De spelen van Gijsbrecht van Hogendorp

Regelnummers proza verbergen

[p. 49]

Voor-reden

140Een yder is wel bekent/ dat den Door-luchtigen ende 141 Hooch-gheboren Furst/ WILLEM, Prince van Oran-142gien/ Grave van Nassou/ ende met een sonderlinge groot-143moedicheyt/ tot het eynde zynes levens gepoocht heeft 144 in duysenterley gevaeren de verdruckte Nederlanden/ 145 vande moet-willige Tyranny der Spaengiaerts te verlos-146sen/ daer toe consumerende en spillende/ meest alle 147 zyne goederen/ so door confiscatie vanden Coningh/ als 148 door eygen verbintenis/ om te moghen fourneren de 149 penningen nodigh zynde om zyn loffelyck voor-nemen 150 te effectueren. Betoonende daer mede zyne Princelycke 151 gheneghentheyt om de gherechticheyt der onnoselen te 152 beschermen; Ende zyn Vaderlandt versopen in soo veel 153 ellenden/ door d'uytheemschen moet-wil (als een twee-154den Pelopidus) weder te herstellen/ in haer vorigen 155 standt. So ist dat eyntelyck naer beproeft hebbende/ ¹⁵⁵ 156 allerley veranderlijcke gevallen vande Fortuyn/ als een 157 vroom ende Man-haftich Prince/ vollstandigh blyvende 158 in zyn Eerlyck voor-nemen/ heeft door Godes genade so 159 veel te wege ghebracht/ dat hy meest Hollandt ende 160 Zeelandt heeft ghevrijt vande bloet-gierige slaverny 161 vande tyrannighe Maranen, ende daer in geplant een 162 teder beginsel van een volcomen Vrijheydt, na der 163 handt vol-machtich bevesticht door de Victorieuse 164 Daden/ zyner Princelycke Sonen MAURITS ende 165 HENDRICK van NASSAU, verselt met de Hel-166den van hun bloedt. Maer den Castiliaen, metten 167 uytersten Toorn onsteecken/ con niet verdragen dat soo 168 een gering Persoon/ (als hyden Prince was achtende) 169 hem sulck een smaet soude aendoen/ als hem onbloo-170tende van zyne landen/ niet lettende op het groote on-171gelijck dat hy den Prince gedaen hadde/ die hy selfs 172 daer toe geprovoqueert ende getercht hadde met meest 173 den Adel deses lants/ als hem ende haer allen ter doodt 174 verwysende/ haere goederen verbeurt makende/ en dat

155 naer beproeft hebbende. na gesmaakt te hebben.

[p. 50]

175 in vergeldinghe vande ghetrouwen dienst aen hem ge-176daen/ so inden slagh van St. Quintin, ende meer andere 177 plaetsen daer hy hem/ ende haer gebesicht hadde. Noch 178 daer by opgerits ende aengedreven door den Nijt/ die 179 zyne Raden den vromen Heer waren dragende/ soo 180 heeft hy allen listen gesocht om den Prins om den hals 181 te brengen/ achtende wel haest alsdan sich weder mees-182ter van dese Landen te maken. Belovende den Aucteur 183 van dese Moordt/ gift van Adel voor hem ende zyne Na-184comelingen/ ende daer by 25000. Croonen eens/ so dat 185 door dese so groote beloften (gelijck de werelt altyt be-186set is met alsulcke Booswichten/ die niet en schamen 187 eerloosen loon voor snoode schelmerijen by haer begaen 188 te verdienen) eenige hebben gepoocht in alder voegen 189 den Coninck/ en hare schandelicke begeerten/ hier in te 190 voldoen. Oock daer toe heftich aengedreven door de 191 veel-voudige aen-stokinge der Jesuyten/ en meer ande-192dere/ haers gelijck/ die sekerlijck alsulcke Moorders den ¹⁹² 193 Hemel waren toeseggende/ ia selfs den Engelen als Die-194naers van dese vervloeckte menschen stellende. Gelyck 195 de voorste meyninge van Jan Jaurigny (die den Prins 196 'tAntwerpen inde kaecke schoot) wel eygen te kennen 197 gaf/ wanende door Gods genade gantsch onsichelyck te ¹⁹⁷ 198 zyn/ daer over hy ooc so stoutelyck toeging. Doch met 199 dit proef-stuck niet te vreden zynde/ zynder noch ver-200scheyden andere geweest hier na trachtende/ die oock 201 loon naer verdiensten becomen hebben/ eyndelyck 202 eenen/ gelyck ick vast gheloof/ uyt den Af-gront der 203 Hellen op-gedondert/ wel ghewapent met Papistische 204 Reliquien/ Paus Bullen ende Aflaten/ heeft door Godts 205 toelatinge/ den vromen Prins verradelijck vermoort/ 206 also voldoende des Coninghs en allen zynen aenhangs 207 bloetgierighe moet-willicheyt/ die doen wel waende 208 volcomen Victorie over dese Landen te hebben/ maer 209 wel wijt buyten haer meyninge/ heeft Godt haer be-210toont/ dat hy der Vromen Heyl niet en stelt in eenes 211 mensches handen/maer heeft door de treffelycke Crijschs

192 ande-dere, drukfout uitg. 1617.

197 onsichelyck, onzichtbaar.

[p. 51]

212 ervarentheyt van des Princen naer-gelaten Sonen, des 213 Vaders onwaerde doot op 'thoogste willen wreken: Al 214 tot een smaet/ en schande van het heyl-loose Spaengien. 215 Ende dese daet is beminde Leser die ick V.L. alhier in 216 dit Treur-spel verthoon/ op dat ons de Maraensche han-217delingh in eewigher memorie blijve. Het Spel is verdeelt 218 in vijf deelen/ in 't eerste deel wert verthoont des Co-219nincx opgeblasen snorckery/ den Raetslach met de In-220quisitie, de eygenschap van de Geveynsde Religie, ende 221 Superstitie, hare ghemeenschap met d'Inquisitie, om 222 welcker begeerte te voldoen sy uyt der Hel doet comen 223 Megera, Tisipho, Alecto, wert besloten met een Choor. 224 Het tweede deel verthoont den aert van de Helsche fu-225rien daer meest al de Pausghesinde door gedreven zijn/ 226 ende boven al sulcke vervloeckte Moorders; noch de 227 disputatie van de Gheveynsde Religie, en Superstitie 228 met den Moorder: volcht d'afscheyt van den Moorder 229 uyt het Hof van Parma: den Chorus vertelt meest d'oor- ²²⁹230saec van Spaengiens nijdicheyt tegen dese Landen. Het 231 derde deel verthoont een discours van den Prins van 232 Orangien met zijn Hof-Meester, daer de Princesse 233 Louyse over comende/ verhaelt de swaermoedicheyt ²³³ 234 eenes drooms: een lof-Liet ter Eeren van den Prins 235 ende zijn Gheslacht/ noch den aencomst van den Moor-236der aen 't Hof van den Prins, zijne valsche verbloe-237minghe over d'oorsaeck zijnder comst aldaer: besloten 238 met een lof-Liedt van de voorstandinge des Vader-239lants. Het vierde deel/ een discours van de Princesse 240 Louyse met haer Voetster: den Moorder wert van de Ge-241veynsde Religie in zijn voornemen gesterct/ ende heftich 242 aenghedreven/ die oock de Helsche furie vermaent hem 243 niet te verlaten voor dat de Moordt volbracht zy. 244 Volcht een vertellinghe van veel voor-ghebeurde dingen 245 hem geschiet: Daer naer des alder vroom-moedichsten 246 Prince onwaerdich eynde/ besloten met een Klaech-247Liedt. Het vijfde/ de klachten van d'overmate droeve 248 Princesse Louyse; de troostinghe haers Voetsters: de

229 meest d'oorsaec, de voornaamste oorzaak.

233 daer .... over comende, gedurende welk gesprek .... binnenkomende.

[p. 52]

249 klachten van de Staten/ sweerende nimmermeer dese 250 heylloose moort te vergheten. 't Besluyt doet den Tijdt, 251 die de wraecke verclaert over des Princen doot ghedaen/ 252 door de manheyt zyner Kinderen/ en de Helden van 253 zyn bloedt.