|
| |
| |
| |
II. Sproken. (Spruchgedichte).
¶ 39. 88 Verse. Mone Nr. 245.
Von der Welt Vergänglichkeit.
Ach waer omme mach blide wesen
dese werelt so idelijc? 
B.H. Nr. 728.
¶ 40. Sproke von Boudewijn van der Loren. 184 Verse. Mone Nr. 118. H.H.
Achte personen wenschen.
ende si dronken ende aten
Schluss:
ghi hebbet wel onthouden.
Gedruckt Willems Belg. Museum 2, 432-437. Blommaert Oudvl. Gedichten 2, 111-113.
¶ 41. ABCspruch, worin die Anfangsbuchstaben der Ordnung des Alphabets folgen und zwar erst vorwärts, dann rückwärts.
Van vele abuse der werelt.
Aensiet dese vrouwen hoe si gaen
In drei Hss. Mone Nr. 399.
Gedr. nach der Hulth. Hs. Nr. 194 in Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 143. Hat die Überschrift: Hier beghint den AB recht ende averecht, op elc littere een vers.
Vgl. Jonckbloet 3, 402.
| |
| |
¶ 42. ABCspruch. 33 Verse. Mone Nr. 400.
Sittenregeln.
Aensiet wan ghi comen sijt
B.H. Nr. 728.
¶ 43. 74 Verse. Mone Nr. 300. H.H.
Van minnen.
Ai, in wiste noit van minnen
sonder nu, ic moets beghinnen
Gedr. Willems Belg. Museum 4, 222-224. Serrure Vaderl. Museum 1, 387-389.
¶ 44. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 200 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den lichte.
Al dat werc ende al dat wonder
dat god ghewracht heeft elc bisonder
Nr. 97 in der Brüss., Nr. 101 in der Haag. Hs. Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 45. 52 Verse. Mone Nr. 472. H.H.
Van dat die liede gherne gheheten sijn joncfrou.
Al dunct den lieden meest al gader,
dat die werelt nu es quader
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 77. 78.
¶ 46. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 82 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den riken vrecken.
Al had een man die doocht alleen
van al der werelt al ghemeen,
dat is dat hi niet milde en waer
Nr. 19 in der Brüss., Nr. 40 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 47. 60 Verse LL. H.
Van ons heren kinsheide.
Al ware Joseph Marien man,
hine hadde noit schout van haer nochtan
Gedr. in Nieuwe Werken van de Maatsch. der N.L. te Leiden 5. deel 2. stuk bl. 84-86.
| |
| |
¶ 48. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 144 Verse. Ohne Willem's Namen.
Wat een rein wijf werdich is.
Alle die leven onder der sonnen,
en souden niet volprisen connen
wat een edel reine wijf
Nr. 109 in der Brüss., Nr. 111 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
¶ 49. 164 Verse. Mone Nr. 140. H.H.
Van den cnape van Dordrecht.
wat te Dordrecht in de poort
in corten tiden nu ghevel
¶ 50. 291 Verse. Mone Nr. 238.
Betrachtungen über das Leben und Leiden Christi.
Almechtich god, die moghenlike
maket hemel ende erderike
van niente ende mede mi
¶ 51. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 380 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van drierhande staet der werelt.
Als dat nuwe jaer beghint,
diet hem te rechte wel versint,
die mach den hoochsten danken seer
Nr. 86 in der Brüss., Nr. 94 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 431. 432.
¶ 52. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 324 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den ouden ende van den jonghen.
Als die somer was gheresen,
so dat die daghe mochte wesen
op dat lancste van den jaer
Nr. 1 in der Brüss. Hs. und Nr. 29 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 417.
¶ 53. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 193 Verse. Mit Willem's Namen.
Van gerechten (rechtighen) rechters.
Als die winter henen vaert
ende den somer comt aen hant
| |
| |
Nr. 42 in der Brüss., Nr. 59 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 424.
¶ 54. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 135 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van der liever tijt.
Als die winter was gheleden
ende die somer onvermeden
in sijnre macht begonst te risen
Nr. 31 in der Brüss., Nr. 51 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 421.
¶ 55. 62 Verse.
Hoe men god aenbeden sal.
Als ghi wilt met innicheden
uwen scheppere aenbeden
Gedr. in Jan de Clercs Lekensp. door De Vries 3, 22. 23.
¶ 56. 72 Verse. Mone Nr. 383. H.H.
Van suveren clederen te draghen alle vrouwen.
Als ic aensie den edelen aert,
die alderierst uutvonden waert
Die Tugenden sind als Kleider allegorisiert.
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 350-352.
Auch in der Haag. Hs. Nr. 721 (13 6zeil. Strophen) Haupt Zeitschr. 1, 261.
¶ 57. 25 11zeilige Strophen.
Een goet exempel.
Als men de werelt wel besiet
in al dat nieus te doene bestae
Die einzelnen Strophen beginnen je mit einem besondern Buchstaben nach der Folge im Abc. Jede Strophe, ausser der ersten und letzten, schliesst mit dem Verse:
elc sie wel vor hem hoe hi vare.
Gedr. in der Samml. der Maetsch. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 440-450.
¶ 58. 10 12zeilige Strophen. LL. H.
Van ons heren wonden.
Als men merket alle manieren,
paradijs vol weelden al
| |
| |
Gedr. in Nieuwe Werken van de Maatsch. der N.L. te Leiden 5. deel 2. stuk bl. 51-57.
¶ 59. 48 Verse. Mone Nr. 97. H.H.
Van eenre nonnen verduldechede.
Alse ghi plaghe hebt ende ongheval
seldi peisen, dat u dat al
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 339. 340. Ist übrigens aus dem Lekensp. 3. boec cap. 3. vers 529-568.
¶ 60. 64 Verse. Mone Nr. 473. H.H.
Van dat niemen en can ghedoen, hi en es begrepen.
Alsic peinse ende visere
Schluss:
dat ic hem ene saleghe siele moet gheven.
Gedr. nach Blommaert's Mittheil. in De Dietsche Warande 1. jaarg. bl. 134-136.
¶ 61. 38 Verse. Mone Nr. 302. H.H.
Van minnen. Ene vriendelike groete van enen lieve ten anderen.
Also meneghen goeden dach
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 366. 367.
¶ 62. 80 Verse in 10 8zeil. Strophen. Mone Nr. 297. H.H.
Van minnen.
die alderliefste boven alle wiven
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 389-391.
¶ 63. 9 10zeil. Strophen. Mone Nr. 450.
Argus diet al siet, dorpen, slot
¶ 64. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 327 Verse. Mit Willem's Namen.
Van avonturen.
oost, west, te menegher stede
Nr. 75 in der Brüss., Nr. 84 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 429.
¶ 65. ...Verse. Mone Nr. 378.
| |
| |
Begheric iet, dats mi oncont,
want in onwetene sonder gront
vindic mi ghevaen in alder stont
B.H. Nr. 805. Nach Mone 5 zusammen gehörige Gedichte des 14. Jahrh.
¶ 66. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 156 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den hont die verbroit waert.
Beghin ende einde dat sijn twee saken,
als deen den anderen mach ghenaken
ende dat einde sluit op sijn beghin
Nr. 20 in. der Brüss., Nr. 41 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 67. Zwiegespräch zwischen Vater und Sohn. 148 Verse. Mone Nr. 540. H.H.
Disputacie tuschen den sone ende den vadere.
Berecht mi nu te deser tijt,
vader, of ghijs wijs sijt,
wat dinghen in die werelt wijt
gheven mach dat meeste jolijt.
Jeder spricht in vier Gleichreimen.
Gedr. Willems Belgisch Museum 5, 76-81.
¶ 68. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 106 Verse. Mit Willem's Namen.
Van regiment van goeden heren.
Bi consent van goeden heren
siet men doghet voorwaert keren
ende menich lant in rusten bliven
Nr. 27 in der Brüss., Nr. 48 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 435-437.
¶ 69. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 126 Verse. Mit Willem's Namen.
Van rechters.
Bi goeden exempel mach men leren
alle dinc int beste keren
Nr. 74 in der Brüss., Nr. 83 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 429.
| |
| |
¶ 70. 87 Verse in Strophen. Mone Nr. 395 H.H.
Staet vaste, het waeit sere! ghemaect op ghestadicheit.
Boven al so dunct mi goet
ghestadecheit daer mense dreecht
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 359-361.
¶ 71. Sproke von Noydekijn. 14 6zeil. Strophen, die erste und letzte unvollständig.
Noydeken seit.
can moet meester sijn ende here
Gedr. nach der Haag. Hs. Nr. 721 in Bilderdijk's Verscheidenheden 3, 164-167.
¶ 72. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 76 Verse. Mit Willem's Namen.
Van hoverdien.
Conde elc man ghevolghen mine leer,
so souden wi minnen den hoochsten heer
Nr. 76 in der Brüss., Nr. 85 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 73. Sproke mit eingewebten Liedern. 2349 Verse. Ein Traum, worin allerlei Abstracta als Personen auftreten.
Const, cracht, wille sonder daet,
daer of en comt goet no quaet,
ende hoghe daet sonder wise raden,
dats een recht beghin van schaden
Gedr. in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 233-313.
¶ 74. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 78 Verse. Ohne Willem's Namen.
Hoe men gherechte vrientschap houden sal.
Daer gherechte vrientschap hoort
te wesen ende te bliven voort
Nr. 103 in der Brüss., Nr. 107 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 75. 68 Verse.
Stete Minne soll Mannes Mühe lohnen.
Daer lief met leide wort doordronghen
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 237.
| |
| |
¶ 76. 44 Verse. Mone Nr. 406. H.H.
Hier verstaet van hovescher noyaelder minnen.
Daer lief tote lief hem verbindt
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 376. 377.
¶ 77. Sproke, wahrsch. von Augustijnken. 218 Verse. Mone Nr. 349.
Dit es een expositie van den viere vingheren ende van den dume.
Daer staet gheschreven: invenite,
in manus eius sunt fines omnes terrae
Gedr. nach der Hulth. Hs. Nr. 194 in Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 128-130.
Vgl. Jonckbloet 3, 401.
¶ 78. Sproke von Erenrijc. 44 Verse. Zwei Gegenstücke.
Vernünftige Liebe.
Daer twee herten sich verenen
in wael denken, in wael menen,
daer is minne ghewortelt vaste
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 242.
¶ 79. 119 Verse in Strophen. Mone Nr. 393. H.H.
Van miltheiden.
Dat alderedelste dat men vint
dat es miltheit ende gheven.
god ons here den ghenen mint,
daer miltheit in es becleven
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 341-344.
¶ 80.
Vom jüngsten Gericht.
Dat ic dichtens roec te hand,
spreken mi mijn vrienden schand
Tüb. Hs., s. Keller, Mittelniederl. Gedichte (Festprogramm) S. 4.
¶ 81. 51 Verse. Mone Nr. 451.
Lebensweisheit.
Dat rat van aventuren is so wonderlijc,
die loop der werelt is onstadelijc
B.H. Nr. 728.
| |
| |
¶ 82. 22 Verse. Mone Nr. 416. H.H.
Van den stocvisch.
De stocvisch heeft enen goeden sede,
daer mach een man tornieren mede
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 342.
¶ 83. 5 8zeil. Strophen. Mone Nr. 434.
Van den opper hois (Hs. hopper hoeys).
De vader god van hemelrike .
B.H. 319.
¶ 84. 26 Verse. Mone Nr. 435.
De duecht van den wine.
Erster Spruch:
Den besten dranc die ic kinne
Zweiter Spruch:
Ic segghe dat goeden wijn sekerlike
B.H. Nr. 319.
¶ 85. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 44 Verse. Ohne Willem's Namen.
Een notabel (über die Gottheit).
Den joden wondert alremeest,
dat vader, soon ende heilighe gheest
een god is ende onverscheiden
Nr. 29 in der Brüss., Nr. 11 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 86. Sproke von Jan Cnibbe van Brusel. 160 Verse. Mone Nr. 321. H.H.
Die claghe van den grave van Vlaenderen.
Der leider meren, o wi o wach!
daer hoordic jamer ende hantgheslach
Ludwig van Male, der letzte einheimische Graf von Flandern, starb 9. Januar 1384.
Am Schlusse nennt sich der Dichter:
Jan Cnibbe van Brusel bidt dat wi claer worden vonden voor den hemelschen coninc.
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 303-308.
¶ 87. 69 Verse.
| |
| |
Des meien nacht doet verhoghen
die wilden voghelijn in den woude,
die des winters niet en moghen
singhen van also groten coude
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 266.
¶ 88. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 32 Verse. Ohne seinen Namen.
Een notabel. Allzeit sollen wir Gutes thun.
Des morghens alst beghint te daghen,
so moghen wi wel met rechte claghen
Nr. 49 in der Brüss., Nr. 64 in der Haag. Hs.
¶ 89. 132 Verse. LL. H.
Die sieben Worte Christi.
Dese seven woorde seide onse here
aent cruce met anxte sere.
wie si seit met goeder herten
¶ 90. Sproke von Gielis van Molhem. Mone Nr. 354.
Miserere Deus, Busspsalm.
Deus, edel god van den paradise,
gheeft gracie van Molhem Gielise
dat hi uten walsche vertiere
in dietschen woorden, die staen in prise
ende salich sijn ooc, want hise
vant int boec dat de clusenere
Übersetzung des Miserere des Mönchs von Moliens (le Reclus de Moliens), 120 zwölfzeilige Strophen, deren letzte 24 jedoch von einem nicht weiter bekannten Heinrich hinzugedichtet wurden.
Die ersten 6 Strophen und die erste der Fortsetzung aus der R. Heber'schen Hs. in Mone Anzeiger 5, 209-211. Molhem liegt eine kleine Stunde von Assche nach Merchem zu und bildet jetzt mit Bollebeek Eine Gemeinde, s. Belgisch Museum 1, 344.
Vgl. Jonckbloet 1, 402.
¶ 91. 45 Verse. Mone Nr. 470.
| |
| |
Deus! wat leven leiden die papen!
B.H. Nr. 828 unleserlich gemacht; was Mone herausbringen konnte hat er mitgetheilt.
¶ 92. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 138 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den ghedenke.
Dichters conste doet visieren
vreemde sinnen menighertieren
beide van desen ende van dien
Nr. 60a. in der Brüss., Nr. 75 in der Haager Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 427.
¶ 93. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 222 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van .vij. doochden der minnen.
Dichters conste was ghepresen,
doe die goede haer edel wesen
bruicten in der eren naem
Nr. 16 in der Brüss., Nr. 38 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 419.
¶ 94. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 132 Verse. Ohne Willem's Namen.
Die interpretatie van dominus.
Dichters die die waerheit minnen
ende dan haer reden wel versinnen,
eer si spreken openbaer
Nr. 2 in der Brüss. Hs. und Nr. 30 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 417.
¶ 95. 14 Verse. Mone Nr. 401.
Von der Nächstenliebe.
Die aensaghe den corten tijt
B.H. Nr. 728.
¶ 96. Sproke von Noydekijn. 48 Verse.
Allegorie von Ehre, Minne, Zucht und Treue.
Die coninc Ere woude op gheven
sijn wapen bi sinen leven
Schluss;
danket gode, dats noydē lere.
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 234.
| |
| |
¶ 97. 108 Verse. Mone Nr. 398. H.H.
Van den creaturen.
ghelooft met enegher trouwen,
proeft hise in enegher noot,
sijn herte blijft in rouwen
Auch in B.H. Nr. 728, nur 50 Langzeilen.
¶ 98. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 350 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den doemsdach ende van sterven.
Die dichten connen ende vinden,
die horen altoos gheerne ontbinden
Nr. 66 in der Brüss., Nr. 18 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 99. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 174 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van ruste.
Die dichters heiten nu ten tiden,
hoe moghen si in dichten hem verbliden,
men doet der consten luttel eer
Nr. 69 in der Brüss., Nr. 79 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 428.
¶ 100. 122 Verse. Mone Nr. 441. C.H.
Dit es doctrinael savage.
Die dom es ende node leert
ende dan waent vroeden, hi es onteert
¶ 101. 20 Verse. Mone Nr. 452. H.H.
Hoe men ene stat sal regheren.
Die ene stat willen regheren
Ferner in B.H. Nr. 319. Gedr. in Willems Belg. Museum 6, 211. (Vers 799-816).
Hat sich auch in eine Hs. des Lekenspieghels verloren, gedr. als nicht dazu gehöriges Stück im Lekeusp. door De Vries 3, 143; vgl. 3, 319.
¶ 102. 20 Verse.
Den Mann der seine Stellung ausfüllt sotl man ehren.
| |
| |
Die ene stede beseten heeft,
daer reden ende recht leeft,
die sal men eren om die stede
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 232.
¶ 103. 219 Verse. Mone Nr. 380. H.H.
Von der menschlichen Schwachheit.
Die hem wel bepeinsen woude,
wannen hi quame ende waer hi soude,
ende hoe cranc dat es die creature
ende die menschelike nature
¶ 104. 28 Verse. Mone Nr. 384. H.H.
Van castidemente.
Die jonc ende kintsch es van naturen,
het en helpt niet dat men seer castijt
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 336. 337.
¶ 105. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 280 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den drien coren.
Die kiesen mochte te sinen baten,
die sal immer dat archste laten
ende kiesen tbeste tot sinen vromen
Nr. 18 in der Brüss., Nr. 7 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 438-440.
¶ 106. 46 Verse. Mone Nr. 415. H.H.
Dits van den anxte.
Die levet in anxte, hi levet in eren
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 71. 72.
¶ 107. 36 Verse. Mone Nr. 409. H.H.
Van den minnere.
Die loon was alte menechfulde
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 370. 371.
¶ 108. 229 Verse.
Der rechte ‘caerl.’ Schilderung der rohen Bauernsitten.
Die mei comt hier, des mach men schouwen,
so wie sijn bloemen schoon can strouwen.
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 264. 265. Hat die Überschrift: ‘Min vriendeln lieff.’ Ursprünglich 15 16zeil. Strophen. Text sehr verdorben.
| |
| |
¶ 109. Ursprünglich 97 Verse, jetzt nur noch 71. Mone Nr. 480.
Dit is van dat edele lant van Cockaenghen.
Die neringhe is menigherhande,
die men doet in allen lande
Gedr. in den Altdeutschen Blättern von Haupt und Hoffmann 1, 165-167; vgl. Verslagen en Berigten 3. jaarg. bl. 35.
¶ 110. 90 Verse. C.H.
Lehrgedicht an Regierende.
Die scrifture doet ons verstaen
Kausler 1, L. Bei Mone Nr. 262 fälschlich als ‘geistliches Lied.’
¶ 111. 389 Verse. Mone Nr. 93. H.H.
Ons heren passie.
Die so wale dichten coste,
met eren mochte volbringhen
¶ 112. 14 9zeil. Strophen.
Van den somer ende van den winter.
Die somer spreect: ic moet claghen
mannen, vrienden ende maghen,
dat mi verdriven ende verjaghen
wil een heer van groter macht
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 238.
¶ 113. 277 Verse.
Liebesgeständniss.
Die te drien hellinghen es gheboren,
al haddes alle die werelt ghesworen,
hine can te tween penninghen nemmer comen
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 255.
¶ 114. 71 Verse in Strophen. Mone Nr. 381. H.H.
Van onderwindene.
Die van cleinen onderwinden
es, die leeft met groten vrede
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 328-330.
¶ 115. 65 Verse in 13zeil. Strophen. Mone Nr. 273. H.H.
Van der wandelinghen.
| |
| |
Die vrouwen sijn alselc van seden,
alse die vespertijt een wile es leden,
dan gaen si sitten voor haer dore
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 322. 323.
¶ 116. Sproke von Willem von Hildegaersberch. 218 Verse. Ohne Willem's Namen.
Een onderscheit van hilic ende gheesteliken luden.
Die wil is een al daer men telt,
ende waer men duitsch te rechte spelt,
daer staet den wil als een ghenoemt
Nr. 60 in der Brüss., Nr. 74 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 427.
¶ 117. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 206 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van Effricanus.
Die winnet een verloren goet
ende dat mit wijsheit so behoet,
dat hi selver mach bliven heer
Nr. 8 in der Brüss. und Nr. 33 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 418.
¶ 118. 68 Verse. Mone Nr. 100. H.H.
Vom bekehrten Sünder.
Dit bispel dat hier volghet an
¶ 119. 200 Verse. Mone Nr. 129. H.H.
Van den man die gherne dranc.
Dits van den man die herde gherne
tilec was in de taverne
Schluss:
ic hadde liever te schedene van minen wive,
dan drinchuus tontberene te minen live.
Gedr. Willems Belgisch Museum 10, 51-57.
¶ 120.
Dit es van Maskeroen (d.i. dem Teufel).
Doe die gods sone menschelike
wandelde hier op eertrike,
plaghene die viande van der helle
in menegher manieren te quellen
| |
| |
Oxforder Hs., s. Verslagen en Berigten der Vereeniging 2. jaarg. bl. 53.
¶ 121. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 242 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van der ewangelien van paesschen.
Doe die joden hadden verworven
wille ende Jesus was ghestorven
den bitteren doot aent cruis alleen
Nr. 10 in der Brüss., Nr. 22 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 416.
¶ 122. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 626 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den .x. gheboden.
Doe god in sijnre moghentheit
alle dinc had overleit .
Nr. 63 in der Brüsseler Hs., Nr. 1 in der Haager nur die zweite Hälfte, 304 Verse.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 123. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 119 Verse. Mit Willem's Namen.
Een ewangelie.
Doe god van boven neder quam,
al hier uut sijns vaders schoot
Nr. 77 in der Brüss., Nr. 86 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 124. 130 Verse. Mone Nr. 164. H.H.
Mariae Himmelfahrt.
Doen god ons here met beswike
sine moeder uten ertschen slike
woude bi hebben in den trone
¶ 125. 16 Verse. Mone Nr. 234.
Auf den Schächer Donatius.
Donas was vol van caritaten
B.H. Nr. 728.
¶ 126. 113 Verse. Mone 403. H.H.
Den prijs van vrouwen op drie stene.
Drie stene sijn hier op der erden,
die men houdt van groter werden
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 394-397.
| |
| |
¶ 127. 40 Verse. Mone Nr. 239.
Vom Abendmal.
Dus beschrijft sente Augustijn
in sinen boec der stat ons heren
Gedr. nach einer Hs. der Stadtbibl. zu Gent in Blommaert's Oudvl. Gedichten 2, 64.
¶ 128. 70 Verse. Mone Nr. 126. C.H.
Van twaelf cnechten, die riddren worden van heren.
Edele vrouwen ende goet van gronde,
die wijsheit hebben ende goede conde,
ende vol van duechden sijn ende eren
¶ 129. 104 Verse. Mone Nr. 137.
H.H. Van Lacarise ende den papen.
Een avonture in corten woort
sal ics u tellen, warics ghehoort
In der Hs. ist pape überall ausradiert und mit gilde ersetzt.
¶ 130. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 278 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den serpent.
Ee n dichter die te dichten pliet,
die pijnt hem gheerne te vinden iet,
dat die lude voor den oren
Nr. 12 in der Brüss., Nr. 21 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 415.
¶ 131. 82 Verse. Mone Nr. 474. C.H.
Van den dorpman ende sinen wive.
Een dorpman was hier te voren
ende sijn wijf, die vercoren
gode sere ende om sinen wille
¶ 132. 81 Verse. Mone Nr. 261. C.H.
Van der rose des crucen.
Een edel rose die hebbic vonden,
mocht soe becliven int herte mijn
¶ 133. 32 Verse.
Preis der reden (Vernunft), milde, vromicheit, bescheidenheit und trouwe.
Een edel voghedinne die heet reden
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 231.
| |
| |
¶ 134. 112 Verse in 14 8zeil. Strophen. Mone Nr. 274. H.H.
Weibes Klage.
Een edel wijf ende een hoghe gheboren
hoordic claghen een claghelijc leit
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 78-81.
¶ 135. 52 Verse.
Preis edler Geburt,
Een gheslachte crighet ere
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 235.
¶ 136. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 108 Verse. Ohne Willem's Namen.
Hoe men deinde voort beghin kennen sal.
Een goet beghin dat sal men keren,
so dat einden mach met eren
Nr. 113. in der Brüss., Nr. 144 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
¶ 137. 36 Verse.
Frauengunst gebührt nur dem Würdigen.
Een goet man die tot sulker wonnen steit,
dat hem een goet wijf es bereit
met goeder gunst ter eren waert
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 265.
¶ 138. 45 Verse. Mone Nr. 99. H.H.
Von einem Prediger.
Een goet man, een predecare,
lach te bedde meneghe jare
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 332. 333.
¶ 139. 18 Verse.
Frauenehre.
Een goet wijf die eerlec leeft,
het valt dat si haer daer toe gheeft
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 261.
¶ 140. 206 Verse. Mone Nr. 141. H.H.
Van den ouden ridder ende den jonghen.
Een hoghe gheboorne maghet rike
sach ic sitten verweendelike
ghesiert in hare kemenade
Gedr. Willems Belg. Museum 8, 96-102.
| |
| |
Auch in der Haag. Hs. Nr. 721, Haupt Zeitschr. l, 249.
¶ 141. 692 Verse.
Van enen jonghelinghe ende van enen ermite.
Een jonghelinc vul der werelt luste
sochte eens in wandelinghen ruste.
so verre hi hem te gane bewant
dat hi enen ouden ermite vant
Gedr. in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 489-517.
¶ 142. 58 Verse. Mone Nr. 125. C.H.
Hoe een keiser twee princen dede versoenen.
die peiselic, ghelooft mi das,
sijn lant reghierde ende wiselike
¶ 143. 88 Verse. Mone Nr. 442. C.H.
Van maer. (Jedes Ding hat ein aber).
Een lelic woort ende ongheraect
in de werelt nu regneert
¶ 144. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 148 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den goeden vrouwen.
Een man die tot sulken ghewin steet,
dat hem een goet wijf es bereet
mit reinre gunst ter eren waert
Nr. 6 in der Brüss. Hs. und Nr. 31 in der Haager Hs.
Vgl. Jonckbloet Nr. 3, 417.
¶ 145. 67 Verse. Mone Nr. 424. H.H.
Frage von Frauentreue und Antwort darauf.
Een man hebbe een wijf ende een schaep
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 317-319.
¶ 146. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 301 Verse. Mit Willem's Namen.
Van drien broeders.
Een materi heb ic vonden,
die ons leringhe doet verstaen
ende wie die waerheit wil orconden
Nr. 35 in der Brüss., Nr. 53 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 416.
| |
| |
¶ 147. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 180 Verse. Ohne Willem's Namen.
Hoe die joocht overgaet.
Een mensche die hier ter werelt leeft
so langhe dat hi kennis heeft
tuschen archeit ende doocht
Nr. 101 in der Brüss., Nr. 105 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 148. 64 Verse. Mone Nr. 98. H.H.
Hoe die duvel enen monc bedrooch.
Een monc lach in enen haghedochte
Auch im Spieghel hist. 3, 156-158.
¶ 149. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 216 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Hoe doude jonc willen wesen.
Een redelijc mensche van ouden daghen,
die mach die werelt nu seer mishaghen .
Nr. 112 in der Brüss., Nr. 113 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
¶ 150. 64 Verse. Mone Nr. 391. H.H.
Van den fondamente.
Een salich wijf van jonghen daghen
hoordic wilen in eenre stat
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 357-359.
Auch in der Haag. Hs. Nr. 721, Haupt Zeitschr. 1, 260.
¶ 151. 126 Verse. Mone Nr. 130. H.H.
Van enen schoemakere.
Een schoesuttere, een sot seriant,
die daer wonende was int lant,
quam eens te Colene in die stat
Steht auch in Velthem Sp. hist. bl. 36-38. (boec 1.cap. 27).
¶ 152. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 166 Verse. Mit Willem's Namen.
Van ghenuchten.
Een vraghe leide mi te voren
een edel joncheer wel gheboren
Nr. 89 in der Brüss., Nr. 97 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
| |
| |
¶ 153. 248 Verse. Mone Nr. 122. H.H.
Van enen here die vremde liede bi hem nam ende verdreef sinen broeder.
Een vrient ter noot es altoos goet,
des dar ic wel der waerheit ghien
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 76-84.
¶ 154. Sproke von Erenrijc. 46 Verse.
Preis einer vollkommenen Frau.
Een wijf te wensche waelghesat
die onbevlect sonder dat
Schluss:
Sprac her Erentrych die coene
die elken troost wel te doene.
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 230.
¶ 155. Sproke von Willem van Hildegaersberghe. 84 Verse.
Ohne Willem's Namen. Mone Nr. 412. H.H.
Van den hontsschote (hontsstote).
Eens honts schote heeft mi gheraect
heimelijc ende so mismaect,
datse mi onghenoechte gheeft
Nr. 17 in der Brüss., Nr. 39 in der Haag. Hs.
Gedruckt nach H.H. in Serrure Vaderl. Museum 1, 93-95, beginnt: Enen hontsbete heeft mi gheraect.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 156. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 232 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van den paep die sinen baec ghestolen waert.
Eens int jaer so comt een tijt,
dat over al die werelt wijt
elc mensch gheerne te biechten gaet
Nr. 57 in der Brüss., Nr. 23 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 416.
¶ 157. Sproke von Jan Dille. 230 Verse. Mone Nr. 411. H.H.
Venus boom met .vij. coninghinnen.
Eens meies daghes in der dagherade,
alse lof, gras, boom ende blade
springhen uut, elc na haren wesen
Allegorisches Gedicht, in der Mitte strophisch. Jan Dille
| |
| |
lebte um 1358 als ‘yraut’ am Hofe des Grafen von Holland, s. Rekeninghen Pieter Kamerouwers 1358. 1359 fol. 46. (Mitth. Ph. van den Bergh).
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 308-314.
¶ 158. 204 Verse. Mone Nr. 430. H.H.
Die ghelasen sale.
Eens meiestijts quam ic ghegaen
in een foreest met groenen grase
op ene riviere, daer vant ic staen
ene fresche sale van ghelase
¶ 159. 344 Verse in 4zeil. gleichreimenden Strophen. Mone Nr. 396. H.H.
Van der sielen ende van den lichame, een abel dinc ende een edel lere.
Eens nachts in den wintertide,
als over al de werelt wide
was alle dinc van ruste blide,
quam mi te voren van enen stride
Quelle: Visio Philiberti.
Gedr. in Blommaert's Theophilus (Gent 1836) bl. 57-66.
Ein Bruchstück von 278 Versen entdeckte Lambin und liess es neben den abweichenden Versen bei Blommaert abdrucken in Willems Belg. Museum 2, 60-74.
Von einer andern ältern Bearbeitung ist nur ein Bruchstück vorhanden, 120 Verse, s. Willems Belgisch Museum 3,211. 212.
¶ 160. 658 Verse.
Een jamerlike claghe.
Eens nachts in enen meientijt
waende ic alre sorghen quijt
sijn die mi ie in herten dwanc
Die Frauen auf der Burg der Ehre beklagen den Tod eines Ritters, ohne Zweifel Wilhelms II von Hennegau-Holland († 27. Sept. 1345).
Haag. Hs. Nr. 721, Haupt Zeitschr. 1, 241. 242.
¶ 161. 90 Verse. Mone Nr. 95. H.H.
Van ons heren gheborte.
Eer die gheborte gods gheschiede,
propheten ende heileghe liede
| |
| |
¶ 162. 24 Verse.
Die geheimnissvolle Kammer.
Ene camere hebbic gheraect
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 259.
¶ 163. 26 Verse. Mone Nr. 96. H.H.
Mirakele van onser vrouwen.
Ene jodinne lach hier te voren
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 340.
¶ 164. 52 Verse.
Van den plucten sporware.
Ene jonghe maghet hadde gheset
met behendicheit een net
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 245.
¶ 165. 448 Verse. Mone Nr. 123. H.H.
Von einem Schulmädchen und seinem Lehrer.
Ene schone exempel willic ontbinden
van enen meester die ic wel kinde,
clergie leerdi ende hielt schole
Gedr. Willems Belgisch Museum 1, 326-339.
¶ 166. 180 Verse. Mone Nr. 456. H.H.
De beschedene jacht.
Enen roden mont met rosen baer,
met witten wanghen ende met oghen claer
¶ 167. 34. Verse. Mone Nr. 455. H.H.
Van eren.
Ere es een edel woort
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 72. 73.
¶ 168. 238 Verse. Mone Nr. 107. C.H.
Van enen verwaenden coninc.
Exempel vertrect men hier ende daer,
niet om dat si alle sijn waer,
maer om dat mer bi verstaet
onderscheet tuschen goet ende quaet
¶ 169. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 206 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van drie figuren.
| |
| |
Exempel vint men veel beschreven,
die van den wisen sijn ghebleven
ende gheset tot onser leer
Nr. 114 in der Brüss., Nr. 17 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 170. 56 Verse. Mone Nr. 124. H.H.
dBedieden van den seven euwen.
Ghelijc die dach, sijts ghewes,
in sevene ghetiden gheset es
Gedruckt Serrure Vaderl. Museum 1, 330. 331 - verdiente nicht abermals gedruckt zu werden, denn es steht, trotzdem dass es S. im Lekensp. nicht finden konnte (bl. 297), dennoch darin: bei De Vries 2. deel bl. 407-409.
¶ 171. 102 Verse. LL.H.
Van den clusenare.
Ghelooft ende ghebenedijt
moet hi sijn die te alre tijt
hem selven sinen vrienden toont
¶ 172. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 310 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den selve (Hg. Hs. Van enen cruut ende hiet selve).
Genoechte dwanc mi al daer toe,
dat ic in meie des morghens vroe
was gaen spelen in gheen wout
Nr. 44 in der Brüss., Nr. 9 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 173. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 504 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den slotel.
Ghenoechte dwanc mi ende begheren,
dat ic so langhe ghinc spaceren
Nr. 68 in der Brüss., Nr. 78 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 444 ff.
¶ 174. 1127 Verse. Mone Nr. 112. H.H.
De borchgravinne van Vergi.
Gherechte minnare waer ghi sijt,
sijt op uw hoede in alder tijt
ende heelt dat u te helene steet
| |
| |
Gedr. Blommaert Oudvl. Gedichten 1, 60-72. Das Gedicht ist 1315 vollendet.
Quelle: Barbazan et Méon, Fabliaux et contes 4, 296-326.
Von einer anderen Bearbeitung ist nur ein Bruchstück von 450 Versen vorhanden, welches Lambin, Archivar zu Ypre, entdeckte, s. Belg. Museum 2, 57. 58.
¶ 175. Zwiegespräch. 192 Verse. Mone Nr. 542. H.H.
Deen gheselle calengiert den anderen die wandelinghe.
Gheselle, mi en can verwonderen niet,
want ghi dese wandelinghe siet
in lanc so meer bederven
Gedr. Willems Belg. Museum 7, 318-324.
¶ 176. 224 Verse. Mone Nr. 136. H.H.
Van drie ghesellen die den bake stalen.
Ghi goede liede, hoort nae mie,
selke boerde en hoordi nie
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 69-76.
¶ 177. Sproke von Peter van Iersele. 220 Verse. Mone Nr. 142. H. H.
Wisen raet van vrouwen.
Ghi hebt ghehoort te menegher stonden,
dat vrouwen wisen raet vonden
te Haerlem oft in anderen steden
Gedr. Willems Belg. Museum 3, 108-114. Iersele, jetzt Eersele ist ein Dorf in Nordbrabant bei Eindhoven.
¶ 178. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 194 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van eren.
Ghi heren wijs van hoghen naem,
waert u te horen wel bequaem
Nr. 4 in der Brüss. Hs. und Nr. 5 in der Haager Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 179. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 122 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Hoe die heren eerst quamen.
Ghi hoghe heren, ridder ende cnapen,
u worden toeghevoecht die wapen
| |
| |
Nr. 94 in der Brüss., Nr. 98 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 180. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 48 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Een notabel van heren.
Ghi hoghe heren wel gheboren,
wildi den hemel toe behoren
Nr. 98 in der Brüss., Nr. 102 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 181. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 68 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Een exempel van heren.
Ghi hoghe wise lantsheren stout,
al hebdi rijcheit menichfout,
nochtan suldi gode ontsien
Nr. 58 in der Brüss., 72 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 427.
¶ 182. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 22 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Een notabel. Vom Rechte.
Ghi richters die nu richters heten,
als ghi te rechte sijt gheseten
Nr. 54 in der Brüss., Nr. 69 in der Haag. Hs.
Gedr. Doctrinael uitg. door Jonckbloet bl. 336.
¶ 183. 411 Verse.
Vom König Ehrenreich. Allegorie.
God die gheeft sinen vrient
des hi jeghen hem verdient.
dat schijnt aen heren Erenrijc wale,
daer ic beghinne af dese tale
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 249. 250.
¶ 184. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 207 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den woekeraer.
die ewich blijft, hem luste das
te maken drierhande leven
| |
| |
Nr. 67 in der Brüss., Nr. 77 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 428.
¶ 185. Sproke van Augustijnken, 10 8zeilige Strophen. Mone Nr. 394. H.H.
Van der rijcheit ende van der doot.
God heeft ghemaect drie pointen fijn,
die der sielen baten
Gedr. Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 147. 148.
Vgl. Jonckbloet 3, 402.
¶ 186. 72 Verse. Mone Nr. 139. H.H.
Van twee blinden.
God ons here es mechtich al
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 45-47.
¶ 187. 16 Liebesbriefe. 1730 Verse. Mone Nr. 299.
God si met u van mier groeten
B.H. 806 und 805.
¶ 188. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 378 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den sacrament van Amsterdam.
Gods mirakel mach men sien
menichfoudelijc gheschien
Nr. 81 in der Haager Hs., gedruckt:
Van den sacramente van Amsterdam; gedicht van Willem van Hillegaersberch. Met opheld. aant. uitgegeven door P. Leendertz. Sneek, van Druten 1845. (viij. 30 Seiten)
Nr. 71 in der Brüss. Hs., gedruckt:
Willem van Hildegaersberch en zijn gedicht: Van den Sacramente van Aemsterdam. Met eenige Aant. door A.J. Pluym.
Te's Gravenh. 1845. (33 Seiten)
¶ 189. 33 Verse. Mone Nr. 301. H.H.
Liebesbrief.
Goeden dach gheve u god schone
¶ 190. 14 Verse. Mone Nr. 408 H.H.
Von der Hoffnung.
Goeden hope moet sijn ghebenedijt
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 95. 96.
¶ 191. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 246 Verse.
Ohne Willem's Namen.
| |
| |
Van den testament.
Goet ghedacht ende wel versinnen
doet dat middel ende dat beghinnen
metten einde concorderen
Nr. 62 in der Brüss. Hs., fehlt in der Haag.
¶ 192. Sproke von Noydekijn. 14 Verse.
Noydeken seit dit.
Gonst es alre gaven groet
Gedr. nach der Haag. Hs. Nr. 721 in Bilderdijk's Verscheidenheden 1, 168.
¶ 193 Sproke von Willem van Hildegaersberch. 170 Verse.
Mit Willem's Namen. Mone Nr. 111.
Hoe die ierste partie in Hollant quam.
Groot wonder mochten si vertellen
Nr. 43 in der Brüss., Nr. 60 in der Haag. Hs.
Gedr. nach der Haag. Hs. in J.C. de Jonge, Verhandeling over den oorsprong der Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten (Leyden 1817) bl. 269-280.
Vgl. Jonckbloet 3, 437. 438.
¶ 194. Sproke von Jan van Hollant. 142 Verse. Mone Nr. 108. H.H.
Van den verweenden keiser.
Grote heren ende machtich,
die in sinnen sijn bedachtich
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 57-61. Der Dichter nennt sich am Ende.
¶ 195.
Dit sijn die .x. plaghen ende die .x. ghebode.
Haddic der coronisten prijs
also dat ic dies loves rijs
van den meestren mochte draghen
Oxforder Hs., s. Verslagen en Berigten der Vereeniging 2. jaarg. bl. 54. 55.
¶ 196. 58 Verse. Mone Nr. 233. H.H.
Van den heileghen cruce.
Heilech cruce di sal men eren
¶ 197. 56 Verse. Mone Nr. 352.
| |
| |
Heilicheit en leecht niet in den schijn,
mer heilicheit leecht in heilich sijn
Gedr. nach einer B.H. in Willems Belg. Museum 8, 237. 238.
¶ 198. 32 Verse. Mone Nr. 417. H.H.
Van te helene.
Helen es ene edel doocht,
pijnt u te helene waer ghi moocht
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 343. 344.
¶ 199. Sproke von Erenrijc. 110 Verse.
Allegorie von einem Jäger und seinen Hunden.
Her Erenrijc die haet gheleden
den fellen wech ende comt ghereden
op een velt schoon ende breet
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 235.
¶ 200. Zwiegespräch zwischen Jüngling und Minne, 108 Verse in 11zeil. Strophen. Mone Nr. 543. H.H.
Aensprake ende wedertale van minnen.
Her mei, ghi ne moghet mi niet verbliden
noch gheen voghel in den woude
Die Antwort der Minne jedesmal in den beiden letzten Versen jeder Strophe.
¶ 201. 52 Verse. Mone Nr. 545. H.H.
Voghelsproocskene.
Den aer:
Here, gheeft erenriken gave,
so stadi in eren alle daghe
Jeder Vogel spricht zwei Verse, Lehrsprüche, die an einen König gerichtet sind.
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 319-321.
¶ 202. 205 Verse. Mone Nr. 407. H.H.
Pointen om dat een here in sijn lant regheren sal.
Here te sine en es gheen spel,
want hem meer dan ieman el
altoos behoort te sine
Aus dem Lekenspieghel 3. boec cap. 12.
¶ 203. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 239 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den goeden ridder.
| |
| |
sal men te dienste staen mit trouwen,
een ieghelijc van des hi can
Nr. 5 in der Brüss. Hs. und Nr. 19 in der Haag.
Hs. Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 204. 94 Verse. Mone Nr. 477.
Dit es de frenesie.
Het dichtet al dat lepel lect
Gedr. in Willems Mengelingen 1, 35-42.
¶ 205. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 186 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den corencopers.
Het dunct mi wonder eest verstaen,
die god heeft so vele eren ghedaen,
dat hi kent onderscheit van reden
Nr. 37 in der Brüss., Nr. 54 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 422.
¶ 206. Sproke von Noydekijn. 10 Verse.
Dit seit Noydekijn.
Het es vrou Eren wael ghevallen
Gedr. nach der Haag. Hs. Nr. 721 in Bilderdijk, Verscheidenheden 3, 168.
¶ 207. 237 Verse.
Liebesgespräche.
Het gheschiede in enen somertijt,
als over al die werelt wijt
die lover aen dien bomen bloeiden
Gedr. nach der Hs. des Reichsarchivs im Haag in Haupt u. Hoffmann. Altd. Blätter 1, 66-71.
¶ 208. 176 Verse oder richtiger 88 Nibelungenzeilen. Mone Nr. 117. H.H.
De vier heren wenschen.
Het saten heren viere in eenre salen wijt,
bi enen schonen viere ende corten haren tijt.
si aten ende si dronken, si leden heren leven,
si wouden viere die beste van alder werelt wesen.
Gedr. Mone Quellen und Forschungen 148-154. Blommaert Oudvl. Gedichten 2, 114-116.
| |
| |
Von Blommaert dem Boudewijn van der Loren zugeschrieben, aber schwerlich von ihm, vgl. Jonckbloet 2, 300-302.
¶ 209. 140 Verse. Mone Nr. 116. H.H.
De vijf heren wenschen.
in eenre schoonder steden
ende meiden hem daer mede
Gedr. Blommaert Oudvl. Gedichten 2, 119. 120.
Vielleicht von Boudewijn van der Loren.
¶ 210. 182 Verse. Mone Nr. 115. H.H.
De vijf vrouwen wenschen.
ende elc die droech een crone
met groter moghentheden
Gedr. Blommaert Oudvl. Gedichten 2, 117-119.
Vielleicht von Boudewijn van der Loren, vgl. Jonckbloet 3, 313.
¶ 211. Sproke von Augustijnken. 3 9zeilige Strophen, vor welchen eine nicht dazu gehörige 4zeilige.
Klage über einen unhöfischen Ritter.
Het sijn lude die mi vraghen
om des lieven meien bloet
daer ic niet van en can ghesaghen,
sint mi die mei gheen vroude doet.
Mi heeft een ridder die wael doen haet
Am Schlusse: Augustin.
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitsch. 1, 238.
¶ 212. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 40 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van tween winden, een bispel.
Het vochten twee winden tenen stonden
ende beten malcander grote wonden
Nr. 47 in der Brüss., Nr. 62 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 424.
¶ 213. 34 Verse.
| |
| |
Het vraghede een clerc van Mompalier
sinen meester omme een dier
Blankenh. Hs. des Tristan zu Berlin fol. 53b.
Gedr. nach meiner Herstellung in Franz Pfeiffer's Germania 2. Jahrg. S. 172. 173.
¶ 214. 82 Verse. Mone Nr. 135. H.H.
Die drei Papageien.
Het was een goet man hier te voren,
die in sijn herte hadde vercoren
drie voghelen, die heten papengayen
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 47-50.
¶ 215. 102 Verse. Mone Nr. 418. H.H.
Den hoet van minnen.
Het woonde te Bruesel in die stat
ene joncfrouwe, die mi bat
in dietsche te maken een ghedichte
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 384-386.
¶ 216. 304 Verse. Mone Nr. 121. H.H.
Van den goeden broeder.
Het woonde wilen in een lant
een edelman hoghe van gheslachte
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 57-66.
¶ 217. 159 Verse. Mone Nr. 120. H.H.
De mantel van eren.
Hets gheschiet te menegher stede,
dat ere vore gout prijst menech man
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 64-69.
¶ 218. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 184 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van tween bomen.
Hi dunct mi sot ende ongheleert,
die sinen sin te vaste keert
om dinghen die vergankelijc sijn
Nr. 79 in der Brüss., Nr. 88 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckhloet 3, 430.
¶ 219. Sproke von Augustijnken van Dordt, wahrscheinlich vom J. 1358. 596 Verse. Mone Nr. 420.
Dits van Augustijnkens scheepkene.
| |
| |
Hi dunct mi wesen wael gheleert,
die sijn ghenuecht in duechden keert,
want sonder ghenuecht in desen leven
es luttel iemant vrolijc bleven
Gedr. nach der B.H. Nr. 15642. (Hulth. Nr. 194) mit den Varianten von H.H. in Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 105-112.
Steht auch in der Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 256.
Vgl. Jonckbloet 3, 399. 400.
¶ 220. Sproke von Augustijnken. 116 Verse.
Fünf Puncte von Ehren.
Hi sprac een wijf van hogher aert,
dat elc goet man moet sijn bewaert
met vijf pointen, sal hi leren
hoe hi leven mach in eren
Gegen das Ende:
Augustijn bidt dat ghi hout
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 239. 240.
¶ 221. Sproke von Martin van Torout. Bruchst. 112 Verse.
Von der Beichte.
Hier beghint van der biechten,
hoe men den duvel mach vervechten
s.D.J. Vander Meersch in Willems Belgisch Museum 3, 204-207 und Vorrede zu De Boec van Catone (in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen).
Martin van Torout kennen wir erst, seit Vander Meersch von einem Funde mittheilte, den er zu Audenaerde machte. Er fand im dortigen Archive und später noch anderswo mehrere Pgblätter, die zu Einbänden von Registern u. dgl. dienten. Sie stammten aus der Bibliothek des Frauenklosters Syon um die Mitte des 16. Jahrhunderts. Sie gehörten alle zu einer grossen Handschrift niederländischer Gedichte, welche wahrscheinlich in der Benedictiner-Abtei Eename an den Ufern der Schelde (1063 gestiftet), bei Audenaerde entstanden sind. Denn in einem dieser Gedichte, Legende von der heil. Maria von Egypten, heisst es: ‘Dit was ghemaect ... tote Eename in den clooster daer.’ Ob alle diese Gedichte der Audenaerder Hs. Martin verfasst hat, ist zwar nicht gewiss, aber doch nicht
| |
| |
unwahrscheinlich: alle diese Stücke sind erbaulichen und belehrenden Inhalts, gleichzeitig und in einer und derselben Handschrift. So viel möchte aber wol feststehen, dass Martin ein Geistlicher war, wenn auch nicht Mönch zu Eename; er nannte sich nach seinem Geburtsorte Torout, einem früher sehr blühenden Städtchen und war ein Zeitgenosse Jacobs van Maerlant.
¶ 222. 118 Verse. Mone Nr. 392.
Von der Minne.
Hoe soudic dat ghelaten, in soude leren kinnen
hem die in den cruce om mi starf van minnen
In einer Hulth. Hs. vom J. 1351. Vgl. Mone Nr. 525.
¶ 223. 516 Verse. LL. H.
Sente Anselmus.
Dit is onser vrouwen claghe.
Hoort groot seer met groten rouwe,
het quam Maria onse vrouwe
¶ 224. 284 Verse. Mone Nr. 242. H.H.
Den lof van Maria, ghemaect op drie staven.
Hoort nae mi! ic wille beghinnen
den lof der weerder coninghinnen
¶ 225. 140 Verse in 13zeil. Strophen. Mone Nr. 468. H.H.
Van den convente.
Hoort nae mi, in lieghe u twint,
eenrehande liede dat men vint
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 82-86.
¶ 226. 50 Verse. Mone Nr. 443. C.H.
Van hoveerden.
Hoveerde es tquaetste venijn
ende datter ter werelt meest doet pijn
¶ 227. 278 Verse.
Von der wahren Liebe.
Ic arem van trooste, maer rijc van minnen,
overvloeyende van jonsten, met wallende sinnen,
verladen van drucke, stervende als wese
Gedruckt in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 387-396.
¶ 228. 79 Verse. Mone Nr. 405. H.H.
Van dinghen die selden gheschien.
| |
| |
Ic beghinne mijn ghedichte aldus
In B.H. Nr. 319 hat das Gedicht 90 Verse und ist gedruckt Willems Belg. Museum 10, 118-120.
¶ 229. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 122 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Ic ben al moede, ic wil gaen rusten.
Ic ben al moede, ic wil gaen rusten
van des mi wilen placht te lusten
Nr. 104 in der Brüss., Nr. 108 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433. 434.
¶ 230. 120 Verse. Mone Nr. 298. H.H.
Den boom der minnen.
Ic ben ane ene minne comen,
die mine herte sere verteert
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 397-401.
¶ 231. 39 Verse.
Wenschenborch.
Ic ben begaen al hier mede
ende hebbe langhen tijt ghedocht,
of ic van Wenschenborch ooc rede,
wie ic den slotel laten mocht
Dazu gehört ein anderes Gedicht von 64 Versen:
Wenschenborch dat mi gheven
moet ic claghen over al
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 258.
¶ 232. 96 Verse. Mone Nr. 537. H.H.
Twee coninghen.
Ic ben een coninc machtich ende rike
ende ooc so hebbic sekerlike
meneghen edelen man verwonnen
Gespräch zweier Könige, eines todten und eines lebenden, über die vergängliche Herrlichkeit.
Gedr. Willems Belg. Museum 2, 237-240.
¶ 233. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 264 Verse. Mit Willem's Namen.
Van der ghiericheit.
| |
| |
Ic ben in dichten so verdoort,
en weet wat langher merren (brenghen) voort
Nr. 55 in der Brüss., Nr. 70 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 426. 427.
¶ 234. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 256 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van caritas.
Ic ben in dichten so versaecht,
dat mijn hert van rouwe traecht
Nr. 99 in der Brüss., Nr. 103 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 235. 214 Verse. Mone Nr. 432.
Van gherechter minnen.
Ic bidde den here van der minnen,
dat hi mine herte verclare binnen .
B.H. Nr. 319.
¶ 236. 1 4zeil. und 14 2zeil. Strophen.
Van den voghelen.
Die winterconinc seit:
dat ghi mi raet mijn eren
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 230.
¶ 237. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 178 Verse. Ohne Willem's Namen.
Tusschen den wil ende waerheit.
Ic en weet wat segghen, node swijch ic stille,
die waerheit ende der heren wille
Nr. 106 in der Brüss., Nr. 109 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
¶ 238. 126 Verse.
Guter Rath an eine Frau.
Ic ghinc cortwilen minen tijt
in enen grashof die was schoon
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 246.
¶ 239. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 221 Verse. Mit Willem's Namen.
Van drierhande liden.
| |
| |
Ic had gheset in hoghen doen
al mijn lijf als een baroen,
die overmoedich is ghestelt
Nr. 48 in der Brüss., Nr. 63 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 424.
¶ 240. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 60 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den boghe.
Ic heb ghedacht in minen tiden
van weelden groot, van menighen liden
Nr. 100 in der Brüss., Nr. 104 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 241. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 166 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van beschermen.
Ic heb ghehoort een groot gheclach
daer men vrolic te wesen plach
Nr. 110 in der Brüss., Nr. 8 in der Haager Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 242. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 226 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Von Verwaltung einer Stadt.
Ic heb ghevonden of ghehoort
in minen sin een nuttelic woort,
dat ic gheerne soude ontbinden
Nr. 62a in der Brüsseler Hs., fehlt in der Haag.
¶ 243. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 89 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van scheiden.
Ic heb opt scheiden horen spreken,
dat vroude maect tebreken
onder tfolc verre of naer
Nr. 40 in der Brüss., Nr. 57 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 422.
¶ 244. Sproke von Lodēwijc. 84 Verse. Mone Nr. 421, H.H. Van den eenhoren. Allegorie vom Lebensbaum.
Ic hebbe ghelesen hier te voren
Schluss:
| |
| |
Dit es die bede van Lodewike.
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 314-316.
¶ 245. 24 Verse. Mone Nr. 454. H.H.
Van den woorde dat al te goet heet.
Ic hebbe menechwerf ghehoort
¶ 246. 34 Verse. Mone Nr. 423. H.H.
Tgheluc van den hont.
Ic hebbe weder ende voort
harde menichwerf ghehoort
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 96. 97.
¶ 247. 13 Verse. Mone Nr. 433.
Van den odevare (bei Mone hondenare).
Ic hoorde segghen in een wile
B.H. Nr. 319.
¶ 248. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 328 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den avontmael.
daer mi wonder quam te voren
Nr. 84 in der Brüss., Nr. 92 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 249. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 169 Verse. Mit Willem's Namen.
Van helen.
Ic lach in enen winter cout
ende overdachte menichfout
Nr. 53 in der Brüss., Nr. 68 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 426.
¶ 250. 75 Verse in 8zeil. Strophen.
Frauenlist.
Ic prijs een wijf die haren man
al doet si hem die blau huke an,
hi waent dat hi is haer afgod
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 263.
¶ 251. 78 Verse.
Die heruntergekommene Gesellschaft.
| |
| |
Ic quam daer ic groot wonder sach,
hoe een ghesinde te velde lach
ende al die ghene die daer waren,
waren cranc ende out van daghen
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 259.
¶ 252. Sproke von Boudewijn van der Loren. 158 Verse.
Mone Nr. 427. H.H.
Dits tijts verlies.
Ic quam ghegaen al in ene kerke,
daer ic vele schoonder serke
sach ligghen rikelijc ghehouwen
Der Dichter nennt sich Vers 148.
Gedr. Blommaert Oudvlaemsche Gedichten 2, 109. 110.
¶ 253. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 98 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van commer van ghelde.
Ic quam ghegaen in corten daghen,
daer ic ghesellen hoorde claghen,
datse tonghemake waren
Nr. 64 in der Brüsseler Hs.; Nr. 2 in der Haager nur 23 Verse noch.
¶ 254. 88 Verse. Mone Nr. 388, 1. H.H.
Van der hogher salen.
Ic quam van hier ine weet niet waer
al in een herberghe hooch van prise
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 347-349.
Ausserdem zweimal in C.H. Kausler 1, XLVIII. LI. 80 Verse.
¶ 255. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 172 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van hoeden.
Ic rade dat elc man si behoet
wel te tide, dat is hem goet
Nr. 83 in der Brüss., Nr. 91 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 256. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 270 Verse.
Mit Wiliem's Namen.
Van den doren ende van der linden.
| |
| |
Ic sach den doren al ghehinde
wael ghesiert bi der linde
ende die linde bi den doren
Nr. 88 in der Brüss., Nr. 96 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 257. 44 Verse. Mone Nr. 422. H.H.
Dit sijn drie papegayen sprekende den prijs van vrouwen.
staen, daer ic boven goom
nam van drie papegayen
Gedr. Willems Belg. Museum 7, 229. 230.
¶ 258. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 271 Verse. Mit Willem's Namen
Van den waghen.
Ic sie die werelt so verkeren
ende elkerlijc aen anderen leren
dinghen die mi seer wanhaghen
Nr. 33 in der Brüss., Nr. 14 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 259. 669 Verse. Mone Nr. 471.
Von der Geistlichkeit.
Ic soudé gherne dichten die waerheit,
van vele dinghen bewisen onderscheit
B.H. Nr. 290. Am Schlusse unvollständig.
¶ 260. 6 10zeilige Strophen. Mone Nr. 450.
Ic stelde met desen nieuwen jare
al te vremde materie in dichte clare
¶ 261. 262 Verse. Mone Nr. 105. C.H.
Van eenre vrouwen, die niet node vigilien seide over dode.
Ic vant gheschreven ende las,
dat op enen tijt een ridder was
¶ 262. 80 Verse. Mone Nr. 379. H.H.
Der Spruch auf dem Sarge.
Ic vant gheschreven op enen serc
met schonen letteren in een perc
Gedr. in: De Dietsche Warande door Alberdingk Thijm, 2. jaarg. bl. 352-354, mitgetheilt von Ph. Blommaert.
| |
| |
¶ 263. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 238 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van der heiligher kerken.
Ic wil altoos prisen ende loven
ende in mijn ghedachte setten boven
der heiligher kerken fundament
Nr. 38 in der Brüss., Nr. 55 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 422.
¶ 264 ... 6zeilige-Strophen. Mone Nr. 390.
Van vijf lettren dat wijf bediet.
Ic wil in dienste ghestade bliven
met trouwen allen reinen wiven,
daer in leit alle soeticheit
B.H. Nr. 319. Die fünf Buchstaben bedeuten Virginitas Virtus Iustitia Iubilatio Felicitas.
¶ 265. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 136 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den hofman.
Ic wil nu laten dach bi dach
die ic seer te minnen plach
in mijnre joncheit hier te voren
Nr. 116 in der Brüss. und Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 435.
¶ 266. 184 Verse. LL. H.
Van den seven ghetiden.
Ic wil u segghen openbaer
sekerlike al over waer
¶ 267. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 234 Verse. Ohne Willam's Namen.
Van den coninc van Portegael.
Ic wilt al prisen wat men doet,
so mach ic leven wael ghemoet
metten luden hier ende daer
Nr. 3 in der Brüss. Hs. und Nr. 4 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 268. Sproke von Boudewijn van der Loren. 242 Verse. Mone Nr. 447. H.H.
De maghet van Ghent (um 1381).
| |
| |
In der coninghe tide van Babiloene
plaghen drome ende visioene
te hetene onder tfolc waerachtech
Gedruckt Blommaert's Theophilus bl. 99-107. Blommaert Oudvl. Gedichten 2, 105-108.
¶ 269. Sproke von Jac. van Maerlant. 18 13zeil. Strophen. Mone Nr. 478.
Der kerken claghe.
In dit ghedichte settic voren
Die Überschrift ergibt sich aus Str. 17; Willems' Überschrift ‘Achtien Clausulen’ ist willkürlich.
Gedr. nach einer Hs. Heber's in Willems Mengelingen bl. 45-58.
Vgl. Jonckbloet 3, 150-152.
¶ 270. 266 Verse. Mone Nr. 104. C.H.
Van den jonghen moncskine.
In dordine van Cistiaus was
een jonc moncskin, als ic las
¶ 271. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 304 Verse. Mit Willem's Namen.
Van den droom.
In droom comt menighen mensch te voren
beide wil ende groten toren
Nr. 85 in der Brüss., Nr. 93 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 431.
¶ 272. 168 Verse. Mone Nr. 448. H.H.
Seven letteren daer men mede wapenen spelt.
In een prieel quam ic ghegaen,
daer ic locht in woude rapen
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 352-357.
¶ 273. 5 12zeil. Strophen.
Ehre entspringt aus Rechthandeln.
In ene materie ic verstoet,
so wie begheert ere ende goet
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 236.
¶ 274. 31 4zeil. Strophen. Mone Nr. 159.
Van den gheesteliken boomgaerden oder Van den vergiere der suverheden.
| |
| |
In enen avont, des willic lien,
peinsdic in der herten mijn
Nach der B.H. Nr. 319 gedr. Willems Belg. Museum 5, 359-362.
Nach der Haag. Hs. durch van den Bergh: Nieuwe Werken van de Maatsch. der Ned. Lett. te Leiden 5. deel 2. stuk bl. 98-103.
H.H. Mone Nr. 159, 1. Herausg. von A. Angz. Angillis in Het Taelverbond door Génard en Heremans 1853. Geschiedenis enz. bl. 143-148.
C.H. Mone Nr. 159, 2 und Kausler 1. S. XLVIII.
Verfasserin ist Clara, wenn man richtig schliessen darf aus den Schlussworten:
ic bidde hen, die name van Claren draghen.
¶ 275. 72 Verse.
Traum von erhörter Liebe.
In enen droom dus mi dochte
daer ic lach op mijn bedde alleen
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 247.
¶ 276. 190 Verse.
Die einsame Beleidigte.
In enen meie quam ic ghegaen
aen enen bosch, daer ic vant staen
ene sonderlinghe schone maghet
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 257.
¶ 277. 172 Verse. Mone Nr. 419. H.H.
Van den wilden man (wie die Liebe die wilden Männer bezähmt).
In enen visioene dat ic sach.
In der Mitte eine Strophe, die Mone S. 285 mittheilt.
¶ 278. 52 Verse. Mone Nr. 414. H.H.
Van enen schutter.
In ere haghen dat ic quam
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 68. 69.
¶ 279. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 154 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den spieghel.
| |
| |
In Juniusmaent na den meie,
als men die vruchten menigherleie
staende vint in hare macht
Nr. 50 in der Brüss., Nr. 65 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 425.
¶ 280. 18 Verse.
Allegorie vom Weingarten.
In sorghen hebbic ghesijn altoos
Gedr. nach der Haag. Hs. Nr. 721 in Haupt Zeitschr. 1, 243. 244.
¶ 281. 16 Verse.
Frauenpreis.
In steden dienste wil ic bliven
onderdanich goeden wiven
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 245.
¶ 282. 28 Verse. Mone Nr. 426. H.H.
Van tien pointen van minnen.
In tien pointen mach men bekinhen
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 372.
¶ 283. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 208 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den .xij. maenden.
In twelf manieren, dat is waer,
so keert hem twelfwerven dat jaer
Nr. 25 in der Brüss., Nr. 46 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 284. 60 Verse. Mone Nr. 410. H.H.
Dit sijn twee pointen daer ere ane leghet.
In vele manieren mach men merken
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 74-76.
¶ 285. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 108 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van der bedevaert.
Int beghin van minen leven
doe was mi cranc verstaen ghegheven
Nr. 108 in der Brüss., Nr. 110 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
| |
| |
¶ 286. 32 Verse. Mone Nr. 204. H.H.
Lob auf Johannes Baptista.
Johannes Baptista, edel gods vrient,
int hoochste hebdi gode ghedient
Jeder Buchstabe des Namens ist mit 2 Versen glossiert.
¶ 287. Sproke von Jac. van Maerlant. 19 13zeilige Strophen. LL. H.
Van den lande van Oversee.
Kerstenman, wats di gheschiet?
slaepstu? hoene dienstu niet
Gedruckt in van Wijn Huiszittend Leven 2. deel 1. stuk bl. 306-322.
Vgl. Jonckbloet 3, 152-155.
¶ 288. Zwiegespräch. 184 Verse in Strophen. Mone Nr. 541. H.H.
Disputacie tusschen enen clerc ende sinen meester.
Meester, twee saken in die werelt sijn,
die elc mensche gherne name,
deen es tgheluc, dats waerheit fijn,
ende dander es tghelt, dat es bequame
¶ 289. 68 Verse.
Zwei Punkte zu halten für eine Frau.
Lief, troost mijns herten salicheit,
al rechter doecht al wel ghemeten
Vielleicht aus dem Hochdeutschen.
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 264.
¶ 290. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 130 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van der wrake gods.
Maria, moeder, reine maghet,
want ghi so recht wel behaghet
der heiligher drivoldicheit
Nr. 7 in der Brüss., Nr. 32 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 417.
¶ 291. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 270 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van dien achte salicheden.
| |
| |
Meisters die wel dichten conden
ende wilen eer goet exempel vonden
Nr. 45 in der Brüss., Nr. 61 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 424.
¶ 292. 234 Verse. Mone Nr. 138. H.H.
Van twee clerken.
Men heeft ghehoort in ghedichte
Schluss:
dat si ghevaderen bidden gaen.
¶ 293. 78 Verse, drei verschiedene Gedichte.
Van liden.
Men noemt een woort dat heet liden
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 247.
¶ 294. 178 Verse. C.H.
Van den twaelf wel dienenden cnapen.
Men segghet van boden die wel dienen
Kausler 1, XLIII.
¶ 295. 70 Verse. Mone Nr. 475. C.H.
Van der weldaet die de duvele dede.
Men vint beschreven te menegher stede,
dat die duvel noint wel en dede
¶ 296. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 76 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van simpelen ghelove.
Men vint simpel lude so leec
ende int ghelove so weec,
dat si houden in haer verstaen,
dat god is als een mensche ghedaen
Nr. 26 in der Brüss., Nr. 47 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 421.
¶ 297. 164 Verse. Mone Nr. 413. H.H.
Twee ghesellen die wouden varen over see ende vraechden
haren lieve, welc si doen souden.
Menech berechten ende vraghen
gheschiet hen, die minne draghen
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 84-89.
¶ 298. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 230 Verse.
Mit Willem's Namen.
| |
| |
Een notabel (van der ghiericheit), Hg. Hs. Een disputacie.
Menich ghepeins hebbic versleten
om een deel den sin te weten
van der werelt regnacie
Nr. 95 in der Brüss., Nr. 99 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 299. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 78 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Salomons woort.
Menich punt van wijsheden
mach men bevinden wel met reden
Nr. 96 in der Brüss., Nr. 100 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 300. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 174 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van feesten van huwelike.
Menighe feeste wort op gheheven,
op dat die tijt van onsen leven
mit ghenoechte overgae
Nr. 36 in der Brüss., Nr. 53 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 421. 422.
¶ 301. 31 Verse. Mone Nr. 453.
Von jungfräulicher Reinheit.
Merct hier, ghi maechden wie ghi sijt
B.H. Nr. 729.
¶ 302. 262 Verse. Mone Nr. 134. H.H.
Van de schamelheit.
Met dichtene ic mi cleine ghenere
¶ 303. Elf Spruchgedichte, nach Mone wol noch im 13. Jahrh. verfasst. 1014 Verse. Mone Nr. 350.
Von der Liebe zu Gott.
Mi en pijnt
B.H. Nr. 805.
¶ 304. 120 Verse. Mone Nr. 467. H.H.
Van den plaesters.
Mi quam te voren in minen moet,
dat men menech ambacht doet
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 324-327.
| |
| |
¶ 305. 76 Verse.
Unterricht der Minne.
Mijn vrouwe Venus die godinne
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 260.
¶ 306. 5 8zeilige Strophen. Mone Nr. 158. H.H.
Enen abelen sproke van onser vrouwen.
Minen dienst die es bereit
waer ic kere of waer ic vare
eender maghet wijflicheit
¶ 307. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 80 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Een exempel van paertijen.
Mocht ic mit mijnre swacker const
verdienen so dat men mi gonst
iet van des die heren gheven
Nr. 28 in der Brüss., 49 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 421.
¶ 308. 72 Verse in 8zeil. Strophen. Mone Nr. 269. H.H.
Van minnen.
Moeder ende maghet, reine vrouwe,
ic moet u claghen minen noot
Sieben Strophen endigen mit dem Verse:
ay lacen, die schouden die sijn mine.
¶ 309. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 120 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den meerblade.
Na dat ic merc in minen sin,
tusschen verlies ende groot ghewin
is een kenlic onderscheit
Nr. 13 in der Brüss., Nr. 36 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 418. 419.
¶ 310. 3 9zeil. Strophen mit dem Reim auf is. Mone Nr. 445.
Na dat nu de werelt ghestelt is
¶ 311. Sproke von Colpaert. 256 Verse. Mone Nr. 103. H.H.
Van enen ridder dien god sine sonden vergaf.
Node beghevet te dichten Colpaert
van dinghen, daer wi bi mochten sijn verclaert
| |
| |
Vgl. Fabliaux et contes, éd. de Méon 1, 208.
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 50-57.
¶ 312. Sproke von Noydekijn. 40 Verse.
Vom Dienst.
een deel van deser werelt wesen
Weiterhin:
nu moghedi vraghen: Noydekijn,
wat mach dat edel punte sijn
daer god ende die werelt beide in rust?
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 231.
¶ 313. 23 Verse. Mone Nr. 356.
Von der Messe.
Nu hoort alle dese woort,
so wie dat gheerne messe hoort
B.H. 319 und 1004.
¶ 314. 65 Verse, unleserlich gemacht. Mone Nr. 469. H.H.
Van den papen.
Nu hoort ghi hier .... papen
¶ 315. 139 4zeil. Strophen. Mone Nr. 202.
Te Deum laudamus.
met groter werdicheit
Beinahe jedes Wort mit einer Strophe glossiert.
B.H. Nr. 728.
¶ 316. 60 Verse. Mone Nr. 444. C.H.
Een sproke up den wijn.
Nu laet ons leven met bliden gheeste
ende drinken den wijn al metten keesten
¶ 317. 213 Verse.
Die Beichte der Venus.
Nu leghet vrou Venus ende is siec,
die meneghen bracht heeft int verdriet
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 247.
¶ 318. 47 Verse. Mone Nr. 94.
Von der Verwandtschaft Christi.
hoe nae si waren onsen here
| |
| |
B.H. Nr. 319.
¶ 319. 88 Verse. Mone Nr. 247. H.H.
Ene figure.
O alle menschen die hier lijdt,
anesiet ende merct dese figure
Auch in B.H. Nr. 728.
¶ 320. Sproke, wahrscheinlich von Jan van Hulst. 272 Verse.
Briefgedicht an Jan van Gruthuse, ‘coninc van den Wiltèn Bere.’
sant neder die salighe hootschap goet
in ene rose vul der omoet
Gedr. in der Sammlung der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. 479-488.
¶ 321. Sproke von Jan dInghelsche. 16 8zeilige Strophen. Mone Nr. 387. H.H.
O gheluc, voorspoet ende ere
comt van goeder gheselschap gherne
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 86 ff.
Vers 119 nennt sich der Dichter Jan Dinghelsche.
¶ 322. 30 Strophen. Mone Nr. 248.
Van der werelt loser onsekerheit.
O ghi alle, die hier lijt
ende aneschouwet dese figure,
hebse voor oghen tot alder tijt
ende haet de werelt tot elker ure
B.H. Nr. 728.
¶ 323. Sproke von Augustijnken van Dordt. 316 Verse. Mone Nr. 375.
De schepping.
O heileghe gheest, vader ende sone,
die een god es in drien persone
Der Name des Dichters Vers 119.
Gedr. nach der Hulth. Hs. Nr. 194 in Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 120-123.
Vgl. Jonckbloet 3, 400.
| |
| |
¶ 324. 180 Verse. Mone Nr. 203. H.H.
Met vier letteren mors ghespelt.
O mors, ero, mors, tua mors,
mensche, die di selven versmors
Ein Gedicht auf jeden Buchstaben des Wortes Mors.
¶ 325. 96 Verse. Mone Nr. 544. H.H.
Ene claghe tot ver Venus der godinnen.
O Venus vrouwe, coninghinne,
sint u met herten ende met sinne
weten wel der minnen cracht
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 377-380.
¶ 326. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 431 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van sekeren hope.
Of men den wisen gave te raden
in wat sinne of in wat stade
dat hi alreliefste waer
Nr. 61 in der Brüss., Nr. 76 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 428.
¶ 327. 711 Verse. Mone Nr. 110.
Van den neghen besten.
Om dat ic hebbe in mine memorie
rime, favelen ende vraye historie
B.H. Nr. 319. Am Ende unvollständig.
Ein Bruchstück von 44 Versen theilte De Vries mit in den Nieuwe Werken der Maatsch. van N.L. te Leiden 6. deel bl. 152-156.
Eine andere Bearbeitung in C.H., 586 Verse, s. Mone Nr. 110, 2. Kausler 1. S. XLIX.
Den eersten ridder settic voren
¶ 328. 312 Verse.
Traum von einer Blume: Bedeutung ihrer drei Farben und ihrer 9 Buchstaben: MERGRIETE.
Om dat ic niet en can vulbringhen
wat ic dichten wille of singhen
sonder de gracie gods alleine
Gedr. in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. bl. 403-413.
| |
| |
¶ 329. Sproke von Jan van. Hulst. 600 Verse.
Der Weg zur Liebe Gottes in 9 Puncten.
Omme dat gherne besondichde menschen
hem selven souden duechdelic wenschen
ende niet ne besoeken bi wat saken
dat si te duechden mochten gheraken,
so willic arem rudaris Jan
enen wech schriven so ic best can
Gedruckt in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 518-540.
¶ 330. 100 Verse. Mone Nr. 440. C.H.
Een sproke.
Omme tghebrec van goeden lone
blijft menich rijm te makene schone
¶ 331. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 120 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van der verrisenissen.
Ons is een tijt van salicheden
mit veertich daghen overleden
Nr. 51 in der Brüss., Nr. 66 in der Haag. Hs.
¶ 332. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 166 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van den veertich daghen.
Ons sijn .xl. daghen ghegheven,
dat elc mensche beteren sal sijn leven
Nr. 87 in der Brüss., Nr. 95 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 432.
¶ 333. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 144 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van der wankelre brugghen.
Op een rivier quam ic ghegaen,
daer bloemen stonden schoon ontdaen
Nr. 46 in der Brüss., Nr. 20 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 334. 343 Verse.
Dit es van der hinde.
Op enen tijt alst wesen soude,
quam ic ghereden bi enen woude
| |
| |
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 254.
¶ 335. 98 Verse. Mone Nr. 429. H.H.
Van der borch Vastehoede.
Op enen tijt mijn wech ghelach
ane ene borch, daer ic op sach
ene werde wivelike figure
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 333-336.
¶ 336. Sproke von Jan van Hulst. 14 4zeil. Strophen. Mone Nr. 389.
Een exemple, ghesonden bi enen eerweerdighen jonchere gheheten Jan van Hulst aen her Perchevalen van den Nocquerstocque, priester te Gheroutsberghe.
Perchevael broeder, lieve gheselle
B.H. Nr. 319. Gedr. Willems Belg. Museum 5, 451-453.
¶ 337. 54 Verse. Mone Nr. 386. H.H.
Van mauwene.
Prijs van vrouwen boven al
dunct mi wesen sere goet
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 97-99.
¶ 338. Gespräch. 24 Verse. Mone Nr. 536. H.H.
Gespräch der drei Könige.
Salich kint vol heilicheden,
uwer conincliker moghentheden
¶ 339. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 110 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van feesten van heren.
Salomons woort dat wil ic prisen,
tot onser leer een deel bewisen
Nr. 80 in der Brüss., Nr. 89 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 340. 112 Verse. Mone Nr. 383. H.H.
Drie pointe, die de vrouwe haren sone leerde.
Schaemte, wijsheit ende trouwe,
dese drie pointen sal elc ane sien
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 337-340.
¶ 341. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 114 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den wijnvat. (Hg. Hs. Van der wijnmaet).
| |
| |
Schone dinghen ende die volmaect
in doochden ende in reinecheden,
hi heeft onrecht diese laect
Nr. 9 in der Brüss., Nr. 34 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 418.
¶ 342. 32 Verse. Mone Nr. 303. H.H.
Noch ene vriendelike saluut van minnen.
Schone joncfrouwe wel gheraect
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 367. 368.
¶ 343. Sproke, wahrscheinlich von Augustijnken. 274 Verse. Mone Nr. 516.
Dit es van .vj. vaerwen ende .xij. outheiden, deen metten anderen bediedt.
Ses varuwen sijn op erden,
die god op erden liet ghewerden
Gedr. nach der Hulth. Hs. Nr. 194 in Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 124-127.
Vgl. Jonckbloet 3, 401.
Steht auch in der Koning'schen Hs., jetzt zu Oxford (s. Verslagen en Berigten der Vereeniging 2. jaarg. bl. 37), und ward nach meiner Abschrift gedruckt in Bilderdijk's Nieuwe taal-en dichtk. Verscheidenheden 4, 84-90.
¶ 344. 355 Verse.
Wie sich ein armer und ein reicher um eine Frau bewerben.
Sint dat wi vrouwen garen,
dat wi smeken ende smaren
ende licken omtrent den baert
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 265. 266.
¶ 345. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 250 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van .vj. articulen der werelt.
Sint god die werelt liet gheweerden
ende Adam maecte van der eerden
Nr. 52 in der Brüss., Nr. 67 in der Haager Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 425. 426.
¶ 346. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 334 Verse. Mit Willem's Namen.
Hoe men voor die eer schuilen gaet.
| |
| |
Sint men voor die eer began te schuilen,
so mostet opten dichter vuilen
Nr. 70 in der Brüss., Nr. 80 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 428.
¶ 347. Bruchstück. 84 Verse.
Dit sijn de .xij. article van den ghelove.
Sinte Pieter die sprac voren algader:
ic ghelove in gode den vader
Gedr. in Mone Anzeiger 4, 69-71.
¶ 348. 2 8zeilige Strophen. H.H.
Van solase.
Solaes, god gheve u goeden dach!
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 74.
¶ 349. 309 Verse.
Vier Dinge, woraus Freude spriesst, wie Bruder Jan Lyoen predigte.
Sonder de gracie gods ons heren
so ne mach gheen sondich mensche leren
den wech te gane tot sijnre minne
Gedruckt in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 414-424.
¶ 350. 48 Verse in 6 8zeil. Strophen. Mone Nr. 276. H.H.
Dat beter beleet.
Sonder verdiente heeft si mi gheloghen
die schone, daer ic mi op verliet
Gedr. Willems Belg. Museum 5, 449. 450.
Vers 43 nennt sich der Dichter also:
dat seet die dichtere Taelman.
¶ 351. 864 Verse in überschlagenden Reimen. Mone Nr. 397, 1. H.H.
Van der feesten, een proper dinc (Rolie).
Teenre feesten was ic ghebeden,
daer ic vrouwen vele vant
Gedruckt in Blommaert's Theophilus bl. 69-93. Hss. und Bruchst. bei Mone Nr. 397, 2-6.
Auch in der Hs. des Reichsarchivs im Haag, beginnt aber erst mit Vers 59, hat dagegen am Ende 6 Verse mehr, siehe Haupt Zeitschr. 1, 262. 263.
| |
| |
¶ 352. 88 Verse. Mone Nr. 385. H.H.
Wat dat trouwe es.
Ter ere van hare dies mi met wille
bat ende ics ooc haer wel an
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 344-347.
¶ 353. 88 Verse in 8zeil. Strophen. Mone Nr. 119. H.H.
Das gute Weib.
Tgoede wijf maect den goeden man,
ende de goede man maect tgoede wijf
Gedr. Willems Belg. Museum 10, 62-64.
¶ 354. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 112 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van goeden ghedachten.
Tot eenre tijt waert ic ghevant,
voor dat paeschen quam in tlant,
mit siecten die mi dede wee
Nr. 111 in der Brüss., Nr. 112 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 434.
¶ 355. 1922 Verse.
Gedicht über die Liebe.
Trouwe, die werkere es in minnen,
doet dat ic dichtens wille beghinnen
haer teren, de welke ic tachterst sach
Gedruckt in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 314-380.
¶ 356. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 66 Verse.
Ohne Willem's Namen.
N.B. een notabel van enen hont.
Twas een hont al hier te voren,
die hadde een goet man vercoren
Nr. 34 in der Brüss., Nr. 15 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 357. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 233 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van twivel.
Twivel heeft mi so bedwonghen,
dat ic mit ouden noch mit jonghen
niet en waen ten besten sijn
| |
| |
Nr. 22 in der Brüss., Nr. 43 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 358. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 164 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van der vrouwen die haer cuken wachte.
Van allen wonder dat wi sien
of horen vertrecken int ghemeen
Nr. 105 in der Brüss., Nr. 10 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 413.
¶ 359. 105 Verse.
Van der gracie gods ons heren
so soude ic u gaerne leren
goede punten in uwen sin
Gedr. nach einer Tübinger Hs. in: Mittelniederländische Gedichte herausg. von H.A. Keller (Festprogr. 1851.) S. 33-36.
¶ 360. 1038 Verse.
Beatrijs.
Van dichten comt mi cleine bate:
die lieden raden mi dat ict late
ende minen sin niet en vertare
Nach einer Haagschen Hs.:
Beatrijs, eene sproke uit de XIII eeuw, uitgegeven en opgeheldert door W.J.A. Jonckbloet. 's Gravenhage, Schinkel 1841. (XII. 74 Seiten)
Vgl. Jonckbloet 2, 265-271.
¶ 361. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 78 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van drien bloemen.
Van drien bloemen hoordic ghewaghen
al daer die mensche in sinen daghen
menighe salicheit mach af comen
Nr. 81 in der Brüss., Nr. 13 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 362. Ursprünglich 64 Verse in 8 Strophen. Mone Nr. 132. H.H. Wegen schlüpfrigen Inhalts wurde Mehreres ausgeschnitten.
Van eenre baghinen.
| |
| |
Van eenre baghinen willic singhen,
te Brusele ghevielt in den wigaert
Gedr. 2 Strophen bei Mone.
¶ 363. 84 Verse. Mone Nr. 128. C.H.
Van enen ridder die sinen sone leerde.
Van enen here hoordic ghewach,
die hem in de wapene plach
7zeilige Strophen.
¶ 364. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 144 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van ja ende neen.
Van hem tween wil ic ghewaghen
die ter werelt sijn verscheiden
ende altoos malc van ander jaghen
Nr. 82 in der Brüss., Nr. 90 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 365. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 234 Verse. Ohne Willem's Namen.
Van den monic.
Vaste hoede voor misschien
die staet te prisen al in een,
want si mit vresen is verselt
Nr. 73 in der Brüss., Nr. 82 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 429.
¶ 366. 192 Verse.
Traum von Frau Redene und ihrem Rath wider die falschen Zungen.
Venus, danc heb dijn soete cracht!
wat niders clappen, ic bem bedacht,
in dinen dienst wil ic vulstaen
Gedr. in der Samml. der Vlaemsche Bibliophilen: Oudvl. Liederen enz. 1849. bl. 396-402.
¶ 367. 36 Verse.
Liebesnoth.
dat ghi hem sijt also wreet
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 231.
| |
| |
¶ 368. 139 Verse.
Lob eines tugendhaften Weibes.
Vier elementen sijn op aerden,
daer van god met riker waerden
die edel menscheit haet gheschacht
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 264.
¶ 369. Sproke von Jan Cnibbe van Brusel. 128 Verse. Mone Nr. 322. H.H.
Die claghe van den hertoghe Wenselijn van Brabant.
Vier leuwen claghen al te gadre,
die waren ghedraghen teenre dracht,
si hebben verloren haren vadre
Herzog Wenzel von Brabant starb 7. Dec. 1383.
¶ 370. 326 Verse. Mone Nr. 127. C.H.
Van tween ghesellen, die elc voor andren sterven wilden.
Voor al dat in de werelt es
ne gaet niet, ghelooft mi des,
voor rechte jonstelike trouwe
¶ 371. 72 Verse in 9 Strophen. Mone Nr. 131. H.H.
Die man in den schrine.
Voordachticheit es altoos goet
so waer men arch met arghe loont
¶ 372. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 304 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van der rekeninghen.
Voorwaerde ende rekeninghe,
dat sijn twee saken sonderlinghe
Nr. 59 in der Brüss., Nr. 73 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 441 ff.
¶ 373. 20 Verse. Mone Nr. 457.
Lebensregeln.
Vrient, sijt up uw hoeden altoos
B.H. Nr. 1365a.
¶ 374. 274 Verse. C.H.
Een goet exemple.
Vrient ter noot es emmer goet
Kausler 1, XLIX.
| |
| |
¶ 375. 58 Verse. Bruchstück.
Van der loser vrou (eigentlich wie zwei Freunde eine Frau liebten).
Waer natuer twee herten vuecht
te samen met gherechter duecht
so wat doene wil tot elker stede
Hs. des Reichsarchivs im Haag, Haupt Zeitschr. 1, 266.
¶ 376. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 203 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van merre.
Waer om souden wi truren iet,
sint dat god die werelt werden liet
Nr. 72 in der Brüss., Nr. 16 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 414.
¶ 377. 16 Verse.
Hi is doot, die coninc.
Waer sijn sijn voghelen ende sijn honden
Gedruckt in den Verslagen en Berigten der Vereeniging 5. jaarg. bl. 39.
¶ 378. 36 Verse.
Preis einer Frau.
liever dan mijns selves lijf
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 231.
¶ 379. Sproke. 40 Verse.
Lob einer tugendhaften Frau.
Waerlic salich es een wijf,
die also behoet haer lijf
Haag. Hs. Nr. 721. Haupt Zeitschr. 1, 232.
¶ 380. Sproke von Jac. van Maerlant. 42 13zeilige Strophen. LL. H.
Die clausele van der bible.
Waert dats mi Maria onde,
prijsdic gherne suverhede
Gedr. in Nieuwe Werken van de Maatsch. der N.L. te Leiden 5. deel 2. stuk bl. 58-83.
Vgl. Jonckbloet 3, 148-150.
| |
| |
¶ 381. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 150 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van drierhande staet van heren.
Wat die wise vroede raden,
dat en sal men niet versmaden
Nr. 23 in der Brüss., Nr. 44 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 420.
¶ 382. 80 Verse. Mone Nr. 425. H.H.
Hoe miede, valscheit ende nijt die, werelt verkeren.
Wat hulpen vele nuwer woort,
die wi den heren bringhen voort
Gedr. Serrure Vaderl. Museum 1, 90-92.
¶ 383. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 266 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den vier cussen.
tvolc is nu so haert van sin
Nr. 102 in der Brüss., Nr. 106 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 433.
¶ 384. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 301 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Opt voorsien.
Wat ic dichte of wat ic make,
dat staet te straffen of te laken
Nr. 115 in der Brüss. und Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 435.
¶ 385. 64 Verse. Mone Nr. 404. H.H. Ene tafelronde.
Wat manne die sijns lives es goet
ende dan hevet vrien moet
Gedruckt Willems Belg. Museum 5, 256-258.
¶ 386. Sproke von Jacob van Maerlant. 46 13zeil. Strophen. LL. H.
Een disputacie van onser vrouwen ende van den heilighen cruce.
Wat mochte Maria segghen daer,
daer si sach met herten swaer
haren sone hanghen?
| |
| |
Gedr. nach der C.H. in Kausler's Denkmälern 2, 677-698. Es sind nur 595 Verse, weil an der 43. Stropke 3 fehlen. - Nach einer andern Hs. in Nieuwe Werken van de Maatsch. der N.L. te Leiden 5. deel 2. stuk bl. 17-46.
Vgl. Jonckbloet 3, 143-148.
¶ 387. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 188 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van sterven.
Wat willic dichten of beghinnen?
die die waerheit souden minnen
Nr. 28 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 417.
¶ 388. Sproke von Augustijnken. 178 Verse. Mone Nr. 402. H.H.
De borch van Vroudenrijc, die Augustijnken maecte.
Wel behaghen es een ghenoecht
in den mensche, maer eest ondoecht
daer hemt behaghen af gheschiet
Gedr. Blommaert's Oudvl. Gedichten 3, 144-146.
Auch in der Haag. Hs. Nr. 721 (woraus hier der Anfang) Haupt Zeitschr. 1, 257.
Vgl. Jonckbloet 3, 402.
¶ 389. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 160 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van der gheboorten Christi.
Wi willen allen vrolic sijn,
ons is een ewich licht aenschijn
ende een salich dach bedaecht
Nr. 15 in der Brüss., Nr. 37 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 419.
¶ 390. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 159 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van dwalinghe.
die keer te tide, dat is mijn raet,
eer hi iet te verre dwaelt
Nr. 39 in der Brüss., Nr. 56 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 422.
| |
| |
¶ 391. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 204 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van ghilden.
Wie dat dichtens wil hantieren
die moet menich dinc visieren
des ander lude ledich staen
Nr. 41 in der Brüss., Nr. 58 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 423.
¶ 392. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 102 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Van den ghesellen die om seilden.
Wie dat varen wil ter see
die sal sijn seil, mast ende ree
ende al sijn ghetouwe besorghen
Nr. 11 in der Brüss., Nr. 35 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 418.
¶ 393. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 286 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van den figuren van menschen.
Wie subtijlheit binnen heeft
ende sijn ghenoecht dan daer toe gheeft
Nr. 78 in der Brüss., Nr. 87 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 430.
¶ 394. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 148 Verse.
Mit Willem's Namen.
Van gheduricheit.
Wie wel voordenct in sinen leven,
hoe riken loon dat god sal gheven
den ghenen die die boosheit laten
Nr. 30 in der Brüss., Nr. 50 in der Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 421.
¶ 395. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 140 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Dat elc sinen meerderen ontsiet.
Wien wi prisen dien of desen,
wil een man ghetruwe wesen
Nr. 117 in der Brüss. und Haag. Hs.
Vgl. Jonckbloet 3, 435.
| |
| |
¶ 396. 288 Verse. Mone Nr. 114. H.H.
Van tween kinderen die droeghen ene starke minne, een ontfarmelijc dinc (Pyramus und Thisbe).
Wilen een stuc hier te voren
waren .ij. kinder gheboren
¶ 397. Sproke von Willem van Hildegaersberch. 203 Verse.
Ohne Willem's Namen.
Woude elc mit reden gaen te gronde,
so sijn dese meisterlike vonden
Nr. 65 in der Brüss. Hs., Nr. 3 in der Haag. Hs. nur noch 117 Verse.
¶ 398. Sproke von Jacob van Oostvoren 1413. 297 Verse. Haupt Zeitschr. 1, 266. 267.
Die blaue Schüte. Anfang fehlt.
Gedr. nach einer Hs. des Reichsarchivs im Haag in Sebastian Brants Narrenschiff von F. Zarncke, Einleit. S. LXIII-LXVII.
¶ 399. Zwiegespräch zwischen Tinius und Opinius (Seele und Körper). Bruchstück in der Audenaerder Hs. 120 Verse, s. Het Taelverbond door Génard en Heremans 1854. Geschiedenis enz. bl. 177.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd