Voorwoord
Dit boek is geschreven voor ieder die geïnteresseerd is in het Middelnederlands, om welke reden dan ook. In eerste instantie heb ik daarbij gedacht aan studenten Nederlands van de universiteiten en lerarenopleidingen, maar daarnaast zullen ook anderen, historici bijvoorbeeld, er hun voordeel mee kunnen doen.
Het doel is een kennismaking met het Middelnederlands. Dit Middelnederlands is echter niet een op zichzelf staande grootheid. De taal is immers een communicatiemiddel. Via de Middelnederlandse teksten krijgen we dan ook contact met middeleeuwse mensen en hun wereld. Om ook dit aspect van de taal tot zijn recht te laten komen, heb ik teksten van allerlei aard opgenomen, zoals fragmenten van literaire teksten, van een evangeliënharmonie en van een medisch handboek, oorkonden, exempelen, recepten, toverspreuken en stadskeuren. Ik hoop dat deze bonte verscheidenheid nieuwsgierig maakt, nieuwsgierig naar de werken waaruit deze teksten zijn gekozen en naar de maatschappij waarin ze hebben gefunctioneerd. In een korte inleiding bij elke tekst heb ik enkele gegevens over werk en tijd vermeld en soms heb ik verwezen naar verdere literatuur.
Om de teksten goed te kunnen begrijpen is enige kennis van de Middelnederlandse grammatica noodzakelijk. Het boek begint daarom met een beknopt grammaticaal overzicht, dat zijn voorbeelden ontleent aan het tekstmateriaal. Het getal (tussen haakjes) achter een voorbeeld verwijst naar de tekst waaraan het voorbeeld is ontleend. Voor de termen en begrippen die in dit deel gebruikt worden, kun je iedere traditionele spraakkunst raadplegen. Als je naast dit boek het Middelnederlandsch Handwoordenboek (afgekort: Wdb.) van J. Verdam ('s-Gravenhage 1932) tot je beschikking hebt, moet je in principe op alle vragen bij de teksten antwoord kunnen geven. Nu is het maken van de opdrachten natuurlijk niet het hoofddoel van je studie Middelnederlands. Je zou de teksten ook best kunnen bestuderen zonder die opdrachten. De vragen dienen slechts als een soort leidraad bij de bestudering. Ze wijzen je op bepaalde grammaticale problemen, geven aan (met name in de beginteksten) waar je de oplossing voor een bepaald probleem kunt vinden, adviseren je welke woorden je in het Wdb. moet opzoeken, en helpen je zo, soms alleen al door de vraagstelling, om tot een beter begrip van de tekst te komen.
Verder is het ook van belang dat je iets weet van de overlevering van het Middelnederlands. Vaak is het origineel van een tekst niet overgeleverd en beschikken we slechts over latere afschriften. Dat brengt problemen met zich mee. De kopiist die de tekst heeft overgeschreven, kan fouten gemaakt hebben, hij kan fouten van een voorganger hebben gecorrigeerd of wijzigingen hebben aangebracht. Dat dit ook inderdaad allemaal gebeurd is, weten we uit teksten waarvan meerdere redacties bewaard zijn gebleven. De problemen die met de werkzaamheden van de kopiisten (en in later tijd met die van de drukkers) samenhangen, kunnen bij de bestudering van het Middelnederlands niet genegeerd worden. Er wordt daarom in het inleidende deel een hoofdstukje gewijd aan de overlevering van de Middelnederlandse teksten, terwijl er bij de teksten
Auteursrechtelijk beschermd