Sporthelden uit ons verleden. Deel 1

[p. 217]

Voorgeschiedenis van het Surinaams Voetballen

Ter gelegenheid van de ingebruikneming van het Suriname Stadion in het jaar 1953, werd een gedenkboek uitgegeven, waarin onder meer staat dat het heus geen eenvoudige taak is een overzicht te geven van de historische groei en ontwikkeling van de voetbalsport in Suriname. Dit komt door de geringe, gebrekkige en welhaast onvolledige informatiebronnen die voorhanden zijn.

De gegevens voor het samenstellen van dit hoofdstuk werden samengesprokkeld uit krantenberichten en archiefstukken en voor zover nodig en mogelijk, aangevuld met betrouwbare herinneringen van vele belangeloze medewerkers.

De eerste aanwijzing voor het bestaan van een voetbalvereniging in Suriname treft men in de ‘Suriname Almanak’ van 1896 aan. Hierin staat vermeld dat door zekere Taytelbaum en anderen een voetbalclub werd opgericht, onder de naam van ‘Wilhelmina’. Meer krijgt men uit dit bericht niet aan de weet. Ook Taytelbaum die er wat meer van zou kunnen vertellen, laat daarbij verstek gaan. Wat hij zich werkelijk nog kan herinneren is dat ergens in Oldenburg toen nog aan het voetballen wat werd gedaan. Uit het een en ander moet afgeleid worden dat ‘Wilhelmina’ vrij spoedig doodbloedde, alleen al om het feit dat er geen tegenstanders voorhanden waren waarmee krachtmetingen hadden kunnen plaatsvinden.

Johan Bendter, een zoon van de toenmalige direkteur van plantage Berlijn aan de Commewijne, probeerde omstreeks 1900 het voetbalspel op gang te brengen. Hij werd in zijn pogingen gesteund door Puthy Themen, Jacques Buth, Eddy Polak en Stuart Dragten. Ook deze poging resulteerde niet in een krachtige beoefening van het voetballen.

Eigenlijk duurde het tot het jaar 1909, eer er weer sprake was van wat georganiseerd voetballen. Dat kwam toen op 6 september van het jaar 1909, kapitien Hirschman, kommandant der Troepen, een nota aan de gouverneur schreef, waarin hij voorstelde om een deel van het Gouvernementsplein (nu Onafhankelijkheidsplein) ter beschikking te stellen van de militairen ter beoefening van het voetbalspel. Hij vestigde er de aandacht daarbij op, dat hij in navol-

[p. 218]

Paisandu (Br.) - Suriname 1937 Surinaamse ploeg: St. v.l.n.r. H. Landkoer, E. Monkou, Holband, Kolf, R. Nelom, D. Samson, N. Nahar, Bestuursleden S.V.B. Zegelaar en Kleine. Midd. v.l.n.r. Ch. Weidenbosch, J. Gouvernante, E. René, Belgrave. Zitt. v.l.n.r. L. Casper, H. Landkoer, J. Monkou, C. Naloop, Ch. Naloop, Rijzenburg.

[p. 219]

ging van Nederlands Oost-Indie, bereids een aanvang had gemaakt met de beoefening van het voetbalspel. Volgens kapitein Hirschman leende dit spel zich uitermate goed voor militaire sportbeoefening, aangezien het een grote mate van behendigheid, rapheid en doorzicht vereist. Bovendien is het kenmerkend aanvallend karakter bij het voetballen een vrij goede militaire oefening.

Gouverneur Fock ging akkoord met het voorstel en het terrein werd afgestaan evenwel onder voorwaarde, dat des zondags niet mocht worden gevoetbald, het gras geen schade mocht ondervinden en de wandelaars gevrijwaard moesten blijven van overlast. Nog later heeft kapitein Hirschman erop aangedrongen, dat het Gouvernement een behoorlijk sportveld moest laten aanleggen, omdat hij dit van immens belang achtte voor de militairen. Wegens gebrek aan geldmiddelen kwam zijn voorstel niet van de grond. De vereniging van de militairen droeg als naam, Militaire Voetbalclub Juliana (M.V.C.J.)

De burgerij bleef bij dit initiatief niet achter. In januari van het jaar 1910 werd door een vijftig-tal jongelui, overwegend studenten, een vereniging opgericht onder de naam van S.V.V. (Surinaamse Voetbalvereniging). De heer F.C. Schuitemaker was bestuurslid van deze vereniging. Met de komst van S.V.V. werden wedstrijden op gang gebracht met Juliana.

Het eerste verslag van zo'n voetbalontmoeting treft men in ‘De West’ van 5 maart 1910. S.V.V. won toen van het tweede elftal van Juliana met 5 - 2. De opstelling van het elftal waarmee S.V.V. in het veld kwam voor deze wedstrijd was als volgt:

		Ten Houte de Lange
	Piet Payens		Van Reyendam
	Wildeboer	Da Costa	Nassy
Bakker	Heutinck	Schuitemaker	Coen Fernandes	Daan Fernandes

S.V.V. was geen lang leven beschoren en ging later H.B.S. (Houdt Braaf Stand) heten. De voetbalvereniging H.B.S. stond er vrij goed voor en werd dan ook de eerste vereniging met een eigen sportveld dat op het voorland van Ma Retraite werd aangelegd.

Volgens het nieuwsblad ‘Suriname’ van 25 februari 1910, beston-

[p. 220]

den in dat jaar, behalve de eerder genoemde Juliana en H.B.S. ook nog de verenigingen Quick en S.S.S. (Sport Staalt Spieren). In die tijd heeft luitenant Van der Upwich veel bijgedragen tot de ontwikkeling van de voetbalsport in Suriname. Een van zijn opmerkelijke activiteiten was de organisatie van een wedstrijd tussen de militairen en een elftal, samengesteld uit de bemanningsleden van het schip ‘Balantia’. Deze op 22 juni 1915 gespeelde wedstrijd werd door de militairen gewonnen met 3 - 0.

Toen deze overwinning in de nieuwsbladen van Georgetown werd gepubliceerd, ontstond daar het plan een elftal naar Suriname te zenden. Op voetbalgebied stond Demerara Suriname een heel eind voor. Ondanks de duidelijke achterstand voelde men in Suriname veel voor zo'n ontmoeting. Men ging er namelijk van uit dat veel kon opgestoken worden van een ‘vreemd’ en beter getraind elftal.

De historische ontmoeting vond plaats op 17 augustus 1915. Bij prachtig voetbalweer ontmoetten de efltallen van Demerara en Suriname elkaar op het Gouvernementsplein!

Het Surinaams elftal verscheen in kleurig sporttenue met de volgende opstelling op het Plein:

		Heeres (Juliana)
	Flu (Unitas)		Scheermacher (Unitas)
	Cramer (Unitas)	Levy (Unitas)	Smit (Unitas)
Van Amson	Van Buren (Juliana)	Wolf (Juliana)	Rellum (Paramaribo)	Van Leeuwaarde (Unitas)

Suriname verloor deze wedstrijd met 5 - 0. De volgende middag ging een militair elftal even roemloos ten onder en wel met 6 - 0. Uit de opstelling van het Surinaams elftal blijkt, dat in de loop der jaren meer verenigingen waren opgericht. ‘Juliana’ en ‘Concordia’ waren militaire clubs, ‘Unitas’ en ‘Paramaribo’ waren burgerverenigingen. Willy Levy, die bij de ontmoeting Demerara - Suriname, de centerhalf-post voor Suriname verdedigde was een gastspeler. Hij speelde namelijk in een van de lagere elftallen van de Nederlandse eerste-klasser H.F.C. (Haarlem). Levy kon hier toen meespelen, omdat hij met vacantie in Suriname vertoefde.

[p. 221]

De Demerarianen hadden zo hun eigen oordeel over het Surinaams voetbal van toen. In krantenverslagen kon men toen lezen dat Suriname wel beschikte over enkele goede voetballers, maar dat: ‘they lack combination’.

In Suriname bleef Juliana vele jaren de toon aangeven. Als militaire club had Juliana het nadeel, vrij veelvuldig goede spelers te moeten derven, die gedetacheerd werden naar de distrikten. In het jaar 1916 kwam er nog een militaire vereniging bij onder de naam van U.D.I. (Uitspanning Door Inspanning). In dat zelfde jaar werd ook de vereniging ‘Valour’ opgericht.

De voetbalontmoetingen met ‘buitenlandse elftallen’ bleven beperkt tot wedstrijden met elftallen van de Nederlandse oorlogsschepen, die op gezette tijden Suriname aandeden.

Zo speelden in 1910 Juliana en H.B.S. tegen een elftal van de ‘Utrecht’. In 1916 boekten een militair elftal en S.V.V. overwinningen op een elftal van het oorlogschip ‘Kortenaer’.

Ook onder voetbalsupporters van her kon het wel eens de spuigaten uitlopen. Zo ontstond in december 1916 bij een wedstrijd op het Gouvernementsplein, een knokpartij tussen burgers en militairen, met als gevolg, relletjes in het anders zo vredige Paramaribo.

Deze uitspattingen waren voor de Prokureur-Generaal en de Kommandant van de Troepenmacht aanleiding om krachtig op te treden tegen de knokkende ploegen. De mogelijkheid is niet uitgesloten dat dit alles aanleiding was voor weinig of geen voetbalontmoetingen gedurende het jaar 1917.

In 1922 werd ‘Go Ahead’ opgericht. Het is deze vereniging niet voor de wind gegaan. Go Ahead maakte sportgeschiedenis door zich in een wedstrijd tegen de militaire club U.D.I. met 13 - 0 in de pan te laten hakken: een unieke en welhaast nooit herhaalde uitslag in de Surinaamse voetbalsport.

In deze periode herleefde de belangstelling voor een tweede ontmoeting met de Demerarianen.

[p. 222]

Drielanden tournooi - Suriname, Aruba (Voorwaarts) Demerara. Suriname - Demerara 1947