Onze sporthelden. Deel 2

[p. 166]

De Zeppelin, Albert Julius Refos

‘Ik ben geboren’, aldus Oom Joel, ‘op 28 mei 1907. Ik bezocht eerst de Sint Leonardusschool van de Rooms-Katholieke Missie en ging later over naar de Slectaschool van de Evangelische Broeder Gemeente.

Ik begon met voetballen op zeventienjarige leeftijd toen ik te Moengo werkte. Ik was namelijk naar Moengo gegaan omdat dit bauxietstadje voor mij toen de ideale plaats leek waar ik tot volwaardig technisch man zou kunnen worden opgeleid. Dit werd overigens een tegenvaller, omdat het Moengo van toen niet bestond uit moderne fabriekscomplexen en dergelijke. Wat de arbeider van toen daar te doen had, was pionierswerk op primitieve wijze.

In ieder geval is daar mijn voetballoopbaan begonnen. Na het gebruikelijke straatvoetbal verhuisde ik samen met een aantal stadsvrienden, die intussen ook een job te Moengo hadden gekregen, naar een door ons zelf aangelegd voetbalveld. We hadden daarbij de hulp en medewerking van enkele Europese werknemers. Deze hulp en medewerking heeft ons veel goed gedaan, daar de Europese medespelers reeds ruime ervaring hadden met het voetbalspel. Binnen afzienbare tijd was het spelpeil van Moengo dan ook tot grote hoogte gestegen. Mijn prestaties waren van erg veel belang in die tijd. Ik was namelijk de allround man in de verdediging, met de centerhalf post als specialisme. Bovendien kon ik beide benen even goed gebruiken, terwijl mijn kracht verder lag in uitstekend kopwerk, dat ik in alle standen in de lucht kon uitvoeren. Vandaar mijn voetballersbijnaam ZEPPELIN oftewel ZWEEFMACHINE.

[p. 167]

De Moengo voetbalverenigingen namen in aantal toe. De voetbalsport werd toen, evenals in Paramaribo, de populairste. En dit is ook begrijpelijk. Want nog afgezien van de capaciteiten van de voetballers was het zo, dat Paramaribo-ers (of die van elders), die een goede kans wilden maken voor emplooi op Moengo reeds een streepje voor hadden als ze goed konden voetballen.

De Plantmanager, zekere heer Barnes, was namelijk een enthousiaste voetballiefhebber. Ik durf zonder overdrijving te zeggen dat de voetbalverenigingen in het Moengo van toen het met gemak konden opnemen tegen de ploegen uit de hoofdstad. In die jaren zag het Moengoteam zelfs kans een Paramariboploeg met 5-1 uit te schakelen. Niet lang daarna wonnen de ‘Moengonezen’ ook van de club Casuals uit Trinidad met 1 - 0. En dit terwijl de clubs in de hoofdstad ge grootste moeilijkheden met Casuals hadden ondervonden. In deze overwinning op de Trinidadiaanse ploeg speelden voor Moengo o.a. mee, de gebroerders Tjon-A-Man, de gebroerders JieSam-Foek, onder wie de bekende Oom John, ikzelf en anderen.

Terug naar Paramaribo

In 1933 zag ik het niet zo goed meer zitten in het bauxietstadje en verhuisde naar Paramaribo. Als voetballer was ik toen in topvorm en werd dan ook door verschillende clubs in Paramaribo gevraagd om deel te gaan uitmaken van hun team. Het eerste kontakt met mij werd gelegd door de politie voetbalvereniging (PVV). Hoe het bestuur van dit PVV er achter gekomen was dat ik naar Paramaribo zou verhuizen, weet ik tot op de dag van vandaag niet. Toen echter de Moengoboot aan de steiger in Paramaribo aanlegde, stond er een delegatie van het PVV-bestuur, onder wie Inspekteur Mac Donald, op mij te wachten met een aanbieding om in de politiedienst te treden, onder voorwaarde dat ik voor PVV zou voetballen. Omdat dit aanbod mij overrompelde, heb ik er niet direkt op gereageerd. Later werd ik benaderd door bestuur en spelers van het toen zeer populaire Ajax. Ik koos toen voor deze club, die toen toppers had als Clemens en Leo Kolf. Deze tijd, de glorietijd van Ajax, heb ik meegemaakt waarbij de wedstrijden tegen de SVB rivaal Voorwaarts de grootste attraktie voor het publiek betekenden.

[p. 168]

rivaal Voorwaarts de grootste attraktie voor het publiek betekenden.

Toentertijd waren de uitblinkers bij Voorwaarts: Dr. Elliot, Just Gouvernante, gebroeders M. en J. Brakke en de gebroeders J. en E. Monkou. Ajax werd beschouwd als de volksclub van Suriname. Voorwaarts met zijn aanhang bestond voor een groot deel uit de beter gesitueerden (elite) van ons land. Het is daarom niet te verwonderen dat de aanhang van Ajax enorm veel groter was dan die van zijn rivaal.

Ajax stond letterlijk en figuurlijk tussen SVB en NGVB, daar het veld waar Ajax op voetbalde achter de Prinsessestraat lag, tussen de Cul (SVB) en Patronaat (NGVB). De SVB probeerde toen op voetbalgebied in Suriname de overhand te nemen. De NGVB van zijn kant had dit streven ook. Daar de NGVB als eerste bij de CARAIBISCHE FEDERATIE aansluiting had verkregen en uit dit gebied als eerste vreemde elftallen op bezoek kreeg, had deze organisatie een voorsprong op de SVB.

Ajax die zich toen niet met de wrijving tussen SVB en NGVB kon verenigen besloot dan ook neutraal terrein te kiezen.

Gedragen door het volk en met de hulp van bewoners achter de Prinsessestraat o.a. een Hindoestaan wiens naam mij is ontgaan, werd UVV geboren. Dag en nacht werd door vele vrijwilligers gewerkt om de percelen die Ajax van partikuliere aanhangers ter beschikking had gehad tot een geschikt voetbalveld om te bouwen. Toen het zover was en een commissie gevormd was om leiding aan de organisatie te geven, verliet Ajax samen met Excelsior en ik meen Velocitas, de SVB.

Om nog meer gestalte aan deze zaak te geven, hebben wij van Ajax toen besloten om de vergevorderde junioren van deze club tot een zelfstandig eerste klasse team te maken. Dit team, dat een verlengstuk van Ajax genoemd mag worden kreeg de naam van Cicerone.

Ajax heeft een ongekende glorietijd gehad, die voornamelijk onder de lagere bevolking het sportleven van toen heeft helpen bevorderen. Het team van Ajax imponeerde de mensen zo verschrikkelijk dat zij als het ware in de ban van dit team geraakten. Het

[p. 169]

mooiste en ook het aangename van dit alles was dat het niet alleen het mannelijk geslacht was dat zich achter Ajax schaarde, maar ook de damesaanhang was enorm groot. De wedstrijden van deze vereniging trokken alstijd zeer grote publieke belangstelling. Het aantal spelende leden bij Ajax was zo groot dat de leiding er toe moest overgaan om een senioren 1e klas, junioren 2e klas en een jeugdteam in het leven te roepen. Door de leiding werd hard gewerkt om al deze ploegen naar de top te helpen, wat hun ook zeer goed gelukt is, Een voorbeeld van de rol die Ajax in die tijd gespeeld heeft is om samen met Excelsior en Velocitas naar een andere organisatie over te gaan.

Om meer clubs bij UVV in te schakelen werd uit de gelederen van Ajax de voetbalvereniging Cicerone opgericht gelijk de vrouw (Eva) uit de rib van de man (Adam) ter wereld kwam.

De belangrijkste en spannendste wedstrijden die Ajax in die tijd heeft gespeeld waren de ontmoetingen tegen MYOB. Zelfs interlandwedstrijden haalden niet het aantal toeschouwers van deze wedstrijden.

De achtergrond (Lomsoe nanga Anitrie).

Myob was de club van de NGVB, waarin de bekendste grote voetbalfiguren speelden zoals: Michel Kershout, Hans Nahar, Walther Amo en Liliental. De drie wedstrijden tussen Ajax en Myob die in Suriname enorm veel hebben teweeg gebracht, eindigden in het voordeel van Ajax, namelijk twee gewonnen en een gelijk. Een voorbeeld om de populariteit van Ajax te demonstreren en de wijze waarop Ajax door het volk werd gedragen: is, toen een supporter met name George Held tijdens een wedstrijd het niet eens was met de leiding van een zeer bekende scheidsrechter, rende hij het SVB-veld op, maakte zich meester van de bal en ging ermee vandoor. Het was toen heel gemakkelijk om buiten de omrastering van de SVB te komen daar deze toen veel te wensen overliet. De politie zette Held achterna en met veel moeite gelukte het hun hem de bal afhandig te maken.

Kort nadat Ajax de SVB de rug had toegekeerd herhaalde deze Ajaxsupporter George Held, op het NGVB-terrein deze stunt in een van de drie beroemde geworden wedstrijden Ajax - Myob.

[p. 170]

Hij rende het veld op, pakte de bal en ging er mee vandoor. Hij stuitte echter op de politie, die bij de enige ingang van het NGVB-terrein had postgevat. Toen Held uit de omsingeling weer tevoorschijn kwam, wist hij niet of hij naar de voetbalwedstrijd was gaan kijken of naar de tandarts of kapper was geweest, daar hij veel haren en tanden miste. Zo verschrikkelijk was hij afgetakeld. De SVB was intussen haar sterkste teams kwijt, zoals Ajax en Velocitas en dreigde uiteen te spatten. Het was toen alles wat de klok sloeg NGVB of UVV. Tot op een gegeven moment de leidinggevende personen en andere topmensen in onze gemeenschap er behoefte aan hadden te bemiddelen tussen de SVB en de clubs van UVV. De verzoening kwam tot stand en het merkwaardige van de hele zaak was dat Ajax in de eerste wedstrijd die zij weer bij de SVB speelde tegen Cicerone uitkwam.

Cicerone had intussen een enorm sterk team. De spelers van Cicerone hadden enorm veel geleerd van El Deportivo, kampioen van Venezuela die in Suriname hoog technisch en taktisch spel had gedemonstreerd. De wedstrijd eindigde in een gelijk spel van 1 - 1. De belangrijkste oprichters en leidinggevende personen van Ajax zijn geweest, goudsmid Abrahams, aannemer Goedschalk en de heren Stenhuys en Loswijk. Toen er een splitsing in Ajax plaatsvond en uit deze club Cicerone werd opgericht, gingen ook de heren Stenhuys en Loswijk met Cicerone mee naar de SVB. Zeer belangrijk is ook te vermelden de belangrijkste spelers die de groei van Ajax hebben helpen bevorderen: Henny Landkoer, Esajas, Clemens, Oudega, Bakboord, Kruidenhof, Arduin, Eddie Refos, mijn jongere broer, en mijn persoon.

Ik ben jarenlang ook aanvoerder van Ajax geweest. Ajax werd kort voor de 2e Wereldoorlog ontbonden omdat de meeste topspelers zoals Clemens, Bakboord en Jack Esajas in de politiedienst waren gegaan.

Ajax is een van de grootste clubs in Suriname geweest. De prestaties werden door dit team bereikt omdat er een zekere binding onder de spelers was, en dit niet alleen bij de oefening of wedstrijd, maar ook daar buiten. Dit wekte een ongekende teamgeest op. Ajax was een begrip in de Surinaamse gemeenschap met een grote aanhang onder het volk. Zij kreeg veel medewerking van wel-

[p. 171]

gestelde Surinaamse burgers en was tot buiten de grenzen van Suriname zeer bekend. Mijn favorieten in de tijd toen ik nog aktief speelde waren Hans Nahar en Henny Landkoer. Later Samson, Nelom, H. Mijnals en Kruin.

Het advies dat ik tot slot aan de jongere sportlui wil geven is het volgende: Rook, drink en boemel een beetje minder, dan zullen ook de prestaties niet uitblijven.’

STERRENTEAM VAN CICERONE (1934)
Staand v.l.n.r.: Ch. Wijdenbosch - Voorzitter Stenhuys - H. Holband - C. Naloop - L. Rijzenburg - Balrak - Brasdorp.
Zittend v.l.n.r.: D. Samson - H. Landkoer - W. Bromet - Ch. Naloop - Cairo.

[p. 172-173]

M.Y.O.B. - AJAX 1933
M.Y.O.B. (grensrechter): De Kreek - J. Snijdom - P. Lelienthal - van Glanenweygel - H. Nahar.
Midden rij v.l.n.r.: J. Goedhoop - G. Schoonhoven - W. Gardeslen.
Voorste rij v.l.n.r.: Tjon A Man (impo) - M. Kersout - E. Wolf - A. Schoonhoven.
Middenste rij: Officials N.G.V.B./U.V.V. v.l.n.r.: J. Amo - S. Helstone - J.C. de Miranda - S. Zichem.
Ajax: achterste rij: L.n.R. Cronie, Ravales, Goedhart, Clemens (Captain)
Middelste rij: L. Kolf, Kruidenhof, Oudega.
Voorste rij: Bakboord, Elsenhout, J. Refos, E. Refos, Cairo.