Logo DBNL
Gedichten (1981)

Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

+XC. Vanden figure vanden mensch.

 
Die subtijlheit binnen heeft
 
Ende sijn ghenoecht dan daertoe gheeft,
 
Dat hi in peynsen te reden gaet,
 
Hoe dat dese werlt staet
5
In menighen wonder by naturen,
 
Alsmen leest in menighen figuren,
 
Die die wise hebben bescreven,
 
Om exempel ons te gheven,
 
Al daer wy by te weghe raken,
10
- Den bosen selmen boosheit laken
 
Enten goeden doeghet prysen, -
 
Die hier of soude den sin bewisen
 
Elkerlijc nae sinen wesen,
 
Hi hadde wonders veel te lesen.
15
God heeft wonders veel ghewracht
 
Inden mensch mit sijnre cracht,
 
Soude ic vertellen elc bysonder;
 
Doch willic van desen wonder
 
Exponeren een luttelkijn.
20
Inder vormen van taenschijn
 
Soe machmen teerste wonder mercken,
 
Hoe machtich God in sinen wercken+
 
Is te proeven openbaer.
 
Nae sijns selfs ghebeelde claer
25
Soe heeft hi allen menschen ghescepen,
 
Daer wonders veel in is begrepen,
 
Als ic u wil namaels bevroeden.
 
Dat alle menschen te gader stoeden,
 
Die ter werlt ye lijf ontfinghen,
30
Soe kentmen elc by sonderlinghen;
 
Ende als malc van anderen gaen,
 
Soe schinen si al alleens ghedaen
 
Nader formen der godlijchede,
 
Daer si sijn gheteykent mede:
35
Dit is waerheit sonder loghen.
 
Die wijsheit Goeds ende sijn vermoghen
 
Machmen hier in veel bekinnen,
 
Ende ooc een deel in smenschen zinnen,
 
Al daer die wille hem in regiert;
40
Want alle dinc datmen hantiert
 
Daer heeft die wille thoochste bot.
 
Wille dat is een weldich slot
 
Van smenschen sinne hier op eerde;
 
Want wat die wille niet en gaerde,
45
+Dat waer den sinnen onbequaem,
 
Tcomt te schade ofte vraem.
 
Als wille ende macht comen op yen,
 
Die sinnen laten hem wel gheschien,
 
Dat die wille gheboden heeft,
50
Al daer die mensche zeer om sneeft.
 
Smenschen wille is menichsens.
 
Des ghelyke ist ghepens
 
Dat inder herten comt ghevloten:
 
Tghepens heeft alle dinc besloten
55
Wes men doet of wes men laet;
 
Want uter herten comt die raet,
 
Daer wil ende sin hem bi regieren.
 
Tghepens dat helptet al visieren,
 
Tghepens en can men niet volgronden,
60
Tghepens dat hout die wille ghebonden
 
Menichwerf bi sinen schouden;
 
Tghepens dat doet een dinc verhouden,
 
Al daer die wille is op gestelt,
 
Soe dat die sake wert ghevelt,
65
Die harde onnuttelijc waer volbrocht:
 
Daer om is wijsheit int ghedocht.
 
Wye wel bedenct dat hi beghint,
 
Die heeft dat eynde een deel versint.
 
Der menschen wil is quaet te raken,
70
Hi staet te prisen ende te laken.
 
Die een wil quaet, die ander guet,
 
Sulc is sot ende sulc is vroet,
 
Ende elc heeft wille in hem selven.
 
Dwaer een seker spit te delven,
75
Die sinen wille set in maten:
 
Daer comtmen by ter rechter straten.
 
Dene wil hooch, dander laghe:
 
Dus valter wonder alle daghe.
 
Sulc wil borghe in groten schat,
80
Sulc wil der eren pat
 
Treden al sijn leven breyt;
 
Sulke heeft die ghiericheit
 
In sinen wil also gheplant,
 
Dat hem die eer is onbekant;
85
Sulc wil houden, sulc wil gheven,
 
Sulc wil magherlijcke leven,
 
Die nochtan rijcheit heeft ghenoech,
 
Al leefde hi vrilic int ghevoech;
 
Sulc die wil sijn goet vertaren
90
Overvloedelijc sonder sparen:
 
Dese en wil niet als die vroede,
 
Want veel te leven in overvloede
 
Daer machmen Goods wel bi vergheten.+
 
Sulc die wil hem hoghe vermeten
95
Om grote lusticheit te driven;
 
Sulc wil vechten, sulc wil kiven
 
In overmoede mit ghewelt,
 
Ende seit, hi is daer op ghestelt,
 
Hi wil sijn onrecht wederstaen.
100
Desen wert onrechs veel ghedaen,
 
Dat doet, hi en can gheen reden weghen:
 
Daer om valt hem onrecht tieghen.
 
Soe wil hi dan an thogher boort
 
Vorder dan hem toebehoert,
105
Soe comen si die daer tieghens striden.
 
Sulc wil smeken, sulc wil lyden,
 
Al heeft hi macht, hi en wils niet toghen;
 
Mer soberheit in sijn verhoghen
 
Ghebruuct hi mit een wijs beraden;
110
Want wye den anderen wil verladen,
 
Die mach des ghelike vermoeden.
 
Die dit in machte wil bevroeden,
 
Die mocht wel redeliken leven,
 
Ende nochtan bliven hoghe verheven.
115
Sulc wil dansen, sulc wil singhen,
 
Sulc die gaert, mocht hem ghelinghen,
 
Schone vrouwen by te sijn;
 
Sulc wil drincken goeden wijn:
 
Dese wil hoert wel te samen.
120
Wye gaerne vroechde ende blyscap namen,
 
Tis reden dat si vrouwen minnen
 
Entaer toe goeden wijn bekinnen;
 
Want goede wijn die doet verbliden
 
Menich hert in sinen tyden;
125
Ende waer een hof van vrouwen sy,
 
Goede wijn die hoerter by,
 
Daer toe blyscap ende zanc.
 
Vrouwen ende wijngaertranc
 
Die bringhen blyscap in menighen hove.
130
Tis recht dat icse hoghe love
 
Wijngaertranc ende vrouwen goet,
 
Want sy verhoghen smannes moet.
 
Sulc wil die scrifte leren,
 
Op dat hi comen mach tot eren
135
Byder scrifte, die hi verstaat.
 
Wye mit ghenoecht ter scole gaet,
 
Sinen wil die staet te prisen;
 
Want mitter scrifte machmen bewisen
 
Wattie wech ten hemel sy,
140
Op dat wy loven sonder twy.
 
+Sulc heeft sinen wil ghesaet
 
Te dienen hem daert al an staet,
 
Dat hemel ende aerde besloten heeft.
 
Die sinen wil al daer toe gheeft,
145
Hi donct my vroet sijn boven al;
 
Want God ghift loon, dat duren sal
 
Sonder middel, sonder eynde.
 
Aertschen loen dat is ellende
 
Jeghen tminste dropelkijn
150
Te nutten vanden douwe fijn;
 
Want wye hi roert mit sinen gheest,
 
Die en gheert blyscap nochte feest
 
Van deser werlt, cleen noch groet:
 
Die hier om dochte, twaer hem noet;
155
Want dese rijcheit is al verganc,
 
Entaer na comt een leven lanc.
 
Sulc die wil ter zewert varen,
 
Sulc wil hem mit ambocht ghenaren.
 
Ter zewert lijtmen avontuer,
160
Den zeeman wert sijn brot te zuer.
 
Is hi gherechtich hier int leven,
 
Hemelrijc dat wert hem ghegheven;
 
Entie mit ambocht wint sijn broet,
 
Die heeft te draghen oec een loot,
165
Dat swaerlic weecht, al ist verborghen:
 
Soe menighen sin moet hi besorghen.
 
Van desen sin, van desen wil
 
Soe wil ic maken een ghestil,
 
Ende mi mit anderen saken versellen.
170
Men cant volmeten noch voltellen,
 
Hoe menichfout die wille sy
 
Entie sinnen oeck daer by
 
Vanden mensch, die God ghewracht:
 
Mijn ghepens ende mijn ghedacht
175
En cant volspreken noch voldichten,
 
Al wil ic u een deel verlichten
 
Ende mit reden doen becant;
 
Want God heeft inden mensch ghesant
 
Wonder ende moghenthede.
180
Dat God gheen teyken meer en dede,
 
Soe mochtmen billicx vaste staen
 
Int ghelove sonder waen,
 
Alsmen twonder overdocht,
 
Dat God heeft inden mensch ghewrocht.
185
Daer isser veel sonder ghetal,
 
Ende elkerlijc heeft een ghescal,
 
Datmen ter keel mach horen uut.
 
Dit ghescal ende dit gheluut
 
Is wel een wonderlijcke zake.+
190
Elck heeft een sonderlinghe sprake,
 
Diemen kennen mach voir dander;
 
Ende als si doen dan enen wander,
 
Deen gaet hier ende dander daer,
 
Soe ist gheluut al openbaer
195
Int ghemeen al voerden oren
 
Al ghelijc een deel te horen.
 
Dit gheluut salmen versinnen,
 
Soe wye dat sprekens wil beghinnen.
 
Wat hi spreken sel of hoe
200
Sel hi voerdencken, spade ende vroe,
 
Soe wye sijn reden mach verstaen,
 
Soe heeft hi wiselijc ghedaen,
 
Op dat hi die waerheit bekent;
 
Want spreken is een fondament
205
Van menigher doecht, van menigher blaem.
 
Die waerheit voert die hoochste naem
 
Van enigher talen diemen hoort;
 
Die waerheit is een edel woort,
 
Die waerheit is in haer selven bout,
210
Die waerheit is beter veel dan gout;
 
Want spraecmen anders niet dan waer,
 
Soe en vondmen ghenen loghenaer
 
Dan den vyant vander hellen.
 
Die loghenaer is sijn geselle,
215
Want int beghinsel vander loghen
 
Soe heeft die bose groot verhoghen,
 
Dat doet, het is sijn eyghen tale.
 
Grote manslacht ende quale,
 
Die die bose gheerne siet,
220
Is byden loghenaer gheschiet
 
Menichwerf ende ander schade.
 
Loghen is die hoochste grade
 
Van enighe sonde naest hoveerde,
 
Diemen pleghen mach op eerde;
225
Want twisken hoveerde ende nijt
 
Soe sayet die bose talre tijt
 
Loghene: hi is die gherne verstaet
 
Wat dat den goeden tieghens gaet:
 
Daer om dient die loghenaer
230
Den nydighen als een knecht den heer,
 
Entes ghelijc hoveerde mede.
 
Die hoveerdighe is van sulker zede,
 
Dat hi den ghenen zeer versmaet
 
Daer hi boven is van staet,
235
Ende sijn ghelijc en kent hi niet;
 
Oeck soe heeft hi swaer verdriet,
 
+Dat hi sinen beteren kent.
 
Dus ia die loghenaer ghewent
 
Desen twien te dienen voren,
240
Om dat si hem soe gaerne horen.
 
Wy proeven in die menschelichede
 
Reden ende memori mede;
 
Want hi onthout goet ende quaet.
 
Soe wye hem wel ghedencken laet
245
Wat goede reden is of gheen,
 
Men siet hem duecht ende eer gheschien.
 
Die verre buten reden dwalen,
 
Die en vinden niet der eren palen
 
Noch den wech der ewicheit.
250
By reden proeftmen onderscheit
 
Twisken archeit ende doecht;
 
By reden wert een recht verhoecht
 
Ende een onrecht zeer versaecht.
 
Wye reden in memory draecht,
255
Die hout tonrecht uten pleyn,
 
Ten hove daer hi is casteleyn;
 
Want waermen recht by reden pliet,
 
Daer en mach die schalc gheduren niet.
 
Die selve God die niet en heelt,
260
Die heeft die ziel nae hem ghebeelt,
 
Ende inden mensche alsoe ghevoert,
 
Daert al by staet ende roert,
 
Die zaken die ic heb ghenoemt.
 
Van des die ziel int lichaem comt,
265
Soe gheeft si hem cracht ons leven lanc,+
 
Ende als die ziel nemt horen ganc
 
Ende uten mensche wert gheroeft,
 
Soe ist lichaem schier verdooft,
 
Ten weet dan noch meer noch min:
270
Die ziel die hout der eren in,
 
Want als die ziel den lichaem laet,
 
Tlichaem blijft in crancker staet:
 
Die vrienden haesten daermede ter moude.
 
Woude elc ontsien die helsche coude
275
Ende draghen vrese voer die doot,
 
Dat waer den ziele vrome groot.
 
Nu willen wy al den lichaem spisen
 
Ende grote hoecheit hem bewisen,
 
Mit menigher chierheit ombehanghen,
280
Mochtwy der doot daer bi ontganghen,
 
Soe waert ons wel der pinen waert.
 
Nu ist al anders dat mi daert,
 
Wy en vinden hier gheen ewich dinc.
 
Sidi out of jonghelinc,
285
Elcman sel der doot ontsien.
 
Die al dit wonder laet gheschien
 
Inden mensche, die sel noch gheven
 
Na desen tijt een ewich leven.
 
Hier om soe raet u Willaem
290
Van Hildegaersberghe tuwer vraem,
 
Dat elc ontsie den hoghen man,
 
Die al dit wonder wercken can.

Vorige Volgende