Const-thoonende juweel
(1607)–Zacharias Heyns–
AuteursrechtvrijBij de loflijcke stadt Haerlem, ten versoecke van Trou moet blijcken, in't licht gebracht
[Folio Ggg4v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Personagien.
Benaut herte.
Och hoe wonderlicken loopen nu de tijden,
Hoe verschrickelick en vreeslick aen alle zijden,
Wat doet d'een d'ander lijden,, hier in't aertsche pleyn,
Men hoort eylaes niet dan van vechten en strijden,
De menschen malcanders welvaren benijden,
Och hoe sou verblijden,, de deuchtsame certeyn,
Die gaerne leven van hare goederen alleyn,
Als mijn voor-ouders reyn en ick eertijts deden,
Ter zee, te lande handelde met elcx ghemeyn,
Den armen groot en cleyn,, mildelick deelden mede
Van ons ghewin en goederen telcker stede,
Maer door t'oorloichs onvrede, is mijn veel benomen.
Dat ick selfs bidden moet, die plach te werden ghebeden,
Denckt hoe doorsneden, my 'thert es vol schromen,
Dus niemandt can segghen daer toe sal ick niet comen.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh1r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Ghedenct hoe een eerlick hart moet zijn besvvaert,
Dat daer hercompt van eenen vromen aert,
Daer d'Ouders expaert,, leefden by elcx onverholen,
In handeling, vvandeling by elcx lief en vvaert,
En hebben haer Voor-ouders goet eerlick verspaert,
Om haer kinders bejaert,, daer mee leyden ter scholen,
Om in tucht haer op te brenghen soo Godt heeft bevolen,
te schuvven de colen, van eenich onbehoorlick vier,
Van die haer souden vvillen brenghen tot dolen,
Blijvende onbestolen, van haer zedich bestier,
't Huys comende beleeft in alle goe manier,
Soo daer soo hier, te verkeeren by alle vromen,
Hier in mijn Ouders hadden haer meeste plaisier,
Niet peysden op't dangier, dat my nu compt bestromen,
Dus niemant can segghen, daer toe sal ick niet comen.
Dus eerlick opghebracht zijnde tot mijn daghen,
Met goe middelen ten houvvlick naer ouders behaghen,
Vrienden en maghen,, brachten my aen neeringh' en proufijt,
In coopmanschap ter zee gingh ick veel vvaghen,
Dat ick op dees uer noch vvel mach beclaghen.
Dat vvaren d'eerste plaghen, die my aen quamen met vlijt,
Schip en goet bleeff niet alleen seer subijt
Maer 'tmeeste spijt, dat mijn moet doet sneven,
Mijn Factoor speelde banckeroet op de selve tijt,
Doen vvas ick 'tmeest quijt,, 'tgingh boven schreven,
Daer op quam oorloch met dieren tijt aenghedreven,
Met nijt daer beneven, die bracht 'tsondich verdomen,
Mijn goet, mijn neringh' mijn tijt, 'tisser al ghebleven,
Ken heb niet af te leven, vvat vvil ick romen.
Dus niemant can segghen, daer toe sal ick niet comen.
O prinselicke Prins, vvaer sal ick vvenden of keeren,
VVercken can ick niet sal ick nu bidden leeren,
O Heer der Heeren, aensiet mijn elendighen staet,
Ick arm out mensch, hoe sal ick dit pack afvveeren?
Is daer gheen ontfarmen? troost my in mijn verseeren,
Heefter niemant deeren, compt my gheen menschen te baet?
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh1v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Isser nu niet een ghebroken hert dat voor mijn gaet,
Aen vvet en Magistraet om mijn druck te versachten,
Dat ick van nootdruft versorcht vvorde vrouch en laet,
Eer ick desperaet valle in onmachten,
'tHert verflaut my, mijn tong verliest haer crachten,
Om langher te doen clachten, slaet hier op gomen
Salt een schepsel 'tander van ghebreck laten versmachten,
Neempt dit in ghedachten,, out en jeuchdighe blomen,
Dat niemant can segghen, daer toe sal ick niet comen.
Eylaes ist niet pijnlick dus te leven in outheyt,
Ick mach hier vvat gaen sitten deur verfloutheyt,
VVant de benoutheyt mijnder herten is groot,
O Heer vvanneer compt by my de vvelbegeerde doot,
Die mijn uyt dees noot van dit leven can ontbinnen,
Och die mijn doen 'tmijn vvel gingh plachten te beminnen,
Als fenijnighe spinnen,, mijn aensien 'tvvelck mijn smart,
Nochtans ist buyten mijn schult, Godt kent mijn hart,
Mijn sinnen vervvart, raen te doen een groulick bestaen,
VVat scheeltet oft ick door hongher oft svvaert sal vergaen,
Stick, of vvater plaen, oft anders yet,
Nu fortse vvat mijn nae dit leven gheschiet.
Schriftuerlicken troost.
Hola vriendt vvat is u voornemen?
Benaut herte.
Begeert ghy dat ick u daer van segghe 'tbediet?
Van mijn verdriet,, soo slacht niet dees vvelpen,
Die veel vraghen, en altoos vveynich helpen,
Iemants commer stelpen, daer sy zijn schuldich.
Onrustich ghemoet.
VVech menschen hulp, ick vverd onverduldich,
VVaer ben ick toeghecomen och vvaer sal ick vluchten,
Ick die by een yeghelick was ghesien moet nu suchten,
En vverd van dien ick goet dede nu verstoten,
Dies vvanhoop soo in mijn compt ghevloten,
Dat ick om de doot met gantscher herten vvensche,
Och liefden is doot onbarmhertich zijn de mensche,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh2r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Principael die daechlicx hier in vveelden vvelvaren,
Och dat mijn man en ick eertijts ginghen vergaren,
Ick u verclaren, hebben eensdeels mijn kinders verquist,
'tAnder hebben mijn de schijn-rijcken ontleent met list,
De reste is door tvvist van borch-tocht verslint,
'tis vvonder dat ick door al 'tcrijten niet vvorde blint,
En door vvanhoop ontsindt noch vvorde int ent.
Schriftuerlicken troost.
VVaer vvilt ghy heenen Vrouken?
Onrustich ghemoet.
Heeft u yemant tot vvachter over my ghesent?
Maeckt mijn dat bekent, sonder eenich reyse,
Ken vraech immer niet vvaer leyt u reyse.
Schrif troost.
Al sachtgens Vrouken, vvilt u te recht bepeyse,
Denckt dat Godt niemant en laet onghetroost.
Vreese voor armoede.
Och vvaer gaen vvy heenen, zuyt, vvest, oft oost?
VVy zijnt al quijt, Ouders, vrienden, en bloet,
Dies 'therte van benautheyt deur barsten moet,
Och bedelen can ick niet, dat vvil ick of slaen,
Maer vvou mijn yemant in een huyr nemen aen,
Dat ick soo mocht voeden mijn en mijn broeder,
Eylaes dit heeft ghedaen dat ons liefste moeder
van hert-rou is ghesturven in corten daghen,
Als sy verstont dat mijn Vader vvas doot gheslaghen,
En door plaghen gansch berooft vande vyanden,
Die ons dus verjaecht hebben uyt goet en landen,
Dies vrees voor schanden, ons van d'een tot d'ander doet dvvalen.
Schriftuerl. troost.
Betrout Godt, u sal beter gheschien sonder falen,
Maer altemalen, merck ick armoe aen u ghelijcklick,
De Heer sal vervvecken door zijnen geest rijcklick,
Die u onbesvvijcklick vvel sullen laven,
Tot onderhouding van u deelen sullen haer haven,
datghy door haer gaven, ghenouch sult vverden ghevoert.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh2v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Benaut herte.
De vvoorden vallen uyter maten seer soet,
Maer blussen met spoet,, gheen ghebreck soo ick ghevoele.
Onrustich ghemoet.
Niemant vveet hoe vreemt althans in mijn vvoelen,
Verscheyden ghedachten om mijn selfs te doen mistrief,
Vrees voor arm.
VVy zijn niet ghevvoon te vvorden hoer oft dief,
Daer van zijn vvy niet ghecomen, Godt zy lof,
Ons Ouders vvaren by elcx gheacht groot en grof,
Daerom en sal ick haer andoen gheene schande,
Maer hoe maeck ick't, vvat treck ick ter hande
VVy moghen hier gaen sitten van hongher versmachten.
Schriftuerlicken troost.
Hout op van te doen alsulcke crachten,
En vvilt niet achten, oft dencken op sulcke daet,
Godt sal middel senden, stelt daer op u toeverlaet,
Maer t'uvver eer eerst let op mijn vvoorden in desen.
Evangelische Leeraer uytcomende. Schrift seyt.
O Evangelische Leeraer vvellecom moet ghy wesen,
V hulp ghepresen mijn thans grootlicx ontbreeckt.
In dese arme menschen heel de vvanhope steeckt,
Denckende dat haer cruys is ondraechlick.
Evangelische Leer.
O beminde vrienden, laet u zijn behaechlick,
't Cruys schijnende plaechlick, u ghesonden van boven,
Denckt vry dat hy't niemant sent dan om te beproven,
Die hem daer in volstandich betrouvven vast,
Neempt Iob t'uvver leer, 'texempel t'onthouvven past,
Abraham vvast, die vluchtich vverde verheven,
Iacob naet cruys veel rijckdom vverde ghegheven,
Ioseph daer beneven vvert van zijn broeders verneert.
Schriftuerlick.
Dit vvert ons met de gantsche Schrift bevveert,
Hoe Godt dien hy bemint straft ende castijt,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh3r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
'tLeven op der aerden is niet dan eenen strijt,
Dus t'aller tijt hebt ghedult in uvven staet,
Soo sult ghy onghetvvijffelt ghevoelen de baet,
Denckt vrouch en spaed,, 'tis ons eyghen schult o Godt,
Soo sult ghy goe vruchten voort brenghen nae zijn ghebodt,
Maer vlucht niet vant cruys, volcht hier in Petrus raet,
Evangelische.
Tobias lijdtsaemheyt niet over en slaet,
Daniel by den Leeuvven Godt ginck loven,
Oock den Ionghelinghen in den gloeyenden oven,
De moeder vol bedroven, by den Machabeen,
En haer seven soonen met meer die hebben gheleen,
Laet u dese reen,, vvesen tot een vermaecken.
Schriftuerlicken troost.
Dit dient u al t'samen gheseyt tot u noodsaecken,
VVilt niet laecken, betrout Godt vastlick t'allen tijden,
Hy laet niemandt boven hun vermoghen lijden,
Paulus t'onser verblijden sulcx duydelick maeckt bekent.
Evangelische.
Bout daer beneffens noch vast op dit fondament,
Hoe den Ionghlinck boochde de vvet te hebben gehoude,
Vraechden hoe hy in't Rijck Godts comen moghen soude,
Sprack Christus gheeft u goed den Armen, en volcht my nae
Dit viel hem pijnlick (soo ick uyte schrift verstae:)
VVaer door Christus al daer leerende verhaelde,
Dat eer een Cameel sou gaen door't ooch van een naelde,
Dan den Rijcken can comen ten Hemel inne.
Mogelick heeftet goet u hart soo gaen vervvinne
als Gedeon, die soo grootelicx vvas versot
op't Madyanytsch silver (vvaerdich zijnde bespot,)
Dies 'tzijn Af-godt vverde alst dees Iongeling' dede:
Door giericheyt blyfter veel buyten d'eeuvvige vrede.
Zijt hier mede gevvaerschout, hoort nae't vermaen,
Keert u tot Godt, met gedult laet u vvel raen,
Hy maecktet u ten goede een ander tot een leer.
Den Armen alle gaer.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh3v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
VVy dancken u seer, vvy dancken u seer.
Evangelische Leer.
Ceeteyn danckt hier van alleen Godt de Heer,
Gheeft hem de eer, vvilt vast op zijn vvoort bouvven,
Soo vverdt ghy vertroost, en al die in hem betrouvven,
Voorts door Evangelische leer, en Troost Schriftuerlick,
Sullen vvy meest elck vermanen tot gheven gheduyrlick
VVy hoopen puyrlick, ghy sult bystant vervverven.
Schriftuerlicken troost.
De Heer besouckt de zijne, maer laetse niet bederven,
Smaeckt dese conserven, die oyt droufheyt blusten,
VVy comen vveder by, blijft hier vvat rusten.
Schriftuerlicken ende Evangelische binnen.
Meest elck.
Mijn sinnen van binnen zijn seer ontpayt,
Om dat de vvint dus lang over dien bouch vvayt,
De vveer-haen verdrayt niet eens noyt vreemder ghevvach.
Weynich volck.
Heer buyrman Godt verleene u goeden dach,
VVars dus vrouch 'tbejach, dits teghen u oude manier.
Meest elck.
Ken vveets, mijn sinnen zijn thans mijn overhooft schier,
Dat de vvint dus hier, soo lang staet in dit gat,
Ken heb vvel in acht maenden gheen tijding ghehadt
van mijn Schepen, ken vveet niet vvaer sy blijven.
Oft sy door storm ghestranckt zijn, oftse sincken of drijven,
En 'tbootsvolck haer vvijven maecken my ontstelt,
Die comen daechlijcx loopen om haer mans maent-gelt,
Dits dat mijn quelt, ken can nacht noch dach slapen.
Weynich volck.
VVat Heer vveest te vreden, vvilt vreuchden rapen,
Alle ding sal vvel zijn, betrout Godt hy sit hooch,
VVat noot ist u, ghy hebt gelt en goets ghenooch,
Laet schamel luy claghen, die niet hebben af te leven.
Meest elck.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh4r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Die, die gaender stracx tot den bedelsack begheven,
En laten sorghen daer zijt daghelicx af crijghen,
Sy slempen en dempen en vvillen niet svvijghen,
'tLeckerste vande marckt, laten sorghen fiolen.
Weynich volck.
Dats waer Heer, die sulck volck borghen die dolen,
Die moghen vry rekening maken dat zijt zijn quijt.
Redelick ghevoelen.
VVel man, vveet ghy vvel vvattet is ande tijt?
VVat manier is dit, dat ghy hier blijft staen gapen?
Weynich volck.
Neen ick vvijf, maer moest ghy mijn juyst hier betrapen?
Ick most oock de silvere prijsen vvat bekijcken,
Die opghestelt zijn voor de camers der Redenrijcke,
Die hier vervvacht vvorden uyt de Hollantsche contreye.
Redelijck ghevoelen.
Man 'tvvaer beter dat ghy ginckt inde vveye,
En sien daer oft onse beesten oock vvel groeyen.
Meest elck.
Iae, jae 'tis best, gaet siet nae u ossen en koeyen,
Laet elcx t'zijn bemoeyen, voorts laet varen de rest,
VVant ick sie vvel al doet een yder zijn best,
Men heeftet in't lest, noch meer dan te quaet.
Weynich volck.
Dat ken ick heer, maer nu vvy zijn ande praet,
Hoort ghy niet hoet gaet hier mette Loterije?
Crijghense oock vvat, sullen se yet bedije?
Tot verblije, van dees Oude gebreeckelicke Luyden.
Meest elck.
Heeft elck niet ghenouch te doen opten dach van huyden,
Met hen selven soumen nu dencken om inlegghen.
d'Onvernouchde.
VVat praet ghy van de Lotery, vvat vvilt ghy segghen?
Ken gheloof niet, datter yemant is soo onvvijs,
Of hy vveet datter duysent nieten zijn teghens een prijs,
VVat haest elck heeft zijn gelt vvel anders te doen.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Hhh4v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Redelick ghevoelen.
Dats vvaer Iouffrou maer men moet d'Armen ooc helpen voen,
Avont en noen, behoortmer voor te sorghen mede,
VVant armer is hy die bidt dan die vvort ghebede,
Laet elcx hart zijn doorsnede, met lieft tot ons naesten.
d'Onvernouchde.
Ken rae niet man dat ghy u tot inlegghen gaet haesten,
Daer zijnder veel al lieten zijt ten vvaerder gheen schande,
Denckt vvatten benauden vvinter datter staet voor hande,
Om turff en hout te branden hoortmen eerst te sorghen.
Weynich volck.
Maer Iouffrou vvie versekert ons den morghen?
Maer seker ist dan vvy moeten van hier alle gaer,
Ick heb noch een Rente-brief van mijn groote vaer,
Die vvil ick inlegghen (niet om prijs) maer voor den Armen,
VVant hadden sy gheen ghebreck sy souden niet carmen,
Men soudse niet eerbarmen, noch haer versouck anvaten,
Maer om datse niet souden bedelen byder straten,
Daerom is haer hier een huys ghebout tot haer ghemack,
Maer nu zijn haer middelen, Godt betert, te svvack,
Om haer 'tonderhouden van spijs, dranck, en cleeren.
Meest elck.
VVy moghen althans van onse niet ontbeeren,
Dats verloren gheleyt, vvat baet al u verhalingh,
VVant onse Pachters brenghen gheen betalingh,
'tMaect ons dvvalingh, dat vvy vande huysluy niet crijghen.
d'Onvernouchde.
Moeyt u met u selven, vvilt daer af svvijghen,
Laet ons niet rusten, doet vvat dat ghy vvilt.
Redelic ghevoelen.
Man laten vvy gaen en houden ons ghestilt,
VVant gifte door dvvang maect gheen aelmis dit bevroet.
Evangelische 1. compt uyt ende seyt.
VVel Meest elck hoe zijdy dus qualick ghemoet,
Ist al om 'taerts goet te doen achter en vooren,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii1r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Sult ghy den Armen haer karmen niet eens verhooren?
Stopt ghy u ooren voor die hulp ghebreckt?
Schriftuerlicken troost.
Seker Meest elck, 'tis hoogh tijt dat u hert tot haer treckt,
VVilt ghy buyten Godts rijck niet zijn verbeten.
Meest elck.
Ick heb mijn altoos eerlicken ghequeten
teghens den Armen, somtijts met gaven.
Schriftuerlicken troost.
Elck behoort den Armen nae zijn vermoghen te laven,
Niemant van staet uytghesondert cleyn noch groot.
Redelick ghevoelen.
Och dat vvy gheen vermoghen hebben, dats den noot,
Mijn hert mijnjoot, soud ick den Armen schencken.
d'Onvernouchde.
Iae en als zijt vvech hebben niet eens en dencken,
Al eerment can vvinnen, dattet een ander val suyr,
Iae en geeftmer vvollen oft linnen teenigher uyt,
Sy vercoopent en gaen 'tgelt met malcander verlicken,
'tIs al verloren vvat hem totten bedel gaet schicken,
Sy verloeyen, verleckeren groot metten cleene,
Evangelische leer.
In u hart behoort ghy den Armen te bevveene,
VVant dees niet en zijn van sulcken zeden oft aert,
Maer zijn verarmt, en hebbent noyt biddende verclaert,
En al vvaert schoon datter som door d'Aelmissen doolen,
Laet elck maer dencken hoe dier ons d'armen zijn bevoolen,
Aenschout hier d'oude behouftighe groot in't ghetal,
Denckt vvaermense mee cleeden en voeden sal,
VVantse door Ouderdom niet meer connen vvinnen,
Om haerselfs t'onderhouden, vvilt dit versinnen,
Dus van u tijtlick goet deelt gildelick.
Weynich volck.
Ick deelden nae mijn vermoghen oyt mildelick
den behouftighen die eerlick bedrouft saten.
Redelick ghevoelen.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii1v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Iae dit deden vvy tamelick by maten,
Daer ons dochte dat vvel vvas besteet,
Hier een paer schoen, daer een out hempt, daer een cleer,
Dies ick in desen vveynich vvas versuymelick.
Schriftuerlicken troost.
O Redelick ghevoelen, ghy spreeckt al ruymelick,
Hoort eens vvat Moyses door Godts geest 'tvolck beduyt,
Als ghy (seyt hy) mijn volck leenende gelt deelt uyt,
Soo sult ghy hem tot gheen schanden dringen.
Weynich volck.
Gelt had ick noyt over, noch dierghelijcke dinghen,
Maer eetvvaer soo voorseyt is, gaf ick 'thaerder baten.
Evangelische leer.
Hebt ghy vvel soo Moyses beveelt ghelaten,
Op uvven acker veel cooren aren,
En die den Armen oock laten vergaren,
Om haer daer mee te voeden, 'tvvert u ghevraecht?
Weynich volck.
Neen, yet te laten legghen heeft my mishaecht,
Maer spaerlickheyt is van my altoos ghepresen.
Schriftuerlicken troost.
Men mach vvel sparich, maer niet gierich vvesen,
Maer hoort doch vvat Moyses u doch beveelt,
Als ghy ougsten sult 'tgheen ghy hebt gheteelt,
Latet so nau ter schuyre niet zijn ghebracht.
Maer laet daer vvat voor den Armen, slaet daer op acht,
Dit vverd oock van de druyven gheseyt, dus niet en faelt.
d'Onvernouchde.
'tIs niet dan van gheven, gheven, dat ghy verhaelt,
Ist nu een tijt van vvat t'ontberen, doet mijn bescheyt.
Evangelische leer.
Hoort vvat Moyses Deutronomy uyt leyt,
Als een van u broeders arm is t'eeniger stede,
Keer u hart niet van hem door gierighe zede,
Maer deelt hem mildelick sonder eenich verdriet.
Schriftuerlicken troost.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii2r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Iae soo yemant een schoof vergetende opt velt liet,
En sal hy hem om die te halen niet spoen,
Maer vveduvven en vveesen die laten om haer te voen,
Die daer arm zijn en oock van leden naeckt,
Dit niet alleen den Lantman, maer elck in't zijn raeckt,
Die hun moghen bedencken oft sy haer schuldighe plicht
in als hebben voldaen, en vvel uytghericht,
Ende in desen niet ghevveest zijn als de traghen.
Weynich volck.
Och ick ken schult, dies 'tghemoet begint te knaghen,
Ick sal my beter draghen daer in voor en naer.
Redelick ghevoelen.
Iae man 'tsal de sulcke ten jongsten dach vallen svvaer,
Die 'tgoet hebben voorvvaer en haer ziel niet en quijten.
d'Onvernouchde.
Siet voor soo veel ons aengaet niet tvvee mijten
VVillen vvy vant onse te deser tijt derven,
VVantet oorloch sien vvy van verre om d'ooren svverven,
En vverden vvy dan als dese mede verdreven,
VVat souden vvy dan hebben om by te leven,
Niemant staet op en laet een ander sitten,
Mijn man heeft niet gheleert delven oft spitten,
Dus zijnt al t'samen sotten die ons sulcx raen.
Evangelische leer.
'tSelfde hebben d'Ouders van dees tvvee oock ghedaen,
VVat batent haer plaen, Godts vermoghen groot is,
VVaert ghy als haer Ouders ghedoot vanden vyant ghevvis,
VVat soude u dan helpen u schadt oft ghelt?
Meest elck.
Laet mijn met vreen, en u selfs niet en quelt,
Ick vveet vvel vvat ick in desen moet doen,
Ick gae ter kercken, ick hoore 'tsermoen,
En schieter vvat over alst past can ick uyt deelen,
Weynich volck.
VVel vvy vvillen dese reys de saeck Godt beveelen,
En daer mede 'thuys gaen sonder veynsen,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii2v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
En bidden de Heer dat vvy 'tvoorsproken vvel bepeynsen.
Ga naar margenoot+Evangelische.
VVel meest elck, en vveynich volck hoe zijdy nu bedacht,
Hebt ghy 'tgheen vvy u flus seyden naeghetracht?
Of ist u ongheacht, al mette vvint ontvloghen.
Weynich volck.
O neent 'theeft binnenste mijnder harten doortoghen,
Ghemerckt ick d'Arme soo veel ick hoorde noyt dede.
Redelick ghevoelen.
Hout daer Is een van mijn tvvee rocx om u te cleede,
Compt volght my, ick sal vullen u hongerighe maghen
En u verschooninghe doen van hemden en craghen,
En u al t'samen helpen nae ons best vermoghen.
Onrustich ghemoet.
VVy dancken u Vrouken van u medoghen,
'tVVelck ghy hier bevvijst aen die behouftich zijn ghestelt.
Weynich volck.
Hout daer benaut herte, daer is voor u allen een stuck ghelt,
VVilt u daer mede soo veel als ghy cont behelpen.
Benaut herte.
O Godt salt loon zijn dat ghy ons commer compt stelpen
aen d'Arme vvelpen, en voor ons elendich en out.
De Armen alle-gaer.
Vvy dancken u hertelick seer.
Ga naar margenoot+Schriftuerlicken troost.
VVel meest elck die hier huysen en hoven bout,
VVaer is u milt hert om d'Armen te helpen voeden?
En hun mee te deelen van u tijtlicke goeden,
Of leyter u hart door giericheyt in versmacht.
Meest elck.
Soud ick sulck volck gheven Sinte Loeverijns gheslacht,
die dus loopen troggelen by straten en vveghen,
En daghelicx meel meer van haerluyder mont veghen
dan ghy of ick daer dickvvils steecken in,
Neen seker, ick secht plat uyt, ken heb gheen sin.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii3r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Om sulcken volckgen t'eenigher tyt by te staen.
Evangelische.
Hebdy niet ghelesen vvat Matheus vijf doet vermaen,
Salich de barmhertighe, hoort dit ghevvaghe.
Weynich volc.
VVy sullen ons best doen van daghe tot daghe,
Aen d'Arme menschen, soo terstont is gheseyt.
Onvernou.
Ick segghe goet ront, 'tis een groote sotticheyt,
Hem selven in dees tijt van gelt t'ontbloten.
Evangelische.
De verdorventheyt heeft smenschen hert soo doorschoten,
Dat hy vveynich of niet acht op zijns naestens ghebreck,
In giericheyt soo vervvert bynaest schijnende geck,
Niet achtende 'tloon Godts, noch zijn dreyghende straffen,
VVatmen haer leert, sy achtent als honden die bassen,
Nochtans moet ickt u segghen, vvantet u belangt,
Schriftuerlicken troost.
Daerom seyt Christus die dees cleyne ontfangt,
Soo ons Marcus Capittel neghen doet vermonden,
Ontfangt niet my, maer die mijn heeft ghesonden,
Te vveten mijn hemelichen Vader, d'eeuvvighe vvaerheyt.
Weynich volc.
Ontfanckt men daer voor Godt de opperste claerheyt,
Hoe darf men den Armen dan laten onghetroost?
Hoe sy zijn van vvaer sy comen, vant vvest oft oost,
Die vvy als Godt behooren te lieven en beminnen,
Of vvy en commen ten Rijcke Godts niet binnen,
Soo ghy ons mette Schrift duydelick doet bediet.
Schriftuerlicken troost.
Heb u even naesten lieff, in Deutronomy dat hiet,
En doet haer, als dat u selven gheschien vvilde.
d'Onvernouchde.
Iae jae, gheeft vry, hout selfs niet, vveest vry milde,
En als ghy't al quijt bent, vvie sal u vvat gheven,
Men siet vvel die niet en hebben af te leven,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii3v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Die is over al vande heele vverlt verschoven.
Schriftuerlicken troost.
Daer staet, en vvilt den Armen niet bedroven,
Maer haer altoos bystant doen avont en noen.
Evangelische.
Ecclesiasticus vier verhaelt, vvilt dit bevroen,
Datmen den Armen niet en sal laten in noot,
Maer haer beschermen en bevrijen van stoot,
En u hert daer niet van trecken nae 'sgeests leeringhe,
Den nootdruftighen mede verleenen teeringhe,
En den Armen in haer armoede bystaen met haest.
Meest elck.
VVel hoe staet ghy dus vant gheven gheduyrich en raest,
En secht dat door d'Aelmisse compt de salicheyt,
En seyt de Schriftuyr niet met goe verhalicheyt,
Datse Abraham creech door zijn gheloof menichfout,
Niet door d'Aelmis, maer om dat hy Godt vast had betrout,
Dit moet ghy jonck en out bekennen t'allen percken.
Evangelische.
Daer staet 'tgheloof sonder de liefde zijn doode vvercken,
Dit leert ons d'Apostel Iacobus al t'samen.
d'Onvernouchde.
VVil ick u vvat segghen, ghy behouft ons niet te blamen,
Dat vvy aen den Armen gheen aelmisse bevvijsen,
Gaet straftse van haer traecheyt, laets haer selfs spijsen,
En doen als vvy, de hant daechlicx aende plouch slaen,
Maer men sietse loey leech over al ghenouch gaen,
Die aldermeest claghen, hebben de minste armoede.
Schriftuerlicken troost.
Daer staet als u broeder verarmt, doet als de vroede,
En versmaet hem niet al is hy schoon t'achter,
Neempt hem aen seyt Moyses, zijt zijn vvachter,
Soo hy daer oock verhaelt met harten vredich.
Evangelische.
Ecclesiasticus seyt, laet d'Armen niet ledich,
Helpse om zijn ghebodts vvil, dits principael.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii4r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Schriftuerlicken troost.
Noch schrijft ons den selven met leerlicke tael,
Dat is, seyt hy, menich die vreck is en spaert,
En vvert daer door rijck nae des giericheyts aert,
Denckende hy heeft vvat voor hem ghebracht,
Seyt nu vvil ick vrolick leven dach en nacht,
Van mijn goederen groot boven maten,
Niet eens denckende opt uyr dat hy't al moet laten,
Datse hem soo nae is, en is hy niet indachtich.
Evangelische leer.
Salomon in zijn spreuck vvoorden seyt oock leerachtich,
die den Armen cleynen lastert oft doetse ghevvelt,
die lastert oock den Schepper die haer heeft ghestelt,
Maer die den Armen mildelick ontfarmen,
Die ontfarmt Godt vveder, en gaetse bescharmen,
Voor alle quaet of eenich svvaer ongheluck.
Schriftuerlicken troost.
Den selven openbaert ons noch een notabel stuck,
Seyt vvie den Armen beschimpt ende bespot,
Die beschimpt desselfs Schepper 'tvvelck is Godt,
En vvie hem verblijt inder Armen ongheval,
Dese niet onghestraft van Godt blijven sal,
Maer crijghen t'eenigher tijt zijn bestemde loon svvaer.
Evangelische.
Den selven stelt noch tot onser ghedenckenisse claer,
Ende seyt vvie hem den Armen ontfarmt goedich,
Die leent het den Heere seer overvloedich,
Ende die salt hem vvederomme vergelden.
Schriftuerlicken troost.
Die den Armen goet doen nae 'sgeests vermelden,
Die doet Godt goet diet vveder gheeft tvveevout,
O meest elck mensch hoe sydy dus traech en cout,
Sonder hulp te bevvijsen blijvende even gierich.
Evangelische.
Hoort meest elck al schijn ick voor u onmanierich,
VVie zijn ooren stopt voor der Armen crijten,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Iii4v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Hy sal niet verhoort vvorden, hy derfs niemant vvijten,
Als hy mede biddende tot Godt sal roepen,
Een goet ooghe vvert gheseghent blijvende open,
Seyt Proverby, hy gheeft d'Armen van zijnen broode,
VVaerom blijft ghy elck mensch als den snoode,
Sonder hulp te thoonen aen de arme persoonen.
Schriftuerlick.
Daer ghy voor vveldaet sult ontfanghen ten loone
die Croon der croone, een blyschap die eeuvvich duyrt,
Maer die vande giericheyt soo vverden ghestuyrt,
Datse den Armen troostloos laten en mismaeckt,
'tIs natuyrlick dat elck mensche hier voor beeft,
Proverby verclaert, vvie den Armen rijcklick gheeft,
Die sal tgeender tijt commer lijden, maer
die zijn ooghen afkeert vanden Armen voorvvaer,
Die sullen voor Godt afnemen allegader.
Evangelische leer.
En vveest dan o elck mensch van d'Armen gheen versmader,
Alsmen Godt met haer alsoo vvert ghenietelick,
Gheeft dan vryvvillich, en vveest niet verdrietelick,
Denct altoos op sulcke heerlicke toesegginghe soet.
Schriftuerlicken troost.
Christus seyt by Matheus vvat ghy d'alderminste doet
van desen, dat doet ghy mijn o troost verhalich.
Evangelische.
En die Godt dan goet doet die vvert dan salich,
Soo hy teghens Magdalena ghetuycht,
Dus u troostbiedigh altoos teghens den Armen buycht,
Al en condt ghy Godt niet gheven lichamelick,
Ghy gheeftet hem door den Armen eensamelick,
Ghy hebt om vvaer aen te doen, dat Godt is aenghenaem.
Schriftuerlicken troost.
Maer die hem gierichlick maect onbequaem
teghens den Armen als rechte Christus leden,
'tSelfde acht Christus als oft ghy't hem selfs deden,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk1r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Ende die hem aen Christus eenichsins besondicht,
Diens straffe u 'tEuangely ghenouch vercondight,
Dus gheeft soo sal u de Heer zijn barmhertich.
Evangelische leer.
Meestelick wie ghy zijt, latet u niet zijn smertich,
En gheeft soo sal u Godt altoos erbarmen.
Schriftuerl. troost.
Christus seyt by Matheus ghy hebt altijt den Armen,
Maer mijn en suldy altoos hebben niet.
Evangelische leer.
Hier inne men dan perfectelicken siet,
Dat Godt ons toesent den Armen met hoopen,
Om met weldaet aen haer den Hemel te coopen,
Dus laet u hart doch nemmermeer versteenen.
Schrif troost.
Siet seyt Christus, dat ghy niet en versmaet dees cleenen,
Want hun Enghelen staen voor des Vaders aenschijn.
Evangelische leer.
Of Godt segghen wilde, sy gheven ghetuych van dijn,
Wat ghy den armen mensche doet daghelicx
'tIs Godt aller Goden 'tallen tijden behachelicx,
Soo Moyses Deutronomy thien gaet uytbreeden,
Hy heeft de Weduwe lief, ende gaet haer cleeden,
Den Armen met spijs is hy overvloedich voende,
Dus treckt u hant niet vanden Armen, zijt haer behoende,
Want wat ghy haer doet, ontfanckt Christus inder daet.
Schriftuerlicken troost.
Niet dat Godt u der Armen troost simpelick aenraet,
Maer stelt daer by heerlicke belooninghe,
'tOnverganckelick leven de Hemelsche croninghe,
Dien hy u voor 'tgoet doen aen d'Armen vastlick belooft.
Evangelische leer.
Iae en wat straffe sy sullen hebben eeuwich bedrooft,
Die d'Armen niet bystaen, maer troostloos verachten,
Sullen als verdoemde in't helsche vier versmachten,
Dus wilt niet slachten de vijf dwase maechden,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk1v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
die in haer lampen niet hadden doemen haer vraechden,
Dus doet in tijts weldaet, soo wordy inghelaten.
Meest elck.
Ghy roupt al datmen den Armen moet comen te baten,
Maer besiet eens dit boecxken schoon en vergult,
Dat leert mijn dattet door 'tgheloof al wert vervult,
Ende door ghenade met barmhertich verghevens,
't Is ghenaempt de Fonteyne des levens,
Alle uytghesochte spreucken van Godts barmherticheyt,
Een ruyminghe voor 'tghemoet sonder smertigheyt,
Ghy verschrickt my mettet oordeel en pijn der hellen,
En meent mijn daer mede twistich te quellen,
Ghebruyckt over my sulcke vermetele stoutheyt,
Evangelische leer.
Secht wanneer meent ghy u dan te beteren?
Meest elck.
Maer als ick langh gheleeft heb in mijn outheyt,
Als last en sorch uyt mijn is verdwenen.
Schriftuerlicken troost.
En oft u dan niet ghebeuren en mocht?
Meest elck.
Soo salt mijn Godt met eens te suchten verleenen,
Ghelijck hy't den moordenaer aent cruys vergaf.
Onvernou.
Wech wech met al u fablen, 'tvalt ons te straf,
Wy achtent niet een caf avont oft morghen,
Coemt gaen wy man, laet elck voor zijn selve sorghen.
Evangelische leer.
Beyt loopt niet wech, wilt u voor d'Armen niet verborghen,
Of Godt sal hem voor u verborghen, soo Schriftuer uytleyt.
Schriftuerlicken troost.
Wel te recht David, tonser vertroosting seyt,
Wel dien die den nootdruftighen neempt aen,
De Heer salse verlossen, en niet laten als vreemt staen,
Noch seyt hy verlost den Armen vant ghewelt,
Esayas den Propheet ons leerlick vertelt,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk2r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Breeckt den hongherighen dyn broot, ende den ghenen
die naeckt en bloot zijn, neempt die in u huys al henen,
Cleet hem, want de betering sal comen snellelijck.
Evangelische leer.
Sapientia vijf verhaelt ons hoe fellelijck
den Boosen sal staen, hem wesende een spyt,
De glory van die sy hadden veracht en benyt,
Dus 'tweldoen aen den Armen laet u niet verdrieten.
Schriftuerlicken troost.
VVant elck een sal loon nae werck ghenieten,
Soo wel ten goeden als oock ten quaden.
Evangelische leer.
Dit vermaent Matheus Capittel ses met staden,
Sy sullen niet al ingaen die daer roupen Heer,
Maer die den wille des Vaders doen dats Christus leer,
Die sullen in't Rijck comen 'tis des Vaders wille,
Den Armen te helpen van haer noot en gheschille,
Soo meucht ghy hier naer hebben een plaets van rust.
Schriftuerlicken troost.
Ecclesiasticus seyt ghelijk 'twater 'tvier uytblust,
Alsoo blust en wast d'Aelmisse uyt de sonden.
Evangelische leer.
Daniel hoor ick mede vermonden,
Daerommme o Coninck ontslaet vant quaet u,
Door't wel doen aen den Armen, desen raet volcht nu,
Soo sult ghy u trouwelick hebben ghequeten.
Schriftuerl. troost.
Soo en dient dit ter matery niet vergeten,
Doet d'Armen hantreycking in't gundt haer bejeghet.
Soo sal al u doen rijcklick werden gheseghent,
Ecclesiasticus verhaelt ons 'tselve sermoen.
Evangelische leer.
Noch leert hy dat wy ons totten Armen sullen spoen.
Wertet hier niet vergouwen (vanden Heer, tgheschieden sal)
Helpt den Armen, gaet den selfden ghebieden al,
En laet hem toch inder noot niet ledich.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk2v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Schriftuerlicken troost.
Maer de verachters der Armen met sinnen onvredich,
Sullen als Iob seyt, werden gheworpen ghewis,
Inde alder diepste, wreetste, dicxste duysternis.
VVaer in sy sullen moeten houden haer wooninghe.
Evangelische leer.
Esayas waerschout de machtighe en Coninghe.
Dats op een hoop vergaert sullen worden, gheen straf stercker,
En gheworpen in een cuyl en duystere kercker,
Alwaer haer worm nimmermeer en sal sterven,
Haer vyer niet uytgheblust, maer daerin eeuwich swerven,
En gheen verlichtinghe vande pijnlicke stadt.
Schriftuerlicken troost.
Daerom Alemisse te doen is beter dan een groot schadt
Vergadert, soo Tobias seyt met reden,
Dat aelmis ons vander doot verlost telcker stede,
Ende hier by voeghende voor een besluyt,
Dat d'Aelmissen wasschen en veghen de sonden uyt,
VVilt dit elck mensch ter harten laten sincken.
Evangelisch leer.
En die als lichtvaerdighe hier niet eens om dincken,
Moghen Esayas hooren met gevouch,
Den cuyl van gisteren bereyt, seyt hy, is wijt ghenouch,
En die wooning daer in is vol houts en viers,
Godts asem salse aensteecken sonder veel ghetiers,
Ist niet een straffe fel die eeuwich te beclijven:
Schriftuerlicken troost.
Hierom elck mensch, wilt niet stervende blijven,
Ghy moettotstof der aerden vergaen sonder beswijck,
Soo Matheus seyt dat de kinderen des rijck
uytghestooten sullen worde in duysternisse vol pijn.
Daer weeninghe en knarssinghe altoos sal zijn,
Dus wacht u te doen als den rijcke jongling heeft ghedaen,
Dit dede Zacheus ghetroulick op 'tvermaen
by Christus, daer hy oock vastelicken op bout,
Al wat ick t'onrecht besit, geef ick weer tweevout.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk3r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
En de helft vant mijn deel ick den Armen siet,
Dies Christus sprack huyden is desen huyse gheschiet
salicheyt dit vvas 'tloon van de gifte Sacheus.
Evangelische Leer.
Daerom seyt Christus by den Apostel Matheus,
Vercoopt al wat ghy besit, en aelmis doet,
't elck een onvergancklick schadt is in den Hemel goet,
Daert den dief niet can stelen, noch de motten eten,
Dus laet weldaet door giericheyt niet zijn verbeten.
Tot bewijs van dien Christus oock te kennen gheeft
Van den traghen knecht die sonder yet te winnen sneeft,
Waer door hy straf lijt, en zijn gifte verliest,
Dus met d'ander twee knechten de winste verkiest,
En wouckert met u pont aent gheven totten Armen,
Soo sal u den beloonder blydelick weer ontfarmen,
Met tweevout meer dan u eerst was ghegheven.
Hierom vintmen by Lucam beschreven,
Als ghy yemant by u te eten wilt ropen,
Soo sult ghy d'Armen niet vergeten met hopen,
Want 'tsal u inde verrijsenisse werden vergouwen.
Schriftuerlicken troost.
Hier van d'Evangelist doet voor jonck en ouwen
belijdenis, daer Christus sprack die Godlicke figuyr,
VVeest barmhertich als uwen hemelschen Vader puyr,
Gheeft, en u wert ghegheven cleyn oft groot,
Een dubbel vol gheschudde mate in u schoot,
VVant ghelijck ghy uytmeet met volherden,
Soo sal u wederom in ghemeten werden,
VVaerom sal men achter laten den Armen te deelen.
Evangelische leer.
Souckt voor eerst 'tRijck Godts, dats Christus bevelen,
En den Armen deelt, al tander sal u toe vloeyen.
Schriftuerlicken troost.
Oft ghy cleyn van vermoghen zijt, laet u sulcx niet moeyen,
VVant de weduwe gaf meer in d'offer kist
met haer cleyne gave die alleen Christus wist,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk3v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
dan alle de rijcken, dies hy daer van maeckt ghewach,
VVant hy niet opte veelheyt, maer op't hert en sach.
Dus in't me deelen blijft niet achter wie ghy zijt.
Evangelische leer.
V loon is uwer sielen salicheyt t'eeuwigher tijt,
Maer wee den ghenen die hem stelt hertneckich,
over den Armen, Godt sal (teghen die hier zijn vreckich)
De wanne nemen in zijnen handen seer ras,
En 'tcoorn vergaderen, en't caf verbranden tot asch,
Dus maeckt door gift dat ghy wert aenghenomen als coorn.
Schriftuerlicken troost,
Soo en sorcht ghy als 'tcaf niet voort versmoren,
VVant Christus leerende na Matheus verclaren,
Den taruwen t'oncruyt salmen verscheyden vergaren,
En binden elcx in een by sondere bant,
Om't oncruyt datelick te worden verbrant,
VVee hem die als 'toncruyt sal worden bevonden,
Als van 'smenschen soon d'Enghelen sal werden ghesonden,
Om den goeden en boosen van malcander te scheyden,
Dan moghen de gierighe boosen wel schreyen,
Als sy om haer quaet sullen worden verschoven,
En gheworpen werden inden vierighen oven,
Daermen niet en doet dan knersen en huylen,
En de rechtvaerdighe sonder smetten oft vuylen,
Als de Sonne claer sullen eeuwich plincken.
Evangelische leer.
Elck mensch laet dit in 'tbinnenste uwer herten sincken,
Al dees leeringhe uyt der Schriftuyre verhaelt,
Arbeyt om beloning hier in niet en dwaelt,
Maer den Armen te gheven zijt u daer toe schrickelick.
Soo valt u niet den deele de straffe schrickelick
Daer u Godt mede dreycht inder Schriftuyre.
Schriftuerlicken troost.
Iae vreest te bedrijven sulcke gierighe cuyre,
Daer Lucas af schrijft inder Apostelen wercken,
Van Ananias en Saphira by d'eerste kercken,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk4r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Hoe sy door giericheyt zijn verleyt veer,
En haer beholpen met loghenachticheyt seer,
Dies sy de doot staende creghen ten loone,
Weynich volck.
Watten verschrickelicken wonderlick werck.
Evangelische Leer.
Vertoeft oock een weynich men sal u hier vertoonen,
Vyt Matheus vijf en twintich tot deser stede,
Daer Christus leeft vande wercken der barmhertichede,
Haer loon en straf elcx by haer uytgheleyt.
Schriftuerlicken troost.
Siet als den Menschen Soon sal coomen in zijn heerlickheyt,
En zijn Enghelen om hem sullen staen verspreyt,
Ende alle volcken der aerden voor hem staen betrocken,
Dan ghelijck den harder scheyt de Schapen uyt de bocken,
Soo sullen de Schapen ter rechter handt werden ghestelt,
En de bocken ter slinckerhant soo Schriftuyr vermelt,
Dan sal Christus segghen teghens d'Arme ontladers'Ga naar margenoot+
d'Enghel.
Comt alle ghy ghebenedyde mijns Vaders,
Beertft dat Rijck 'twelck u bereyt is van 's werelts begin,
Ick ben hongherich gheweest ghy spijsde my misgaders,
Dorstich'ghy laefden my als minlicke aders,
Ick was gast, ghy herberchde my, liet my in,
Ick ben naeckt gheweest, ghy cleeden my met ghewin,
Ick was ghevanghen, zijt troostlick by my ghecomen,
Die ter rechter handt.
O Heer wanneer, maeckt ons bekent den sin,
Hebben wy u hongherich zijnde aenghenomen,
En soo ghy segt, ghespijst als den vromen,
Oft u oyt dorstich, ghedaen eenich onderstant,
Oft wanneer saghen wy u gast vol schromen?
En als ghy naeckt waert u ghecleet in eenich lant?
Wanneer saghen wy u cranck dat wy u reyckten de handt?
Oft ghevanghen, dat wy u hebben ghetroost?
d'Enghel.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Kkk4v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Voorwaer wat ghy d'alderminsten hoort mijn propoost,
Ga naar margenoot+hebt ghedaen van dese mijne broeders, dat deed ghy my,
Gaet wech, gaet henen als vervloecten ghy,
In't eeuwighe vier dat den Duyvelen is bereet
ende zijn enghelen, d'oorsaecke hier by,
Ick was hongerich ghy my gheen spijs en deedt,
Ick was dorstich, en worde van u gheveet,
Ick ben gast gheweest, ghy ginckt my versmaen,
Ick was naeckt, ghy en hebt my niet ghecleet,
Ick was cranck, ghy hebt mijn niet byghestaen
Ick ben ghevanghen gheweest met boeyen belaen,
En van u allen versochtet my een noch gheen.
Ter slincker handt.
O Heer wanneer hebben wy u ghesien,
Hongherich, dorstich, of als eenen gast,
Naect oft cranck sonder u de hant te bien,
Oft ghevanghen, wilt ons sulcx bedien,
Ende en hebben u daer van niet ontlast?
d'Enghel.
Voorwaer sech ick, om dat ghy niet en hebt ghepast
Ga naar margenoot+op eene van dese mijne alderminste leden.
Schriftuerlicken troost.
Daerom sullen sy gaen in d'eeuw'ghe onvreden,
Maer de rechtvaerdighe in 'teeuwich leven fier,
VVat dan gheschieden sal, salmen u verthoonen hier.
Ga naar margenoot+Een vertooning vanden Rijckeman inder Helle. Siende Lazarum legghen in Abrahams schoot.
Rijckeman.
O Vader Abraham ontfermt mijnder in desen,
En sent Lasarum om mijn te ghenesen,
Dat hy 'tuyterste van zijn vingher of des selfs lit
in't water steeckt, vercoel mijn tongh die seer is verhit,
VVant ick ly onverdraechlicke pijn in dese vlam.
Abraham
Soone weest ghedachtich dat by u quam
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Lll1r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
den armen, en dat ghy ontfanghen hadt in u leven,
groot goet, en Lasarum 'tquaet boven schreven,
En nu soo vvert dese getroost soo ghy sien meucht,
En ghy vvert gepynicht met groot ongheneucht,
oock boven dien is tusschen ons en u lieden,
en groot scheytsel vast gestelt dat niet can gheschieden,
dat de geene die van hier vvillen over comen daer,
Niet en moghen, vvant den vvech is benomen haer,
Noch van daer tot hier can hem niemant vvenden.
Rijckeman.
Soo bidt ick u dan o Vader dat ghy vvilt senden,
Lasarum tot myn vijf broeders in myn vaders huys,
En haer getuygen van myn elendich cruys,
Op datse niet en comen in dees plaets vol smert.
Abraham.
Sy hebben Moyses en die Propheten.
Rijckeman.
Neen vader Abraham, 'tsou haer meer bevveghen in 'thert
datter yemant vvaer op staende vanden doode,
En tot haer luyder ginck verclaren als boode,
Sonder tvvijffel zy souden haer allegaer bekeeren.
Abraham.
Willen zy van Moyses en de Propheten niet leeren,
Zy souden niet achten die vander doot zijn verresen.
Dus die vvel doet, hem sal althoos vvel vvesen.Ga naar margenoot+
Meest. elck.
Eylaes! salt hier nae dus gaen afgruvvelick,
En sal Godts goetheyt voor ons zijn dus schuvvelick,
VVat dede Meest elck mensche oyt ghebooren?
Weynich volck.
Te recht gaet over ons Godts rechtvaerdighen tooren:
VVant vvy door-gaens niet doen zoo hy bevolen heeft.
Schriftuerlick.
Hierom Meest elck niet langher in doolen,, sneeft,
V aelmis mildelick geeft, met een blyden geest.
Evangelische.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Lll1v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Daerom de Propheet Esaias door leest,
Daer hy seyt: u moeten de gierighe groot maecken:
VVant ghy der armen sterckte zijt ter noot-saecken,
En den behouftighen cont ghy ontlasten.
Schriftuerl.
Den selffden seyt noch: Godt vvil niet u vasten,
Noch u haeren cleet, noch 'tpynighen (zijt dit een vveten)
Den Armen de handt te bien behaecht Godt beter,
Den hongerighen te spysen, den naeckten te decken,
Soo sal hy u oock als Lasarum trecken
ten Hemel, en u daer als de salighe voen.
Evangelis.
Als hy die ter rechter hant staen sullen sal doen,
Soo ghy figuyrlick hebt moghen anschouvven.
Weynich volck.
Ghy hebt ghemaect in mijn een vast betrouvven,
Ick sal meer dan ick vermach inlegghen,
Niet op hoop van tijtlick ghevvin (dit moet ick segghen,)
Maer dat mijn van't looten compt beneven,
Al vvaer't den oppersten prijs ick salse geven
tot onderhouding' vanden Armen om haer te voeden.
Meest elck.
Ick sals' eerst schencken tot haren behoeden
een stuck lants dit oude Mannen-huys hoort.
VVijff latet u geen cruys zijn rechte voort
vvat ick noch an geldt sal in-legghen ter Lotery.
Onvernouchde.
Man in sulcx ick mijn t'hans hertelick verbly,
Ghemerckt ons hier groot loon van open staet.
Evangeli.
Neen ghy moet dit niet doen op hoop van baet,
Maer uyt rechter lieffden nae Godts bevelen.
Meest elck.
VVel, vvat prijs ick crijch, ick salse vveder delen
dees arme oude mannen hier inde stadt.
Schriftuyrl.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Lll2r]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Inder vvaerheyt soo vergadert ghy een groot schadt
inden Hemel. Ghemerct d'oude mannen in desen
Veel meer als ghenouch zijn dubbelde VVesen:
VVant de VVesen (dit moet ygelick bekinnen)
worden van jaer tot jaer cloucker om haer cost te vvinnen,
Daer d'oude mannen vvorden hou ouder hoe trager,
Blint, crepel, lam, door teeringh' svvack en mager:
Dus hebben zy t meest van doen datmen haer helpen.
Evangelische.
VVel dan om haer luyder commer te stelpen
soo laet ons Godt bidden minst ende meest spoedich,
Dat hy in elck vvil senden zynen Geest goedich,
Dat all' die den Armen vvat goets toe hebben geseyt,
Mitsgaders alle die hebben inde Lotery geleyt,
En die't noch (hoop ick) hier door sullen doen hier naer,
In't inlegghen niet soucken tijtlick loon, maer
'tloon van Godt, dat euvvichlick sal duyren:
Als oock euvvich den boosen haer straff sullen betruyren.
Een gebedt.
O Heer almachtich, barmhertich, euvvich Godt,
Sterct elck mensch, dat hy leeft nae dijn gebodt,
Dats u o Heer, boven al en haren naesten beminnen,
En op't aertsche schat stellen hert noch sinnen,
Maer alleen soucken de salicheyt haerder zielen:
VVeert van ons giericheyt, die d'aelmisse vernielen.
VVant ick gevoele in my nae Paulus bediet,
Het goet dat ick vvil dat en doen ick niet.
Dus Heer stort in ons uvven geest vvaer vvy zijn geseten,
Dat vry d'Armen besorgen, haer niet en vergeten,
Sulcx uytmeten u leeraers als clinckende schellen.
'tLoon sal zijn 'trijck Godts, d'straff' d'euwige pijn der Hellen.
O Heer vveest ons met u milde gratij niet afvvijck'lick,
Maer ontfarmt elck mensch deur u goetheyt en besvvijck'lick:
Vergeeft onse giericheyt daer vvy soo in hebben ghesondicht.
VVant huyden door u heylich vvoort is ons vercondicht,
| |||||||||||||||||||||||||||||
[Folio Lll2v]
| |||||||||||||||||||||||||||||
Hoe hoogh ghy den Armen ons hebt gherecommandeert,
Oock hoe heerlick datse hier nae sullen zijn vereert
die d'Armen liefdich troost in haren noot,
En die haer veracht, sullen smaecken d'euvvighe doot.
O soet en bitter sententij alsdan om hooren,
Tot d'een segghende compt hier mijn uytvercooren,
Tot d'ander: gaet vermaledyde in't euvvich quellen.
Ga naar margenoot+'t Loon sal zijn 'trijck Godts, de straff' d'euwighe pijn der hellen.
'tBesluyt.
Seer beminde Lieff-hebbers van Rethorices const,
Die hier commen om t'aenhooren de Soluci uyt jonst,
Van de vraech by de Pellicanisten aen-gheheven:
Zijn daer by ons speel-vvijs eenighe faulten bedreven,
Neemptse ten besten, vermijt alle arch end' list:
VVant niemant zoo constich, hy vvel oock mist.
Schout althoos tvvist,, zoo sult ghy by den vromen
leven Met gheneucht, als d'Haechsche Coren-blomen.
Met gheneuchten. |
|