Als ratten in de kerk. Een dorpsgeschiedenis uit een nog jong verleden

22

‘Tetteretterettetteretet,’ tetterden de pistons van de fanfare ‘Kunst naar krachten’ boven het andere koper uit. De muziek had het effekt van een wekroep. Van heinde en verre spoedden mensen zich naar het huis van de schoenmaker, waarheen de fanfare marcheerde. Voorop, achter de vaandeldrager, liep het bestuur, met in hun midden de burgemeester in vol ornaat. Achter de muzikanten dansten de kinderen. De burgemeester groette links en rechts. Het gebeurde niet dikwijls, dat hij op deze wijze aan zijn ere-voorzitterschap van het muziekgezelschap uitdrukking gaf. Het feestelijk vertoon betrof dan ook een uitzonderlijke gebeurtenis. In de stralende morgen van deze lentedag had de onder-voorzitter van ‘Kunst naar krachten’, met name Ambrosius, zijn ja-woord gegeven aan het liefste bruidje dat ooit als mensenkind was geboren. Mieke was betoverend geweest. Als een met goud omglansde lentekoningin was ze, in een witsatijnen bruidsjurk, aan de arm van haar vader door een haag van bewonderend starende dorpelingen naar de kerkingang gezweefd. De eenvoudige mensen waren erdoor bevangen. De dochters van Verstegen stonden met opengevallen monden op een rijtje te genieten.

[p. 170]

Zo zouden zij ook eens...

Bij het betreden van de kerk gaf de koster op het nieuwe orgel een oorverdovend fortissimo ten beste. Na deze inzet speelde hij de Hochzeitsmarsch van Wagner.

De pastoor had het altaar rijk laten versieren. Het leek wel, of een der hoogtijdagen van het kerkelijk jaar werd gevierd. De koperen kandelaars glommen, de bloemen geurden, vanen kleurden en de kaarsenvlammen dansten. In de mooiste kazuifel die de kerk bezat, had pastoor Klabbers de plechtigheid verricht. Er waren tranen aan te pas gekomen. Ook Ambrosius, de stoere, had zijn zakdoek nodig gehad. Maar toen hij met zijn vrouw de kerk verliet, was hij weer de beheerste, de alles trotserende theoreticus...

De pistons tetteretetten de laatste tonen. De trommelaars trommelden de stoet verder tot voor het huis van de schoenmaker. De hele familie, met bruid en bruidegom in hun midden, stond voor de deur. De fanfare speelde: ‘Lang zullen ze leven in de gloria’. Daarna las de voorzitter vanaf een papier, dat in zijn hoed lag, een felicitatiespeech voor, die met een nieuw ‘Zij leven lang’ werd besloten. Het volk klapte in de handen en riep: ‘Hoera’. De burgemeester trad naar voren en haalde diep op. Mieke keek met lachende ogen naar haar oude werkgever. Zij had hem allang alles vergeven en vond het zalig, dat hij een toespraak ging houden. Inderdaad wilde het burgerlijk hoofd dit. Maar zoals gewoonlijk bij pakkende ogenblikken, pakte de emotie zijn gemoed dusdanig, dat hij woorden hakkelde en zinnen zonder verband aan elkaar reeg. Zijn toespraak was een onsamenhangende betuiging van blijdschap om de heuglijkheid van deze dag, die heuglijk was, omdat twee jonge mensen in de heilige band van het huwelijk waren geklonken, gesmeed, verbonden...

Moedig schraapte de burgemeester zijn droge keel. Zijn loflied op Mieke en Ambrosius en de schoonheid van de

[p. 171]

onverbrekelijke huwelijksgemeenschap scheen finaal te mislukken. Hij ergerde zich om zijn hulpeloosheid. En Mieke lachte. Een allesbevrijdende lach. Dat bracht de oplossing.

‘Ja, lach jij maar,’ lachte de burgerlijke gezagsdrager. ‘En Ambrosius kan ook lachen. En wij allemaal. Allemaal kunnen we lachen. Het is feest. Feest voor jullie en voor ons. Een fiere Adam en een ongeëvenaarde Eva beginnen een nieuw paradijs!’ Dat had een der sprekers tijdens de ouderweek gezegd. Wat kon het schelen. ‘Omhelst het geluk,’ riep de eerste burger uit, ‘en weest vruchtbaar. God moge u zegenen.’

Het gebeurde in een flits. Mieke liet de arm van Ambrosius los, zweefde naar de burgemeester en gaf hem een klinkende zoen op zijn wang.

‘Hoera, hoera!’ riepen de mensen. Iedereer had plezier aan de spontane geste van de bruid. De fanfare zette een knetterende mars in.

De eerste burger stond er even versuft bij, maar herstelde snel van deze reine vergevingsbetuigenis.

‘Dat klonk als een klok,’ zei een bestuurslid tegen hem.

‘Deze zoen van de bruid was een schouderklop uit de hemel,’ antwoordde hij.

Ambrosius sprak, mede namens zijn vrouw en de wederzijdse familie, zijn erkentelijkheid uit voor de eer hem aangedaan. Hij beloofde de fanfare met al zijn krachten te blijven dienen en besloot met het aanbieden van een konsumptie, bestaande uit twee potten bier voor bestuur en leden, plus de vaandeldrager...

De stoet zette zich, na een nogmaals gespeeld ‘Lang zullen ze leven’ weer in beweging, om de potten bij Suske te gaan nuttigen. Op weg naar het verenigingscafé kreeg de burgemeester een lumineuze inval.

‘Weet je wat we doen,’ zei hij tegen de naast hem marche-

[p. 172]

rende bestuursleden. ‘We gaan ook de pastoor een serenade brengen. Hij heeft wel een huldebewijs van ons verdiend.’

‘Wij zijn toch op stap. Het gaat in één moeite door,’ stemden de bestuursleden met het voorstel in.

Pastoor Klabbers wist niet wat hem overkwam, toen het korps voor zijn deur stopte en er tegelijkertijd werd aangebeld. Benieuwd naar de betekenis hiervan, opende hij zelf. Zouden ze hem?... Jawel, daar klonken de koperen jubeltonen hem al in een polkakompositie tegemoet. Geamuseerd keek hij naar de muzikanten en de mensen die om de blazers heen stonden geschaard.

Toen de muziek was uitgeblazen, zwaaide de burgemeester met zijn hoge hoed om stilte. Zonder voorbereiding sprak hij voor de vuist weg.

‘Mijnheer pastoor,’ speechte hij met volle baritonstem. ‘Wij zijn Mieke en Ambrosius gaan feliciteren. Wij menen u in dit verband niet te mogen vergeten. Gij hebt in het leven van deze twee jonge mensen een niet te schatten betekenis gehad. Gij hebt eveneens een niet te schatten betekenis in ons aller leven, in het leven van heel de parochie. Er zijn in het verleden misverstanden geweest. Wij erkennen, dat wij ons toentertijd hebben vergist.’

‘Dat heb ik mij ook,’ onderbrak de pastoor.

‘Goed, gij en wij,’ vervolgde de gemeentevader. ‘Maar toch willen wij u uitdrukkelijk verklaren, dat wij ons geen betere pastoor kunnen wensen. U kunt verzekerd zijn van onze grote waardering en dank voor alles wat gij gedaan hebt en nog zult doen.’

Wederom met zijn hoed zwaaiend, bezegelde hij zijn verknochtheidsverklaring met een ‘Lang leve mijnheer pastoor, hij leve!’

Het volk riep: ‘Hiep hiep hiep hoera.’

‘Dank u wel. Dank u hartelijk,’ was alles wat de pastoor wist

[p. 173]

te zeggen.

De burgemeester gaf pastoor Klabbers een hand en fluisterde in zijn oor: ‘Het is nog niet helemaal zeker. Wij rekenen pas twee maanden. Als het een jongen is, krijgt hij uw voornaam.’

‘Ik hoop het van harte,’ fluisterde de pastoor terug.

‘Mijn vrouw heeft het mij verteld. Een pracht penitentie. Maar... eh... u neemt mij niet kwalijk. Ik... wij gaan naar Suske. Ik ben weer de oude.’

‘Gelukkig. Wacht eens even.’

‘Gaat u mee?’

‘Neen, dat niet. Alleen...’

Met zijn getrainde preekstem riep hij tot de muzikanten: ‘Neem er bij Suske ook een voor mijn rekening.’

‘Komt in orde,’ aksepteerde het bestuur enthousiast. ‘Twee voor Ambrosius en een met de pauselijke zegen. De rest betalen we zelf...’

‘Een prachtig volk,’ zei pastoor Klabbers tegen zijn zuster, die achter hem in de gang had gestaan. ‘Ik had me geen betere parochie kunnen wensen.’

‘Wat zei de burgemeester?’ vroeg Lena.

‘Dat het nieuwe leven in de lucht zit,’ antwoordde heerbroer politiek.

‘Moest hij daarvoor fluisteren,’ verwonderde de onbedorven maagd zich.

‘Natuurlijk,’ zei pastoor Klabbers, ‘het nieuwe leven is het ademgefluister der onsterfelijkheid.’