Gedichten
(1981)–Willem van Hildegaersberch–
Auteursrechtelijk beschermdGa naar margenoot+LXXXIV. Vanden sacramente van Aemsterdam.Ga naar voetnoot1Goeds mirakel machmen sien
Menichfoudelijc gheschien
Alle daghen in aertrijcken.
Twaer groot wonder, soude ons twien,
5[regelnummer]
Want al die werlt, groot ende clien,
Heeft God vervolt soe mildelyken
Mit sijnre ghenaden menichfout.
Coren, gras, sulver, gout
Heeft God den mensche toe gheschepen;
10[regelnummer]
Bomen, die wassen in dat wout,
Alle vruchten, jonc ende ont,
Die die werlt heeft begrepen;
Visschen, voghelen, ander beest,
Diemen begheert in menigher feest,
15[regelnummer]
Ist smenschen behoef al sonder waen.
Nochtien wast alremeest,
Dat hi hier nederquam in gheest
Ende van eenre maghet wert ontfaen,
Ende sijns ghenas ende maghet bleef,Ga naar margenoot+
20[regelnummer]
Aldaermen langhe tijt of screef,
Eer hi quam al hier int leven;
Ende zeder voer ons allen keeff,
Enten vyant soe verdreef,
Dat wy mit hem sijn ghebleven,
25[regelnummer]
Op dat wire ons in willen houden.
Want hy buten sinen schouden
Hier in aertrijck wort ghepijnt,
Die alles dinghes mach ghewonden,
Hi soud ons gaern ter doghet vondenvouden,
30[regelnummer]
Dit moghen wy mercken, alst wel schijnt.
Twifelt ons yet, dat waer groot wonder;
Want God, die alle dinc heeft onder,
Die liet hier dat sacrament,
Ende droech daer nae den zwaren vlonder,
35[regelnummer]
Daer hi in cochte menich sonder,
Die totter hellen waren ghewent,
Overmits der groter misdaet,
| |
[pagina 175]
| |
Ga naar margenoot+Die Adam by sijns wives raet
Hadde ghewrocht int Paradijs,
40[regelnummer]
Al daer hi zeer om was versmaet,
Want hi quam uut hogher staet,
Des wert hi menigher sorghen wijs,
Eer God dit grote wonder wrocht
Ende Adam uter hellen brocht,
45[regelnummer]
Daer hi langhe had in gheseten.
Want God alle dinc wel mocht
Te mael volbringhen mit een ghedocht,
Soe moghen wijs ooc die waerheit weten,
Dat hi ons liet dat heilighe broot,
50[regelnummer]
Dat elc begheert in sijnre noot.
Soe wye mit crancheit is beladen,
Al waren sijn sonden noch soe groot,
Heeft hi berou voer sinen doot,
Hi comter mede tot ghenaden.
55[regelnummer]
Dat doet, tis machtich ende breit,
Tsacrament, alsmen ons seit,
Ende wy ooc wel gheloven moghen,
Wanttet wide wert ghespreit
Ende elc heeft grote moghentheit.
60[regelnummer]
Dat moghen wy sien voer onsen oghen
An een mirakel schoon ende claer,
Dat ymmer vel al openbaer
Tot eenre stede in Aemsterlant.
Horen naem is wyde maer:
65[regelnummer]
Men mach wel segghen overwaer,
Aemsterdam is sy ghenant,
Daer dit mirakel binnen schiede,
Dat ons een teken groot bediede
Van enen man, die siecke lach,
70[regelnummer]
Die begheerde voer die liede,
Dat hem God alsoe beriede,
Die alle dinghen wel vermach,
Dat hi int ende wort bewaert;
Want hi waende optie langhe vaert
75[regelnummer]
Trecken, daer wy alle moeten.
Wanttie doot niet veel en spaert,
Soe had hi tsacrament begaert,
Dat liet ons God tot eenre boeten,
Mit sinen jongheren daer hi sat
80[regelnummer]
Tot Jherusalem inder stat,Ga naar margenoot+
Entie hoghe maeltijt dede,
Daer Judas quam ende mit hem at
Ende verriet dat reyne vat,
Dat hem was trou tot elker stede.
85[regelnummer]
Daer ghinc een bode mit groter vlijt,
Ende haelde den man in corter tijt
Enen priester, als hi begaerde,
Die hem dede an alsulc abijt,
Dat hi mocht trecken inden strijt
90[regelnummer]
Stoutelijck, als donverveerde,
Jeghens den vyant vander helle,
Ende gaf hem daer tot enen gheselle
Tsacrament, dat weet voirwaer,
Tis waerheit dat ic u telle.
95[regelnummer]
Die priester seide, oft ghevelle
Dat hijt weder coorde daer,
Datmens ymmer name goom,
Ende goeten rive in enen stroom
Of inden vier, dat een van twien.
100[regelnummer]
Dat ic u segghe en is gheen droom:
Wye dat poot alsulken boom,
Men bezichter nauwe toe te sien,
Dat sy en ymmer houden staende.
Want die priester dus vermaende,
105[regelnummer]
Soe namen sijs waer hoet hem verghinc.
Al wast dat hijs behouden waende,
Crancheit brocht hem overgaende,
Datmen in een vat ontfinc
Hem, die heer is alre heren.
110[regelnummer]
Want die man veel plach te keren,
Soe vermaende hijs aldus dier.
Den volck was leyt tot deser meren;
Maer si volchden spriesters leren,
Ende gotent haestelic in een vier,
115[regelnummer]
Dat heter was dan enich gloet:
Dat docht hem allen wesen guet.
Daer lachet in den langhen nacht,
Tsacrament, vleysch ende bloet,
Machtich alst ant cruce stoet
120[regelnummer]
Ende voer ons zeghe vacht.
Smorghens, als die dach verbaerde,
| |
[pagina 176]
| |
Ga naar margenoot+Doe ghinc die vrou mit snelre vaerde,
Die des nachts hadde ghewaect
Ende den ziecken man bewaerde.
125[regelnummer]
Si dede hem rust, als hise gaerde,
Ende soude hoer bedde hebben ghemaect.
Die wijl dat si daer over stont,
Soe wert si selve soe onghesont
Van groter coude, die hoer began,
130[regelnummer]
Dat si niet langher om een pont
En hadde ghebeit, dat wort mi cont,
Si en ghine weder totten man
Byden vier, daer si in goet
Den selven God, die ons gheboot,
135[regelnummer]
Die si gheheel daer legghen sach.
Tvier en dede hoer ghenen noot;
Si stac daer in hoir hant al bloot
Ende nammen uut al daer hi lach.
Doe en gheerdsi vorder meer noch min
140[regelnummer]
Tfier, daer tsacrament lach in,
Wanttie coude was vergaen,
Die hoer God sende inden sin,
Dat ons bediet een groot ghewin,
Wildment wel te recht verstaen.
145[regelnummer]
Si keerdet omme in haer hant,
Tsacrament, dat si daer vant,
Ende van alder werlt is heer,
Dat hier van boven is ghesant
Ende ons verlicht den zwaren bant:
150[regelnummer]
Des moghen wy hem dancken zeer.
By hoer quam noch een ander vrouwe,
Die tsacrament aensach mit rouwe.
Die ene gaft der anderen weder,
Si waren beyde malcander trouwe
155[regelnummer]
Ende dancten God, des hemels douwe,aant.
Doe leyden sijt op een oussen neder,
Ende droeghent daer mede in enen schrijn.
Daer wilde hi in besloten sijn,
Die milde God van hemelrijcke,
160[regelnummer]
Die hier op eertrijck doechde pijn
Anden cruus, dats wel aenschijn,
Doer ons allen oetmoedeliken.
Thants daer nae soe quam ghegaenGa naar margenoot+
Des crancs mans soen, al sonder waen,
165[regelnummer]
Ende sach hoet byden vader stoet.
Doe deedsi hem aldus verstaen,
Wat teyken God daer hadde ghedaen.
Doe woud hijs ymmer wesen vroet
Ende hiet datmen hem tscrijn ontdede.
170[regelnummer]
Daer ghinc hi toe, dats waerhede,
Ende liet hem dat mirakel toghen.
Doe leit hijt in sijn handen mede
Ende sette sijn vingher teenre stede.
Daer sach hijt an voer sinen oghen,
175[regelnummer]
Dattet ene smitte creech.
Doe leyde hijt neder ende zweech,
Inden scrijn ende wort besloten.
Van groten anxt hi nederseech
Ende den sacrament toeneech;
180[regelnummer]
Die tranen in sijn oghen schoten,
Overmits den groten vaer
Vander wonderliker maer,
Die inden huse was gheschiet;
Mar hi sprac al openbaer:
185[regelnummer]
‘Tis best, dat weet voerwair,
Datmen den priester hier ontbiet;
Want wy en weten daer wat toe doen.
Al was dat herte mijn soe coen,
Dat icket roerde mitten handen,
190[regelnummer]
Ic hebber dwaesheit an gheploen,
Oeck wye dat mi daer toe verspoen,
Want hi is heer van allen landen.’
Doe ghinc hi heymelic mit sinnen,
Ende deedt den priester aldus bekinnen,
195[regelnummer]
Wat mirakel daer was ghevallen.
Hi antwoerde: ‘Soe houtet binnen,
Des bid ic u mit rechter minnen,
Of men souder veel of callen;
Mar ic wil gaen op desen dach
200[regelnummer]
Mit u besien, alst wesen mach,
Als ghi mi hier hebt vertelt.’
Doe had hem meerre wonder nach,
Doe hi quam al daer hijt sach;
Mer hi namt in sijn ghewelt,
| |
[pagina 177]
| |
205[regelnummer]
Ga naar margenoot+Tsacrament, als hem wel dochte,
Dat hi in eenre bussen brochte,
Die ommeviel ter selver tijt,
Datmens ghevinden niet en mochte,
Tsacrament, hoe veel men tsochte.
210[regelnummer]
Dus wort hijs voer sijn oghen quijt,
Dat nyemant en wiste, groot noch cleen,
Vanden sacramente reen,
Dan God, dien alle dinc is cont,
Die die werlt heeft ghemeen
215[regelnummer]
Verlicht mit sinen bloede alleen,
Ende vanden Joden wert ghewont.
Den doec, al daert op hadde gheleghen,
Dien heeft hi mitter hant ghedweghen
Over water schoen ende claer,
220[regelnummer]
Doer sijn eer, die wert ghesleghen
An een cruus, dat hi woude dreghen
Voer ons allen openbaer.
Als dit mirakel was gheschiet,
Entie priester stont ende hem beriet
225[regelnummer]
Menichwerf in sijn ghepens,
Ende hi sprac: ‘Dat ghi hier ziet
En suldi openbaren niet:
Tseggen is soe menichsens,
Wanneer men vereyscht van nyewen dinghen.
230[regelnummer]
Nochtan waert beter dat wi ghinghen
Al daermen hoort een salich woort,
Dat ons ten hemel mochte bringhen
Ende wijt in onse hert ontfinghen:
Hier om bid ic u allen voert,
235[regelnummer]
Dat ghi dit zwijcht: dats mijn begheren.
Men mach der luder secgen weren,
Willen wijt heymelike draghan.
Tmochte elken Kersten deren,
Datmen hier of hilde scheren,
240[regelnummer]
Waer datmens hoorde ghewaghen;
Mer valt, dat ghi en wedervint,
Soe en merret langher niet en twint,
Ghi en ontbiet mi sonder beyden,
Jhesus Kerst, Marien kint,
245[regelnummer]
Die ons den vyant heeft verblint;
Mar ic wil nu van henen scheiden.’
Doe si thuus hadden alleen,Ga naar margenoot+
Doe ghinghen si weder totten schreen,
Al daer zijt vonden legghen schoen,
250[regelnummer]
Tsacrament groot ende cleen,
Als sijt te voren hadden ghesien.
Des dancten si Gode vanden troen
Ende loken den schreen mit haesten toe.
Sander sdaechs des uchtens vroe
255[regelnummer]
Deden sy den priester weder comen,
Die selve niet wel en wiste hoe,
Wat bediede dese roe;
Mar tsacrament heeft hi ghenomen,
Dat is der zielen hoochste spise;
260[regelnummer]
Want God uten Paradise
Die lietett ons, dat moghen wy mercken.
Tis wel recht dat icket prise
Ende settet voert in goeder wise.
Die priester ghinc daer mede te kercken,
265[regelnummer]
Dairt onlanghe wilde duren;
Wanttet quam in corter uren
Weder totter heiligher stede.
Dat most hoer kint int eerst bezuren,
Diet van hande wilde sturen,
270[regelnummer]
Doe God dit schoen mirakel dede.
Al wasset by des priesters rade,
Tkint had ymmer deerste schade,
Dat van onghemac viel neder.
Doe dochtie man dat hi misdade,
275[regelnummer]
Ende riep mit haesten Gode ghenade,
Ende loofde den sacrament weder,
Dat hijs niet en soude helen,
Hi en wildet elken mensch bevelen,
Dat hijt seide daer hi mocht.
280[regelnummer]
Al halp hijt eerst aldus verstelen,
Doe hi sijn kint sach voer hem quelen,
Doe viel hi op een ander docht,
Ende dede als hem int herte quam
Ende brochtet maer op Aemsterdam,
285[regelnummer]
Tallen stede daer hi mochte.
Sijn kint dat hi mit haeste nam,
Ende voer hem lach van siecten lam,
Ende totten heilighen cruce brochte,
| |
[pagina 178]
| |
Ga naar margenoot+Ende offerdet dair mit groten vlijt;
290[regelnummer]
Wanttet had in corter tijt
Menichwerf dat evel swaer.
Des wortet varinc weder quijt,
Des wert sijn herte seer verblijt,
Ende hi brochtet wide maer,
295[regelnummer]
Dat God dit teyken had bedreven.
Sint wort dat sacrament verheven,
Ende men maecter een capel
Over thuus, al sonder sneven,
Daer tsacrament was in ghebleven.
300[regelnummer]
Ende dit wonder groot ghevel
By Midmaert op enen dach
Int jaer ons Heren, alsmen plach
XIII hondert vol te scriven
Ende XLV daer toe nach,
305[regelnummer]
Alsoe scriftuer betughen mach,
Beide mannen mitten wiven,
Soe doe ic u al hier verstaen,
Dat tAemsterdam, al sonder waen,
Ymmer viel dit teyken groot,
310[regelnummer]
Al daer wy noch gheloven aen.
Soe wye mit siecten wort bevaen,
Die roeptet an in sijnre noot,
Dit sacrament, daer ic of spreke,
Des wy behoeven alle weke,
315[regelnummer]
Sijn wy sieck of oec ghesont;
Want hi leit so nauwe treke,
Die bose gheest, mit sinen streke
Naden mensch in alre stont,
Dat hi en gaern ter helle brocht.
320[regelnummer]
Sint wert dat sacrament versocht
Mit berou ende in oetmoet,
Gode te loven, die ons cocht
Ende elken mensch wel gheven mocht,
Honeer hi wilde, een ewich goet.
325[regelnummer]
Waerment vereyschte in enigen lande,
Tfolc brocht hoer offerhande
Den sacramente in waerdichede.
Sulc die quam mit zwaren pande
Ende brocht twee crucken in sijn hande,
330[regelnummer]
Ende ghinc te huus mit sonden leden.
Dat sachmen openbaer gheschienGa naar margenoot+
Menighen mensche, meer dan yen.
Tsacrament quam veel te baten
Die gheen, die niet en mochten sien
335[regelnummer]
Mit horen oghen, groot noch clien,
Men mostse leyden bider straten.
Tsacrament verlichtse zaen,
Dat si mit vruechden mochten gaen
Weder daen si comen waren.
340[regelnummer]
Dit teyken hevet God ghedaen,
Dat wy sullen buten waen
An hem gheloven, sonder sparen.
Doen wijs niet, soe sijn wi dom;
Nochtan vintmer noch wel zom,
345[regelnummer]
Die cranckeliken sijn beraden.
Si mochten liever wesen stom,
Dan si trecht hier maken crom,
Daer die ziel om blijft verladen.
God die leert ons alle daghe
350[regelnummer]
Menichwerf mit groter plaghe;
Nochtan en willen wijs niet bevroeden.
Mer alsmen comt in svyants laghe,
Soe en hoert God niet van onser claghe:
Soe mach hem eerst therte bloeden,
355[regelnummer]
Die die quaetheit boven trecken
Entie doecht hier onder decken,
Waer si moghen tallen uren.
Ay! God moet ons te tyde wrecken,
Dat wy die ziele niet en bevlecken,
360[regelnummer]
Want voer die doot en is gheen curen.
Als God wil, wy moeten varen:
Daer om laet ons alsoe bewaren
Die wijl wy sijn al hier in tleven,
Dat wy die ziel te tide claren,
365[regelnummer]
Soe sel ons God al sonder sparen
Themelrijc te lone gheven.
Des wil hi alden ghenen onnen,
Die te tyde verwaren connen,
Dat si honden sijn ghebot,
370[regelnummer]
Die ons verlicht heeft mitter zonnen,
Ende al die werlt heeft eerst begonnen:
Dit mach wel sijn een weldich Got!
| |
[pagina 179]
| |
Ga naar margenoot+Ende eynden sel hoeneert hem gaet.
Want al an sijnre ghenaden staet,
375[regelnummer]
Soe bidden wy dat hi ons verlicht,
Als hi die werlt te neder slaet,Ga naar margenoot+
Dat onser zielen wederraet:
Hier mede ende ic mijn ghedicht.
|
|