Const-thoonende juweel
(1607)–Zacharias Heyns–
Auteursrechtvrij
[Folio Pp2r]
| |||||||||||||||||||
Personagien.
Twee Arme menschen, armlick gecleet.
Och! vvat zijn vvy arme Menschen op dees vveerelt geacht?
Niet min als niet, en luttel troost vervvacht
van veel menschen, die ons vveynich deelen,
Luttel zy ons doen, van bystant in ons gheslacht,
'tZy in zieckte, die by ons zeer gaet verveelen,
Door coude, honger, dat 'tgemoet gaet ontsteelen:
Ick seg dat Sommich mensch niet en dee, vvy mosten vergaen,
Veel hebben geen meede-lyden, zy verhooren ooc niet ons queelen,
Hoe vvel vvy met veel gebreecken zijn belaen,
Met veelderhande zieckte vvy meede zijn bevaen,
'tVVelck met recht vvel armoede mach heeten:
Arm ben ick,, en hier by moet ick,, doen noch een vermeten,
Arm te zijn, en dan noch met ellendt ben door beeten:
Dus vvy lyden veel, ick cant niet uyt svveeten,
En van goede luyden moet leven, dat my in't hart gaet vvroeten.
Maer hierom en vvil ick mijn Godt niet vergeeten,
Maer hem noch looven, die ons druck doet versoeten,
Datmen noch Sommich mensche vint die ons groeten
met goede vvoorden, zy tot ons verjolysen
deelen ons mildelijck: zy oock zulcx doen moeten
door Goodts geest, die in haer gaet rysen.
| |||||||||||||||||||
[Folio Pp2v]
| |||||||||||||||||||
d'Ander
Daerom vvil den Apostel den menschen ondervvysen,
Ga naar margenoot+Seggende: vvie daer tvvee rocken gaet dreghen,
Die moet tot ons Arme vry zijn geneghen
om hem een te deelen, 'tvvelck is om prysen:
VVie daer oock spyse heeft, die moet ons spysen;
VVant hy dat boven al van Veel mensche doet begeren.
Ga naar margenoot+Siet! doen hem de Pharizeen vvilde molesteren
dat hy hem niet en vvaschte voor den eeren:
Christus bestrafte hem daer in, end' deed' haer vveeren,
Ick vvil alsulcx niet, maer ick begeer' gemeyn,
Deelt aelmisse van u goet, ziet soo ist al reyn.
Veel menschen uyt.
Hoe mach 's menschen hart dees VVerelt beminnen certeyn?
Dat doch al vergaen moet in dit tijtlick leeven,
Gout, silver jae alle costelijckheyt, ende vvat daer noch aen gaet cleeven,
'tMoet al 'tniet vverden, en als dreck vergaen.
VVat baet oock rijckdom, die daer meed' is belaen,
Als vvy doch al uyt dees vverelt moeten vaeren?
En dat ghy oock leeffde dobbelt Mathusalems jaeren,
Soo moeten vvy nochtans de doot in't laetste smaecken:
VVat baet dan vveelde die men hier soeckt te maecken?
Als gelt, juvveelen, daer men heden-daechs nae gaet pooghen,
Verongelijcke malcanderen, leggen in loosheyt bedooghen,
Om 'tmeeste goet vande VVerelt by een te raepen,
Daer nochtans geseyt vvert tot meesters en knaepen:
Als u broeder comt tot armoede groot,
En hem gelt leent als hy is naeckt en bloot,
Suldy geen vvoecker nemen van zijn hant:
En als hy u oock geeft zijn cleet te pant
Ga naar margenoot+tot verseeckertheyt uvves gelts (al ist u vvonder)
suldy't hem vveder geven, al eer de Zon gaet onder:
Ick de Heere u Godt gae sulcx begeeren,
Geeft aelmisse van u goet, vvilt u vermeeren,
En u vlytelijck vveeren,, vvilt daer nae trachten.
| |||||||||||||||||||
[Folio Pp3r]
| |||||||||||||||||||
Daerom God bestraften die luyden met machten:
Ick heb u grouvvelen ghesien (seyt hy by Esechiel)Ga naar margenoot+
Dat ghy den nootdruftighe verlaet, en helpt haer niet vvel:
VVaerom hy haer plagen ginck senden,
Om dat zy haer oogen alsoo van den armen vvenden.
Noch seyt Esaias, leytse in huys, verhoort haer smeecken,
Spijstse, cleetse, vvilt voor hen u broot breecken:
Dus bid ick u Heer, gheeft mijn hier toe viericheyt
Bevvaert mijn van d'Onbarmhertighe: oock van Giericheyt.Ga naar margenoot+
Twee Sinnekens uytcomende, d'een gheheten d'Onbermhertighe. d'ander Giericheyt.
VVaer zydy nu maetgen?
Giericheyt.
Hier ben ick u vogelaer.
d'Onbermhertige.
Comt voor den dach.
Giericheyt.
Isser vvat te doen?
d'Onbermhertighe
VVel hoort mijn praetgen.
Giericheyt.
Ghy sijt een logenaer.
d'Onbermhertighe.
VVaer zydy nu maetgen?
Giericheyt.
Hiet ben ick u vogelaer.
d'Onbermhertighe.
Comt zaeyt nu u saetgen.
Giericheyt.
Dat ick soo licht als een vogel vvaer.
d'Onbermhertighe.
Doet altijt soo veel als ghy mach.
Giericheyt.
Ick vvil mijn soo vvel als ghy spoen.
d'Onbermhertighe.
| |||||||||||||||||||
[Folio Pp3v]
| |||||||||||||||||||
VVaer zydy nu maetgen?
Giericheyt.
Hier ben ick nu vogelaer.
d'Onbermhertighe.
Comt voor den dach.
Giericheyt.
Isser dan vvat te doen?
d'Onbermhertighe.
Ghy vveet het beter dan ick.
Giericheyt.
Dat is doch vvaer: vvant alle bey moeten vvy ons naerstich spoen,
Om den Duyvel te helpen aen veel vverck.
VVant 'tvolck vvort dagelijcx gierigher zoe ick bemerck,
Daerom moeten vvy beyde in deese saecke treeden,
Dat vvy veel menschen met looser reeden
brengen, dat hem een ander mach aenschouvven:
VVant 'tis licht om doen, elck is gaern an 'thouvven.
Hoe sy slechts 'tgoet moghen crygen gaen zy na sporen,
Niet vvech deelen te voren:
Hoort nae 'tverstant.
d'Onbermhertige.
Maer hoe vvildijt aenleggen?
Giericheyt.
VVel met desen stock-beurs, die ick hier heb in mijn hant,
Die moet ick hem geeven, dus sal ick hem daer toe coopen
Ick vveet voorseecker hy sal ons nae loopen,
Daer is gelt in by hoopen, vvat dunct u sal ic hem niet vervvinnen?
d'Onbermhertige.
Ick vveet niet vvel, hy is te scharp van sinnen,
De schrift is in hem binnen: jae alsoo vast,
Dus sal't quaet om doen zijn darmen hem verrast,
'Tis een arch gast, meen ghy die soo licht te becaecken?
Gierich.
VVat ick vvil hem op een ure Papou en Geus maecken,
Soo sal ick hem naecken cloeck ende coen,
Ghy zout niet ghelooven, 'tgelt can al veel doen.
| |||||||||||||||||||
[Folio Pp4r]
| |||||||||||||||||||
Daer nae vvil ick my spoen, hy sal ons gehoor geven,
Soe hebben vvy genoch bedreven,
Hy soeckt mackelijck leven,, om alhier te vvandelen.
D'onbermh.
VVeest dan cloeck in't vverck.
Gierich.
VVat, ick sal lustich met hem handelen.
Ick hoop' vvy sullen hem vvel bepraeten:
Dat ghedaen zijnde, zullen vvy hem in zijn giericheyt laeten,
Soo sal hy loon nae vverck crygen: ist qualick bedocht?
D'onbermh.
O Giericheyt ghy hebt genoch gevvrocht:
Ghy deed' dat Christus vverd' vercocht om penningen dertich.
Gierich.
Daer vvaert ghy meede by, ghy waert hem onbermhertich,Ga naar margenoot+
Dat hy aen de Cruys vverde ghehangen,
En heeft den bitteren doot voor ons ontfangen,
Tot sulcke gangen,, vvaert ghy toe genegen.
D'onbermh.
Neve 'tvvas oock u schult dan men Ananias sach dregenGa naar margenoot+
met zijn vvijf de deur uyt, die zy in vvaren getreden:
En dat Iudas hem selven deede ontleeden,
Dit ginckt ghy smeeden,, en maeckten hem selven party.
Gierich.
VVildy my dat vvyten? daer vvaert ghy selffs by:
Alsoo oock ghy,, aen Achitophel hebt doen blijcken,
Doe zijn raet niet voort en ginck met zijn practijcken,
Ghy deed' hem 'tleeven ontstrijcken,, siet vvat gy noch hebt gedaen,
Dat den Rijcken-man den armen Lazarus liet gaen,
Verhongert van zijn deur: vvaerom God hem ter hellen liet varen,
En bracht hem in sulck groot besvvaren.
Nu laet ons dat sparen,, 'tis meer dan tijt.
D'onbermh.
Maer neve ghy zijt ghebooren tot Duyvels spijt,
'tVVas door u giericheyt dat sulcx ging geschien:
VVant hy mocht den ellendigen Lazarum niet sien.
| |||||||||||||||||||
[Folio Pp4v]
| |||||||||||||||||||
Dit gingen vvy beyd' verspien,, vvat leyter oock aen bedreven?
Gierich.
VVel nu, daer niet meer om gekeven,
Maer laeten vvy vervorderen nu voort onse saecken.
D'onbermh.
Maer vvat dunckt u, hoe vvijldijt dan best maecken,
Om veel menschen te verleyen crachtich?
Gierich.
Ick sal u seggen, ick ben gierich, ende ghy onbermhertich,
VVy sullen hem ons selven in zijn herte planten,
En hem vreckich maecken aen alle canten,
Als loose Travvanten,, so sullen vvy hem daer toe vervvecken.
D'onbermh.
Maer segt mijn eerst vvaer toe dattet sal strecken,
VVant aen sulcken vverck leyt al veel aen gelegen,
VVy mosten gevveldich met scherpsinnicheyt zijn door-regen,
Thien mael meer als vvy plegen,, dus vvillet mijn ontfouvven.
Gierich.
Maer vvat loon zy vercrygen, die op den Armen bouvven,
En vvat straffe fel vel' menschen sal ontmoeten,
Die den Armen niet en versoeten,
Noch eenige Aelmesse aen haer uyt deelen:
VVant Sommich mensch daer in verveelen,
Soo sullen vvy sien vvat loon zy crygen, d'een voor d'ander:
VVant vvy zijn oock menschen met malcander,
Soo vvilde ick vvel dat van te vooren zien,
Op dat ons in't leste sulcx niet mocht geschien:
Dus laeten vvy voort vaeren om dat te vveeten.
Ga naar margenoot+VVant Christus zeyt, vvilt den Armen niet vergeeten,
Die hen een droppel vvaters gaet schencken
in mijnen naem, ick sal hem in mijn Rijck gedencken,
Ga naar margenoot+En salt hem hondert vout hier nae loonen.
D'onbermh.
Ga naar margenoot+Oock zoo doet Matheus ons daer by vertoonen,
VVilt uvven naeckten broeder doch spysen,
Hem cleeden en laven, zoo doet hy ons ondervvysen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq1r]
| |||||||||||||||||||
En als hy daer in niet en vvil rysen,, soo ist daer mede gedaen.
Gierich.
Neve dat is het strickgen dat hem sal verraen,
Hy macht niet ontgaen,, hout dat vry cecreten:
VVant als hy zijn broeder hier in gaet veten,
So sal hy loon nae vverc hebben, die baers sullen vvy vvel gallen.
D'onbermh.
't Is haest geseyt, vvat moecht ghy callen,
VVaer't zoo drae gedaen, gelijck vvy 'tseggen.
Gierich.
VVel laet ghy den moet dan al te mael leggen?
Dat en denck ick niet, nochte noeyt en hadde gedocht:
VVant ghy hebt daer mijn alsoo vvel toe gebrocht,
Gelijck als ick u doe, dus grijpt een moet.
D'onbermh.
Daer is mijn hant, ick belooft u, ick doet,
Ick sal mijn in't stuck zeer naerstich quyten.
Gierich.
Ick sal maecken dat hy 'tnest sal moeten beschyten,
Met vierige vvoorden hy sal ons vvel aencleven;
VVant ick sal hem zoo veel vvel geven
dat hy ons by blijft, soo vast als clitten.
D'onbermh.
Soo moet ghy als een spin in een vvebbe vveesen.
Gierich.
En ghy als de vinckers die op 'touvv' sitten,
Die seer soet nae alle vogelkens quelen,
Trecken de vinckgens, op datter ander by coomen spelen,
En haer dan 'tleeven onstelen,, als zy bennen in't net.
D'onbermh.
Nu dan, mijn tanden zijnder zeer vvel op gevvet,
Om het te brenghen in't persequeren.
Gierich.
Soo vvil ick mijn daer naerstich toe keren,
Nae u begeren,, al soud' ick in't vverck versticke.
D'onberm.
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq1v]
| |||||||||||||||||||
Hebt gheen sorch, ick sal mijn soo dapper vvel vveren,
Toont u vlytich soo vvel als icke.
Gierich.
Doet dan u best.
d'Onberm.
Ick salder op micken.
Giericheyt.
Ga naar margenoot+Siet! daer coomen zy bey, vvilt niet verschricken:
Dus laet ick u hier een getrou hulper in vinnen.
d'Onbermhertighe.
Ick salder vvel te deeghen op micken.
Dus laet ons in dit hoecxke soo langh' sitten binnen.
Ga naar margenoot+Sommich mensch.
Ga naar margenoot+Hoe mach 's mensche hert op dees VVerelt dus zijn ghestelt,
Dat hy altijt meer na't aertsch' dan na 'shemels gaet haecken,
Altijt is vverckende meer om te vercryghen 'tgelt,
Is grypende ghelijck een VVolff, die ons soeckt te naecken,
Die van hongher raest, en soeckt te gheraecken
aen eenich roof, 'tvvelch hy mocht vernielen,
Om voetsel tot zijn Iongers, 'tvvelck haer vvel doet smaecken,
Soo is een mensch nae't goet malcander op die hielen,
Om dringhen d'een d'ander als onnutte sielen,
Met vvoecker, dieverij sulcx men nu gaet hanteren,
Niet eens acht hebbende (eylaes!) op haer zielen,
Met vvroeten, vvrabben, crabben, leelick om dat te begeren.
O! vaderlijcke Godt, vvilt mijn ooghen daer van keeren,
Dat ick al-sulcx niet en beginne:
VVant 'sVVerelts goet soude mijn ziele mooghen deeren.
Dus vvilt mijn als een onbesmet lam by u laten vinnen:
Niet als een Rijcken-man, die dit niet en coste versinnen,
Om dat hy den armen Lazarus mildelijc, minnelijc most deelen,
VVaerom hy most lyden dat hy de rijcdom so ginc beminnen.
Bevvaert mijn Heer, vvilt mijn van sulcke ghebreecken heelen.
Oock niet met den Maechden, daer't haer op ginck scheelen,
Haer Oly ontbrack, conden haer lampen niet verchieren.
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq2r]
| |||||||||||||||||||
Maer mosten die coopen, souden haer lichten speelen:
Dus die bereyt stonden, en haer vvyselijck ginghen regieren,
Sijn in ghegaen met haer Lampen, brandende als de fieren.
Ten laetsten quamen den anderen, seyde: Heer, doet ons open.
Voorvvaer ick can u niet, dus vvijckt van my als dieren:
VVant ghy zijt niet van mijn schapen die ick hebbe gheropen.
Daerom bidd' ick Heer, laet my in't ent niet versopen,
Dat ick niet met de dvvase Maechden vverde gheacht;
Geeft my alle voorsichticheyt, daer ick om lopen.
Oock niet als den onnutten knecht, die niet hadde ghedacht
zijn bruylofts cleen aen te trecken, daermen meest op schacht:
Op dat ick niet vverd' ghebracht,, daer knerssinghe is der tanden.
Bevvaert mijn oock Heer vanden rijcken pracht,
Die zijn schuiren vvilde grooter maecken in zyne landen,
Sijn gelt vvas hem veel schoon in zijn handen,
Ende seyde: Ziele, vvilt nu in vvelluste leven.
Maer den Engel sprack (als den vaeljanden:)
Ghy sodt, dees nacht sal u ziel uyt 'tlichaem vverden verdreven,
VVat sal baten u goet, dat ghy dus gaet aen-cleven?
Daerom bid ick Heer, laet my dit niet ontmoeten,
Als ghy mijn maer cost en cleedingh' vvilt geven:
Op dat ick mijn broeder met aelmisse mach versoeten,
Soo vvil ick nae geen rijckdom ter VVerelt meer vvroeten,
Dan datmen mijn met een eerlijcke faem mach bedelven
soo langh' als ick hier ben om te voldoen mijn boeten,
Dat is dat ick mijn naesten soo veel mach doen, als mijn selven.
Veel menschGa naar margenoot+
Hola, hola, blijft vvat, vvy passen als de clock op elven,
Iuyst op malcander, ick sal't u ontfouvven,
'tGheene ghy daer zegt vvilt op mijn betrouvven:
Ick soude mijn selven daer in hebbe gaen vercloecken,
En dat ghy nu soect, vvil ick van ghelijck soecken,
Iae in allen hoecken,, vvil ick u na treden:
Maer segt my hier eerst met goede reden,
VVaer leyt den vvech die ghy vvilt vvandelen?
Laet ons daer een vveynich off handelen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq2v]
| |||||||||||||||||||
En segt my nu daer ick dus langh' nae heb gevvacht.
Sommich men.
VVel, leest ghy niet dat d'Heer als een dieff sal commen in den nacht?
VVant (seyt hy) vvist den Huys-vader dat den dieff sou naecken
(die comt om te steelen,) hy soude immers vvaecken
en zijn huys beschermen al op die tijt,
Gelijck een ghetrouvv' Huys-vader behoort de doen met vlijt,
Op dat hy den dieff voorsichtich mocht verjaeghen.
Soo is dit ghelijck (laetet u behaeghen)
te versoecken den Armen, soo daer staet gheschreven,
Daer van seyt hy, devvyle ghy 'tleeven hebt moocht ghy geven:
VVant het leven verghelijckt vvert by den dach,
Ende den doot is den nacht, dat men niet vvercken mach.
Dus vvil ick mijn van als vvel gaen versien,
Bereyen mijn huys, off den Heer quam op slach
VVie vveet vvat ongheluck den mensch mach gheschien?
Veel mensch.
Ick prijs dat oock dat een mensch hem soo gaet verspien:
VVant 'tleeven is cort al soo men mach mercken
aen Hiskia, doe Esaias hem ginck verstercken,
En sprack: bereyt u huys, vvant ghy moet sterven.
Maer door zijn smeecken heeft hem Godt doen vervverven
thien en vijf jaer langher, dan't hem vvas geseyt.
Sommich men.
Iae dat vvas hem van Godt zoo toe-gheleyt.
Maer siet aen Anacreon, hoe hem de doot ging' strijcken
deur een steentge van een druyf, dat hem 'tleven dede besvvijcken:
De Raets-heer Fabius die melck dronck onbedocht,
Een haer van een koe heeft hem ter doot ghebrocht.
De Paus Adriaen vvorchde aen een vliech datmen sach.
Chrysippus die bleeff aen een hertighen lach.
Tarquinius Priscus verstickte aen een graet.
De Keyser Anastatius bleeff door een blicxim quaet:
Ende Nerva is in een gramschap ghebleven:
Oock Iustinianus een roock-damp benam hem 'tleven:
En Valentinianus heeft een roep ghemaeckt,
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq3r]
| |||||||||||||||||||
Sijn Long-pijp scheurde, en is haest aen de doot gheraeckt.
Siet! vvat can den mensch 'tleven benemen:
Dus laet u dan dit niet zeer vervremen,
Dat hem een mensch vvat voor gaet bereyen,
Dan dat men daer nae inder eeuvvicheyt moet beschreyen:
VVant 'tis hier al tytelijck.
Veel men.
Daerom Iacob oock seyt: ons leeven vegaet hier subytelijck
ghelijck een roock vergaet in't vlieghen.
Oock seyt Esaias ('t mach niet lieghen,)Ga naar margenoot+
Een mensch is als een bloem die schoon staet,
Als hoy op't velt, dat zeer haest vergaet
zeyd' die roepende stem inde VVoestyne.
Sommich men.
Siet! vvat is 's menschen leeven: daerom vvil ick mijn pyne
en mijn quaet leeven (hoop' ick) te vervatten
met bidden, met vasten, ick segghe u datten,
Ende mijn gaen stellen een voorganger voor alle persoonen,
Ick vveet voor seecker zy sullen myn alle croonen,
Tot salicheyt myner sielen, en stichtinghe mijns naesten
met charitaten troosten, daer toe vvil ick mijn haesten:
VVant Godt beveelt ons broeders te besoecken,
Die armelick sitten in verschooven hoecken.
Dits 'tgeen ick over-langh' hebbe ghedocht,
Comt (seyt hy) mijn ghebenedyde, ghy die mijn hebt besocht.
Veel men.
Tot dat selffde hebt ghy my nu ghebrocht:
Maer segt mijn vvaer sullen vvy eerst heenen?
Sommich men.
Maer op de plaets daer men suchten en steenen,
Dats 'tgeenen,, dat Godt van ons begeert
tot den Armen te keeren, alsoe hy ons leert.
Maer niet moeten vvy als den Iongelinck vveesen,
Die Godts ghebodt vvel onder-hiel, en hem vreesen,
Maer doe Christus sprack om zijn broeder te beschermenGa naar margenoot+
te deelen van zijn goet tot behouff vanden Ermen.
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq3v]
| |||||||||||||||||||
Soo heeft hy Christum hier in heel begeeven.
Veel men.
Wel, vvat seyde hy toe?
Sommich men.
Hoe svvaerlijck coomen den rijcken in't eeuvvich leeven:
'tIs lichter een Kemel door een ooch der naelden te gaen,
Dan dat een rijck 'sHemels cleet soude vverden aen-ghedaen.
Dus 'tgoet is bederffenisse haerder zielen.
Veel men.
VVaer ghy nu gaet, ick volch u op u hielen,
En in als sal ick u vveesen ontrent.
Sommich men.
Volcht my dan nae, vveest mijn obedient,
Laet u niet verleyen, oft u verveelde:
't Is beter te gaen in't Claech-huys dan in't huys van vveelde.
Gierich.
Ga naar margenoot+Hou vvat, hou vvat, vvaer vvildy heen?
Ghy behoeft u dus niet te verhaesten.
d'Onbermhertige.
VVel, vvilt doch een voetstap met ons treen.
Giericheyt.
Hou vvat, hou vvat, vvaer vvildy heen?
Sommich men.
Ick seg u laet mijn met vreen:
VVant ick vvil tot mijn even naesten.
Gierich.
Hoe vvat, hou vvat, vvaer vvilt ghy heen?
Ghy en behouft u dus niet te verhaesten.
Sommich men.
Ick seg u ghy zijt als den quaetsten:
VVant ick can't vvel uyt u habyten onderscheyen
Dat ghy Veel menschen en Sommich mensch sout gaern verleyen:
Maer ick vvil mijn bereyen,, tot den Armen
met geven, ende te troosten; vvant haer suchten en karmen
dat doet mijn vvee: dus vvil ick gaen heen.
Veel men.
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq4r]
| |||||||||||||||||||
Toeff vvat, toeff vvat, ick vvil mee.
Sommich men.
Dat segghen veel menschen heden-daechs in't ghemeen,
Toeff vvat, en gaen voorts na giericheyt onder vveech haecken,
Soo datse nimmermeer tot geeven raecken.
Gierich.Ga naar margenoot+
Compt ghy Veel mensche vvilt u met ons vermaecken,
En denckt op hem niet: dus laet dat steecken.
Veel men
VVat, men hoort vvel een hont bassen, men mach vvel mensche hooren spreecken,
Hy is by de sotten vergheleecken, die soo ydelijck vreesen.
D'onbermh.
Neen, hy vvil al te heylighen man vveesen:
Nu vveet men dat hy aelmisse sal deelen,
En Godt vvilt ons alsoo niet beveelen,
Maer seyt: vvilt u aelmisse met geen trompet geven ghereet.
Dus niet een beet,, macht hem stichten.
Veel men.
Men sal geen kaers onder een Coorn-vat setten om te lichten,
Maer op een Candelaer t'aller termynen,
Op dat het heele huys mach beschynen:
Soo doet oock dees om goet loon te cryghen.
Gierich.
Al ghenoech, laet ons daer off svvyghen.
Maer segt mijn eens vvat hy u ginck vermellen.
Veel men.
By loo geen quaet, ick moet u vertellen,
Den Armen te troosten, met aelmisse te geven,
Haer te versoecken ter vvijl men is in't leven:
En dat daer beneven,, met de schrift verbreyt,
Dat men sulcx moet doen, en oock vvie dattet seyt:
Daer hebdy 'tbescheyt,, ick vvil by hem gaen.
D'onbermh.
Neen, neen, blijft hier noch vvat staen,
VVy sullen u al anders onder-rechten,
Dat ghy de saeck veel beter sult slechten,
| |||||||||||||||||||
[Folio Qq4v]
| |||||||||||||||||||
Soo vvillen vvy u oprechten, en vvat anders leeren,
Ghy moet doch dees VVerelt hanteeren,
Met danssen, hoveeren,, off men soude met u gecken.
Veel men.
VVel, vvat sal ick dan doen?
Gierich.
Maer ghy moet al te mael t'onsvvaerts laeten trecken,
En nae ons hooren, oock dat vvel over-legghen,
Oock vvel onthouvven dat vvy u segghen:
VVant u dan alle menschen sullen croonen,
En elcx sal gaern by u vvillen vvoonen
als ick't u sal geven: dus vveest hier om bly.
Veel men.
VVel, eerst most ick vveeten vvat het zy,
Ist goet ick vvilt gaern aen-tasten.
Giericheyt.
Siet! 'tis daer in, het sal u niet verlasten:
VVant veel menschen daerom loopen,
En dat te cryghen met groote hoopen,
Doot noch Hel zy niet en ontsien,
Veronghelijcke malcanderen om dat te bespien:
Dus neemt het, vvant ghy compter licht an.
Veel men.
VVel, ist dan al te mael mijn?
d'Onbermhertige.
Iae't in trouvven, dus neemptse dan:
Maer op peen van dien dat gy daer noch veel moet by vergaren.
Veel men.
VVat, ick sal't doen, al soud' ick't een ander ontsteelen.
Gierich.
VVel, daer isse dan: maer nu moet ghy noch vvat by ons paren,
En aen hooren vvat ghy noch al sult doen,
Oock moet ghy u naer alle onbermherticheyt spoen,
Wilt u daer mee voen,, dat moet vveesen u saecken.
Veel men.
Gans, vvat can 'tgelt al uyt rechten.
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr1r]
| |||||||||||||||||||
Gierich.
Iae eerst meuchdy daer mee rijcke kinderen maecken,
Die kendy dan uyt hylijcken nae u sin,
Al soudy die in een schael leghen, ghy meucht niet min,
Dits 'tgeen dat ick vin,, vvilt daer eerst in verharen.
Veel men.
Maer off die persoonen somtijts niet al te boen en vvaren,
Een halff slacht, off crom vvas van leeden,
Oock dattet een bastaert vvas, al ghebruyckten hy geen reeden
Die souvv ick niet gaern begeren aen mijn gheslacht:
VVant die zijn doch voor de vverelt niet gheacht.
Ick vveet voor seecker dat ghy hier off sult svvyghen.
Gierich.
Al goet ghenoech, als ghy maer gelt mocht ghecrygen:
Dus vvilt altijt daer naer hyghen: vvant gelt is de loos.
Veel men.
Dat is voor seecker.
D'onberm.
O gelt, gelt, soeter ruyckt ghy als een Roos,
Al zijn de luy boos,, zy maecken haest haer selven goet,
Anders ist niet, dan 'tgelt ist dat al doet:
Dus moet ghy u met alle giericheyt besmitten
Gierich.
Ghy moet ons aen-hanghen al vaster dan klitten,
Ick seg u ditte,, met ziel en lijff.
Veel men.
Daer is mijn handt, en al tot u gherijff
ick by u blijff,, en vvil by u vveesen bequaem:
Maer segt mijn hoe ghy beyde heet.
Gierich.
Hy heet Onbermherticheyt, en ick Giericheyt, is ons naem,
VVant ick my niet en schaem,, u dat te segghen met ienen.
Veel men.
Iae, vvat dit zijn recht namen die mijn dienen,
Om gelt mee te cryghen soo veel als schelpen,
In alle giericheyt sal ick vveesen, 'tmacher in helpen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr1v]
| |||||||||||||||||||
En dan onbermhertich, vvat, ick crijch gelt by hoopen.
D'onbermh.
Ghy most den Armen ghevveldich 'tvel aff stroopen,
Soo moeten zy't becoopen,, al valtet haer suir.
Veel mensch.
VVel, hoe sou ick't best van haer cryghen?
Gierich.
VVeet ghy dat niet? slaet haer op alle jaers d'huys-huir,
Dat is een kuier,, die ghy niet moet vergeeten,
Veel men.
VVel, vvaer soude zy't best halen?
D'onbermh.
Sy mooghen 'tuer vroeger op staen, en een stick minder eeten,
Soo sullen zy't u vvel toe meeten,, vvilt daer op micken.
Gierich.
Dan moet ghy u gelt op groot vvoecker beschicken,
Dach noch nacht en most ghy rusten,
Loopen, draven, nimmermeer rusten,
En dat met lusten,, toont u als een man.
D'onberm.
VVroet al om gelt, ghy meucht over al, off, en an:
VVilt u met den Armen niet besvvaren.
Gierich.
Eer ghy die geeven sout, 'tis beeter ghy speelen gaet varen
op vvagens en schuyten, met fleuiten en singhen,
Oock met Vrysters in bancketten vvilt danssen en springen,
Dat zijn dinghen,, om de Armen te vergeeten.
D'onbermh.
Quelt vvry de meyskens, vvilt dat vry vveeten:
Somma, 'tis al goet, als ghy slechts aelmisse vvilt myen.
Veel men.
Sy soecken dat niet.
Gierich.
Gaern vvillen zy't van een rijck jong-man lyen.
Nu stellen vvy dat besyen,, en gaen vvy heen:
VVilt u gelt doch niet qualick besteen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr2r]
| |||||||||||||||||||
Noch denckt op geen Armen, vvilt dat op kerven,
Al zouden zy van hongher sterven,
En sulcx vervverven,, al sout Sommich mensch spyten.
D'onbermh.
Onthout dan dat vvy u hebben geseyt.
Veel men.
Ick salder mijn vvel te deeghen in quyten:
VVant gelt en giericheyt is my in mijn herte ghereesen,
Oock d'onbermherticheyt salder te deghen by vveesen.Ga naar margenoot+
Twee Arme uyt. Eerste Arme.
Och! hoe mach Veel mensch dus hooch zijn van pracht?
Dat hy hem van ons soo treckt, en luttel acht.Ga naar margenoot+
VVaer in ons Solomon prijst, en zeyt:
Een arm mensch moet altijt zijn bereyt
om den rijcke minnelick te aen-schouvven.
Daer en teeghen gaen zy haer ooghen van ons houvven,
'tvvelck hy in hem selven uyt vvijsheyt doet:
Maer Godt bestraft haer oock van haer hooghen moet,
En vvil van dien menschen alsoo niet begeeren.
Den Rijck-man seyt, Iob die sal hem keeren,Ga naar margenoot+
Hem verootmoedighen, en verblyden zoet,
Verneren tot den Armen, maer niet verheft zijn in zijn goet.
Tweede Arme.
Ghy Rijcke (seyt den Apostel) vveest op u hoet,Ga naar margenoot+
En vvilt op den onseeckere rijckdom niet hoopen:
Maer op den levendighen Godt, oock tot hem loopen,
Devvelck u al hier alle dinck rijckelijck geeft.
Dus deelt minnelijck ter vvijl ghy leeft,
En dat vvel ghebruycken in dees vveerelts percken,
Verheft u hier in, 'tzijn goede vvercken.
Dus sticht in u een mildelijck fondament.
Eeerste.
Salich is de Rijcke al inden ent
die sonder smetten vvert bevonden.
V betrouvven set niet op 'tgelt t'eenigher stonden:Ga naar margenoot+
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr2v]
| |||||||||||||||||||
Die sulcx doet en dat vvil beminnen.
Gheen booser dingh' die dat versinnen:
Ga naar margenoot+VVant zy verdoomen haere Zielen.
Tweede.
Dus vliet dan Rijckdom, als ghy doet den fielen,
VVilt doch nae den Mammon niet haecken,
VVant al die soeckt hem rijck te maecken,
Ga naar margenoot+Die sullen in becooringhe vallen op de aerde hier.
Eerste.
Dus verlaet den Mammon, den grypenden gier,
Maer volcht doch de Schrift in't minste tittel
Tweede.
Al de Apostelen van ons schryven.
Eerste.
Eerst Matheus in zijn vijfde Capittel,
Salich zijnse die arm van Geest zijn,
Ende hem een droppel vvaters geeft, 'tzy bier offte vvijn,
Geeft in mynen naem, ten blijft niet ongheloont.
Tweede.
Ga naar margenoot+VVaerom Tobias hier moet zijn ghecroont,
Dat hy zijn zoon heeft achter ghelaeten,
Seyde: hoort mijn zoon, 'tsal u baeten,
Van uvven goede deelt mildelijck den Armen:
VVie al sulcx doet, sal hy vveer ontfarmen,
Hier en hier naemaels zal hy dat vinnen.
Eerste.
Oock Esaias te recht gaet ontvvinnen,
Ga naar margenoot+Helpt de VVedue in haer saecken,
Doet de VVeeskens ghelijck, vvilt daer nae haecken:
Al vvaeren u zonden soo root als bloet,
Ick salse snee vvit maecken als vvitte vvolle goet,
Dit zijn de vvoorden die hy heeft ontloocken.
Tweede.
Daerom heeft Christus vande VVedue ghesproocken,
Die tvvee myten in Godts-kist heeft ghesmeeten,
VVaer van hy 'tghemeen volck liet vveeten,
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr3r]
| |||||||||||||||||||
Siet! deese heeft het meeste hier in gheleyt:
Booven allen anderen heeft hy oock haer faem verbreyt,
Segghende: deese heeft van haer nootdruft ghegeven,
Maer dat de anderen hebben bedreven,
Is van haer overschot 'tgheene zy deden:
Maer vvilt met haer u gift besteden,
Soo gaert ghy schatten, niet daer dieven nae graven,Ga naar margenoot+
Maer om 'sHemels paleys, t'vvelck zijn Goodts gaven,
Die oock sulcx doet, dat hy van Godt heeft ontfanghen.
Daerom Christus seyt: mijn volck moet volghen mijn gangen,
Sijn niet beter als ick en moeten myn nae treeden recht,
VVant de Meester acht hem selven hier in ghelijck de Knecht,
En seyt, u rijck sal ghelijck 'tmijn vande vverelt vvesen.
Dus zijt doch volstandich, en let op deesen.
Eerste.
Noch zeyt Esaias (alsoo men leesen:)
De vvercken zijn als een besmet cleet
dat van den motten vvert verplet, ende met voeten treet,
VVant men niet daer meede can uyt-rechten.
Lucas verhaelt daer by, ende seyt totten slechten,
Als ghy't al doet, dat by den mensche moet blijcken,
Soo gaet hy ons by den nutten knechten ghelijcken.
Tweede.
Sijn Goddelijck voort booven al gaet strijcken,
Hemel en Aerden sal al t'samen vverden ontdaen,Ga naar margenoot+
Maer niet een tittel van zijn vvoordt en sal vergaen.
Dus acht hier op, geeft dit credentij,
Een vernederich hart eyscht Godt met penetentij.
Eerste.
Tot den Crancken spreeckt hy, hebt doch patientij,Ga naar margenoot+
Ter vvijl ghy in't leven zijt sal ick u druck stelpen,
Mensche die ick heb vercooren, die sullen u helpen,
'tGhebedt des Armen sal de Heere verhooren.Ga naar margenoot+
Een mensche (zeyt Solomon) is van Godt vercooren,
Die met 'tzijn te vreede is, en hem daer me verblyen:
Dan een vervvaent mensche en moet broot ghebreck lyen.Ga naar margenoot+
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr3v]
| |||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Heere Godt uyt den vvoecker gaet ghy d'arme ziele myen
(seyt David,) ende haer naem vvert vvel voor u ghehouvven.
Eerste.
Op den ellendighen vvil Godt selfs bouvven,
Ga naar margenoot+Die ghebreck lyden, lijd'samich in trouvven,
Hoopen inde storm der besoeckinghe vvijt:
Een beschermer inder hitte, en helpt haer t'aller tijt.
Tweede.
Den armen mensch schelt hy noch niet quijt.
En sal nu noch nimmermeer vverden vergeten.
Ga naar margenoot+VVant ick haer herten (seyt Godt) en zinnen can vveten:
Tot inden ent sal ick haer altijt by staen:
VVant haer volstandicheyt sal in der eeuvvicheyt niet vergaen.
Eerste.
De Heer sal den Armen zeer vrolijck ontfaen,
En sal haer kinderen daer by salich maecken:
Den Rijcken gierighen sal hy zijn Rijck versaecken,
En hem verneeren, jae heel onder-bringhe.
Tweede.
't Is vvaer (seyt den Propheet zonderlinghe)
den ellendighen begeert vvater om drincken,
Ga naar margenoot+En zy en cryghen geen, van die't behooren te schincken:
Haer tonghe vvert drooch, van dorst zy gheheel versmachten,
En veel menschen daer toe haer noch verachten:
Die sal ick laten gaen verlooren,
Ick Godt van Israel sal den Armen verhooren.
Eerste.
Daerom Iacob seyt: ick heb die vercooren,
Ga naar margenoot+d'Armen van deese vverelt, die't haer sullen beloven,
Die ick mijn Rijck sal geven om dat s' hier vverden verschoven:
VVant erffghenaem mijns Rijcxs sullen zy vinnen,
'tVVelck Godt belooft heeft al die hem beminnen.
Dus vvilt op den Armen gade slaen.
Tweede.
VVaerom Solomon ghebiet, en ons te rade,, gaen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr4r]
| |||||||||||||||||||
Daer een dor mensche ghebreckich is in lyden,
Crachteloos, en noeyt en mach verblyden,
Heeft overvloedich armoede groot,Ga naar margenoot+
En vveynich vvert besocht, en luttel ansloot
van veel menschen, die sulcx zijn schuldich
haer te coomen troosten, ende lyden verduldich.
VVant de ooghen des Heeren al sulcke Arme ansien.
Die dan, die goet doen, en gaet verspien
zijn als den Armen, en die hen heeft ghegeven,
D'een door lyden, d'ander door ontfarmen vverden verheven.
Eerste.
De Heere is een toevlucht der Armen in dit leven:
Een helper inder noot, in cranckheyt verstyven.
Dus ick de Heer en vvil van haer niet blyven:
Haer verlanghen dat vveet ick om mijnt te begeren.
Noeyt en vvil ick mijn ooghen van haer niet keren:
Inden geest sal ick mijn haer laten verhooren.
Dus d'oprechte Armen heb ick vercooren:
Oock den ellendighe, die hier geen hulper heeft
stae ick altijt by, die daer vredelick leeft.
Somma, hy is haer trooster, en vviltse ontfermen.
Tweede.
Nu hebt ghy ghehoort hoe Godt ons gaet beschermen,
Toont u ghelijck aen ons, vvilt vreckicheyt vernielen.
Nu ghy Veel mensche, hebt acht op u zielen:
VVant nae u doot sal een ander nae u goet haecken,
Hy salder vveelde mee bedryven, als ghy moet blaecken,
VVat sal dat baten u rijckdom groot,
Als ghy moet lyden den eeuvvighe doot?
Eerste.
Comt hier mijn broeder, vvy zijn naect en bloot,
Laet ons vvat sitten hier beneven al,Ga naar margenoot+
Ick vveet Sommich menschen ons ghenoech geven sal.
Sommich mensch.
Daer heb ick besocht den oprechten Armen,Ga naar margenoot+
Die daer soo desolaet by nae sitten versmachten,
| |||||||||||||||||||
[Folio Rr4v]
| |||||||||||||||||||
Steenen, en klaghen, suchten, en karmen,
Zy haer leven deur brenghen (vvilt hier op achten)
minst by den mensch, maer meest in Godts ghedachten,
Oock haer vveesen vvel zulcx doet uyt-vvysen.
Daerom Christus seyt, mijn ooghen zijn op die gheslachten
die daer geestelijck arm zijn, ende die, die spysen,
Ick sie oock op al sulcken die in haer verjolysen.
Dus moet ick mijn altijt tot haer bereeden,
Ga naar margenoot+Om den hongerighen te spysen, ende den naeckten te cleeden
Och! hoe veel menschen zijnder die haer tijt besteden
in vvellust der VVerelt, 'tleven zy eynden al hier,
Veel menschen in giericheyt dees VVerelt betreden,
Oock onbarmhertich zy hier vvandelen fier.
Och! hadde Veel mensche by my ghevveest schier,
'tSou haer herten vermorvven dat zy eens saghen
hoe deerlijck dat den Armen hier sit goedertier,
Hoe milt souden zy in-legghen nu alle dees daghen,
Hoe souden zy gheven, en gelt toe draghen,
Dat zy maer gaven 'toverschot van haer goet:
Maer neen, zy vvillen sulcx niet bejaghen,
Zy zijn maer vreckich, 'tvvelck giericheyt doet.
Daerom vvil ick noch eens hem gaen te moet,
Tot Veel menschen mijn vveeder bereyen,
En zien off ick hem tot miltheyt can leyen,
Ick vvil niet langher beyen,, dus gae ick tot hem keeren.
Ga naar margenoot+Hola, hier comt hy.
Veel men.
VVel Sommich mensch hoe bent ghy dus in't verseerent
Ick hoor u lamenteeren,, als ick heb gaen mercken.
VVaer hebt ghy u dus langh' in vveesen verstercken,
Daer gae ick nae hercken,, vvilt mijn beduyden?
Sommich men.
Och! ick heb besocht de arme luyden,
Die soo desolaet sitten bedropen,
Ich hebse ghegeven doen sy hebben gheropen
Om Aelmisse, nae mijn vermoghen,
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss1r]
| |||||||||||||||||||
Haer met vvoorden vermaent dat vvas mijn poghen,
Dus vvaer ick ghetoghen,, al ist u veel een over-last cruys.
Veel men.
VVel, vvaer vvaert ghy dan meest?
Sommich men.
Maer ghemeen'lijck in't Gast-huys
daer geef ick dat niemant en vveet:
VVant t'is beter (zeyt Christus) dat ghy deelt in't secreet
dan in't openbaer, zulcx doet hy prysen.
Veel men.
Iae, ick vveet daer niet off.
Sommich men.
Maer hoort, vvaer saecke dat ghy daer aff gaet ysen,
En dencken, vvaerom sou ick voor niet geven?
Soo vveet ick noch raet al hier beneven
dat ghy noch loon crijcht, jae loon, moghelijck noch profijt daer by.
Veel men.
O!, o!, daer haeck ick nae.
Sommich men.
VVel, legt dan u gelt in dees Lotery,
Soo doet ghy aelmisse laet u niet verdrieten,
Moghelijck sult ghy noch veel ghenieten:
Godt sal't loon zijn, misschien is u noch prijst bereyt.
Veel men.
Ist anders niet? VVat, ick heb over al in gheleyt,
Ende noeyt en heb ick vvat gecreghen.
Dus svvijcht hier aff stil, vvant ick ben hier niet toe geneghen,
'tValt mijn ongeleghen,, ick mach daer niet off hooren.
Sommich men.
Ey, laet u doch voor dees'-mael becooren,
Deelt yet, vvilt daer doch niet op vitten.
Veel men.
Ick vvil mijn daer niet mee besmitten,
Dus ick seg u ditten,, svvijcht daer off stil.
Sommich men.
VVel, soo volght dan u eyghen vvil:
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss1v]
| |||||||||||||||||||
VVilt ghy niet in-leggen, hebt dan 'tooch op ander armen bly.
Veel men.
Iae onder den Armen schuylt zoo veel boevery,
Looft dat vry,, vvat is aen haer bedreven?
Sommich men.
Soo segghen veel menschen, die niet vvillen geven,
En al heen vvat zy spreecken is haer sermoen,
VVy hebben selver met ons Huys-ghesin ghenoch te doen:
VVant de kinderen costen ons veel te houvven,
Van linden, van vvollen, soomen daghelijcx aenschouvven,
Iae't in trouvven,, poep, poep, ick heb ghenoch te geven.
Veel men.
Iae vvel, is dat niet recht vvaer gheschreven?
Die immer veel geeft, die vvert veel quijt:
VVant om vvech te deelen en ist altans geen tijt.
Dus al ist u spijt,, ghy sult mijn tot geen geven bevveghen:
Ga naar margenoot+Ick prijs al houvven, houvven.
Sommich men.
Dus veel gelt? hoe comdy hier an?
Veel men.
Iae, dat heb ick al door Giericheyt vercreghen,
Met loopen, grabben, soo heb ick't doen verveelen,
Al sou ick't een ander hebben gaen ontsteelen,
Als ick't maer coste cryghen onder mijn duymen:
Ick denck hebben is hebben, ten doet den mensch niet ruymen:
Ick ben als den pluymen,, ick vvilt u niet versaecken.
Sommich men.
Ghy behoeft den Armen vvat by u levende lijff te maecken,
En die met een aelmisse vvat te versorghen:
Ghy behoort niet te beyen tot den dach van morghen,
Soo sout ghy u selven vvat vvillen stichten:
VVant de kaersse die voor is die doet best lichten,
'tSijn goede dichten,, tot u ghevoech.
Veel men.
Iae dat is noch langh' tijts ghenoech,
Als ick sieck leg op't bet, ende de doot my vvil crencken,
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss2r]
| |||||||||||||||||||
Soo mach icker vvat om beginnen te dencken,
VVil ick vvat scheynken,, comptet dan in mijn ghedacht.
Somm. M.
Maer hoort Christus sal comen alsmer minst op acht,
Siet vvat ghy vervvacht,, off vvat u sal baten.
Veel M.
Soo gaen hedendaechs sommighe sotte menschen praten,
En sijn altijt tot de schrift gheneghen:
Dus had ick liever dat sy daer van svveghen
Dat sy my altemets dus legghen en moeyen.
Sommich M.
Veel mensche vvilt u toch t'mijnvvaerts spoeyen,
En ist mogehlijck soo gaet eens mee.
Veel M.
VVel waer wilt ghy heen?
Sommich M.
Maer daer in't Armen huys op mijn ouvve stee,Ga naar margenoot+
Dus comt met my ick sal u voor treen.
Veel M.
VVel vvie sit dan hier?
Sommige M.
Hola, dat is den armen, daer vvil ick mee heen,
Die ick liever heb boven eenich goudt of juvvelen,
Die gae ick soo veel als mijn selven delen,
Dit moet ghy oock doen vvilt ghy 'tHemelrijck vercryghen.
Veel M.
Sommich mensch, ba, ick lacher om, dat ghy dit vvilt yghen:
En oock om hem, dat ick hem aensie.
Sommich M.
Daer van Christus zeyt noot doch die,
VVanneer ghy een maeltijt doet bereyen,Ga naar margenoot+
Soo sul dy dan oock by u leyen;
Blinden en Creupelen, die niet kennen gaen,
Die suldy vriendelijck in u huys ontfaen,
Salich vvaerdy dat ghy u hier in stelden,
VVant zy u dat niet en connen vergelden,
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss2v]
| |||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Daerom heeft David dus vvillen leeren,
VVel den mensch die tot den nootdruftighen keeren,
En hem aen-neemt om te doen aelmossen,
Die sal hy inder booser tijt verlossen.
V viant vvilt goet doen, dat begeer ick op dy.
Sulcx ist dat hy seyt, en verhaelt daer noch by,
Leent u broeder die daer is versoopen:
Om de penninghen vveer t'ontfanghen stelt niet u hoopen,
Op dat ghy niet van mijn vvert aff-dvvalich:
Ga naar margenoot+VVie dit doet, zijn Ziele vvert salich.
Veel men.
Ha, die vvoorden zijn my al te seer regalich:
Dus vvil ick gaen, ick heb ghenoech ghehoort.
Sommich men.
Maer hoort Veel mensche noch een vvoort,
Versorcht eerst dees Armen, soo suldy niet dvvalen,
En vviltse oock van straet in u huys halen
ghelijck ick sal doen, 'tzal u ziele baren.
Veel men.
Adieu Sommich mensch, ick vvil u hier in verlaten,
Ich heb liever, dan ick geeff, dit vvil ick aencleven,
Ga naar margenoot+Mijn yst vande Armen, en dat om 'tgeven.
Sommich men.
Compt, volcht my, mijn broeders met my beneven,
Ick sal u oock geeven, cleedingh' en spysen,
Ga naar margenoot+Dat men in Sommich mensch dan in Veel menschen siet rysen.
Ga naar margenoot+Christus.
VVel dien mensch die in mijn vvech heeft gaen vvandelen,
En mijn gheboden ghehouden nae zijn vermoogen,
Mijn VVetten hebben bevvaert, mijn vvoord' handelen,
Met bidden, vvaecken, vvel dient die daer me is over-tooghen,
Die oock hebben gheschreyt met knien ghebooghen,
En mijn hebben lieff ghehadt t'allen tyden,
Doe ick in 'tHofken vvas, en voor u most lyden
den bitteren doot, die ick niet en ginck myden:
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss3r]
| |||||||||||||||||||
'tWelck mijn vvater ende bloedt deede svveeten:
Ghegeselt hebben zy mijn, met stocken ghesmeeten:
Een doorne Croon hebben zy my op 'thooft gheset,
Mijn handen door-nagelt, (hoe vvel ick vvas onbesmet,)
Bespot, gespooghen slaghen heb ick ontfanghen,
Op-ghereckt aen 'tCruys, ende ginghen my hanghen,
VVaer van't bloedt over mijn lichaem ginck leecken,
Moordadelijck hebben zy mijn in't leste door-steecken:
En ick heb dit al gheleeden om de mensche t'ontfermen,
Die eerst door Adam verdomt vvaren ginck ick beschermen.
En noch gaender al svvermen,, veel in boosheden,
Dencken niet eens vvat ick voor haer hebbe geleden,
Maer vvandelen al heen in haer zonden voort.
Dus ist nu tijt dattet volck vverde ghestoort:
VVant ick vvil nu tot haerder keeren.
De Engel.
O Eeuvvighe Godt zy in zonden vermeeren,
Ia giericheyt triumpheren,, zy nu doen.
Daerom mijn Heer laet ons nu spoen,
Dat vvy de onrechtveerdighe haest verdoove:
VVant zy niet en vvandelen in geen oprecht gheloove:
Maer in quaet leven zy haer nu bereyen,
Hanteeren boosheyt, meest daer in vermeyen,
Veel affgryselijckheyt zy doen tot allen stonden:
VVee dien mensch die daer in vvert bevonden.
Christus.
Een oprecht Oordeel zal nu vverden ontbonden:
Ick vvil my vvreecken aen 'tmenschelijck gheslacht,
Van 'tbeginsel des vverelts heb ick ghevvacht.
Dus vvil ick datse al voor my commen staen,
Een yegelijck sal loon hebben nae't geen hy heeft ghedaen:
Die goede sullen met mijn zijn in vrede,
Die den armen hebben by ghestaen, compt hier mede.
Nu sult ghy sien (vveest hier op verhoet)
vvat loon hy vercrijcht die d'Armen bystant doet.
Dus vergaert hier alle menschen voor my.
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss3v]
| |||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Nae uvven vville Heer (alst vveesen moet)
soo sal ick doen, (om dat ghy hebt gheboden,)
Ga naar margenoot+Op dat men den quaden uyt den goeden mach roden.
Nu, daer mee ghevloden,, 'tvvert ghedaen.
Christus.
Hoort ghy menschen, vvilt vonnis ontfaen,
Ghy sult loon cryghen nae dat ghy hebt ghevvrocht.
Ga naar margenoot+Eerst ghy Armen, ick hebbe u met mijn Rijck bedocht:
Salich zydy, om dat ghy hebt gaen lyden,
Ick hebbe u ellent ghesien tot allen tyden,
Verhongert, verdorst, hebt noeyt in u armoede vvillen sneven:
Daerom mijn Rijck vvert u nu ghegeven.
Ga naar margenoot+Comt hier ooc Sommich mensche, die haer hebben bygestaen,
Comt hier met my in't eeuvvich leven gaen:
VVant ick heb hongerich ghevveest, ghy ginct my spysen:
Ick ben dorstich ghevveest, ghy ginckt my bystant bevvysen:
Ick ben ghevangen ghevveest, ghy hebt my besocht:
Ick ben naeckt gevveest, ghy hebt mijn met cleeding' bedocht:
Ick ben cranck ghevveest, ghy trooste mijn altijt:
Ick ben vreemdeling' ghevveest ghy hebt my niet ghemijt.
Comt mijn ghebenedyde in mijn Rijcke fier:
Maer ghy boose vvijckt van my al hier,
Ghy vvert ghebracht daer ghy eeuvvich sult branden,
Ga naar margenoot+Daer vveeninghe is, en knerssinghe der tanden.
Duyvel.
Ga naar margenoot+Bora, bora, bora, bora, &c.
De Sinnekens uyt.
Giericheyt.
Moort, moort, moort, moort, moort.
d'Onbermhertige.
Brant, brant, brant, brant, brant.
Gierich.
Voort, voort, voort, voort, voort.
D'onbermh.
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss4r]
| |||||||||||||||||||
Moort, moort, moort, moort, moort.
Giericheyt.
Coort, coort, coort, coort, coort.
D'onbermh.
Bant, bant, bant, bant, bant,
Gierich.
Moort, moort, moort, moort, moort.
D'onbermh.
Brant, brant, brant, brant, brant.
Gierich.
Hy is inden Hellen tant,, daer hy eeuvvich moet blyven:
Soo sullen zy varen die ons raet bedryven.
Mijn ijsde doen ick den duyvel hoorde grauvven.
D'onberm.
By loo hoe greep hy hem met zijn clauvven:
Gans vvolff ick ijse vvel van alsulcke ghesellen.
Gierich.
Neeve, laet vvy ons leeven vvat beeter aen-stellen,
Dat Legio ons oock niet en comt bespien
D'onbermh.
Neeve, 'tquam door u dat sulck ginck gheschien,
Soo ginck ghy u bien,, daer leyt al u goetharticheyt.
Gierich.
Oock vvast door u onbermherticheyt
daer ghy hem soo in 'thart had me beseten:
Daerom moet ghy vverden over al verbeten,
'tVVert u vervveten,, dat ghy hem hebt verleyt.
D'onbermhertige.
Hola, dat is me vvat, 'tquam meest door u giericheyt
dat hy niemant geen Aelmisse vvilde delen:
Soo cryghen zy sulcken loon die daer in vervelen,
Die duyvel gaet met haer soo speelen t'allen ty.
Giericheyt.
VVel vvat most hy dan ghedaen hebben, segget my
souden Veel menschen by Christum comen raecken?
D'onbermh.
| |||||||||||||||||||
[Folio Ss4v]
| |||||||||||||||||||
Maer hy most u en my eerst hebben gaen versaecken,
En hadden den Armen ghegeven, ghelooft dat vry.
Gierich.
VVel, vvaer soude ment nu best besteden?
d'Onbermhertighe.
Maer aen veel Armen, ofte hier in de Lotery,
Daer toe dient immers beter het gelt
dan dat het op groot vvoecker vvert bestelt,
Ghelijck aen Lombaerden, die daer nae verlanghen,
Sulcke vvensch ick hooft-somme noch renten t'ontfanghen,
Maer schandelijck verlies, end' aen een groot ghequel.
Giericheyt.
'tIs seecker vvaer, daer segdy vvel,
'tVVaer doch beter dat zy't inde Lotery vvilde legghen.
d'Onberm.
Neen, zy vvillen niet: vvant zy meest altijt segghen,
Leg ick veel in, ick ben doch veel quijt,
Ick heb noyt prijs ghehadt t'eenigher tijt,
Dus ick mijt,, en laet dat staen.
Gierich.
Ich hoor vvel zoo ist al om den Armen niet ghedaen
dat sy doen ick en can't niet svvyghen.
D'onbermh.
Neen, elck doetet slechts om den hoochsten prijs te cryghen:
Dat dat niet vvas (ghelijck se oock daer aff rommen,)
Op de helft sou daer soo veel in de Lotery niet commen.
Dus ist al om den hooghste prijs te doen.
Gierich.
'tVVaer beeter datse haer ginghen spoen
dat zy milt gaven, en dencken siet
ick geef den Armen, en anders niet,
Daer ick hier nae loon aff zal cryghen te deeghen.
D'onbermh.
Ghelijck ghy hier oock ghesien hebt, dus laet u bevveghen,
VVeest hier toe genegen, so suldy met hem in zijn rijcke gaen.
Gierich.
| |||||||||||||||||||
[Folio Tt1r]
| |||||||||||||||||||
VVel scheyden vvy, niemant sal hem nu niet lang beraen,
Caritaten te doen en mildelijck te gheven.
d'Onbarmhertighe.
Tast vry diep inde beurs, jemant mochter noch van leven,
Lieve mannen het mocht u commen noch dan thuys.
Giericheyt.
'Tis voor d'armen die God sal schicken in't man huys,
Aen vvelcke hy van u vvil hebben charitaten.
d'Onbarmhertighe.
Och doe u milde hant open, 'tsal u vveder baten,
Als ghy mocht commen in armoets benouvven.
Giericheyt.
Laet de liefde Gods in u niet vercouvven.
Hier mede oorloff ons spel is ghedaen.
d'Onbarmhertighe.
Soo suldy met d'Engelen by Christum u loon ontfaen,
'Tis Wt liefd' bestaen,, doet oock soo meede,
Door aelmissen crijchtmen inde Hemelen steede.
VVt liefd' bestaen. |
|