Const-thoonende juweel
(1607)–Zacharias Heyns–
AuteursrechtvrijBij de loflijcke stadt Haerlem, ten versoecke van Trou moet blijcken, in't licht gebracht
[Folio Dd3r]
| |||||||||||||||||||||
Parsonagien.
| |||||||||||||||||||||
Stomme Personagien.
| |||||||||||||||||||||
Actus 1. Schena 1.
Den barmhartigen mensch.
Als ick aenmerck en aenschouvve met vervvonderen,
V over grote cracht, o! mijn Godt hooch verheven:
So aenden vierigen blicxem, als aen 'tverschricklijck donderen,
Daermede dat ghy doet Bergen en Bosschen beven.
En als ick oversie en aenmerck daer beneven,
Den blaeuvven Hemel claer, gestert die ongefaelt,
Door uvve groote cracht, eeuvvich loopende vvert gedreven
rontsom des aertrijcx cloot. En hoe de See bepaelt
is, door u vvijsheyt groot, die nemmermeer en dvvaelt.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Dd3v]
| |||||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+En oock hoe d'aertrijck schoon, is verciert aen allen sijden:
So denck ick o! mijn Godt, vvat den Psalmist verhaelt,
VVat is doch vanden mensch alsnu in desen tijden?
Dat ghy hem sijt gedachtich, en hem vertroost in lijden:
VVant ghy maect dat hy Godt seer ghelijck,, is,
Ghy seghent synen arbeyt, en doet hem verblijden:
Ga naar margenoot+Iae maeckt dat hy van goederen overvloedich rijck,, is,
Ga naar margenoot+Hoe vvel dat hy cattivich, en niet dan aerd' en slijck,, is.
Voor dees uvve goetheyt soo moet mijn siel u loven,
Maer noch bysonder heer voor u groote vveldaet,
Ga naar margenoot+Die ghy my hebt bethoont, als ick vvas verschoven
door de sonde boos, en ghevallen in u ongenaedt,
Also dat ick eeuvvich most sijn ghevveest versmaet,
Van u mijn Godt en Heer, en blijven in uvven thooren:
Ten vvaer u groote lieft, daer door ghy my van 'tquaedt
hebt verlost: en door uvven soon my vvederom vercoren,
Dies ick sijn meed' ghenoot ben, en door hem herboren,
Also dat ick beken dat het sulcx is o! Heer,
Dat hy my heeft verlost: die anders vvas verlooren,
VVaer voor dat ick en can u voldancken nemmermeer.
En boven dees ghenaed', begaeft ghy my oock seer
door uvve milde hant, met uvven seghen grootelijck,
Die ghy my noch toesendt, dies ick tot uvver eer,
Die vveer ghebruycken sal, aen die die leven blotelijck
in den Bequamen tijt, die my hier toe is nootelijck.
Hier gaet den Barmhertigen mensch sitten inden stoel van Verghetenheyt, ende oversiet sijn goet ende schadt: waer door dat hy in slaepe valt.
Ga naar margenoot+Oudt ende arm. Den hongerighen. Den naeckten.
O! ouden dach.
Hongerichen.
O! hongers-strael.
Naectten.
O! beclaechlijcken stant.
Oudt.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Dd4r]
| |||||||||||||||||||||
O armoede svvaer.
Hongherighen.
Hoe doet ghy ons d'ooghen vvrijven.
speaker}Naecten.
Hoe doet ghy ons queelen.
Oudt ende arm.
Hoe svvaer is uvven slach.
Hongherighen.
Ghy sijt bitter als regael.
Naecten.
Biet ons niemant de handt?
Oudt ende arm
O ouden dach.
Hongherighen.
O honghers strael.
Naecten.
O beclaechlijcken stant.
Oudt ende arm.
Ist nu anders dan het plach?
Hongherighen.
Sijn vvy verlaten altemael.
Naecten.
So blyven vvy in schandt.
Oudt ende arm.
Dat is seecker en vvaer.
Hongherighen.
VVaer sullen vvy doch blyven?
Naecten.
VVy moeten noch steelen.
Oudt ende arm.
O ouden dach.
Hongherighen.
O honghers strael.
Naecten.
O beclaechlijcken stant.
Oudt ende arm.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Dd4v]
| |||||||||||||||||||||
O armoede svvaer.
Hongerighen.
Hoe doet ghy ons d'ooghen vvrijven.
Naecten.
Hoe doet ghy ons queelen.
Oudt ende arm.
O Barmhertich Mensch, laet het u verveelen
ons een aelmoes te gheven, vvilt u ontfarmen,
Vertroost ons arme oud' Menschen, ons druck vvilt heelen,
En hebt medelyden met ons ellendighe Armen,
Deelt ons vvat mede, laet ons noot u erbarmen:
Godt sal u loonen tot allen stonden.
Hongerighen.
Den vvreeden honger heeft ons schier verslonden;
Och vvie sal ons troosten oft helpen uyt benouvven?
Och isser nu gheen barmherticheyt meer bevonden,
So mach leeven ons 'tsamen vvel rouvven,
VVee ons te sijn ghebooren al hier van vrouvven:
VVy sterven duysent dooden door der honghers pijn.
Ga naar margenoot+En siet hier den Dorstighen, die gheenen adem can houvven
door ghebreck van dranck: dus helpt hem en mijn.
O doot, o doot, ghy sout my nu aengenaem sijn,
VVaer't mogelijck, dat ghy mocht mijn leven enden.
Naeckten.
O Barmhertich mensch sult ghy u tot ons niet vvenden?
Sult ghy ons niet helpen naer u vermooghen?
So moeten vvy vergaen door svvare ellenden.
VVee ons, dat vvy ons moeders borsten hebben ghesooghen.
O Barmhertich mensch, doet eens open u ooghen,
Siet ons ouden armen ellendich voor u staen,
Versaet onsen honger: vvant de spijs is ons ontooghen;
Laeft doch ons dorstighen, nae des schrifts vermaen.
VVy die oudt, naect en bloot sijn, vvilt ons niet versmaen:
Coomt onse cranckheyt te hulp met uvve deucht.
Laet doch ons vreemdelingen niet ongetroost gaen:
En vertroost ons ghevanghen ter vvyl ghy noch meucht.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee1r]
| |||||||||||||||||||||
Och vvaect doch op, en ons herte verheucht,
Door u barmhertige vvercken betert ons suchten,
Godt sal vveder in u daden rapen gheneucht:
Dus gheeft ons uyt lieft ende vveert ons duchten,
VVy en vveten naest Godt gheen ander om by te vluchten:
VVant vvy sijn out, vreemt, cranc, en vveten niet vvat te maecken.Ga naar margenoot+
Oudt ende arm.
Och vvie sal hem uyt den slaep opvvecken.
Hongerigen.
Ick hoop hy sal selfs ontvvaecken.
Naecten.
Is hy niet doot? och! vvilt eens by sijn handen trecken.
Oudt ende arm.
Och! vvie sal hem uyt den slaep opvvecken?
Hongerigen
Ick en derf niet ghenaecken tot dier plecken.
Naecten.
En ick en derff hem niet aenraecken.
Oudt ende arm.
Och! vvie sal hem uyt den slaep opvvecken.
Hongerigen.
Ick hoop hy zal selfs opvvaecken.
Naeckten.
Laet ons hier een vveynich onse clachten staecken:
En met verduldicheyt na den Bequamen tijt trachten,
VVy mogen 'tbeste hoopen en 'tsal ons oock ghenaecken,Ga naar margenoot+
Godt salt met ons versien, 'tzy by daeg oft nachten.
Nu siet vvaer den tijt coomt daer vvy na vvachten.Ga naar margenoot+
Den bequaemen tijt uytcomende te singet dit navolgende Liedeken. | |||||||||||||||||||||
Ontwaeckt o mensch ghetrouwe,
Die vergeet Gods weldaet,
Eer dat ghy coomt in rouwe:
En den tijt van u gaet.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee1v]
| |||||||||||||||||||||
Hoe hebt ghy dus vergeeten
Gods goetheyt o! ghy mensch,
Dat ghy dus sijt gheseeten,
Is al naer Duyvels wensch.
Staet op en wilt ontwaecken,
Bewijst nu lieft met vlijt,
d'Armen hier naer u haecken,
Hun doch barmhertich sijt.
Wild doch o! mensch verachten
Des vergeetenheyt boos:
En hoort der armen clachten,
Die voor u staen althoos.
Den Bequaemen tijt spreeckt.
Och! dat alle menschen eens te recht conden bemercken,
Hoe costelijck dat den tijt vvaer, en vvat grooter schadt
hy is, en vvat yder mensch behoort te vvercken
in des tijts bequaemheyt (ick segge dat
hy) van elck een beter in vvaerden sou sijn ghehouden vvat,
dat hy alsnu is, 'tvvelck men moet beclaeghen.
Maer ghy Verghetenheyt, ghy maect den mensche mat,
Door u soet schijnende slaep leght ghy hem stercke laghen:
Also dat den Barmhertighen oock vergeet 'tGodlijck behagen:
En door uvven slaep nu vergeet den bequamen tijt,
Die ick moet opvvecken sonder eenich vertraghen,
Ga naar margenoot+Hou, hou ghy mensch ontvvaeckt, siet vvaer ghy sijt.
Den mensch opspringende
VVel vvat is daer? vvie is die hier dus crijt?
VVie sijt ghy die my dus onbeschaemt coomt stooren?
Laet my doch slaepen, vvilt ghy vechten ick soeck gheen strijt:
En laet my met vreden, ick can nae u niet hooren.
Tijt.
O! Barmhertich mensch siet vvie u comt te vooren,
Siet den Bequamen tijt, die ghy moet nemen vvaer,
Om den armen deucht te doen, anders genaect Gods thooren,
Ga naar margenoot+En ghy vvert uvven tijt quijt, die cort is als een haer.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee2r]
| |||||||||||||||||||||
VVant als den Arent snel vliecht hier ende daer: Ga naar margenoot+
Oft ghelijck eenen die haest vvert vvech ghedreven,Ga naar margenoot+
Soo gae ick snel voorby, aensiet ghy my dan naer,
Soo can doch niemant niet my u vveder gheven,
Dus vermaen ick u o! mensch, en coom u noch beneven.
VVaect uyt vergeetenheyt daer ghy in sijt gheseten.Ga naar margenoot+
Barmhertighen mensch.
Och! laet my slaepen.
Tijt.
O! neen vvilt den Bequamen tijt niet vergheten
alsnu tegenvvoordich, soo ghy met ooghen siet,
Bevvijst barmherticheyt, vvilt van u schatten uytmeten,Ga naar margenoot+
Aen dees arme oude, eer dat den tijt verschiet.Ga naar margenoot+
Oudt ende arm.Ga naar margenoot+
Och! is hy vvacker.
Hongerighen.
My dunct vvel jae.
Naecten.
Och! spreeckt hem aen macker.
Oudt ende arm,
Och! hy is vvacker.
Hongerighen.
Ick vvert dagelijcx svvacker.
Naecten.
Och! laet bevvijsen ghena.
Oudt ende arm.
Och! is hy vvacker?
Hongerighen.
My dunct vvel ja.
Oudt ende arm.
O! ghy Barmhertighe thoont nu u hulpe dra,Ga naar margenoot+
En coomt ons oude arme ellendighe te baten,Ga naar margenoot+
Laet medoghentheyt u hert doorstralen vroech en spa,Ga naar margenoot+
Bevvijst barmherticheyt, en vvilt ons niet verlaeten.Ga naar margenoot+
Hongerighen.
Een vveynich broots vvaer my soeter als honich raeten,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee2v]
| |||||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Och doet aen ons barmherticheyt, 'tis mijn begheren:
Ga naar margenoot+Spijst doch met broot, och en vvilt ons niet haeten;
Ga naar margenoot+Laeft onsen dorst, die ons seer coomt deeren.
Naecten.
Ga naar margenoot+Och deylt een vveynich van 'tovervloet uvver cleeren,
Op dat ick mijn oude leden voor de coude mach bevvaren,
Die haest sijn verstijft. En die Heer der Heeren
Ga naar margenoot+zalt u vergelden eer seer lange jaren.
Barmhertighen mensch.
V clachten souden mijn hert seer haest besvvaren,
O ghy oude, arme, naecte onnosel vvelpen:
Maer vvat soud' ick gheven mijn lieve kaeren,
Ick heb nu niet over, op een ander tijt sal ick u helpen.
Oudt ende arm.
Och! lacy, och armen.
Hongerighen.
VVaer sullen vv nu blyven?
Naecten.
Wie zal hem dan ontfarmen?
Oudt ende arm.
Och! lacy och armen.
Hongerighen
Hoe steecken mijn darmen.
Naecten.
VVie sal ons nu geryven?
Oudt ende arm.
Och! lacy och armen.
Hongherighen.
VVaer sullen vvy nu blyven?
Naecten.
Van coude duncken mijn leden verstyven.
O! benauden dach, o droeffelijcke vuyr,
O! druck boven druck, daer men af mach schryven:
Hoe doorcnaecht ghy ons herten ende natuyr.
Bequaemen tijt.
O Mensche, Mensche, hoe toont ghy u dus suyr:
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee3r]
| |||||||||||||||||||||
Ick mercke vvel vvat u noch is ghebreeckende.
Ghy en hebt gheen liefde, in u brandich als vuyr:
Iae lieft gebreect u noch, en sy moet u sijn quelende
Armen t' zamen.
Och dats vvaer, dats vvaer.
Tyt.
Siet vvaer de Liefde coomt, nu sijt niet smeeckende.Ga naar margenoot+
Dees sal u doen helpen met Schriftuyrlijck bevvijs.
| |||||||||||||||||||||
Actus 1. She.2.
Bewijs der Schriftuyren. Godlijcke Liefde.
Ick Liefde die daer ben het fondament, jent,
En van alle eeuvvicheyt ben ghevveest te vooren,
Eer 'svverelts gront geleyt vvas, niemant mijn begin noch ent, kent
VVant Godt is in my, en ick uyt hem ghebooren,
En door my is 'tmenschlijck gheslacht bevryt, en van thooren
verlost, daer het anders eeuvvich sou sijn ghevveest versmacht.
VVt liefde heeft Godt de vverelt lief gheacht,
En heeft synen eenighen Soon uyt lieft ghesonden,
Die ghehoorsaem sijnde, 'tgansch menschelijck gheslacht
heeft vry ghecocht met syne bloedighe vvonden,
En op hem ghenomen den vloeck, die nae 'sVVets orconden
over 'tgansch menschelijck gheslacht vvas uytghebreyt.
Bewijs der Schriftuyren.
Ghy Godlijcke Liefde, die daer vverct de salicheyt,
Sijt ghesprooten uyt Godt vol alder deuchdt:
Door u is 'tmenschelijck geslacht (al soo de Schrift seyt)
bevryt. Dies alle die gelooven, moeten sijn verheucht.
VVat vvas den mensch te vooren, vvat vvas sijn vreucht?
VVat vvas sijn gheslacht, vvat vvas sijn voorcomen?Ga naar margenoot+
Sijn navel vvas onbesneden, in der gheboorten jeucht.
Hy vvas soo onreyn, dat yder hem most schroomen.
Hy lach inden bloede, niemant heeft hem aengenoomen,
Dan ghy o Liefde, door barmherticheeden.
Liefde.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee3v]
| |||||||||||||||||||||
Daerom soo klaech ick my met recht en reeden
over den mensch die ic sulcke trouvve lieft heb gaen betoonen:
Op dat hy lieft boven al sou bevvysen aen d'arme leeden.
Maer eylaes, den mensch gaet hem self jammerlijck hoonen,
Versuymende den tijt, costlijcker dan goude Croonen,
En die met haest en snel lichtelijck can vvech gaen.
Ga naar margenoot+Siet doch hoe hy heeft vergheeten het heerlijck beloonen,
Van de Godlijcke liefde, die aen hem is ghedaen:
Siet hoe hy inden stoel der Verghetenheyt sit ghevaen,
Slapende versuft tot zyner zielen schaeden.
O Barmhertich mensch hoort ghy niet mijn vermaen?
Denct ghy niet op den tijt bequaem om onbelaeden
barmherticheyt te doen? en om Christi voet paeden
Ga naar margenoot+te volghen nae met vlijt, sonder eenich toven:
En om nu vveder lieft te doen voor de vveldaeden
die Godt u heeft ghedaen, als ghy vvaert verschoven.
Ga naar margenoot+VVaect op, vvaect op, vvaect op, siet vvie hier comen van boven:
Om te vermanen u, dat ghy vvaer neemt den tijt
die teghenvvoordich is, ras eer't u gaet bedroven;
Bevvijst lieft, neemt hem vvaer, eer dat ghy hem vvort quijt.
Barmhertighen mensch
Hola, amy vvat is my, vvie is dat die my smijt?
Och mijn hert beeft, och vvat sal my gheschieden?
Liefde.
Och Mensche vvilt uyt de Verghetenheyt doch vlieden.
Neemt vvaer uvven tijt, ghebruyct te recht u sinnen.
Barmhertighen mensch.
O Godlijcke liefde, die ick hier moet beminnen,
O overschoon juvveel, o reyn Goddelijck zaet,
Ga naar margenoot+VVelcoom moet ghy sijn, ghy doorsteect het hert van binnen,
Met u Godlijcken strael soo coomt ghy my te baet.
Oudt ende arm.
O Barmhertich mensch toont ons doch u genaet:
Laet Godlijcke liefde u hart ontsteecken invvendich.
Och ons oude arme ghebreckighe niet meer versmaet;
Doet ons bystant, vvy die zijn ellendich.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee4r]
| |||||||||||||||||||||
Hongherighen.
Den benauden hongher die is ons schier schendich,
Den svvaren dorst doet ons aedem versticken:
De doot vvaer ons aenghenaem, vvaer hy 'tleven endich
Daerom o Barmhertighen, vvilt ghy ons verquicken.
Naecten.
Och vvilt op ons oude naecten vreemde micken,
Vertroost die ghevanghen zijn, o Mensch seer goedich,
Oft vvy moeten ellendich vvanhoopich vergaen als vvicken.
Ten sy uvven troost tot ons coomt gloedich.
Liefde.
Hebt ghy dus vergheeten Godts liefde spoedich,
Iae de Liefde vvs Scheppers ghy trouloose knecht,
Die den doot voor u gheleeden heeft door vvonden bloedich,
Om dat ghy vveder lieft soud' bethoonen recht
aen sijn arme leden: die ghy aldus oudt slecht
door u verghetenheyt en u sondighen aert boos.
Nu rijst uyt desen stoel, en van u aertsche sorghe lecht,
Die doch niet anders baert dan een leeven roockeloos.
Trect aen de cracht Godts, op dat ghy moecht altoos
d'aertsche sorghe vervvinnen, en victori vervverven.
Neemt vvaer den bequamen tijt: bedvvingt u vleysch broos.
Bevvijst lieft en deucht, hier in desen erven
aen Christi leden, die schier van honger sterven,
En die sonder u hulp, haest vergaen souden
Siet nu den Bequamen tijt, laet haer troost vervverven.
Noyt bequamer tijt, om te troosten dees ouden,
Die ghy eere schuldich sijt. Dus en laet gheen lieft vercouden:
Maer volcht der naturen VVet, en voldoet Godts ghebodt.
Bewijs der Schrifturen.
Eert den ouden Grysen, spreect den Heer uvven Godt,Ga naar margenoot+
Op dat het u vvel gae in uvven lande.Ga naar margenoot+
En soo hun yet ghebreect, vvilt u hulpe tot
hun lieden vvenden, als die metten handen
niet connen arbeyden Daerom laet u herten branden
door Godlijcke liefde, die Godt altijt prijst,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ee4v]
| |||||||||||||||||||||
Ga naar margenoot+Hebt u naesten lieff, toont u niet als de ghevvitte vvanden:
Maer deelt van u goet: en den hongerigen spijst.
Laeft den dorstigen: en oock u liefde bevvijst
aen den armen naectten. En vertroost die crancken teere.
Herbercht den vreemden, op dat sijn vreuchde rijst,
En besoect die ghevangen sijn met groot verseere,
Alvvaert oock uvven vyandt: vvant nader Schrifturen leere,
Ga naar margenoot+Sult ghy vierighe coolen vergaren op sijn hooft.
Liefde.
Bethoont der liefden vvercken, doch niet en vertoeft,
Denct hoe lieff uvven Schepper u heeft ghehadt,
Dien volcht naer, ende vertoeft die sijn bedroeft,
Met bevvijs der Schrifturen gheschreven plat.
Bewijs der Schrifturen.
Ga naar margenoot+Die den armen liefdich troost vergadert eenen schat,
Die motten in eeuvvicheyt niet en sullen eeten,
Ga naar margenoot+In't Hemelsche Ierusalem die heerlijcke stadt,
Ga naar margenoot+Daer hy vvoucker ontfangen sal, na schrifts uytmeeten:
Ga naar margenoot+Dus en vvilt o! mensch Gods vveldaet niet vergheten,
Maer sijt barmhertich liefdich tot d'armen gheneegen,
Troost nu dees ouden, die arm, naect, cranck hier sijn gheseten,
Ga naar margenoot+Soo sult ghy hier tijtlijck vercrijghen den Godlijcken seegen:
Ga naar margenoot+En u loon sal zeer groot sijn inde Hemelsche vveghen,
Ga naar margenoot+Gheeft die u bidt uyt reynder liefde machtich:
Ga naar margenoot+En verstoot niemant die arm sijn en verleeghen,
Op dat sy niet en schreyen, en over u sijn clachtich:
VVant hun tranen gaen opvvaerts door de vvolcken crachtich,
Ga naar margenoot+En den Alderhoochsten die verhoort hun smeecken,
Daerom bevvijst doch lieft, en sijt d'armen ghedachtich,
Ga naar margenoot+U licht sal helder als den dagheraet doorbreecken.
Ga naar margenoot+V hooren sal verhoort vverden by daghen en vveecken
Ga naar margenoot+En uvve sonden die sullen van u ghlijden:
Ga naar margenoot+En te recht salmen u dan salich spreecken,
Daerom u mensch wilt gheen barmherticheyt mijden:
Maer vvilt tegen vergetenheyt en aertsche sorghe strijden,
Ghy sult door de cracht Godts heerlijck overvvinnen.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff1r]
| |||||||||||||||||||||
Barmhertighen mensch.
O Bevvijs der schrifturen, ghy ontsteect van binnen
mijn hert, en beroert invvendich den gheest:
Mijn siel is brandich door vierighe minnen.
VVech Verghetenheyt, die my vvaert lettende meest:
VVech Aertsche sorghe, vvech vermaledidich beest,
Vliet van my; vvant de cracht Godts sal my bevvaren.
door u o Godlijcke liefde, die mijn ziel gheneest,
En vervveckende uyt den slaep, die my aen de besvvaren.
Coomt nu hier ghy oude arme bedroefde scharen,Ga naar margenoot+
Heb ick u dus langhe ongetroost gelaeten:
D'oorsaeck vvas Liefde, die in my niet vvas ghevaren.
Nu houdt daer ghy Ouden, neemt tot uvver baten
dees gave van my, vvilt vrymoedich aenvaten:
VVeert alle druck, mijt u van droevich quelen.
Hout daer ghy Hongherighen, neemt van my dees volle maten
met tervv', seer bequaem om u noot te heelen.
Coomt hier ghy Dorstighen, laet u niet verveelen
dees aenghenamen dranck van my met vreden.
En ghy ouden Naecten, neemt daer tot uvver deelen
dees kleederen, bequaem tot dexel van u leeden.
Coomt ghy armen Vreemdelinck, ende gaet heeden
in mijn huys, daer sal voor u herberch vveesen.
Ghy ouden Crancken, coomt oock nu hier ter steeden,
En neemt dees heylsaem dranck om u te gheneesen.Ga naar margenoot+
En ghy Gevanghen mensch, benaut van anxt en vreesen,
Sijt in Godt vvel ghetroost, ghy sult sijn Rijck vervverven.
Oudt ende arm.
O Barmhertich mensch, Godt geef u d'Hemelsche erven,
Voor u groote deucht, die ghy ons hebt bethoont.
Barmhertich mensch.
Sijt ghy nu al ghetroost?
Hongherighen.
Och jae vvy: Godt die inden hooghen Hemel vvoont
die vvil u loonen, en seghenen menichvuldich.
Naecten.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff1v]
| |||||||||||||||||||||
Dees groote vveldaet blyven vvy u schuldich.
Maer Godts seghen sal eeuvvelijck op u douvven:
Godt sy u loon. Hier me gaen vvy gheduldich;
Den almachtighen vvil u in sijn ghenaede houvven.
Gheruste Conscientie coomt onversiens by den Barmhertighen mensch, ende seyt.
O ghy Barmhertich mensch, nu moecht ghy vvel betrouvven
dat ghy een recht kindt Godts sijt, ende oock sult blyven:
VVant ghy hebt verlost d'Armen uyt hun benouvven,
En uyt haer svvaer verdriet, daer in sy scheenen te verstyven:
Lieft hebt ghy bevveesen, en lieft sal u beclyven.
Daerom leeft nu gherust nae Godes vvil en vvoort.
Ick verseecker u door u liefdich geryven
dat ghy een kindt Godts sijt, die Christo toe behoort:
Een Erfghenaem des verbonts, die sult smaecken rechte-voort
de vreucht des Hemels throon: VVant ghy hebt nu al hier
d'Armen liefdich ghetroost met herten onghestoort:
Dies crijcht ghy tot u loon in dit leven fier
vrede seer menichfout, en Godts seghen goedertier:
Maer grooter loon sal Godt hier naemaels u bereyden.
Schriftuyrlijck bewijs.
Daerom o Mensche goet, vvilt niet van Liefde scheyden:
Maer blijft volhardich, deelt mildelijck dach en nacht.
Nu laet ons t'samen gaen, siet vvaer ick u sal leyden,
Hier in het huys van rust, daer ghy u loon vervvacht.
En siet vvat straff hy crijcht, die d'Armen troostloos veracht.
| |||||||||||||||||||||
Actus 1. Sch.3.
Den Onbarmhertighen mensch.
O ghy mijn siel die nu sit sonder sorghen,
Leeft nu gherust, laet varen alle quellinghe,
Eet, drinct, vveest vrolijck heden en morghen,
Ghy hebt goedts ghenoech: siet vvat groote tellinghe
van gelt hier is: dus sijt blyden sonder uytstellinghe.
Siet hier d'overvloet van veel ander goeden.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff2r]
| |||||||||||||||||||||
die noch dagelijckx grooter vvassen met svvellinghe.
Daerom leeft met vreden sonder eenich vvoeden:
Eet, drinct, vveest vrolijck, vvilt u met 'tbeste voeden.Ga naar margenoot+
Ghy hebt nu voor veel jaeren by u vergaert,Ga naar margenoot+
Hebt een goet leven, sijt blyde, vvilt u spoeden
tot alle gheneuchten, die desen rijckdom baert:
Doet u selven deucht, siet het is al verspaert,
Stelt u tot rust mijn siel, sonder eenich crackeel,
Leeft nu met gheneucht nae der vvellusten aert.
Al hier in dit schoon seer lieffelijck Prieel,
Bequaem tot slevens rust, daer ick nae haeck gheheel:
Hier sal ick oversien al mynen rijckdom breeder.
Den Onbarmhertighen mensch gaet neder sitten in't Prieel van Hardtneckicheydt, in den stoel van Verachtinghe, spreeckt tot sijne vijff sinnen.
Coomt oock mede mijn sinnen nu in 'tgheheel,
En stelt u al hier by my oock needer.
Coomt ghy lieflijck Ghesicht, mijns tijts besteeder:Ga naar margenoot+
Door u sal ick aenschouvven al mijn rijckdommen.
Coomt ghy Ghehoor, die nu niet en sijt teeder,Ga naar margenoot+
Ick sal door u hooren alle namen nommen.
En ghy soeten Reuck, vvilt oock by my commen,Ga naar margenoot+
Ghy doet my riecken alle cruyden crachtich,
Van specerien, boomen, bladers, en blommen,
Die uyter aerden spruyten door nature machtich.
Coomt ghy goeden Smaeck, voecht u hier eendrachtich,Ga naar margenoot+
VVant ghy doet my smaecken de lieflijcke spijs.
En ghy Ghevoel stelt u oock neder sachtich,Ga naar margenoot+
Coomt hier neffens my, vvant ick u van herten prijs,
Door u can ick ghevoelen sneu, vvaeter oft ijs,
En al mijn schatten oock van gout en silver schoon.
Dus ghy mijn sinnen al, ghebruyckt u listen vvijs
nae u ghebruyck, also ghy sijt ghevvoon
in desen rijckdom, die u vvert aengheboon:
Ghebruyckt hier in u lust nae u begheren.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff2v]
| |||||||||||||||||||||
Actus 2. Sche.3.
Naeckten. Oudt ende arm.
Coomt druck en verdriet ons niet vveer deeren?
Coomt armoede niet vveer met grooter svvaerheyt?
Eens ghetroost gheen ghetroost, o! Heer der Heeren,
VVie sal ons vveder helpen uyt dees druck vol vervaerheyt.
Hongerighen.
VVie sal ons vertroosten door sijner liefde claerheyt?
VVie sal ons vveer helpen uyt dit groot ellent?
VVie sal ons vvederom stercken? ick en vveet inder vvaerheyt
nu niemant die can vveeren 'tverdriet ons toegeseyt.
Naecten.
Och! siet vvaer den mensch hier sit ontrent,
Begaeft met rijckdom, laet ons dien vveer aen spreken.
Ga naar margenoot+O goede vrient vvy bidden u, aen ons u hulpe vvent,
VVant vvy sijn oudt en ellendich, vol alle ghebreken.
Oudt ende arm.
Daerom baert een vveynich van barmhertighen treecken,
O! mensche die nu sit in rijckdom hooch verheven,
Zijt doch barmhertich, vvilt ons oude arme niet versteecken,
Die hongerich, dorstich, met armoede vverden ghedreven.
Hongerighen.
VVilt een vveynich broot my ouden desolaten gheven,
VVant over grooten honger is my nu plagende,
Doet doch bystant, oft ick en mach niet leeven:
En Aensiet doch lieft, sijt ons jonst toedragende.
Onbarmhertighen mensch.
VVie sijt ghy die alhier dus stoutelijck coomt claghen?
En my hier coomt quellen, hoe schaemt ghy u niet?
Meent ghy dat u ghecrijt my niet is mishagende,
In mijn sinnen vyve die ghy aendoet verdriet?
Naecten.
Och! mensch die door 'tghebruyck uvver sinnen oversiet
u rijcdom ende schadt, laet u niet verveelen
ons een aelmoes te gheven, u milde handt doch biet,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff3r]
| |||||||||||||||||||||
En vvilt ons bedruckten doch vvat mede deelen.
Hongerighen.
VVy hebben gelt noch broot.
Oudt ende arm.
VVy en derven niet stelen.
Naecten.
VVy sijn oudt, naect en bloot.
Hongerighen.
VVy en hebben gelt noch broot.
Oudt en arm.
Och! helpt ons uyt onsen noot.
Naeckten.
Ten can u doch niet scheelen.
Hongerighen.
VVy en hebben gelt noch broot.
Oudt en arm.
En vvy en derven niet steelen.
Onbarmhertighen mensch.
Hoe coomt ghy Bedelaers hier aldus caeckelen?
Meynt ghy dat mijn goet is tot uvven besten?
Ghy toont recht uvven aert, dat ghy stracx comt quelen,
Daer ghy een man met eeren siet om 'tsijn te hebben in u nesten,
Ghy gheeft er niet om, al soud' ick selfs ten lesten
oock bedelen gaen, als ick mijn goet vvas quijt.
Oudt ende arm.
Och! vvy en sijn sulck volck niet als ghy ons vervvijt:
Maer out ende arm door ongerijf sijn vvy gecomen in't verdrucken.
Onbarmhertighen mensch.
Hadt ghy in u jonckheyt vvillen u lenden bucken,
So en vvaer u gheen noot dus bedelen te gaen,
By huysen en deuren om te haelen u stucken.
Maer 'tis recht fielten vverck dat ghy gaet bestaen:
VVant den bedel-sack sijt ghy seer toe ghedaen,
Die hebt ghy so lief dat ghy hem niet cont laeten.
VVant als ghy Landtloopers een goede proeye hebt gevaen,
Soo moet ghy savonts 'tgelt by goet bier verpraten.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff3v]
| |||||||||||||||||||||
En dan looptmen vveer bedelen door steghen en straten,
Dus sijn vvy ontslaeghen van u tot ghenen tijden.
Hongerighen.
O goede vrient laet sulcke ghedachten glijden,
VVy en sijn voorvvaer niet sulcke rabauvven.
Dat vvy arm sijn, en aldus ghequelt door lyden,
Dat moeten vvy van Godt neemen, en ten besten houvven,
Denct dat alle menschen die gheboren sijn van vrouvven,
Met bysonder gaven van Godt sijn begaeft,
d'Een met rijckdom en goet, die Godt op hem laet
douvven, d'ander sietmen dat door armoede eeuvvelijck slaeft.
Dit aenmerckt o! mensch, en vvel in u hert graeft,
Dat ghy door Gods goetheyt in dees staet sijt ghecoomen,
En vvy arm en cranck sijn ghevveest, en blijven onghelaeft
Dus en veracht ons niet, maer gheeft daer vvy op hoopen,
Sluyt niet u milde handt, maer doet u schatten open,
VVant door ons grooten noot soo bidden vvy ghelijck.
Oudt ende arm.
VVy en connen doch o mensch alt'saem niet even rijck
zijn, dat cont ghy vvel aenmercken door 'tverstant uvver sinnen:
Nu vvy sijn arm en naect, neemen tot u ons vvijck,
Deelt ons een vveynich me, so gaen vvy t'samen binnen.
Onbarmhartighen mensch.
VVech, vvech ghy Bedelaers, ghy sult van my niet vvinnen,
Godt help u, Godt help u, en ist noch niet ghenoech?
VVat meent ghy dat ghijt hier al opgheschept sult vinnen?
VVech, vvech ghy oude boeven, en gaet uyt mijn ooch.
Naeckten.
Och! gheeft een vveynich.
Onbarmhartighen mensch.
Ick seg u Godt help u.
Ghy Fielten men behoort u te spannen inden plooch,
Beter dan te gheven, en in u bedelen te stercken.
Hongerighen.
Och! troost ons vvat.
Onbarmhartighen mensch.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff4r]
| |||||||||||||||||||||
Ick segghe gaet heenen, verdient u cost met vvercken,
Soo sullen u leden door leuyheyt niet verstijven,
Fluex gaet van hier.
Oudt ende arm.
Och! vvat raet nu?
Hongerighen.
Och! 'tis nu al verlooren.
Naeckten.
VVy vverden versmaet nu.
Oudt ende arm.
Och! lacy vvat raet nu?
Hongerighen.
Hoe vverden vvy ghehaet nu.
Naecten.
Nu moeten vvy versmoren.
Oudt ende arm.
Och! lacy vvat raet nu?
Hongerighen
'tIs nu al verlooren.
Oudt ende arm.
Laet ons vvat beyden, ende hier een vveynich hooren,
En sien vvie hier coomt, oft vvy noch creghen troost..
| |||||||||||||||||||||
Den Bequamen tijt coomt singhende uyt.
O mensche hoogh van waerden,
Hoe sijt ghy dus verhart?
Wilt ghy nu niet aenvaerden
Dees armen vol van smart?
Neemt waer u tijt seer reyne,
Werct liefde met der spoet,
Oft u naect groot en cleyne
Swaer straffe door hoochmoet.
Den tijt sal u bedrieghen,
So blijft ghy in't verdriet,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Ff4v]
| |||||||||||||||||||||
Hy sal haest van u vlieghen:
Daerom wel voor u siet.
Och Mensch wilt doch oprysen:
Christi leden gherieft,
Wilt haer niet van u wysen,
Maer met vlijt aensiet lieft.
Bequamen tijt spreeckende.
Ga naar margenoot+Hoe langhe sult ghy o Mensch uvven tijt verquisten
in ydelheyt seer groot? VVanneer sult ghy op sien?
Sult ghy altijt besich sijn om 'tgelt in sack of kisten
te steecken? Sal giericheyt nimmermeer van u vlien?
VVilt ghy my niet vvaernemen? VVilt ghy gheen hulpe bien
in dees benauden tijt, aen den benauden goedich?
V meen ick, o ghy Mensch, ziet vvat u mach gheschien:
Den tijt is noch voor handt, neemt hem vvaer seer spoedich,
Eer dat ick van u vliech: dus met u Sinnen goedich
aenmerct vvel vvat ghy doet, besteet vvel u ghedachten.
Den Onbarmhertighen mensch.
Hoe ghy snelle Tijt, vvaerom vvilt ghy niet vvachten,
Meent ghy dat ick juyst tot u dienst ben bereyt?
Seecker ghy behoort my vvel vvat beter te achten
dan ghy doet. Dust spreect met redelijckheyt.
VVeet ghy niet dat ick van elck een vvel vverd' verbeyt,
En sout ghy dan naer my oock niet vvat verthooven.
Bequamen tijt.
O Mensch, Mensch dees seeden sal u doen bedrooven:
Aenmerct vry hoe costelijck dat is den tijt,
Ghy hebt u vijf Sinnen tot uvven behooven,
Ga naar margenoot+Ghebruyct die vvel eer ghy my vvert quyt.
Ga naar margenoot+VVant soo haest den Mensch is gheboren in 'sVVerelts cryt
Soo sijn zijn daghen oock mede bestelt,
Ga naar margenoot+Die seer cort sijn, jae vergaen met vlyt.
Ga naar margenoot+Ghelijck eenen roock vervliecht op't velt.
Ga naar margenoot+Iae ghelijck een pijl snel vlieghende met ghevvelt
door de locht vande Schutter vvert ghedreven.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg1r]
| |||||||||||||||||||||
Oft ghelijck een snellen vvater-stroom hem versnelt,Ga naar margenoot+
Die niemant nae speuren can in dit leven:Ga naar margenoot+
Oock ghelijck een schaduvv' die den mensch benevenGa naar margenoot+
gaet, so verdvvijn ick niet siende nae niemant om,
Maer gaen snel voort sonder stil staen, even
ghelijck een damp: oft als den Arent crom
ghebect, snel vliecht om voor sijn jonghen stomGa naar margenoot+
te halen eenich aes; oock als een Schip seer snel
vaert door de ruyschende See: en oock ghelijck een blomGa naar margenoot+
haestelijck vergaet, also o! mensch rebel,
Verdvvijn ick metter haest, en nummermeer en sel
u vveder coomen by, als ick ben ghepasseert.Ga naar margenoot+
Onbarmhertighen mensch.
Siet ghy niet hoe mijn hert en sinnen sijn ghekeert
tot al mijn grote schadt, die ick niet can verlaten:
En ick ben in mijn fleur, dus Tijt is mijn begeert,
Stelt u om rusten vvat, en vvilt hier by my praten.
Begeert ghy eenich goet? vvilt vryelijck aen vaten,
En staet doch stille vvat, ter vvijl dat duiert mijn jeucht.
Bequamen tijt.
Seer verblinden mensch, ick en raep gheen gheneucht
in desen uvven schadt, het is seer ver van daer,
Ick soeck gheen tijtlijck goet: maer maect daer meed' verheven
d'Armen die hier nu staen, sijnde in groot besvvaer,
Doet desen onderstant eer dat ghy coomt in vaer.
VVant ick Bequamen tijt ben daer toe ghecomen hier,
Trect u sinnen van u schat, voecht hun dot d'Armen claer,
En deelt van uvve goet met barmhertich bestier,
So en sal nemmermeer den Bequamen tijt dier
van u vverden beclaecht, maer ghy sult hem eeuvvich houden.
Oudt ende arm.
Och! doet bystant aen ons seer arme ouden,Ga naar margenoot+
Die hier voor u ooghen nu seer deerlijcken staen,
Deckt ons naecte leden, oft vvy vergaen van couden,
Bevvijst doch liefde, een aelmoes laet ons ontfaen.
Hongerighen.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg1v]
| |||||||||||||||||||||
Ootmoedich bidden vvy u, verhoort doch ons vermaen,
O mensch, ghy die van Godt nu zijt begaeft seer:
Och deelt vvat mede, vvilt ons niet versmaen,
V goet en sal minderen tot gheenen keer.
Naecten.
Gheeft van u overvloet, en de almachtighe Heer
sal u vveer seghenen met rijckdommen groot:
Verlost onse leven, vvant vvy sijn svvack en teer,
En van armoede moeten vvy sterven de doot.
Onbarmhertighen mensch.
Ja, ja, ghy sout altijt vvel claeghen van noot:
Ist vveer te doen met u claeghen en stenen;
Ick sal u doch niet gheven, 'tsy gelt oft broodt.
Dus gaet van my, ende loopt haest heenen.
Oudt ende arm.
Och! soo moeten vvy vveenen.
Hongerighen.
Iae treuren en suchten.
Naecten.
Van coude vervriesen mijn teenen.
Oudt ende arm.
Och! soo moeten vvy vveenen.
Hongerighen.
'Tgaet ver' buyten ons meenen.
Naecten.
VVaer sullen vvy vluchten?
Oudt ende arm.
Och! vvy moghen vvel vveenen.
Hongerighen.
Iae treuren en duchten.
Oudt ende arm.
VVaer sullen vvy blyven, oft in vvat ghehuchten
sullen vvy nu schuylen in dees coude daghen straf?
Ick en vveet vvat raet, vvaer sal ick my verluchten?
Och! vvaeren vvy ghestorven: och laghen vvy in't graf.
Hongerighen.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg2r]
| |||||||||||||||||||||
Och! vvasser yemant dien ons vvat briselen gaf,
Om onsen hongherighen buyck mede te versaeden:
Van hongher soud' ick schier eeten der verckens draf,
En die my dat gaef, de my veel vveldaeden.
Naecten.
Och! isser gheen troost? Och isser gheen ghenaeden?
Och lacij och armen. Maer ontbeyt vvie hier coomt.
Och Bevvijs der Schriftuiren leytse op u paeden,Ga naar margenoot+
Wilt doch nu bevveeghen den mensch beroomt.
| |||||||||||||||||||||
Actus.3 Sce.1.
Bewijs der schriftuiren.
O ghy Onbarmhertich mensch, siet dat ghy u niet verdoomt
door u onbarmherticheyt, teghen desen ouden Armen:
Maect niet dat u herte en siel eeuvvelijck schroomt.
Maer sijt barmhertich liefdich: vvilt u ontfarmen
over den ellendighen, en aenmerct haer karmen,
Troost haer met u tijtlijck goet, op dat ghy meucht vercryghen
van d'eeuvvighe schatten: dus vvilt u erbarmen
over dees behouftighen, die voor u nyghen,
Die hongherich en dorstich nae den adem hyghen,
Doet bystant, volcht 'tGoddelijck ghebodt.
Gheeft van u overvloet, doet hun claghen svvyghen.
Oft ghy sult slachten den rijcken ende hovaerdighen sodt.
Die schatten en vergaederen voor dieven, roest en modt.
Spreect oock niet tot, u siele snel: vvilt vrolijck leven.
Oft een stemme sal tot u mede comen van Godt
inder nacht, en tot,, u vverden ghedreven,
Segghende: ghy dvvaes, heden sal u coomen beneven
de felle doot, die't doch al gaet verslinden.
Dus ghy o Mensch, al schijnt ghy hooch verheven,
Neemt vvaer den tijt snellijck als de vvinden,
haestich vvech passeert, en niet meer is te vinden.
Oft meent ghy dat u daghen eeuvvich sullen duyren.
Bequamen tijt.
Och mensch strect u sinnen nae de Schriftuyren.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg2v]
| |||||||||||||||||||||
VVant siet ick gae heenen, en u naect noch verdriet,
U en resten niet meer dan sommighe uyren:
En mijn blyven is hier cort, soo ghy selfs siet.
Daerom ghebruyct my eer dat ick van u schiet,
Mijn blyven is hier cort, soo ghy vvel moecht mercken.
Onbarmhertighen mensch.
Hoe, soudt ghy soo scheyden van deeser percken?
O Bequamen tijt neen, neen, dat moet niet zijn,
Ick sou my met recht beclaghen voor Leecken en Klercken,
Dat ghy my soo begaeft en liet in pijn.
Ick ben noch in mijn jeucht: vvant het leven mijn
coomt nu noch eerst op het best, om vvellust te hantieren.
Nochtans soo dunckt het my maer te sijn ghevveest een schijn,
Ick crijch nu eerst verstand om mijn sinnen te regieren,
Aenmerckt doch eens o Tijt het leven van veel dieren:
Ghelijck den Olifant, die leeft veel hondert jaeren.
Oock den Raven ende Svvaen: vvat gaet ghy doch versieren
dees leeven jaeren veel en gaen hun t'saemen paeren
den Leeu en oock het Hert, die bey sonder besvvaeren,
leyden een leeven lanck sonder verdriet oft last.
En sou des menschen tijt soo haest'lijck dan vervaeren?
Dat en ghelooff ick niet, al staet ghy sulckx en bast.
Adam, Enoch, en oock Mathusalem seer vast,
Leefden seer langhen tijt van hondert jaeren veel.
Daerom soo voel ick vvel dat ghy u vertast,
En soeckt my te verdooven met u ghespeel,
Om mijn goet te gheven dees bedelaers gheheel.
Maer hola, soo noch niet, ick can vvel lieft betonen
als ick ben oudt en cranck, en als mijns leven deel
vervloghen is, dan ist tijts ghenoech om hun te verschonen,
Ick mocht coomen te cort: vvie van al die hier vvonen
sou my doch gheven yet? Secht my doch hier eens dat.
Oudt ende arm.
Soo ghy ons yet gaeft, sou u vverden een schat
die nemmermeer den mot in eeuvvicheyt sal eeten.
Bequaemen tijt.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg3r]
| |||||||||||||||||||||
VVel nu adieu, o mensch ick moet nu scheyden plat,
VVee u dat ghy dus vast hertneckich sijt gheseeten.
Hongherighen.
Och! mensch, mensch, sult ghy ons eeuvvich vergeeten,
Den Bequamen tijt gaet deur, och! vvat raet? vvat raet?
Hebt noch med'lijden, vvilt noch troost uyt meeten,
met een vveynich aelmoes coomt ons noch te baet.
Oudt en arm.
O mensche ons nu doch niet en verlaet,Ga naar margenoot+
Noyt bequamer tijt om ons te gheryven.
Naecten.
Och! siet ghy niet dat den tijt deurgaet,
VVaer sullen vvy arme ellendighe doch blijven?
Och! helpt ons noch.
Onbarmhertighen mensch.
Flucx pact u van hier ghy Boven alle vyven,
Ghy Bedelaers, ghy Fielten, pact u flucx vvech,
oft ick sal u t'samen met slaghen vvech dryven,
VVech, vvech van hier, eer ick mijn handen aen u lech.
Oudt ende arm.
Isser dan gheen troost?
Onbarmhertigen mensch.
Ghy hoort vvel vvat ick sech,
Ghy oude Rabauvven, flucx maect u van hier.
Hongerighen.
Nu sijn vvy verlaten, en blijven in dangier,
Och! vvy ellendighe vvie sal ons druck versachten.
Onbarmhartighen mensch.
O ghy mijn sinnen vvilt ghy om hun niet achten.
Ghy Gesicht ick ghebiede u ooghen van hun te houvven,Ga naar margenoot+
Ghy Gehoor keert u ooren van hunne clachten,
Dat beveel ick u. En ghy o Reuck vol trouvven,
Ontfangt gheen lucht van haer. 'tsou my doen grouvven.
En ghy Smaeck ick beveel u dat ghy niet en proeft
iet van haer reden, vvant 'tsijn rabauvven.Ga naar margenoot+
En ghy Ghevoel die my nemmermeer bedroeft,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg3v]
| |||||||||||||||||||||
Raect haer niet aen, noch en tast hun lijf noch hooft,
Dat ghebiedt ick u t'samen, en t'is mijn vville.
Bewijs der Schrifturen.
O ghy boos mensch, hoe sijt ghy dus in gheschille
met u arme naecten? hoe sijt ghy dus hertneckich?
Hoe zijt ghy dus verhert, door de bittere pillen
van verachtinghe Godts, ende quade sinnen vreckich?
Hoe misbruyckt ghy u sinnen? hoe sijt ghy u tot boosheyt streckich?
V onbarmherticheyt sal u rouvven (ghy knecht trouloos)
Den Bequamen tijt is deur die u vvas vervveckich:
Maer ghy hebt gheen liefde, dies blijft ghy verhert altoos,
En u Sinnen sijn versoopen in u hertneckicheyt boos:
Dies u straffe volcht in corter vuyren.
Knagende conscientie.
Ga naar margenoot+O! vermaledijt mensch, vvat vvreeder cuyren
hebt ghy bedreven hier teghen d'arme Christi leeden?
O ghy onsalighe hoe sult ghy dit besuyren,
VVee u ghy verdoemde, door het qualijck besteeden
van uvven tijt, en 'tmisbruyck uvver sinnen heeden,
Ga naar margenoot+Spiegelt hier u sonden, en u verschricklijck doen
in u boos knagende hert, ghy en vint rust noch vreden,
Ghy hebt immer u sinnen ghehadt (avont ende noen)
volkomen in't ghetal, om die vvel te ghebruycken koen,
Och! vvee u boose ghy moecht vvel vreesen en duchten.
Ga naar margenoot+Onbarmhartighen mensch.
VVijct van my ghy hels dier, vvilt van hier vluchten,
Ick mach vvel noch goet doen, en 'tis noch tijts genoech.
Knagende conscientie.
Neen, neen, het is al te laet, ghy moecht vvel suchten,
Den Bequamen tijt is deur, aenschout hier uvve sonden.
Den Onbarmhertigen blijft sitten, Knagende conscientie hout het hert met den Spiegel voor hem. Den Onbarmhertighen mensch schut somwylen 'thooft toonende een gelaet van mistroosticheyt. | |||||||||||||||||||||
Actus 5. Sce.3.
Naecten. Hongerighen t'samen. Oudt ende arm.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg4r]
| |||||||||||||||||||||
Hoe sijn vvy ghehaet, hoe vverden vvy verschoven.
Hongherighen.
O! benauden tijt, o! bedrooflijck vvesen.
Naecten.
O! Onbarmhertighen hoe gaet ghy ons bedroven.
Oudt ende arm.
Hoe sijn vvy ghehaet, hoe vverden vvy verschoven.
Hongerighen.
VVaer mach den Barmhertighen sijn, die vvy nu behoven?
Naecten.
Conden vvy hem vinden vvy vvaren genesen.
Oudt ende arm.
Hoe vverden vvy ghehaet, hoe vverden vvy verschooven.
Hongherighen.
O! benauden tijt, o! droeflijck vvesen.
Den Barmhartighen mensch.
Och! sijt ghy daer mijn Broeders (en vvilt niet vresen)
Ick heb naer u ghesien (in straeten en hoecken)
Hout daer tot uvven troost (o vrienden uytghelesen)
Dit gheeff ick u uyt lieft, vvilt u daer me vercloecken:
En siet nu maken een huys bereyt, ghy hoeft niet meer te soecken
om herberch, maer ghy sult daer vredich vvoonen.
Oudt ende arm.
d'Eeuvvighe goede Godt vvilt u eeuvvich loonen,
O ghy mensch die sijt barmhertich liefdich goedich.
Hongerighen.
Hy die om ons misdaet vvert ghevvont seer bloedich,
VVilt vveder sijn ghenad' en lieft aen u bethoonen.
Naeckten.
d'Almachtighen vvil u met de croon der salicheyt cronen,
Voor al dees u vveldaet, hier van u ontfanghen.
Oudt ende arm.
Och! gaen vvy hier binnen, naer rust heb ick verlanghen,
Laet ons nu blyde sijn, en Godt altijt prysen.Ga naar margenoot+
Bewijs der Schrifturen.
O ghy Barmhertich mensch, die noch lieft gaet bevvysen,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Gg4v]
| |||||||||||||||||||||
Ghy die d'Armen liefdich troost, en tot hun sijt ghesint,
Ga naar margenoot+V licht sal nu als den dagheraet oprysen:
VVant Godt heeft u lieff, als een moeder haer kindt.
Voelt ghy niet vvat rust u conscienty vint?
En oock vvat seghen Godt u daeghelijckx coomt aenbieden
Ga naar margenoot+door sijn jonstighe lieft, daer hy u aen verbint
uyt grooter ghenaden. Het sal oock gheschieden
dat u gheslacht nemmermeer sal vlieden
voor den vyandt: en ghy sult oock vercryghen
Ga naar margenoot+reghen ter rechter tijt: contrari boose lieden.
Ga naar margenoot+Maer noch veel grooter loon sal u noch toe nyghen
nae dit leven hier, 'tvvelck ick can versvvyghen.
Ga naar margenoot+Daerom staet op, en siet vvat loon dat ghy vervvacht
Ga naar margenoot+hier na in d'eeuvvige vreucht: coomt en vvilt hervvaerts stygen
Siet hier het Godlijck Lam uyt Davids gheslacht,
Ga naar margenoot+Dat overvvonnen heeft door Godlijcke cracht,
En hier in de vvolcken sit om oordeelen ghemeen.
Ga naar margenoot+Siet daer de gheen die barmherticheyt hebben ghevvracht,
Ga naar margenoot+En hoe sy van de Godloosen sijn ghescheen,
Ga naar margenoot+Ende ter rechter handt van Christo den Heere treen,
Hoorende sijn stem lieflijck heel bysonder,
Segghende: Coomt ghy ghebenedyde met een,
Besit mijns Vaders rijck van boven tot onder,
'tVVelck voor u is bereyt, (den godloosen tot vvonder,
Eer dat des vverelts grondt van my oyt vvas gheleyt.)
VVant ick vvas hongherich, ghy hebt (ick bens oorconder)
my ghespijst: Ick vvas dorstich, ghy hebt my bereyt
lieffelijck dranck tot mijn nootdrufticheyt:
Ick vvas een Vreemdelinck, en ghy liet my inne:
Ick vvas naect, en ghy hebt my ghecleyt:
Ick vvas cranck, ghy hebt tot mijn ghevvinne
my gheholpen uyt rechter vierigher minne:
Ick vvas ghevanghen, en ghy hebt my besocht
inden Kercker. Dus siet vvat u van anbeginne
uyt mijn barmherticheyt vveder is toeghedocht.
Nae dat dese reeden dan aldus is volbrocht,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Hh1r]
| |||||||||||||||||||||
Soo vvorden de Rechtvaerdighe met groot jolijt,Ga naar margenoot+
Als ghy hier siet van d'Enghelen ghetrocken door de locht
in 'tnieu Ierusalem, dat sy van haet en nijt,Ga naar margenoot+
van vervolch, van droefheyt sullen zijn bevrijt,Ga naar margenoot+
Daer couvve, hongher, dorst hun niet en can letten,Ga naar margenoot+
Hoort hier een groote vreucht sulcx als in 'svverelts crijtGa naar margenoot+
noyt en is ghehoort noch ghesien van cadetten,Ga naar margenoot+
'tLam Godts gaet al hun tranen afnetten,Ga naar margenoot+
'tvvaer my onmoghelijck dees vreucht te vertalen
die daer vvert bedreven in 's hemels ghesetten:
VVant alle vreucht die yemant soude connen afmalen,
Ofte alle melodie die ick mochte verhalen,
Oock alle verheuginge der Reden-rijcken,
Die moeten voor dese vreuchde dalen,
Ende en zijn niet vvaerdich daer by te ghelijcken,
Noch te achten by de vreucht die hier sal blijcken
voor de barmhertighe, als ghy siet met ooghen.
Maer vvee u ghy onbarmhertighe die sonder medooghenGa naar margenoot+
uvven even broeders van u hebt ghedreven,
die ellendich quamen bidden met knien ghebooghen,
V ghenaeckt noch verdriet hier in dit leven,
VVant van uvven Vyant sult ghy vverden verdreven,
En niemant sal hem jammeren, noch u beclaghen,
V goet, u schatten die u zijn over bleven,
Sult ghy niet ghenieten in uvven daghen,
En u conscientie moet en sal eeuvvich cnaghen
Als in een brandende vyer, soo ghy nu vvert ontvvaer,
Een schrickelicke vreese sal u oock comen plaghen,Ga naar margenoot+
Maer aenschout noch het meeste dat u volcht naer,
En siet hoe de salighe alhier zijn blinckende claer,
En hoe de onbarmhertighe ellendich verschoven,
Zijn hoorende de stemme verschrickelijck vol vaer:
Sprekende gaet ghy vermaledyde sonder vertoven
inden eeuvvich brandende poel, die niet en is te verdoven:
VVant ick vvas hongerich, en ghy en hebt my niet
ghespijst, ick vvas dorstich niet bedroven,
| |||||||||||||||||||||
[Folio Hh1v]
| |||||||||||||||||||||
Ghy en gaeft my gheen drincken, maer liet my in't verdriet,
Ick vvas een gast, ghy vvaert die my verstiet,
Ick vvas naeckt en cranck ghy quaemt my niet te baten,
Ick vvas ghevanghen, gheen troost ontfing ick siet
van u daerom sal ick u nu oock verlaten:
Dus gaen hier in't eeuvvich vier al die vervvaten,
Dat voor haer en den Duyvel is ghemaeckt,
Om dat sy troostloos veracht hebben Christi ondersaten,
Soo vverden sy daer met tormenten ghehaect,
Inden brandenden poel die eeuvvelijck blaect,
Ghy onbarmhertighe dit is u straf,
Die u ende alle Godloosen naect,
uvven vvorm sterft hier niet, noch en comt in't graf,
Huylen noch schreyen neemt nemmermeer af,
Men hoort daer vveeninghe en knersinghe der tanden
d'Een vervloeckt zijn gheboort, d'ander seer flau en laf,
Roept vvee, vvee, vvy moeten eeuvvich branden
in dese droevighe ende stinckende vvaranden,
in desen afgront, in dit duyster dal,
VVee u ghy onbarmhertighe, fy u der schanden,
Dat ghy dus hebt gheleeft, daerom siet hier uvven val,
Ga naar margenoot+Siet dit is u loon, die ghy zijt vervvachtende al,
Die d'Armen sonder troost hebt gaen versmaden.
Onbarmhertighen mensch.
O verschrickelicke vrees, o gheest van onghenaden,
O eeuvvich cnaghende vvorm, die nemmermeer vergaet,
Hoe valt ghy my dus svvaer, hoe ben ick beladen,
Mijn sinnen heel verstroyt loopen in hoeck en straet,
Ga naar margenoot+En ick cattivich mensch moet vverden desperaet,
Door mijn giericheyt groot, en onbarmhertich vvesen.
Knagende conscientie.
O ghy onsalighe, ghy meucht u vvel vreesen,
VVaer vvilt ghy nu blijven, siet hier doch u loon,
Die ghy vervvacht, nemmermeer sult ghy ghenesen,
Ghy zijt vervloeckt van het Lam op den troon.
Onbarmhertich mensch.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Hh2r]
| |||||||||||||||||||||
VVaer sal ick blijven o straffe my onghevvoon,
Ick ghevoel u alreede in't herte van binnen,
O aerde verslint my als Chora en Abiron schoon,
Ghy berghen valt op my, vvaer sal ick rust vinnen,
Ghy heuvelen bedeckt my, oft vvilt my verslinnen,
VVee my onsalighe oyt te zijn gheboren.
Knaghende conscientie.
Iae ghy zijt vervloeckt door Gods tooren,
Dus gaet met my, ghy cont gheen vreucht verpachten,
Siet al u goet is vvech, u schatten sijn verlooren,
Ghy zijt doch al berooft, Gods plaech comt nu met machten,
Coomt met my, laet ons gaen, vvant ghy moet vernachten
in het huys van druck dat voor u nu staet oopen.
Gheruste conscientie.
En ghy barmhertich mensch meucht nu vvel vast hoopen,
Dat ghy haest by het Lam sult comen met gheneucht
in't hemelsche foreest, daer ghy zijt toe gheroopen:
VVant ghy hebt lieft bethoont, en ghevvracht een deucht,
Naer Gods vvil en vvoort hebt ghy d'Armen verheucht,
Daerom soo sult ghy gaen met my in't huys van vreden.
Bewijs der Schriftueren.
Hierom ghy menschen al, vvilt doch vvel besteden
uvven bequamen tijt, eer dat hy van u scheyt,
Sijn barmhertich liefdich goet vertroost Christi leden,
V loon sal zijn d'eeuvvighe vreucht en salicheyt.
Liefde.
Aensiet lieft, en toont u jonstighe hulpe, niet en beyt
aen den armen naeckten en seer oude grijsen,
Soo sal Duyvel, hel noch doot u moghen doen gheen leyt,
Alsoo ghy ons speel-vvijs nu hebt sien bevvijsen,
Gheruste conscientie.
Een gheruste conscientie die meer is om vol prijsen,
Sult ghy hier vinden, hierom sijt u spoedich
tot lieft en barmherticheyt, en u vreucht sal rijsen,
Als vvy aeckerkens verthoont hebben overvloedich.
Barmhertich mensch.
| |||||||||||||||||||||
[Folio Hh2v]
| |||||||||||||||||||||
Hier mede oorlof, o ghy vrienden goedich,
Sijt danckelijck ontfanckelijck dat u is bebrieft,
Is ons dicht slicht, oft ons materie niet seer vloedich,
Oft zijt ghy cranckelijck oft vvanckelijck van ons gherieft,
Neemt het ten goeden en Aensiet lieft.
Aensiet lieft. |
|