Een Kaffersche heldin, of Oehoehoe en Oezinto

[p. I]

Voorrede

Zij, die mijn beide vorige boekjes van Oehoehoe hebben gelezen, kunnen het eerste gedeelte van deze voorrede gerust overslaan, maar aan hen, die in dit werkje voor het eerst met de Kaffers kennis maken, moet ik toch noodzakelijk eerst nog, eens een beetje van dit volk vertellen.

Gewoonlijk bestempelt men met den naam van Kaffers een groote groep van donker gekleurde volken, die Zuid-Afrika bewonen. De naam ‘Kaffer’ is afgeleid van het Arabische woord ‘Kafir’, dat ‘Ongeloovige’ beteekent. Dezen naam echter gebruiken ze zelf niet om hun volk aan te duiden. Sommigen noemen zich ‘Zingi’, maar nog vaker hoort men de uitdrukking: ‘A-Bantoe’, dat beteekent ‘menschen’.

Hoewel het groote A-Bantoe-volk in verscheidene stammen verdeeld is, die onderling zeer veel verschillen in uiterlijk, zeden en gewoonten, behooren deze toch klaarblijkelijk allen tot dezelfde groep van het menschelijk geslacht. Hun kleur is donker, maar niet zoo zwart als die van den echten Neger van het westen. Hun haar is gekroesd en kort, maar minder wollig dan dat der Negers; hun lippen, die zeer gevuld schijnen als men ze vergelijkt met die van een Europeaan, zijn toch lang niet zoo dik als die van den Neger. Hun lichaam is mooi gevormd; ze zijn groot van gestalte, hun beenen zijn recht, kun voorhoofd is hoog en hun gelaatsuitdrukking verstandig.

Het is stellig bewezen, dat deze stammen oorspronkelijk niet

[p. II]

leefden in het land, dat ze nu bewonen. Waarschijnlijk zijn ze uit een meer noordelijk gedeelte van Afrika hierheen verhuisd. Wie de eigenlijke inboorlingen van Zuid-Afrika geweest zijn, weet men nog altijd niet met zekerheid.

Dat gedeelte van het A-bantoe-volk, dat zich tusschen het Drakensgebergte en de zee heeft neêrgezet, wordt gewoonlijk meer in 't bijzonder met den naam van ‘Kaffers’ aangeduid.

Vroeger vond men hier verscheidene stammen, maar die zijn langzamerhand samengesmolten tot vijf grootere: de Amatonga in het noorden, waarop in zuidelijke richting volgen: de Amaswazi, de Amazoeloe, de Amaponda en de Amakosa. Het voorvoegsel ‘Ama’ duidt in deze namen het meervoud aan, zoodat men kan spreken van een enkelen Tonga-, Swazi-, Zoeloe-of Ponda-Kaffer, maar wanneer men er meer dan een bedoelt, voegt men er ‘Ama’ voor.

De Zoeloe-stam, waarvan in mijn verhaal hoofdzakelijk sprake is, heeft zijn zetel ten noorden van Natal, ofschoon hij ook verder over een groot gedeelte van het land is verspreid.

Hoewel de Zoeloe's zeer donker zijn, heeft hun huid toch niet zoo'n doffe, gitzwarte kleur als die van den Neger. Ze is meer doorschijnend; de laag kleurstof schijnt bij dit volk niet zoo dik te zijn, en hun bloed schemert roodachtig door het zwart heen.

Als ge een Zoeloe vraagt, welke kleur van huid hij het mooist vindt, zal hij- u stellig antwoorden: ‘Zooals ik zelf ben: zwart met een beetje rood.’

Voordat ze door dapperheid in den oorlog van den Koning de permissie verdiend hebben om te mogen trouwen, dragen de mannen hun haar kort, zooals het groeit.

Bij hun huwelijk echter scheren ze zich het geheele hoofd kaal, behalve een ring rondom de kruin, de ‘issikoko’. Deze ring wordt

[p. III]

tot een stevig opstaanden rand gemaakt met vet en rooden oker, en dan zijn de mannen er heel trotsch op.

De getrouwde vrouwen worden ook kaalgeschoren, alleen wordt vlak op de kruin een enkele lok overgelaten, welk sieraad dan ook op dezelfde wijze met vet en rooden oker tot een stijve massa wordt gemaakt, en dan als een handvat achter aan het hoofd blijft zitten.

Kleeding werd oorspronkelijk niet veel gedragen, maar wèl veel versierselen, zooals men op de illustraties van dit werkje kan zien. De eigenlijke kleeding bestaat voornamelijk uit een schort, dat bij mannen en vrouwen verschillend is en alleen door volwassen personen wordt gedragen, en uit een mantel of ‘karos’, die soms heel kunstig is samengesteld uit verschillend gekleurde dierenvellen. Deze mantel wordt ook gebruikt om er zich 's nachts in te wikkelen, als men op reis of op de jacht is.

Een Zoeloe, die veel vee bezit, kan zelf meester van een kraal worden. Zoo'n kraal bestaat uit een kring van hutten, omgeven door een muur van boomstammen en doorntakken, waar buiten dan bovendien nog meestal een gracht of diepe greppel gegraven is. Binnen in den kring van hutten is een groote open plaats, ook weer door een dichte omheining omgeven, waar het vee des nachts wordt bewaard. Deze plaats heet de ‘Isi-baya’. In de achterste hutten woont het opperhoofd met zijn vrouwen, terwijl de woningen, het dichtst bij den ingang, bewoond worden door zijn onderhoorigen. Dat zijn menschen die maar weinig of geheel geen vee bezitten, en zich met hun familie onder bescherming van zoo'n opperhoofd stellen. Hel opperhoofd geeft hun dan te eten, waarvoor zij hem weer zijn vee helpen verzorgen en zijn kraal tegen vijandelijke invallen beschermen.

[p. IV]

Zoo'n opperhoofd is dus een machtig heer, maar hij moet zich weer onderwerpen aan een andere macht, die boven hem staat: de grootere opperhoofden en de Koning.

De grootere opperhoofden of ‘Indoena's’ moeten elk jaar veertien dagen of een maand in de Koningskraal doorbrengen. Elk heeft zijn beurt. En daar vormen ze dan met elkaar den ‘ama-pakati’ of ‘hoogen raad des Konings’. Zij beslissen ook over rechtszaken en ieder onderwerpt zich aan hun oordeel.

Ten slotte wil ik hier nog bijvoegen, dat ook dit verhaal speelt in den tijd, toen de Kaffers nog geheel volgens hun eigen gewoonten leefden en de Europeanen nog bijna niet kenden. Alleen in de Kolonie Natal kwamen ze met de Engelschen in aanraking; in hun eigen land waren ze nog geheel vrij.

Tegenwoordig is die toestand geheel veranderd en hebben de Zoeloes vele gewoonten van de Europeanen overgenomen, zoodat men wel een halve eeuw moet teruggaan, wanneer men zich een juiste voorstelling wil maken van hun oorspronkelijken toestand.

- In dien tijd dan leefden Oehoehoe en Oezinto en ik zal mijn best doen, u hun levenswijze zoo goed mogelijk te schetsen. Oezinto heeft werkelijk geleefd en bijna alles wat ik u van haar vertel, is precies zoo gebeurd. Zelfs vele gesprekken zijn juist zoo gevoerd, als ik ze u in dit boekje vertel. Ik vond een kort verhaal van haar avonturen in het boek van den Heer Shooter, die als zendeling langen tijd in Natal woonde, en ik vond dit zoo belangrijk, dat ik besloot, het tot grondslag te nemen voor deze geschiedenis.

Moge dit boekje u een heldere voorstelling geven van het leven van dit interessante volk!

De Schrijfster.