Sporthelden uit ons verleden. Deel 1

[p. 53]

In Memoriam
Morris Donald Alexander Wijngaarde

Op 29 juni 1979 overleed in Nederland na een langdurig lijden Morris Donald Alexander Wijngaarde. Hij bereikte de leeftijd van 73 jaar en stond in sportkringen bekend als een van de grote pioniers. In leven was hij gepensioneerd Adjudant bij de Koninklijke Landmacht.

Vaak is men geneigd om de mens pas na z'n dood te bejubelen. Men verontschuldigt zich dan hiervoor met het gezegde ‘van de doden niets dan goeds’. Voor Maupa - zoals Morris Wijngaarde populair genoemd werd - geldt dit zeker niet.

De verdiensten van wijlen Maupa zowel voor de voetbalsport in het algemeen als voor de Surinaamse Voetbal Bond in het bijzonder zijn groot geweest. Ik hoop erin te slagen uit wat hierna volgt een beeld te geven van de wijze waarop hij de voetbalsport in Suriname heeft gediend.

[p. 54]

Voor de nodige informaties ben ik dank verschuldigd aan o.a. Frits Juda en Hein Leeuwin, twee sportlui die wijlen Wijngaarde goed hebben gekend.

Morris Wijngaarde begon al op zeer jeugdige leeftijd met de beoefening van verschillende takken van sort. Zijn grote liefde was het voetballen. Tot de top is hij evenwel niet gekomen. Hij was en bleef een gemiddelde sportman. Later zou blijken dat zijn grootste kwaliteiten niet lagen in prestaties op de speelvelden, maar daarbuiten, namelijk in organisatorisch en leidersverband.

Morris, die omstreeks 1927 in de militaire dienst trad kreeg toen de gelegenheid te over om zijn leiders kwaliteiten te ontplooien. Hij hield van de ‘dienst’, en elke militair was voor hem bijna heilig. Jarenlang heeft hij gefungeerd als bestuurslid van de sociaal-kulturele vereniging (militaire) ‘Ons Aller Belang’.

In 1935 kwam hij voor het voetlicht toen hij in samenwerking met een van de eerste in Suriname werkzame sportinstrukteurs, sergeant Roell, o.a. de jeugdvoetbalorganisatie op poten zette. Dit jeugdprojekt bracht scholieren tussen 8 en 18 jaar oud in georganiseerd voetbalverband bij elkaar. Uit deze zeer gedisciplineerde voetbalorganisatie, die onder zeer moeilijke omstandigheden tot stand kwam, zijn later vele topvoetballers voortgekomen. Bekende sportfiguren die toen in de sektie S.V.B. Jeugdvoetbal meespeelden zijn b.v. onze ex-internationals Andre Deira, Hugo Alberga (meer bekend als Tromp), Baltus Oostvriesland (nu notaris), Frits Juda, Guno Hoen, Eddy Chehin (beter bekend als Bamba), Andre Kamperveen, Lucien Henar, Chris Reeberg, Humbert Devid en Eddy Goedhart.

Vooral in de militaire dienst had ‘Maupa’ zijn organisatorische kwaliteiten overduidelijk gedemonstreerd. Zo kreeg hij b.v. in 1943, tijdens de Tweede Wereldoorlog, de opdracht om het militaire hulpkorps Stad- en Landwachten op te zetten. En dat gebeurde ook. Snel en efficient.

In het bestuur van M.V.V. (Militaire Voetbal Vereniging) heeft hij in deze periode ook jarenlang als sekretaris gefungeerd. Samen met de populaire luitenant Pelkman en de overige bestuursleden De Veer, Hein Leeuwin en Mac Donald heeft hij de M.V.V. in de glorietijd geleid.

In de jaren van de Tweede Wereldoorlog werkte Morris Wijngaarde

[p. 55]

mee om samen met kapitein Treffers en luitenant Jimmy White de Militaire Voetbal Organisatie op te richten. Deze organisatie was hard nodig omdat de meeste voetballers voor de dienstplicht in het leger zaten. Echt voetballen in militair verband was dan ook de enige mogelijkheid die restte. Het bestuur van de Surinaamse Voetbal Bond ging dan ook zo rond 1942 op ‘non-aktief’ en droeg de zaken over aan de Militaire Voetbal Organisatie (M.V.O.). Na afloop van de oorlog werd deze organisatie ontbonden en werd S.V.B. nieuw leven ingeblazen.

Na de ontbinding van de Militaire Voetbal Organisatie kregen uiteraard de burgerclubs weer nieuw leven. Maar voor het zo ver was had een ploeg van dit M.V.O. Surinames eer op uitmuntende wijze hooggehouden tijdens een toernee naar Guyana. Het was weer ‘Maupa’ Wijngaarde die de (militaire) ploeg naar Guyana leidde. Suriname won met sprekende cijfers. Zo groot was het enthousiasme hier, dat het Surinaams elftal bij terugkeer met militaire muziek op de aanlegsteiger werd verwelkomd.

Morris Wijngaarde is van 1944 tot en met 1953 onafgebroken bestuurslid van de S.V.B. geweest. waardoor hij aan een groot deel van de ontwikkelingsfase van de S.V.B. heeft meegewerkt. Zijn bijdrage om de Surinaamse Voetbal Bond te maken wat zij nu is, kan moeilijk met geschrijf of woorden worden teruggegeven. Een waardering hiervoor van de S.V.B. - in welke vorm dan ook - is niet veel gevraagd. Mogelijk (en hopelijk) dat de S.V.B. weer eens een goede daad zal verrichten door mannen zoals Morris Wijngaarde en Sergeant Roell posthuum de plaats te geven die hen toekomt.

De prestaties van Morris Wijngaarde, speciaal wat dit jeugdvoetbal betreft kunnen niet hoog genoeg worden aangeslagen. Om een voorbeeld te noemen:

Een van de grote problemen voor de jeugdige voetballers was het ontbreken van een voetbalveld. ‘Maupa’ wist met veel moeite en volharding door te drukken bij het S.V.B.-bestuur, tot hij tenslotte toestemming kreeg om de jeugd op zaterdag (zowel 's morgens als 's middags) op de toen reeds overbelaste velden in de ‘Cul’ te laten voetballen. Verder kwam het vaak voor dat de jeugd werd verboden om gebruik te maken van de beide zijvelden, die voor de senioren als oefenvelden dienden. Meestal kwam dit

[p. 56]

verbod na zware regenbuien. Morris riskeerde alle verwijten van het S.V.B.-bestuur en gaf vaker op eigen risiko opdracht om het speelverbod op te heffen. Dat was nu typisch ‘Maupa’: alles in het werk stellen, risiko's nemen, verwijten inkasseren. Het kon hem niet schelen wat er daarna gebeurde, als de jeugd maar gelukkig was.

In 1948 bracht voor het eerst in de geschiedenis van ons voetbal een nationale selektie een bezoek aan Nederland. Als officials reisden mee M. Wijngaarde en Dr. H.C. van Ommeren. De heer M.J. Koolhaas, Voorzitter van A.F.C. Ajax heette de Surinaamse ploeg in het Ajax-sportblad als volgt welkom.

WELKOM!
Het bestuur der A.F.C. ‘Ajax’ roept de vertegenwoordigers van de Surinaamse Voetbalbond een hartelijk welkom in Nederland toe.
De wedstrijden, hier in Holland te spelen, hebben slechts ten doel de vriendschapsband tussen Suriname en Nederland te verstevigen, en wij zijn er zeker van, dat het Nederlandse publiek Uwe aanwezigheid weet te waarderen.
Dat deze wedstrijdreeks een prettig en sportief verloop zal hebben, daar zijn we van overuigd.
Wij hopen, dat Uw leiders en spelers de beste herinneringen uit ons mooie landje zullen medenemen en dat zowel Uw spelers als de onzen kunnen zeggen: ‘In het jaar, dat onze geeerbiedigde Koningin haar 50-jarig jubileum vierde, is door middel van de sport een hechte en onbreekbare band in het belang van Suriname en Nederland gesmeed’.
Namens de A.F.C. Ajax,
M.J. KOOLHAAS.
voorzitter.

Op dit schrijven reageerde Morris Wijngaarde in hetzelfde blad als volgt:

DE SURINAAMSE VOETBALLERS IN NEDERLAND

[p. 57]

Zoals de Nederlandse pers reeds eerder vermeldde, is sedert 26 juli j.l. een Surinaamse voetbalploeg in Nederland aangekomen voor het spelen van wedstrijden tegen Nederlandse verenigingen.
Door verschillende bladen daartoe in de gelegenheid gesteld, willen wij langs deze weg een hartelijke groet brengen tot alle Nederlanders, die zeer zeker belangstelling hebben voor deze grote en bijzondere gebeurtenis.
Groot en bijzonder, niet omdat er voetbalwedstrijden op til zijn, maar wel om het feit, dat door deze ontmoetingen op de voetbalvelden, wederom de gelegenheid wordt geboden om de beide rijksdelen Nederland en Suriname nader tot elkaar te brengen en zal deze nieuwe poging eerst dan als geslaagd kunnen worden beschouwd, wanneer ook Nederland deze sportieve ontmoetingen wil bekijken als een middel ter handhaving van een krachtig Rijksverband.
Verzekerd zijnde van de sportiviteit van Nederlandse zijde, geven ook wij de verzekering, dat door ons - ongeacht winst of verlies - de grootst mogelijke sportiviteit zal worden betracht, zowel op als buiten het voetbalveld en hopen wij zodoende op onze eigen bescheiden wijze mee te werken tot het smeden van een hechte en onbreekbare band in het belang van Nederland en Suriname.
Namens de Surinaamse ploeg,
M. WIJNGAARDE.
Haarlem 28 juli 1948.

Morris Wijngaarde was niet alleen een geboren sportman. Hij had ook nog andere kwaliteiten, zoals een talentvol musicus.

Geruime tijd was hij als muzikant verbonden aan de populaire muziekband van Anton Budel. In de militaire dienst werd hij later staf-hoorn blazer.

In het leger maakte hij snelle promoties. In 1936, dus op 31-jarige leeftijd (voor die tijd een enorme prestatie) werd hij bevorderd tot korporaal, vrij kort daarop tot sergeant en sergeant-majoor om in 1958 als Adjudant zijn militaire loopbaan te beeindigen. Maar deze vrij snelle promoties behoeven geen verbazing te wekken.