Horae Belgicae

[p. 338]

¶ Nr. 196.
Weihnachtslied.

Zijt welkom lang verwachte leeuw
uit Jacob's, Juda's groot geslacht geboren,
tot stutting van Jehova's toren
zoo overlang gewenscht van eeuw tot eeuw!
o werelds heiland groot van macht,
zijt duizendvoudig welkom in der nacht!
de dag ontzag uw komst en is geweken,
de zon verdween en is bezweken,

toen uw schijnsel scheen.

Zijt welkom licht der middernacht,
voor dat gij ons in 't duister komt verschijnen
en doet de duisterheid verdwijnen,
en licht ons middagklaar met groote kracht!
zijt welkom Tetragrammaton,
zijt welkom licht, veel meerder als de zon,
zijt nog tien duizend malen wellekomen,
o licht van licht, tot schijn der vromen

in der nacht gesticht!

Zijt welkom machtig koningszoon,
uit Davids ouden koningsstam gesproten,
beroemdste adel van de grooten,
zijt welkom uit uw vaders hoogen troon!
doet op uw poort, Jerusalem!
uw koning is alreeds te Bethlehem,
't is David's rechte nazaat; ziet, uw koning
leit in een stal, geen slechter woning

is er in dit dal.

Zijt welkom groote wereldsvorst,
zijt welkom die uw slaven komt bezoeken,
gelijk een kind in slechte doeken
omwonden en sober uitgedorst.
helaas! ik heb geen welkom gaaf,

[p. 339]

 

want ziet, ik ben maar uwen armen slaaf

 

en zijt gij zelf die daar ik moet van leven;

 

het is mij smart, 'k heb niet te geven

 

als alleen mijn hart.

5.

Hoe nu, grootmachtig vorst, hoe nu?

 

verlaat gij 't rijk? veracht gij zoo de troonen,

 

om in mijn hart zoo klein te wonen?

 

ei, wacht een weinig, bid ik, 't is te ruw;

 

ei, laat het eerst uw dienaar zijn

 

en zuiver maken, 'k zal uw helper zijn.

 

o wonder, 't is in weinig oogenblikken

 

wel na mijn zin - ei, wilt niet schrikken,

 

komt er nu vrij in!

6.

Maar ach! helaas! ik ben te slecht,

 

ik ben niet waardig om zoo grooten koning

 

t' ontvangen in zoo slechten woning;

 

maar ach! ik bid, heb deernis met uw knecht!

 

ik bid, spreek maar een eenig woord,

 

opdat het na uw zin mijn ziele hoort!

 

mijn hart zal door dat woord zoo heerlijk wezen

 

als geen paleis ooit was voor dezen;

 

ei, voldoet mijn eisch!

7.

Nu machtig koning, is 't bekwaam,

 

zoo laat mij toe om na 't geluk te trachten,

 

u in mijn harte te verwachten!

 

ei, komt er in, in uwen eigen naam,

 

ei, zoo mijn vorst, ei, zoo mijn heer!

 

hoe minlijk doet gij uwes knechts begeer!

 

hoe kan mij grooter hemelsvreugd ontmoeten?

 

gij schenkt uw slaaf een hemelszoeten,

 

ja veel grooter gaaf.

8.

Zijt welkom vorst Athanatos,

 

zijt welkom goeden koning Adonia,

 

zijt welkom vredevorst Sodia,

 

zijt welkom wereld - heiland Ischyros,

 

zijt welkom heer Homousion,

 

zijt welkom grooten Tetragrammaton,

 

zijt welkom grooten overal - regeerder,

[p. 340]

 

o Emanuël, ja nog veel meerder,

 

held Ezechiël!

9.

Gij die des hemels hoog bestier

 

verlaat om 't heil der wereldlijke menschen,

 

die na haer zielen welvaart wenschen,

 

erbarmt u over mij ellendig dier!

 

blijft altijd bij mij tot mijn end

 

en hoedt mij voor des vijands helsch torment!

 

ei, laat ons door den Satan niet verleiden!

 

blijft bij ons, heer, opdat wij scheiden

 

mogen nimmermeer!

10.

O goddelijke majesteit,

 

op kersnacht uit een suivre maagd geboren,

 

die nooit haar maagdom heeft verloren;

 

o grooten priester in der eeuwigheid,

 

zijt welkom in uw eigen goed!

 

wij vallen nu voor uwe krib te voet,

 

en schoon gij schijnt een kind, o heer der heeren,

 

gij zijt ons lot, ik wil u eeren

 

als mijn groote god.

11.

Gij komt van passe met uw macht,

 

om in ons hart een vredevuur te stichten

 

en ons in 't duister te verlichten;

 

dat is, o heer, de rechte tijd bij nacht:

 

de nacht der boosheid door uw licht

 

verdwijnt en klaart zich, wijl het duister zwicht,

 

den heldren dageraad die moet verschijnen,

 

de donkerheid die moet verdwijnen,

 

wijlze uw schijnsel mijdt.

12.

Verlicht, o kind van Bethlehem,

 

ons hart en ziel, ons gansch gemoed en zinnen,

 

opdat wij u te recht beminnen,

 

en leid ons in het hoog Jerusalem!

 

laat in mijn hart uw kribbe zijn,

 

en blijft in eeuwigheid altijd bij mijn,

 

laat u de zorg voor mij zijn aanbevolen!

 

mijn hart is teêr, maar zal niet dolen,

 

zoo gij 't hoedt, o heer.

[p. 341]

Holländisch: De Smakelyke Vermakelyke Minuebroers Sak, Amsterdam 1799, bl. 125 - 128. - Dr. 3, 2. fehlt Davids ouden - 4, 4. soberlijk (soher) - 6, 9. eis - 9, 2. wereldsche.

Wie die Perle im Schlamme liegt das reine schöne Lied mitten im Schmutze von Liedern voll der frechsten Gemeinheit und rohesten Sinn-lichkeit. Es scheint der Mitte des 17. Jahrhunderts anzugehören und einer besonderen Richtung der religiösen Poesie wie sie etwas früher in Deutschland hervorgerufen wurde durch die beiden wunderbaren Lieder Philipp Nicolai's vom J. 1598: Wie schön leucht uns der Morgenstern, und: Wachet auf! ruft uns die Stimme. Vgl. Gervinus, Gesch. der deütschen Dichtung 4. Aufl. 3. Bd. S. 37. 38.

Le Jeune, Volkszangen 1828. bl. 41. kennt unser Lied, stellt es aber andern geistlichen gleich, aus denen der Mangel eines guten Geschmacks, besonders wegen Einmengung fremder Wörter, hervortritt.

Snellaert hat es aus den Hor. belg. 2, 55. aufgenommen bei Willems Nr. 204. In Betreff der griechischen Beiwörter des Erlösers in Str. 2 und 8 bemerkt er, dass in einigen Kirchen vor Weihnachten eine Octave gefeiert wird, worin während der Predigt und des Lobgesanges ein Transparent auf dem Hochaltare ausgestellt ist und dass darin täglich ein Attribut des Heilands, der Bibel entlehnt, angezeichnet steht. Zu diesen Attributen gehören die hier vorkommenden Beiwörter.

Jos. Alb. Alberdingk Thijm hat in die mit seinem Bruder herausgegebenen ‘Oude en Nieuwere Kerst - Liederen’ (Amst. 1852) unser Lied unter Nr. 32 aufgenommen. Da es ihm lediglich auf kirchliche Zwecke ankam, so hat er sich allerlei Änderungen erlaubt. Str. 6 und 7 hat er in Eine verschmolzen u. Str. 8 ganz weggelassen. Hie und da hat er ganz neue Verse gemacht:

4, 4. gewonden, op de knieë die u torst

9, 4. ontsteekt in mij uw hoogste liefdevuur

10, 3. op alle vrouwen uitverkoren

¶ 1, 1. verwacht, erwartet - 1, 3. stutting, stuiting, Hemmung - 1, 4. eeuw, Jahrhundert - 1, 7. ontzien, fürchten - 2, 6. meerder, grüßer - 3, 6. alreeds, bereits - 4, 4. sober uitgedorst, elend verdürstet- 6, 4. deernis, Erbarmen- 6, 9. eisch, Verlangen - 7, 7. ontmoeten, begegnen (bei Willems und Thijm hij für mij) - 9, 1. bestier, bestuur, Regierung - 11, 6. zwichten, weichen - 11, 7. dageraad, Morgenröthe, Tagesanbruch - 12, 8. dolen, irren.