Horae Belgicae

[p. 43]

XXX. Jonc Gherrit ende moi Aeltje.^*

Wel op, wel op, mijn cnaepjes goet,^{1, 1.}
en sadelt mi mijn paert!
naer Cronenburch wille wi riden,
den wech is wel ridens waert.

Als si wel over der heide quamen,
beneven het groene velt,^{2, 2.}
daer quam hem ontmoeten een ridder,^{2, 3.}
het was er een jonghen helt.

Och ridder, och ridder, hoe vaerje toch,^{3, 1.}
wat isser de vaert van jou?^{3, 2.}
en gaeje misschien opt jaghen,^{3, 3.}
en latet alleen uw schoon vrou? -

Willecom, willecom, mijn vremdelinc!
mijn vrou die isser so trou.
daer staet er mijn slot, daer woont mijn vrou,
gaet, haelt er den lone van jou! -

Jonc Gherrit die ghinc er uut jaghen,
uut jaghen den helen dach;
hi keerder hem wel weder omme,
den vremdelinc wast dat hi sach.^{5, 4.}

En kenje ooc wel den gouden rinc^{6, 1.}
en den rinc van roden gou?^{6, 2.}
jonc Gherrit, kenje den gouden rinc
en daer op dat bloemtje so blou? -^{6, 4.}

* Den holl. Ursprung des Liedes deuten mehrere Sprachformen an, z.B. das Diminutivum je für ken: cnaepje, soontje, wijfje, bloemtje, Aeltje, ferner das abgeschwächte je für ghi in gaeje, kenje, raeje, vaerje, dann auch van jou für van u.
Gherrit, Gheert, Gerhard.
Aeltje, Adelheid.

1, 1. cnape, Knappe.

2, 2. beneven, auch bineven, neben.

2, 3. comen ontmoeten, te ghemoete comen, entgegen kommen, begegnen.

3, 1. hoe vaerje f. vaert ghi, unser: wie geht's?

3, 2. van jou f. van u, noch in der gemeinen Amsterdamer Schiffersprache.

3, 3. gaeje f. gaet ghi. - misschien, in der ä. Sp. masschien, beides entstanden aus mach schien, mach gheschien, entspricht dem dän. maaskee und dem frz. peut-être.

5, 4. wast f. was het, war es - eine echt volksthümliche Wendung.

6, 1. kenje f. kent ghi, in der ä. Sp. kendi.

6, 2. van gou f. goude, von Golde, noch jetzt in der Volkssprache.

6, 4. blou, jetzt blaauw, blau.

[p. 44]

7.

Mijn ridder, bilo! dat en is niet waer,^{7, 1.}

 

dat en isser gheen rinc van mijn vrou!

 

en ic sweer het al op mijn ridderwoort,

 

daer toe is mijn wijfje te trou! -

 

 

8.

Jonc Gherrit, kenje den gouden rinc,

 

en daer op dat bloemtje so blou?

 

en daer op met rode gheschreven

 

den name al van uw schoon vrou? -

 

 

9.

Jonc Gherrit warp hem den hantschoen voor,^{9, 1.}

 

jonc Gherrit street er te paert;

 

hi sloech wel den vreemden riddersman,

 

dat hi nederseech ter aert.^{9, 4.}

 

 

10.

Jonc Gherrit reet opt hoghe slot,

 

wel vlieghende op het slot;

 

hi en clopte niet lanc met den poortenrinc,

 

hi ranner de poorte op.

 

 

11.

Och moeder, seidese, moeder,^{11, 1.}

 

jonc Gherrit comt er so fel:^{11, 2.}

 

hoe brenghen wi hem wel te vrede?

 

och moeder, wat raeje mi wel? -^{11, 4.}

 

 

12.

Haer moeder nam uter wieghen,

 

dat kintje so cleine si nam,

 

si droech het so bli op haer armen,

 

den vader teghen si quam.^{12, 4.}

 

 

13.

Mevrou, wat salder het kindekijn?^{13, 1.}

 

ten isser bi God niet mijn!^{13, 2.}

 

mevrou, het en is niet mijn soontje,

 

het moet er een bastaert sijn. -^{13, 4.}

 

 

14.

Hi liep van trappe tot trappe^{14, 1.}

 

en hi deder wel menighen ganc,

 

tot dat hi op hogher tinnen

 

moi Aeltje sijn huusvrou vant.^{14, 4.}

7, 1. bilo! Interjection des Staunens und Schmerzens, s. Hor. belg. II, 181.

9, 1. warp, holl. wierp, warf. - hantschoen. Im Mittelalter geschah bekanntlich die Herausforderung zum Kampfe durch Auswerfen eines Handschuhs Grimm, Rechtsalterth. 154.

9, 4. nedersighen, ohnmächtig niederfallen.

11, 1. seidese f. seide si, sagte sie.

11, 2. fel, grimmig, aus dem Rom. s. Roquefort Gloss. I, 583. auch engl. fell.

11, 4. raeje f. radet ghi.

12, 4. teghen, entgegen.

13, 1. mevrou aus mijn vrouwe, wie das frz. ma-dame.

13, 2. ten f. het en. - isser f. is er (daer).

13, 4. bastaert, das ital. bastardo, mlat. bastardus, Bankart.

14, 1. trap, Treppenstuse.

14, 4. moi, jetzt mooi, schön. In dieser Bedeutung allgemein in Holland im Gebrauch. Kiliaen hat: Moy Comptus, ornatus, elegans. Wann dies merkwürdige Wort wol zuerst nachweisbar ist? Ich habe es im 14. und 15. Jahrh. nicht gefunden.

[p. 45]

15.

Moi Aeltje quam hem groeten,

 

gheen woordeken hi haer boot.

 

hi troc het swaert uter scheiden,

 

moi Aeltje sal sterven die doot.

 

 

16.

Wat sach hi aen haer handen?

 

den vingherlinc root van gou.^{16, 2.}

 

bilo, dat wasser den selven rine,^{16, 3.}

 

dien hi wilen ontfinc ter trou.^{16, 4.}

 

 

17.

Hi namse wel in sijn armen,

 

hi custe haer roder mont;^{17, 2.}

 

si dancten God van hemel,

 

si dancten hem dusentstont.^{17, 4.}

16, 2. vingherlinc, vingherlijn (in der ä. Sp.) Ring, mhd. vingerlîn.

16, 3. wasser f. was er (daer).

16, 4. wilen, vormals, mhd. wîlen, unser weiland. - ter trou, zur Verlobung.

17, 2. haer roder mont. Snellaert hat geändert: haer roden mont, aber nicht bedacht, daß die Volkssprache das starkslectierte roder mit mont verbindet und alle Casus hindurch beibehält, wie es mit dem deutschen Eigennamen Rotermund der Fall ist. So sagen die Dänen ungersvend und die Schweden ungersven. S. Hor. belg. V, 42.

17, 4. dusentstont, tausendmal.