Daer een halve meescherije
Craem-getuych voor alle man
Opgedaen licht op een rije,
Meer dan ick u seggen can;
Die ick op de Moufe schans
Niet dan naer den ouwen dans
Vinde, dienstich om te bruycken,
Cam en mutsen in te luycken;
| |
[pagina 14]
| |
Sonder eenmael te vermanen,
En soo nauwe gae te slaen,
Al die Steetsche fateranen,
Daermen s'nachts is me belaen;
Die de hoofsche borgerien,
Dickmaels weynich te bedien,
En op eenen dach gebooren
Hebben neerstich uyt vercooren.
Yder dochter in de Steden,
Naer den tijt nu immers gaet,
Hout haer selden eer te vreden,
Ofse nayt haer vollen naet.
Van de tabbaerts, is het lijf
Doorgaens vande Walvis stijf;
En de mouwen van s'ghelijcken
Laeten oock den sot uytkijcken:
Staen van biesen en baleynen
In haer houpen onderscheen,
En alleynskens haer vercleynen
Daerse vande schouwer scheen:
Wonder dienstlick en bequaem,
En haer vrouwen aengenaem,
Om haer armen uyt de boeyen
Niet te seere te vermoeyen.
Of wanneer sy selfs verlanghen
Om te wesen uyt de pijn,
Laten een paer mouwen hangen
Liever dan gheboeyt te sijn;
Maer en laten nimmermeer
T'herte vallen: even seer
Is den moet altijts verheven,
Alst de leden selfs begheven.
Om de armen braseletten
Is nu al den ouwen tijt.
Aen de mouwen de pignetten
Men nu anders niet en lijt,
| |
[pagina 15]
| |
Dan verheven wel en bet
Op haer bossen uyt geset,
Met haer hooghe pallissaten,
Niet dan werck van enckel gaten.
Langer nu de schorten dragen,
Voor die yet doch wesen wilt,
Is een doot sonde. Alle dage
Rieckt de jacht meer naer het wilt.
En de boorden van fluweel,
Die al waren t'hoochste deel
Van de beste in onse tijden;
Nu de minste quaelck verblijden.
Het en is gheen maecht met eeren,
Die haer rocken niet en boort
Sijde op sijde, en doet geneeren
Den bordeurder rechte voort:
Mach oock nerghens mede gaen,
Soo haer boorden rechte staen,
Of soo ligghen alse plegen;
Elck een soeckt de cromme wegen:
Moeten liggen als de baren,
Lanckst de keursen op en neer,
Om de sinnen te verclaren
Van haer vrouwen meer en meer;
Die so lopende als de zee,
Atijts soecken vaste ree,
En gedreven als de baren
In haer cleet haer openbaren.
Leggen houpen om de lenden,
Als een berch hout om het schip,
Daerse haer rocken over wenden.
Stellen een verborghen clip,
Daer veel schip breuck wert geleen,
In de Hoven in de Steen:
Dragen haer regael verborghen;
Laten elck voor t'sijne sorghen.
| |
[pagina 16]
| |
En de messen die sy pleghen
Lanck te draghen, wel gereet
In de keucken aller weghen,
Tot de spijse en potten heet;
Zijn van haer de helft ghecort;
Soo de keucken niet en wort
Erghens meer van haer betreden:
Met de deure wel te vreden.
En haer eyghen lepel draghen,
Wel besloten in de cas;
Daer haer moer naer moeste vragen;
Als haer moer een vrijster was.
En ghelijckmen alderbest
Hier het lant met rieten mest;
Draghen sy by hare messen
Oock haer vorcken om te messen.
Hare beenen die sy pleghen
Met saijette te bekleen,
Nu met zijde wel ter deghen
Licht van verwe toebereen.
In het oude Testament
Waren voet-schoen onbekent;
Bontmen solen om de voeten,
Om de wege, te begroeten:
Onse jonckheyt van s'ghelijcken
Volghen weder nieuwlicx aen
T'out ghebruyck aen alle wijcken,
En maer op haer solen gaen;
Die voor d'hiele en voor de teen
Maer een neusken smal en cleen
Draghen achter ende vooren,
Toe gebonden met twee ooren.
Soo de gheen die heden leven,
Nu haer Ouders mochten sien
Over thien jaer haer begheven,
Souden haer niet moghen lijen:
| |
[pagina 17]
| |
Souden schamen haren dracht,
Die haer dienstmaecht nu veracht;
En haer ouders nu vergeten,
Souden t'kint niet willen weten
Dat sijn moeder over langhe
Voor de werelt heeft versaeckt,
En hem selven alle gange
Grooter dan sijn ouders maeckt.
Die in Steden overslaet
Hoe het nu te wercke gaet,
Daer de vrouwen boven allen
Alles doen naer haer bevallen,
Toyen, moyen en besteden
Vren lanck met groot gewach,
Om haer selven wel te vreden
Op te stellen dach voor dach;
In der waerheyt kennen moet,
En beclaghen haren moet,
Die haer selven soo bemoeyen
Om te raecken in de boeyen;
Cleen, en reen, en vaste sluyten
Hooft en voeten, lijf en al;
Slechts alleene om uyt te muyten
Van het ander vrou getal.
Overwonnen vanden nijt,
Enckel slaven van den tijt;
Slaven van eens anders oogen,
Hare pijnbanck stil ghedoogen:
En haer selven eerst bekeuren,
Eerse derven stap of voet
Stellen buyten hare deuren;
Of verbeuren licht de boet.
Als de nacht-douck was te slecht;
Wiert de brouck-muts op gerecht.
En de mutse van de broucken,
Wierptmen weder achter houcken.
| |
[pagina 18]
| |
Vlus soo salmen de toppetten,
De paruycken, het capproen,
Voor de cappe gaen op setten:
t'Staet de vrouwen al te graen.
Oock en zijn niet buyten noot
Selfs de mans, van naeckt en bloot
Vyt geschut met vrouwe cleeren
Haer te moeten noch geneeren:
Daermen lange heeft sien de vrouwen
Draghen mutsen op haer hooft,
Die den naem van broucken houwen,
Van den mannen eerst berooft;
Sy haer nu niet meer te vreen
Houden met soo te besteen
Onse broucken op haer hoofden,
Soo sy oock den hoet niet roofden.
T'can de kinders noch wel heugen,
Wat een vrouwen swelte was:
Al haer spel en sou niet deugen,
Soo sy selfs niet op dit pas
Met een mannelick gelaet,
Drougen dagelicx op de straet,
Mannen hoen om als conqueste
Haer t'ontrecken vlus de reste.
Oock de mantels die wy dragen,
In de plaetse, al overlanck,
Van haer heucken haer behagen,
En treen onsen manne ganck.
In de Steen ist alles goet
Watmen wil en watmen doet.
Yder hooft doet daer ter degen,
Wat en soot hem is gelegen:
Sonder eenmael om te vragen,
Oft sijn beurte is of niet,
Al te doen en al te draghen,
Wat hy wil en wat hy siet.
| |
[pagina 19]
| |
En t'gebruyck dat achter straet
Van d'een deur tot d'ander gaet,
Mach noch wil oock achter straten
Niemant alder eerst verlaten.
Liever heeftmen met de reste
Crom te gaen, dan recht alleen;
In de Steden is het beste,
Van den tijt hem laten leen.
Yder acht hem even goet,
En van even edel bloet:
Hout de schande selfs geen schande, Daer t'gebruyck is vanden lande:
En bekleet soo sijn gebreken
Met een deuchdeloosen tijt;
En blijft in den modder steken,
Daer hy selfs de straffe al lijt.
Die van minder soorte zijn,
Sijn niet minder in den schijn
Dan de beste by der wegen
In voorleden tijden plegen:
En van hoofde tot de voeten
Muyten uyt elck best om best,
Om haer selfs met goeder moeten
Op te proncken met de rest:
Heel haer cappe en cap-gelaet
In den top in t'wilde staet,
Met haer hondert duysent ployen,
Achter houcken voor de vloyen;
En de wercken van de spellen,
Van de naelde, en legen tijt,
Haer schanse over ende stellen,
Selfs de treve tot een spijt.
Doen al t'gene datse sien
Van haer speel-genoot geschien,
En verscherpen hare sinnen
Om malcanderen t'overwinnen.
| |
[pagina 20]
| |
Comter yemant in gestreken
Buyten lande, nieu gekleet,
Nieu gehult, en vol van treken
Heel geweyich toe gereet;
Elcken een neemt thaerder baet,
Dat haer best te sinne staet,
Ende doet met eens te kijcken
Haer geleersaem herte blijcken.
Isser yemant onder allen
Die haer selven stilder draecht,
En in ootmoet heeft bevallen,
En niet naer de werelt vraecht;
Leeft ghelijck haer ouders deen,
Met haer cleeren wel te vreen,
Sonder in haer oude wesen
Vyt te muyten, om gepresen
Heen te treden achter straeten,
Om te smaden in haer hert
Haer gebeure cameraten;
Overal versteken wert.
Gaet alleene waerse gaet,
Op de marckt en achter straet;
Van de reste wert verwesen
Eyghen sinnich en mispresen.
Draecht de naem van devotare.
Wert met vinghers naer ghesien.
Is te vijs, en is te care,
Om te comen by de lien.
In de Steden is de wet
Voor een yder in geset,
Dat een yder op de wetten
Van de Steden nouw moet letten.
Ga naar voetnoot*Buyten op de Moufe-schanse Heeft de Ste-wet geen gesegh;
En t'gebruyck verliest haer canse,
Daer een yder gaet zijn wech.
| |
[pagina 21]
| |
Op en neer, en so hy wil.
Swijcht van sijn gebeuren stil;
En doet alle sijn gebeuren
Swijgen, en by hem ghedeuren.
Gaet, als in voorleden tijden
Eva dede in t'Paradijs,
Haer te landewaert verblijden,
Elcken dagh om best om prijs.
Wil sy uyt den huyse gaen,
Stelt haer deure soetkens aen;
Gaet, en keert, en onbekeken
Spreeckt, en hoort een ander spreken:
Is de voocht van hare cleeren,
Die sy draecht op haer gemack;
Sonder uyt de Stadt te leeren
Om te gorden, al den pack
Van de boeyen, die sy laet
Voor den borghelicken staet;
Met de boeren wel te vreden
Laet de borgers hare Steden.
Laetse proncken, laetse ruyschen
In haer sijde en haer fluweel:
Laetse schuyren, laetse kuyschen
Vren, dagen, jaren heel.
Laetse nemen emmermeer,
Haer vermaken alsoo seer,
Alst haer lust; om met vermoeyen
Haer te werpen in de boeyen.
Laetse quisten in haer leven
Tijt en gelt, om even blije
Sonder noot haer te begeven
Tot haer eygen slavernije.
Laetse wringhen wisp en dweyl;
En haer dagelicksche peyl,
Sonder op haer eer te letten,
Aen haer boon en scheursters setten.
| |
[pagina 22]
| |
Laet haer camers in haer wesen,
D'eene voor en d'ander naer,
Met Autaerkens uyt gelesen
Toe gemaeckt, die hier en daer
Op sijn steetsche kerremis
Staen te proncken; met vernis
Douck en boender werck voor weken
tWee drie dagen overstreken:
Daert van boven tot beneden
Is gebruynt en is gewit,
Is behangen t'aller steden,
Hier met dat, en daer met dit;
En soo seere geblancket,
Dat die op de vrouwe let,
Sy alleen in alle haer ruyse,
Is de vuylste vanden huyse.
Ons boerinne is wel te vreden,
Met soo veel en groot beslach
Niet soo dertel te besteden,
Aen haer camers dach voor dach:
Prijst een cuysche reynicheyt.
Reynen cock en reyne meyt.
Spijse, schotel, en servetten
Reyn, en schoone voor te setten.
Prijst een camer reyn behangen,
Elck naer sijnen eyghen staet,
Sonder boorden sonder gangen,
Sonder al het Ste-gelaet.
Boven allen prijstse noch
t'Herte suyver van bedroch,
Nederich en sonder veynsen,
Of sijn gasten te begreynsen;
En voor d'alder grootste ciere
Diese haer vrienden vooren stelt,
Is van woorden nergens diere:
Nergens met haer hooft gequelt.
| |
[pagina 23]
| |
Doet haer besten, om haer man,
Alsoo veel sy immers can,
Te vermaken t'aller tijden,
Met zijn gasten te verblijden.
Weet noch niet wat is te seggen,
Haer te dragen naer haer staet;
En wel in foset te leggen
Mont en lippen achter straet.
Noch en heeft niet op gerecht
De costume voor een recht;
Om haer selven met gebreken
Van een ander op te steken.
Hout haer vrijheyt buyten Stede;
Gaet getoyt, gehult, gecleet,
Wel gerust en wel te vrede
Soo t'gemack haer selver heet.
Derft haer huys van vooren aen
Wel gebruycken, onbelaen
Om veel camers uyt te houwen,
Heuschen afgodt van de vrouwen.
Gaet haer salen best stofferen
Met een ongeloken hert,
Om haer vrienden te logeren
Daer den schijn gebannen wert.
Ga naar voetnoot*In de Steden int gemeen,
Sijn de camers al te cleen
Naer mijn lust en mijn behagen,
Om een open hert te dragen.
Dan seer wel mach ick gelijen,
Dat die immers hem behaecht
In de grootste slavernijen,
Dat hy naer de Steden vraecht;
Daer hy sijnen macker vint
Die sijn naem met hem begint,
Dien hy in t'gedranck van velen
Best een luyster can gestelen;
| |
[pagina 24]
| |
Om een aensien haer te geven,
En te wesen sijnen Tolck,
Daer hy dickwils comt gedreven
Op een stroowisp onder t'volck.
Buyte Stede is hy bekent
Waer hy rugge of aensicht went,
Daer gheen straten vol van lieden
Hen onwetens voordeel bieden:
Yder weet hem uyt te leggen
Op een draetken heel van pas,
En op trouwe naer te seggen,
Wat hy is en wat hy was.
Isset wonder, dat de geen
Die hem selfs niet hout te vreen
Met sijn Vaders eygen eere,
Hem van t'lant te Ste waert keere?
Volcht hem naer; die u behagen
In de wilde werelt vint,
Daermen veeltijts hoort beclagen
t'Geen men al te laet versint;
Daermen dickwils in de beet
Is gerocht al eerment weet,
En beseft sijn open wonden
Eermen vyant heeft gevonden:
Daer de huysen en geslachten
Dickwils in twee drien gedeylt,
Om haer selfs elck meest te achten
Hebben Stadt in gront geseylt,
En haer selven oock met een
Brengen veeltijts in t'gemeen,
Eermen om siet, in het lijen,
Bey de kercke en politijen:
En om naer sijn sin te blussen,
Elcken een sijn hoogen moet
Treckt sijn memaet van het cussen,
En hem ruyter stelt te voet.
| |
[pagina 25]
| |
Spelen, hooghen bergh is mijn.
Heden mijn en morgen dijn.
En soo dickwils om de scherven
Van den pot, den pot bederven.
Maecken aenhanck, ende scheuren
Door haer stemmen opgesocht,
Straet van strate, deur van deuren,
Dickwils met gelt om gekocht.
En wanneer de meeste dan
Vooren gaen, soo volgen an
Licht de reste, en sijde kiesen
Om geen vrienden te verliesen.
Wat een huys dan onderwijlen
Lichter op gemeyne cost,
Als den staet aen haere stijlen
Onder graven is begost?
Die dan eenmael haren val
Onverwacht uyt broeden sal,
Als ten lesten al te late
Elck een roupt om hulpe en bate:
Weten dan de twee drie hoofden,
Die den onderbleuen staet
Eerstmael van haer rust beroofden,
Wel by tijde goeden raet;
Datse comen by der hant;
En bemercken, hoe den brant
Lichter is in Stadt te bringen,
Dan haer voortganck te bedwingen.
Hier te landewaert geseten
Gaen ick desen handel vlijen,
En gerustelick vergeten
Met van ver dien aentesijen.
Houde my hier uyt de pijn.
Laet de Steden diese zijn,
Als een hoop verwerde mieren
Door en door den ander swieren.
| |
[pagina 26]
| |
Daermen uyt can gaen noch inne,
Dan bekeken wel en bet
Van volck van verscheyden sinne,
Alsoo d'een op d'ander let:
Daer den een den ander streck
Van de deur siet in den beck;
Daer den een gebeur, t'verblijden
Van den ander niet can lijden.
Daermen altijts al te rijcke
Of al t'arm is naer den ganck:
Daerment alles van s'gelijcke,
Maeckt te cort of maeckt te lanck.
Daermen rock noch mantel draecht
Die een yder man behaecht:
Of te sparich nae het gilde,
Sijn mijn cleeren, of te milde.
Watmen crijcht het wert misgonnen.
Watmen doet het wert veracht,
Van die min of erger connen.
Altijts hoortmen schimp of clacht.
Waermen keert of waermen gaet
Vyt den huyse, of achter straet,
Vintmen sonder oyt te soucken,
Sijn spijen in alle houcken.
Selfs gemoete ick in de kercke
Nijt en hoochmoet wel ter deegh;
Niet een houcxken van een sercke
Of se clappet aller weegh.
Isser yemant meer begaeft,
Dan sijn beur man, meer gelaeft,
Maeckt hy vetter boterammen;
Sijnen beur sal hem vergrammen.
Wil ick nae de wetten leven,
Sonder my int dronck gelach
Met de reste te begeven:
En tot tuysschen al den dach;
| |
[pagina 27]
| |
Die met drincken haer verblijen,
En in t'spelen meest bedijen,
Sullen haer van my beclagen,
En my op te tonge dragen.
Selver mach ick mijnen Heere
Niet wel dienen soo ick moet;
Tis te weynich, tis te seere
Naer een yder is gemoet.
D'een mijn vrijheyt mijn benijt,
D'ander heet my hijpocrijt.
Nergens vinde ick in de Steden,
Dat my greyt en stelt te vreden.
Groote Steden boven allen
Steken uyt in groote pracht:
Oock soo vinde ick minst bevallen
In de Steden meest geacht;
Daer de sonde voor een wet
Door gewoonte is ingeset;
En een yder soeckt te lopen
Naer den ganck der meester hopen.
Cleyne Steden van s'gelijcken,
Deelen mede vanden aert
Van de groote en van de rijcke,
Alsoo d'een naer d'ander aert.
Selver dit ons cleyn convent,
Over Schelde quaelck bekent,
En in al sijn vier gewesten
Dicht besloten in sijn vesten,
Berst van nijt en alle sonden
Die voor mackers by de nijt
Meestendeele zijn bevonden,
En de liefde maecken quijt.
D'eenen wijnckel is te groot.
D'ander backt te witten broot.
Desen maeckt te groote vieren.
Drinckt te vele wijns en bieren.
| |
[pagina 28]
| |
Heeft hy vanden Heer vercregen
Meer dan sijn gebeuren doet;
Men benijt hem s'Heeren segen,
Die elck naer sijn wille voet.
En een yder selve gheeft
Part en deel daer hy van leeft,
Net soo veel, als telcken stonden
Voor hem noodich wert bevonden.
Selfs de Hoven die wy bouwen
Tot gerief van elcken een,
En de tafel die wy houwen
Voor de vrienden in t'gemeen;
d'Apoteke die wy hier
Garen op ons costen dier,
En bedeelen met verlangen,
Sonder mijte loons t'ontfangen?
Onder armen ende rijcken,
Sonder eenich onderscheet,
Niet een yder wel gelijcken;
Doen aen t'herte vele leet.
Oock selfs dit ons speelgedicht,
Velen swaer op t'herte licht;
En daer ander in verblijden,
Mijnen stijl sy my benijden.
Fy de Steden groote en cleene
Daer de ruste selver deert,
Daer een yder in t'ghemeene,
Van de deuchden is verneert,
Ende leeft niet soo hy moet,
En in t'hert selfs is gemoet,
Maer om Godes wet te laten
Volcht de wetten van de straten.
In de Steden, die geloken
Als van wallen, soo van hert,
Voor malcanderen altijts koken
Menich onrust ende smet:
| |
[pagina 29]
| |
Daermen mercket alderbest,
Hoe de eyers uyt het nest
Veeltijts van de stoutste wesels
Vyt ghesopen; groote esels
Dragen tabbaerts en bormetten;
Sitten daer sy moeten staen;
Spannen weersins hare netten;
En met goet zijn overlaen.
Sijn de simmen, die om hooch
Voor de kijckers staen ten tooch,
Om haer simheyt hooch verheven
Dies te beter glans te geven.
Van hoe velen soumen swijgen
Daermen nu soo vele af secht,
En die naer haer asem hijgen;
Waer de meester selve knecht:
Al de Steden sijn vergalt,
Bitter ist al watter valt
Lucht en wolcken zijn vergeven,
Die te Stewaert zijn verheven.
Niet en soecktmen daer te wesen,
Dan het geen men niet en is;
En om meest te zijn gepresen,
Slaetmen meest van deuchden mis.
Als ghy rijcke kleeren draecht,
Niemant naer u om en vraecht,
En de winckel is vergeten,
Daer u Vaer heeft in geseten.
Sijnen Soon die is verheven,
Naer hy sijnen moet verheft;
En gestadich daer beneven
Op een anders eere keft:
En het eerste dat hy weet,
Is dat hy hem selfs vergeet,
En waer hy van is gecomen,
Om op niet hem te beromen.
| |
[pagina 30]
| |
Wiste hy wie sijn ouders waren
En zijn vrienden altesaem;
Sijnen roem soude hy versparen,
En behouden haren naem:
Soude maecken, datmen oock
Min hem volchde op sijnen roock;
Om de schorte, naelde, en boucken
Van sijn ouders op te soecken,
En te wijsen hoe de tijden
Sijn verandert; en den moet,
Die den Soon te peert doet rijden
Daer de Vader ginck te voet:
Die niet wist te sijner stont,
Datmen sijne wapens vont;
Voor sijn Sone naer sijn leven,
Hem de spooren heeft gegeven.
In de Steden wert bevonden,
Dat de jongen uyt den dop
Quaelck gevallen, t'aller stonden
Vyt den misput climmen op;
En haer setten op den stoel,
Alsoo rasch als sy t'gevoel
Eenmael crijgen vander straten,
Om den misput te verlaten.
Ga naar voetnoot*Mijn vertreck is vander straten Buyten op de Moufe-schans;
Die t'gewoel der Steden haten
Houden my geselschap thans.
Daer en heb ick part noch deel
Van processen noch krakeel:
Hoverdie is daer verbannen,
Onder vrouwen ende mannen.
Daer en hoeve ick alle dage
Niet soo nouwe gae te slaen;
Hier de schoen, en daer de crage,
Om getoyt, gemoyt te staen.
| |
[pagina 31]
| |
Daer en ist soo nouw geen boet;
Niet te pluysen sijnen hoet:
Niet te vagen rock en cleeren;
Om den mantel te vereeren,
En de mensche te vergeten
Die hem op de schouwers draecht:
Die hem dickwils heeft versleten,
Eer hy eens hem selven vaecht;
En de sonden gade slaet
Daer hy in bemoddert staet,
Om sijn siele te vercuysschen.
Drincken, spelen, ende tuysschen
Is in Stadt te geender stonde,
Als t'geselschap u vermaent,
Nu ter tijt verboden sonde;
Laet ghy t'eens, ghy zijt verwaent;
Hout u beter als de rest,
Die ghy met u stilheyt quest.
Tis in Stede nu by velen
Schande, selfs niet me te spelen.
Daer my buyten op mijn Houve,
Niemant hier verlaeckt, verleyt:
Daer ick nimmermeer en houve
Dan wanneer t'my selve greyt,
Naer geselschap uyt te sien;
Soo men siet in Stadt geschien.
Al mijn beesten ende vruchten
Dagelicx mijn hooft verluchten:
Doen my licht t'geselschap staken
Dat my vraecht naer tijt verdrijf;
Gheven my soo groot vermaken,
Aen den geest en aen het lijf,
Als ick selfs gewenschen can.
In de Steden, alle man
Doet sijn beste, om sonder reden
Sijn gebeuren te vertreden.
| |
[pagina 32]
| |
Hier en comt te gheender tijden,
Alst in Stede dagelijcx doet,
Die mijn voorspoet my benijden,
Blijde in mijnen tegenspoet
Ben ick: blijde van s'gelijck
Sijn mijn beur-lien arm en rijck
Met haer beur-man t'aller tijde
Wel verheucht en dapper blijde.
Ben ick buyten op mijn houve
(Selden ist daert nergers mist)
In mijn hert bedruckt en drouve;
Nimmermeer my troost en mist,
Als ick mijn gebeure sien;
Met mijn schreyen en verblien;
Blijde en drouve telcker ure,
Als ick lacche of als ick treure:
Oock soo sal ick van s'gelijcken
Hem in sijnen drouven moet
Noyt verlaten of beswijcken,
Steunsel in sijn tegenspoet:
En wanneer hy is verheucht;
Ist my oock een dobbel vreucht;
En vermaeckt my me van binnen
Heel mijn herte en al mijn sinnen.
Ga naar voetnoot*Seght my doch waer in de Steden
Salmen vinden sulck een hert,
Dat met u sal zijn te vreden
In u vreucht en in u smert?
De geveynstheyt is te groot
Van de droefheyt in de noot:
En de blijschap van s'gelijcken,
Laet haer over rugge kijcken.
Eertijts plachtmen in de Hoven
Slechs te veynsen; nu ter tijt
Is het veynsen oock verschoven
In de Steden, thaerder spijt.
| |
[pagina 33]
| |
Voor het aensicht ismen vrint
Achter rug men schae versint
Van de gheen die van te vooren
Men voor vrienden heeft vercooren.
Al den handel in de Steden
Is vermomt al waermen gaet;
Meer dan in den tijt voorleden,
Soo my noch wel vooren staet:
Alsmen vry sijn vrient besocht,
En sijn schotel mede brocht;
Was genoot, en noode tsamen
Eermen by den ander quamen:
Die nu yemant in de Steden
Aen sijn vrienden tafel noot,
T'moet eerst hebben al sijn leden.
Elck teljoor sijn witte broot.
En gebacken, en gebraen
Moet rijck op de tafel staen.
Venesoenen alderande
Op gesocht ver buyten lande.
Twee drie soorten vande wijnen;
Die met stommen op geset,
Meer verwecken dan verdwijnen
Lust om drincken wel en bet:
En het hooft dan daeghs daer aen
Met de naer wee soo belaen,
Dat de straffe wel ter degen
Van het drincken wert gedregen.
Over al nu in de Steden,
Wert alsulcken overdaet
Liever twee drie mael geleden
Binnen t'jaer, dan vrouch en laet
Sijnen vrient op sijn gemack,
(Sonder seffens sijnen sack
Op te vullen) telcken male
Naer sijn lusten te onthalen.
| |
[pagina 34]
| |
Dickwils hebbe ick sien gebeuren,
Sulcken een het heele jaer
In sijn huys alleene treuren;
Die sijn vrienden allegaer,
Om haer allen onder een
Te vercroppen int gemeen;
Eens maer binnen twee drie jaren
Pleecht aen tafel te vergaren:
Daer sy sonder lust of sinnen,
Van t'gesichte schier vervult,
Niet en weten waer beginnen:
En verliesen haer gedult
Met soo lange op eenen bocht
Daer te sitten buyten locht;
Ende niet soo ras vergeten
Als met appetijt te eten:
En de selve goede knechten,
Die haer vrienden alsoo wel
Weten alles voor te rechten
In het crop feest; breken t'spel,
Alser eenichsins gewach
Is, van vrienden al den dach
Op sijn ordinare gangen
Aen sijn tafel te ontfangen.
Al de vrienschap is gelegen
Huyden daeghs in eenen schijn;
En een yder is bedegen
Om hier meester in te zijn.
Ga naar voetnoot*Buyten op de Moufe schans,
Weet men op de tafel gans
Heel het jaer door niet te spreken
Dan van elck sijn broot te breken:
En aent daeghlicx ammelaken,
Met een yder die der comt,
Stille en goede cier te maken:
Dat voor niemant niet en schromt.
| |
[pagina 35]
| |
Comt mijn vrient in groot getal;
Men den tafel langen sal,
Om de vrienden meest te achten
Die haer niet en laten wachten.
In de Stadt ist ongepresen
In te comen ongenoot:
En aen tafel vry te wesen,
Is een bot of stoutheyt groot.
Noch al, hebbe ick goeden moet;
Dat gelijckmen buyten doet,
Men noch eens van ons sal leeren
Binnen Stede te verkeren;
Conde maer den hooch-moet vallen,
Die by mencke wert gesien;
En de quaetste pest van allen,
Die noyt vrienschap laet bedien,
Hout voorsekert, alsmen siet
Hoe het buyten hier geschiet,
Hoe de vrijheyt en de minne
Met malcanderen best versinnen,
Middel om daer voor te setten
De pasteye van het hert
Ongeveynst, en te beletten
Datse niet vermuylt en wert;
Dat in Stede metter tijt,
Men sal lichte maken quijt,
Al den schijn om wat te wesen,
En voor niet te zijn gepresen.
Mijnen moet ick onder tussen
Noch sal buyten op het lant
Alsoo langhe in vrede blussen,
Alsmen hout sijn oude stant
Inde Steden, ende wert
In het out gebruyck verwert,
En de wetten van de straten
Noch niet heel en can verlaten;
| |
[pagina 36]
| |
Om hem selven op te proncken
Binnen huys en achter straet,
En van door den hoet te loncken,
Naer die voor my henen gaet:
Ick en weet van sulck gekijck
Nergens buyten op den dijck;
Elck met t'sijne wel te vreden,
Gaet sijn eygen wegh betreden.
Gaet recht henen sijne gangen,
Sonder eenmael om te sien
Naer een ander, met verlangen
Van by t'sijne te bedijen
Danckt den Heere, die hem geeft
Alle dinck waer hy by leeft:
En te vreen met Godes segen, Is tot niemants goet genegen:
Geeft een ander van s'gelijcken,
Immers stoffe van bedien,
Om hem drouve te bekijcken,
En misgonstich om te sien.
En wie sal hier mijnen stant
My benijden op het lant,
Ende naer den stijl der Steden
Met mijn eer quaelck zijn te vreden,
Die ick anders gheene en drage
Dan die my onwetens geeft
Mijn gebeurte met behagen,
Die met mijn hier buyten leeft?
Daer ick van geen hoff bonnet,
Noch van tabbaert ben belet,
Om mijn hoochmoet uyt te blussen
Met te sitten op het cussen?
Niemant soucke ick hier te vleyen;
En van ander ongevleyt,
Op mijn ouders gras te weyen
Boven allen my begreyt.
| |
[pagina 37]
| |
Niemants schande my vermaeckt,
Daer een ander in geraeckt.
Niemants eere ick oock benijde;
Met hem drouve en met hem blijde.
Niemants vrienschap van wat state
Is my noot te loopen nae;
Niemant vreese ick die my hate,
Of versorge mijne schae.
En mijn hooft, noch sin noch hert,
Dagelijcx gequollen wert,
Met de nouwe steetsche keuren,
Die ick sluyte buyten deuren.
Noyt en late ick wel te slapen,
Als de wint haer hooch verheft,
En den zee-god met sijn knapen
Hier aen onse hoofden keft:
Al mijn schepen zijn opt droogh,
Staen my daeglicx voor mijn oogh;
Buyten vreese van de rovers,
Ruysschen onder hare lovers.
Al de renten die ick houwe,
Sijn van outs mijn toe bereet;
En de landen die ick bouwe,
Sijn vercregen sonder sweet.
Daer met houde ick my te vreen,
Buyten sorge vande Steen,
In mijn schelpen in gecropen,
Sonder ver van huys te lopen:
Sonder winckels ofte boucken,
Schult of inschult gae te slaen;
Coopmanschappen op te soucken,
Soo in Stede wert gedaen.
Ga naar voetnoot*Daer een yder alle daegh
Op een nieuwen crijcht behaegh
Van sijn handel te verbreeden;
Of te zee-waerts uyt te reeden.
| |
[pagina 38]
| |
Sijn profijt aen alle houcken,
Daer de groote en cleyne zee
Water levert, op te soucken;
Dickwils in het ongeree
En niet altijts voor de wint:
Somtijts mede daer hy t'vint
Eert gemijnt is, en ter degen
Aen de kaeye is af geslegen.
In de Steden ist de wijse
Dat een yder altijts groeyt;
Nimmer dale, en altijts rijse,
Altijts in sijn sorgh vermoeyt:
Daer de cleen sijn beste doet,
Om de grooter onder voet
Heen of morgen eens te bringen;
Of sijn hals in tween te springen:
Nimmermeer en is te vreden
Met te gaen sijn ouden ganck,
En sijn aerbeyt te besteden
Tot sijn ordinaren vanck.
Watmen in de Stadt begint,
Tis verlies die niet en wint.
Tis niet comen tot beclijven,
Altijts op een voet te blijven.
Onder tusschen datter vele,
Die te hooch vliecht oft te ras;
Breeckt sijn necke of breeckt sijn kele,
Eer hy wiste waer hy was.
Ga naar voetnoot*Op mijn Houve, gae ick heen Al mijn ouwe gangen treen:
Sluyte buyten Hof en hecken
Al de Steetsche cromme trecken.
Sie mijn beur-vreucht sonder pijne;
Soo mijn beur de mijne doet.
Ben te vreden met het mijne,
Altijts even wel gemoet.
| |
[pagina 39]
| |
Daer en werde ick niet benijt,
Worde ick niet het mijne quijt:
Leve sonder voor den morgen
Op sijn steetsche veel te sorgen.
Daer en werde ick niet bekeken,
Gaen ick uyt of gaen ick in;
Mach daer over luyde spreken,
En doen alles naer mijn sin
Met mijn vrient die my besiet:
Die hier geen schele ooge vliet,
Van de geen die hem benijden,
Met de vrienden te verblijden.
Daer en wert geen deur gehangen;
Om my binnen meur of wal
Alsoo lange tijt te vangen,
Alst een ander lieven sal.
Ick ben meester van de wacht;
Die op iemant anders acht
Dan op my; om poorte en deuren
Open ende toe te keuren;
En mijn herte dat geloken
Was in een geloken Stadt,
En oock dickwils schier gebroken
Sat hier binnen moede en mat,
Wert daer buyten metter spoet
Op gedaen: en mijn gemoet
In een open lucht geseten,
Gaet de drouve lucht vergeten:
Schept haer asem in het groene,
En vergroent in haren aert,
Van den morgent tot den noene,
Van den noene nederwaert,
Tot den diepen bruynen nacht:
Even vlijtich en bedacht,
Altijts van verstant en sinnen
Even versch om te beginnen.
| |
[pagina 40]
| |
Als den avont is gecomen,
Comt met eenen oock de rust;
Die my geen tijts wert benomen
Van de straten ongerust.
Ga naar voetnoot*Soo den Ste-man wel bedacht
Waerom hy de Steden acht,
Daer het Gast-huys van gebreken
Is van buyten in geweken;
Daer den alder besten handel
Diemen op der straten doet
Is vol hooghmoets, en den wandel
Vol bedrochs en overvloet;
Daer den naem van coopmanschap,
Veel bevrijt van achter clap,
Die int stelen ende rooven
Voor den mensch subtijl verdooven
Haer bedroch en hare schande;
Even of den Rechter hoogh,
Niet ter zee bey en ter lande
Over al slouch scherp de oogh;
Om te straffen t'sijner tijt,
Al den haet en al den nijt,
Met t'bedroch dat t'aller stonden
In de Steden wert bevonden;
Geenen borger vande Stede
Bleve een ure binnen wal;
Noch en waer niet eer te vrede,
Voor hy stonde buytent stal,
Daer de beesten alle gaer,
In een menschelick gevaer,
Lancx de straete, in groote hoopen
Vyt de wildernisse loopen.
Ga naar voetnoot*Blijve in Stad die daer wil blijven;
Mijnen lust is op het velt:
Hier sal mijnen geest beclijven, In een helder lucht gestelt:
| |
[pagina 41]
| |
Daer ick selfs mijn meester ben;
En voor alles my gewen,
Om hier buyten vander straten
Al t'gebreck der Steen te laten;
En met vreuchden te gewennen
Buyten al t'gewoel te staen;
Sonder rossen, sonder rennen,
Al te Sted-waert wert gedaen.
Hier en quelle ick mijnen geest
Niet, te leven naer de leest
Van een anders wel behagen.
Doen hier alles sonder vragen.
Geen behendige Cassieren,
Gaen als Jonckers op getoyt,
Met mijn schijven te vertieren.
Ghenen Maeckelaer beroyt,
Vaecht het vette van sijn muyl,
Maeckt zijn ruyge vingers vuyl,
Met mijn penningen te hoopen,
En mijn waren te vercoopen.
Gheen behendige facteuren,
Vollen haren legen sack,
Met het mijne t'avonteuren
Op haer stoelkens met gemack.
Ick ben selfs te lant waert hier
T'allen tijden mijn Cassier.
Ick ben selver t'aller stonden
Mijnen gaerder van de ponden.
Ben facteur om te vercoopen
Met vermaken mijn gewas,
Daer een yder naer comt loopen
T'mijnen huyse t'sijner pas.
Noyt en vente ick ander goet
Dan t'geen mijnen acker voet;
Hebbe nergens op te passen
Dan alleen op mijn gewassen.
| |
[pagina 42]
| |
Ick en volge beurs noch marten.
Hebbe nergens oost of west,
In de Schepen deel noch parten.
Doe noch schade noch conquest
By den handel. Noyt en wist
Ick mijn erfdeel meer verquist,
Dan met tselve naer behagen
Van den wint en zee te wagen.
Noyt en heb ick connen leeren
(Soo te Ste-waert wert gedaen)
T'mijne doen verassureren,
Om gerust te bet te gaen.
d'Assurance in t'velt besteet,
Is de beste die ick weet;
Daer de toesicht onses Heeren
Niet en treckt van assureren.
Tol en geve ick noch Licenten;
Van de Cerchers ongemoeyt,
Leve by mijn eygen renten,
En dat op mijn acker groeyt.
Nimmermeer en hebbe ick schaen
Of geleden of gedaen,
Met de sotte bommerijen;
Die by wijse nu geschijen:
Oock en was ick noyt te soecken,
Om de sloten gae te slaen,
Van de houders van de boucken.
Noyt en liet ick t'mijne staen
Onder t'oordeel en bewint
Van een ander. Ongesint
Was ick t'allertijt voor desen,
Verst af van mijn goet te wesen;
En soo costelicke gasten
T'onderhouden op mijn naem
Die oock dickwils souden vasten
Soo een yder t'sijne naem.
| |
[pagina 43]
| |
Hier te lande-waerts geeft de ploech
My vermaecken vry genoech;
En profijten met vermaecken,
Om de coopmanschap te staecken:
Daer mijn out becomen goeden,
En vry al met grooten danck,
My gerust en stille voeden,
Naer haer ordinaren ganck.
Dus te lant-waert buyten Stadt,
Worde ick haest de Steden sat,
Als ick maer de soete weelde
Van dit leven my in beelde.
|