Gedichten
(1981)–Willem van Hildegaersberch–
Auteursrechtelijk beschermdGa naar margenoot+XII. Van enen cruut ende hiet selve.Ga naar voetnoot1Ghenoechte dwanc mi aldair toe,
Dat ic in Mey eens morghens vroe
Was gaen spelen in een wout,Ga naar margenoot+
Daer die voghelen, jonc ende out,
5[regelnummer]
Songhen elc nae haer naturen.
Wat hem die winter dede besuren
| |
[pagina 27]
| |
Ga naar margenoot+Dair te voren in sijn tyden,
Dat lieten si lichtelic lyden,
Ende elc verhoechde sinen sanc.
10[regelnummer]
Die tijt en dochte my niet lanc,
Soe soete was der voghel scal.
Die bloemen sproten in dat dal
By naturen lustelijc;
Die bomen waren alle rijck
15[regelnummer]
Van loveren ende van groenen bladen,
So dat sy stonden zere gheladen
In dien foreest van allen zyden.
Mit een sach ic in corten tyden
Enen knaep van verre comen,
20[regelnummer]
Dien ic niet wel en wist te noemen,
Wye hi was off waen hi quam.
Teerst dat ic den knaep vernam,
Doe docht mi recht an sijn ghebair,
Off hi mit sorghen bevanghen waer;
25[regelnummer]
Want hi sloech dick sijn oghen neder,
Hi ghinc voert, hi keerde weder,
Wyde ende zyde in allen hoecken.
Als ic waende soe wilde hi soecken
Byder aerden nyeuwe cruden,
30[regelnummer]
Dat hoorde ic sint an sijn beduden;
Want die Meye is een tijt,
Die die werlt seer verblijt.
Die cruden hebben dan hoer virtuten:
Dit machmen mitter waerheit besluten;
35[regelnummer]
Want wye dan cruden heeft te doen,
Die soectse meest in dat saysoen.
Doe docht ic dit in minen moet,
Aldair ic dus allene stoet:
Ic wil den knape bet naerre gaen,
40[regelnummer]
Lichte hi doet mi verstaen
Dinghen die ic niet en weet.
Met een trac ic bet an ghereet
Om nyeuwe mare van hem te horen.
Tis dicke gheseit al hier te voren,
45[regelnummer]
Dat nyeuwe dinghen sonder blaem
Die sijn te horen seer bequaem,
Waermense vertrect tenigher stede.
Nu moechdi horen wat ic dede.
Ic gruete den knape mit soeter tale,
50[regelnummer]
Ende hi antwoerde ten eersten male:
‘Vrient, God selve wese u loon,
Die machtich is in shemels throen,
Deser gruete, die ghi mi biet.’
Doe seide ic: ‘Knape, wats u gheschiet,
55[regelnummer]
Dat ghi dus zere in peinsen gaet?Ga naar margenoot+
Mocht u yemant gheven raedt,
Waert ghi dan niet wel ontbonden?’
Die knaep antwoerde: ‘Had ic ghevonden
Dat ic zoeck, off waende ict vinden,
60[regelnummer]
Trueren soude mi luttel binden.
Mi heeft een meyster uutghesent,
Die menigherande cruden kent,
Om dbeste cruut dat wast op eerde.
Dat waendic wel mit snelre vaerde
65[regelnummer]
Hebben ghevonden eer yet lanc.
Nu heb ic menighen swaren ganc
Zeder na dit cruut ghegaen,
Mi en kan gheen man doen verstaen
Van desen crude den rechten naem.’
70[regelnummer]
Doe seide ic: ‘Vrient, waert u bequaem,
Ic soud u wel die waerheit ghien:
Ic heb dit cruut al eer ghesien,
Dat u dus zere is worden tsuyr.
Ic weet al gader sijn natuer
75[regelnummer]
Ende sinen naem wort u bekant.
Dat edel cruut is Selve ghenant,
Dat boven allen cruden is moeder,
Als ic u noch wil maken vroeder,
Woudt ghi yet langher bi mi duren.’
80[regelnummer]
Die knaep antwoerde in corter uren:
‘Mocht ic dus vynden dat ic soeck,
Hoe langhe ic merred, mi en roeck,
Mijn meester souder mi om prisen.
Ic bidde u, moechdijt mi bewisen,
85[regelnummer]
Tot wat oevel esset guet?
Mocht ic des hier werden vroet,
Soe waer ic menigher sorghen vry.’
Ic antwoerde: ‘Hoert nae mi,
Ic sels u wel een deel berechten:
90[regelnummer]
Selve doet grote vete slechten,
Diemen houden mocht ter wrake;
Selve is cruut van goeden smake,
Selve ghift eten ende drincken,
Selve doet horen here schincken,
95[regelnummer]
Selve is goet tot allen stonden;
Mit Selve heeltmen diepe wonden.
Dair om is tcruut ter werlt so dier,
Noch gheen meester also fier,
Ghine crijcht van hem wel u ghevoech,
100[regelnummer]
Op dat ghi Selve hebt ghenoech.
Selve is cruut van soeten ruken;
Wye Selve wat heeft, dat mach hi bruken.
| |
[pagina 28]
| |
Ga naar margenoot+Selve is cruut van hoghen doen,
Selve maect bloede herten coen,
105[regelnummer]
Selve is waert voer elken man;
Wye Selve wat heeft, dat vaet hi an.
Selve en machmen niet volprisen,
Selve doet oeck die ziele spisen,
Dat sy mit Gode wert vercoren:
110[regelnummer]
Hier om waer Selve quaet verloren.
Selve is elken man bequaem,
Selve ghift cleder den lichame,
Menighe chierheit al daer toe;
Selve ghift couse ende schoe;
115[regelnummer]
Selve heeft noch doechden meer
Dan ic u segghe in desen leer:
Dat machmen menichsins bescouwen.
Selve maect hulde mit scone vrouwen,
Dat sy ons eren ende nyghen,
120[regelnummer]
Op dat si wanen Selve te crighen;
Selve en machmen niet volloven:
Si hout den man in eren boven,
Op datmense nutten wil mit recht.
Daer en is oec ridder nochte knecht,
125[regelnummer]
Diese wille tonrecht bruken,
Sine waer veel beter ande struken
Bleven, dair si eerst an wyes.
Onnutte vroechde is tijt verlies,
Dat segghen ons die wise clercken.’
130[regelnummer]
Doe sprac die knape: ‘God moet u sterken!
Wye maect u deser saken wijs?
Ic hebbe ghewandert van Parijs:
Mine costet gheen man dus bevroeden.
Mi wondert seer in mijn vermoeden,
135[regelnummer]
Wat meester u dus heeft gheleert.’
Ick seide: ‘Vrient, God sijs gheëert,
Die my heeft desen sin verlient.
Ic en hebber nyemant om ghedient,
Gheen aertschen meyster, cleyn off groet:
140[regelnummer]
Wildi die waerheit weten bloet,
Ic en sel u zeker lieghen niet.
Mi is des ghelijc gheschiet,
Als ic u hebbe hier doen verstaen.
Hier voermaels was mi eer ghedaen,
145[regelnummer]
Doe ic Selve had ghenoech.
Daer nae creech ic mijn onghevoech,
Dat Selve hoer bladen liet verdwinen.Ga naar margenoot+
Doe word ic onwaerd alden minen,
Doe ghinc ic borghen ende lienen,
150[regelnummer]
Ende mit gheselscap mi veryenen,
Die ter zeewaert wilden varen,
Off ic my erghent mochte ghenaren,
Dat Selve hoer bladen weder creghe.
Hier toe soe had ic crancken zeghe,
155[regelnummer]
Want wairwart dat ic henen wende,
Die wint ghinc teghen mit ghenende
Mit fellen vlaghen onghehuyren,
Soe dat ic niet en waende gheduren
Vanden weder inder zee.
160[regelnummer]
Tanker en hilt noch min noch mee,
Al wierpment neder inden gront.
Van sorghen word ic onghesont,
Want elck man duchte voerden doot.
Doe ghinghen wy alle schier int tboot,
165[regelnummer]
Ende voeren mede te lande waert.
Dat schip dat dreeff mit snelre vaert
Sonder weer ter zewairt uut.
Doe was Selve dat edel cruut
In mi verdorret uter maten.
170[regelnummer]
Doe ghinc ic dolen after straten,
Ende liet mijn boetkijn an dat lant,
Soe lang dat ic ghesellen vant,
Die my ghetrouwe vrienden waren,
Als mi docht int openbaren.
175[regelnummer]
Doe ghinc ic hem aldus verslaen,
Hoet mi ter zeewairt was ghegaen,
Dat schip ende want waer al ghebleven.
Doe sprac daer sulc: ‘Willem, u sneven
Is mi utermaten leet.’
180[regelnummer]
Ende als die gheen dit hadde gheseet,
Die mi was van herten hout,
Een ander rekende sinen schout,
Hoe veel hi an mi mocht verliesen.
Inder noot soe machmen kiesen
185[regelnummer]
Alre best een trouwen vrient.
Wye dan des anders beste mient,
Die troesten gairne in sijn doghen.
Al schijnt een man een vrient voer oghen,
Alst comt dat hi hem tafter siet,
190[regelnummer]
Meent hijs mitter herten niet,
| |
[pagina 29]
| |
Ga naar margenoot+Hi en staet u dan niet veel in staden,
Waent hire bi te comen in schaden.
Dat nam ic op bi dien ghesellen,
Dien ic mijn doghen ghinc vertellen,
195[regelnummer]
Dat mi was zwaer ende groet te draghen.
Sulc ontfermde zeer mijn claghen,
Die mi mit minnen hadden bezeten;
Die ander dede mi thant te weten,
Dat hi gaerne nemen wilde
200[regelnummer]
Pande, daer hi sijn gheld an hilde,
Off yemant diet hem hadde verlijt.
Ic seide: ‘Vrient, als comt die tijt,
Dat u daghen sijn voerleden,
Breng ic dan Selve, dat donct mi reden.’
205[regelnummer]
Desen troost was hem te cranck,
Dat beyden docht hem alte lanck;
Oec schene ic alsoe bescaven,
Dat sijt wel halff verloren gaven,
Loofden sijs mi tot horen daghen.
210[regelnummer]
Als gheleden waren die vlaghen
Ende mijn anker vaste stoet,
Doe waende ic varen mitter spoet
Tot minen scepe sonder beyden.
Doe brochtmen daer den bode leyden,
215[regelnummer]
Die mijn boetkijn soude letten.
Doe most ic enen borghe setten,
Eer ic vanden lande mochte.
Doe was mi te moede onsochte,
Nochtan mostet ymmer wesen.
220[regelnummer]
Doe ghinc ic halen thant nae desen
Een mijn neve, die word mijn borghe;
Doe was mijn herte in minre sorghe,
Dan doemen wilde mijn bootkijn toeven.
Hier by moechdi alle proeven,
225[regelnummer]
Dat maghen wel nader Selven liken;
Want die natuer moet ymmer bliken,
Daer si in minne openbaert.
Oock vintmer som van sulker aert,
Die om sijn maghen luttel gheeft,
230[regelnummer]
Oeck hoe veel rijcheit dat hi heeft:
Dat en is gheen vrient ter noot.
Oock wien hi minne off vrienscap boot,
Hi gaet int eynde der vreemder pat;
Op hem so en tyde ic niet een blat:Ga naar margenoot+
235[regelnummer]
Dat doet het is een wankel schive.
Hier om radic dat elcman blive
Alsulken vrienden ymmer trouwe,
Die hem helpen uten rouwe;
Want trouwe vrienden is een troest,
240[regelnummer]
Die menighen man uut sorghen loest.
Als ic u hier te voren seide,
Mijn neve halp mi mit bescheide,
Dat ic vanden lande quam,
Op datmen hem te borghe nam.
245[regelnummer]
Ende als ic borghe had gheset,
Doe en wort mijn boetkijn niet belet,
Ende ic creech weder gueden wint,
- Des danck ic Gode, Marien kint! -
Soe dat ic quam behouden weder.
250[regelnummer]
Doe moste sorghe dalen neder,
Die mi te voren hadde bevaen;
Want ic vant Selve in bladen staen,
Doe ic weder quam te lande.
Doe ghinc ic quiten minen pande,
255[regelnummer]
Ende gaf vast daer ic schuldich was,
Als ic te voeren hier off las,
Hem dies seker wilde sijn.
Dat ic u segghe is waerheit fijn.
Hier an heb ics meest gheleert,
260[regelnummer]
Dat Selve mit recht mach sijn gheëert
Boven enigherhande cruut,
Dat binnen Meye uut aerden spruut;
Wanttet tot allen dinghen is goet.’
Doe sprac die knape: ‘So maect mi vroet,
265[regelnummer]
Hoe ic best mach Selve telen.’
Ic antwoerde sonder helen:
‘Ghi sult gaen huren een hoff
Ende telen Selve, soe crijchdi loff,
Ende daer in eren ende zayen:
270[regelnummer]
Wye Selve wat teelt, dat mach hi mayen.
Poechdi hier om sonder sparen,
Selve sel hoer wel openbaren
Ende in bladen comen voert.’
Als die knaep dit hadde ghehoert,
275[regelnummer]
Doe seyde hi: ‘Willem, blijft te Gode!’
Dese knaep, des heren bode,
| |
[pagina 30]
| |
Ga naar margenoot+Die dancte mi van alre doecht,
Dat ic hem leerde. Als ghi vermoecht,
Peynst hier om, het sal u vromen.
280[regelnummer]
Die Selve wat heeft, hi is wellecomen
Sinen vrienden, sinen maghen;
Selve heeft een schoon behaghen.
Al creghe een man een cleyn misval,
Hi macht mit Selve verwinnen al;
285[regelnummer]
Selve is cruut van hogher macht,
Selve heeft menigherhande cracht,
Als ic u hier heb onderscheit.
Selven macht is also breyt,
Dat gheen cruyt en wast op aerde,
290[regelnummer]
Dat Selve gheliken mach in waerde.
Dat sellen meesters helpen tughen,
Die hem ter waerheit willen bughen.
Merct hoe sijn si dan besonnen,
Dien Selve te voren es ghewonnenGa naar margenoot+
295[regelnummer]
Beide van moeder ende vader,
Ende nu verdorret staet alle gader,
Soe datter niet een struuc en wast.
Dit bispel heeft ons Willem ghepast
Van Hildegaersberch, ende wilt beduden
300[regelnummer]
Tenen exempel sulken luden,
Die in horen jonghen daghen
Selve mit sotheit van hem jaghen;
Want wye te rechte wil verzinnen:
In doude is Selve quaet te winnen.
305[regelnummer]
Hier om pijnt u in uwer joecht,
Dat ghise teelt al dat ghi moecht;
Dat rade ic wel in rechten rade.
In doude soe ist al te spade
Selve te telen tuwer baet:
310[regelnummer]
Si leit so langhe eer si opstaet.
|
|