Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 3

1581.

Commissarissen.

Heere Willem van Nassau, prince van Oraingne, enz.

Joncheer Gaulthier de Hauldion, dict Giberchies, heere van Ville.

Mer Adolf van Meetkercke, president van Vlaenderen.

's Heeren kiesers.	Der stede kiesers.
Joncheer Charles Utenhove.	Joncheer Joos de Grutere.
Joncheer Jacques van der Zype.	Lievin Heylinck.
M^r Adriaen Deynaert.	Jan van Loo, f^s Jans.
M^r Christoffels de la Becque.	Anthonis van Huffele.
Schepenen van der Kuere.	Schepenen van Ghedeele.
Joncheer Franchois van Provijn, heere van Lauenburch.	Joncheer Franchois van Hembyze.
Laureins de Vleeschauwere.	Lievin Dherde.
M^r Lievin de Grave.	Charles van Tessele.
Joncheer Joos Triest.	Joncheer Philips Roose.
Iheronimus van Pottelsberghe.	Nicasius van Deynse.
Lievin Meyntkin.	Guillaume van den Bogaerde.
Joncheer Gillis de Baenst.	Joncheer Anthonis Oosterlynck.
Pieter Heylinc.	Lievin van Doorislare.
Jan Bollaert.	Jan de Vos.
Jan van Ghyseghem.	Lievin Langheraert.
Pieter Guillet.	Loijs de Sceppere.
Gillis van Haute.	Jan van den Broucke.
Lievin Hallinck.	Jacob Burt.

Ontfanghers.

Lievin Heylinck, bouchoudere.

Willem de Knuyt, van de wercke.

Joncheer Bussaert van Hembyze, van der Yssuwe.

[p. 68]

Den xij^en Ougste xv^clxxxj quam de prince van Oraengnen uut Zeelandt van 't Sas binnen deser stede met zyne huusvrauwe, ende waren met vele borghers inne ghehaelt, ende den xiiij^en Ougste, 's avonts ontrent den zeven uren, was de wet vermaect, zoo hier boven geseyt staet.

Den xv^en Ougste was Jan van der Vennen heuverdeken ghecoren, ende ten zelven daghe quam de prince van Oraengnen ende zyne huusvrouwe up 't Stathuus eten ten banckette.

Item, binnen vier of vijf daghen daernaer, quam binnen deser stede deur het Sas de grave van Zwartsenburch, ende was ghelogiert in 't huus van joncheer Pieter de Vos, in de Schelstrate, by 't hof van den prinche.

Den xxx^en Ougste was hier zeker tydinghe commen dat de hertoghe van Alençon, duc d'Anjou, enz., eenich broeder van den coninck van Vranckrijcke, met zynen volcke Franchoisen met machte commen waren binnen der stadt van Camerijcke, die van de Malcontenten sterckelick beleghert lach ende vele maenden beleghert gheleghen hadde, ende was huerlieder leghere van de Franchoysen t'eenemael gheschuert ende verstroyt; waeromme naer de noene al het grof gheschut afgeschoten wiert, ende dat al up tractaet 't welcke de gheunieerde landen metten hertoghe van Alençon in Vranckerijcke tot Bordeaux ghemaect hadden, daer die van Vlaenderen ende principaliek die van Ghendt haerlieder ghedeputeerden hadden.

Den j^en September xv^clxxxj was ten thune van den schepenhuyse by de rebellen by placcate van de generale staten van de gheunieerde Nederlanden onsen coninck Philips van Spaengnen afgheroupen vyandt.

[p. 69]

Den v^en September vertrack uut deser stede naer 't Sas de prince van Oraengnen, ende van daer naer Sluys ende Brugghe, verwachtende de compste van den hertoghe van Alençon, broeder van den coninck van Vranckerijcke.

[In de maend September 1581 quamen dry vaendelen Schotten in de stadt, wierden gheleyt in de kercken van St. Michiels ende Nicolaes, dewelcke vechtende teghen de enghelsche ruyters, spanden de borghers de ketenen; 's anderdaechs leyde men de siecken ende de ghequetste soldaten in het gasthuys van de Byloke; de magistraten ende de borghers moesten den eedt doen teghen den coninck; daer wiert eenen soldaet verbrant om moorden ende andere schelmstucken; het clockspel ofte beyaert liet hem hooren, dat soo lanck stil hadde gheweest. (K.M.)]

In 't beghinsel van de maendt October was de stede van Doornicke beleyt van de Malcontenten; zy schoten zeer steerck op de stadt, ende in den eersten assault blevender wel acht hondert soldaten ende vijf hondert pioniers, ende moesten wel van de stadt een myle reculeren ende wijcken.

Den xiiij^en October was by voorghebode belast de maerct van Sente Pieters, die men noempde de Cloostermaerct, te haudene op den Cautere.

Den xvij^en dito quam binnen deser stede de prince van Oraengnen metten prince van Antognen, senechael van Doornicke, ende den prince van Condé ter Bruchscherpoorten inne.

[In de maent October 1581 dede de raedt met alle syne supposten den eedt van afzweringhe teghen den coninck; men maeckte ghereedt zegheboghens ende andere dinghen teghen de comste van duc d'Alençon; ende alsoo Cortrijck

[p. 70]

beleghert was van de Spaenjaers, quam het staten-legher by Audenaerde om 't selve te ontsetten. (K.M.)]

Den xxiij^en November was binnen deser stede in den avondt zeer rijckelick gheviert, omdat men hier zeyde dat de stadt van Doornicke ontset ghedaen was, ende dat de hertoghe van Alençon binnen Ynghelant t' huwelicke ghealieert was metter coninghinne van Inghelandt, ende in den nacht ten xii uren waren alle de grove stucken artillerye afgheschoten.

Den xxx^en November, zeer vrouch in den morghenstont, vertrack de prince van Oraengnen naer Antwerpen, ende wiert ter zelver oorsaecken t' Antwerpen zeer solempnelick gheviert.

Item, binnen twee daghen daernaer was de stede van Doornicke by appointemente overghegheven in de handen van de Malcontenten, 't welck de prince wel zekerlick wiste.

[In de maent November 1581, maeckte men eene halve mane voor het bolwerck van Oragnen; men sont provisie van lijftocht ende crijghsbehoeften met volck naer Audenaerde, dat bevreest was van beleghert te worden. Dry cornetten peerdevolck gheraeckten binnen Doornick, door het duyts- ende spaenslegher doorgheslaghen wesende; de staten van het land nemen duc d'Alençon aen voor hunnen heer ende grave in de plaetse van den coninck van Spaignen. (K.M.)]

Den iij^en December hiessehen de Malcontenten uppe de stadt van Audenaerde, die hemlieden verclaerden t' haudene aen de vier leden van den lande ende graefschepe van Vlaenderen, ende begroetten 's conincx volck met ij stucken artillerie.

Den xvj^en December, ontrent den iiij uren naer noene,

[p. 71]

was binnen deser stede zeer solempnelick begraven in Ste. Janskercke de colonel van de Schotten, die overleedt in de Cluyse up de Hoochpoort; daer waren de president, hoochbailliu, beide de voorschepenen, alle rebellen van de Maj^t., die al t' samen medegynghen metten lijcke.

[In de maent December 1581 gaf hem Doornick over in handen van den prins van Parma, by ghebreck van poeder; de borghers morden ende murmureerden teghen den prins van Oragne, segghende dat hy eenen verrader was met synen aenhanck; die van Audenaerde verdreven oock hunnen gouverneur uyt de stadt; ons legher quam ligghen onder de Petercelliepoorte, door vreese dat de Spaenjaers het souden overrompelt hebben. (K.M.)]

Den x^en Sporcle lxxxj, tusschen dry ende vier uren naer noene, arriveerde binnen Vlissinghen de hertoghe van Alençon, commende uut Inghelandt met grooten staet, ende was zeer triumphantelic inneghehaelt; hy quam verzelschapt met vele machtighe persoonen uut Inghelandt, men dede hem in Inghelandt alomme groote eere, ende hy was tot Vlissinghen zeer eerlick van alle de staten van de rebelle landen ontfanghen.

Item, de hertoghe van Alençon was corts daer naer binnen der stadt van Antwerpen zeer eerlic ontfanghen met triumphante incompsten van rethorijcke ende schoone vieringhen.

[In de maent Januarius 1582 haelden de Spaensche ofte Malcontenten eenichten ontrent St. Lievenspoort, omloopende ende roovende alle het lant; wierden twee doodtslaghers onthooft voor het Gravencasteel. (K.M.)

- In de maent Februarius 1582 haelden onse soldaten

[p. 72]

eenighe ghevangen uyt de casselrye van Corterijck; arriveerde duc d'Alençon in Zeelant, alwaer hem de prins van Oragne verwillecomde, die van daer quam binnen Antwerpen; schooten twee ghebroeders malcanderen doodt voor hun moedershuys; moesten de borghers de straten schoonmaecken voor de comste van due d'Alençon. (K.M.)]

Op den xviij^en Martij wiert de prince van Oraengnen in zyne camere met een pistolet deur zijn hooft gheschoten, ende wiert de ghone die 't dede stappans deursteken, ende wiert curts daer naer eenen priestere met eenen bouchaudere ofte cassier ter zelver causen ghehanghen ende ghequartiert; maer wiert de voorseide Oraenge daer van ghenesen ende ghecureert.

[In Maerte 1582 veele borghers die gheweyghert hadden duc d'Alençon voor hunnen gouverneur ende heere, wierden uyt de stadt gheseyt; de borghers moesten hun wel ghewapent hauden, om dat sy ghedreyght wierden van de vyanden; de prins van Oraigne wiert ghequetst van eenen jonghelinck, die daer van ghenesen wiert; de borghers moesten hun bereidt maecken om duc d'Alençon op het feestelijkx te ontfanghen; was het collatie of men eenighe ghevanghen heeren wilde lossen ofte verwisselen. (K.M.)]

Den xxiiij^en April was de stede van Aelst, in den morgenstondt, van de rebellen met ghewelt inneghenomen ende ghewonnen.

Item, van desen tijt af zoo maecte men binnen deser stede groote ghereetschap omme den hertoghe van Alençon alle die eere te doene ende te bewysene die men zoude connen ofte moghen doen; want men hem van daghe te daghe binnen deser stede was verwachtende, als toecommende

[p. 73]

grave van Vlaenderen; daer was eene costelicke arcke triumphale ghemaect op die Hoochpoort.

[In de maent April 1582, duc d'Alençon, sijnde nu hertoch van Brabant vercoren, wiert te ghemoet ghereden van twee vaendelen borghers; wiert een deel van ons volck by Dendermonde gheslagen; de heer Tempel, gouverneur van Brussel, nam Aelst in; de heere van Mouscron, hoochbailliu van Aelst, wiert ghevanghen; ons legher in 't voortgheborchte van de Petercellepoorte ligghende, wiert met eenen grooten gracht besloten. (K.M.)

- In de maent Mey 1582 trocken eenighe vaendelen franschen van 't volck van duc d'Alençon naer den cant van Dendermonde; daer was eene ordonnantie teghen de boeckdruckers ghemaeckt; eenen franschen predicant dede eene latinsche oratie in de Predickheerenkerck. (K.M.)

- In de maent Junius 1582 eenighe schepen met fransche, schotsche en engelsche soldaten arriveerden in Zeelant ende van daer op 't Sas; was het collatie om eenighe duysende guldens te vercryghen voor duc d'Alençon voor de soldaten, ende om het bauwen van 12 oorloghschepen. (K.M.)

- In de maent Julius 1582 vercochten de soldaten hunne peerden ende cleederen van het legherken dat by de Petercelliepoorte lach, om broodt te coopen om te eten; was Audenaerde beleghert van den prins van Parma, het welck in thien weken tijts ghewonnen wiert, maeckende daer intusschen duc d'Alençon binnen Antwerpen goede siere in de plaetse van te gaen de stadt securreren; het garnisoen van Audenaerde binnen Ghendt ghecommen sijnde, wiert aen 't selve ghelt ghegheven voor de teeckens die sy tot

[p. 74]

Audenaerde ontfanghen hadden van den gouverneur, voor ghelt. (K.M.)]

Item, acht daghen voor Half-Ougste quam binnen deser stede de hertoghe van Alençon, eenich broeder van den coninck van Vranckerijcke, ende dede zyne intreye als toecommende grave van Vlaenderen; daer stonden van aen de Casteelpoorte, over beede zyden van de straten, maechdekens, costelijck ghehabitueert, in zeere schoone gheschilderde triumphantelicke zetelkens, dwelck schoone om siene was, tot in 't hof te Walle; elck maechdeken met een brandende flambeau; aen Ste. Joorispoorte was eene costelicke maecht van Ghendt metten lecu haer troetelende; daer was eene schoone figuere vertoocht aen Ste. Jacobskerke, in 't afcommen van de Keremelckbrugghe; insghelijcx eene aen 't Stadthuys, eene aen den Augustynencloostere, ende eene t' Sanderswalle, aen Herculespoorte; ende in 't Princhenhof, voor 't hof, stondt eene hooghe pieramide boven met eender groote sonne vergult; over alle zyden stondt zyne devise, te wetene: Fovet et discutit, ende daer vloeide ute vier quartieren wijn; de hertoghe reedt onder eenen costelicken throon.

Item, des anderdaeghs naer zyne incompste, zoo reet de voorseiden Alençon uut 's Princhenhof met zeer groote state de Hoochpoorte uppe, den Santberch nedere, duer de Cammerstrate up de Vrydachmaerct, alwaer hy op eene stellinghe daertoe chierlick bereet ghemaeckt bezwoer het land van Vlaenderen als grave, ende zynen heraut die zayde ghelt uut zynen name, ende 's noenents was hy ten bancquette up 't Stadthuys.

Ende zeer corts daer naer vertrack de voornoemde Alençon

[p. 75]

metten princhen van Oraengnen naer de stadt van Antwerpen.

[In de maent Augustus 1582, wiert eenen soldaet ghehanghen, als oock eenen struyckroover; wierdt alles ghereedt ghemaeckt tot de comste van den nieuwen hertoch van Brabant, ende de straten van 't Princenhof ghecalsijdt; hy dede syne intrê binnen Ghendt, ende beswoer het lant als grave van Vlaenderen op de Vrydachmerckt; daer quam eenen oproer op, door dien de Malcontenten ons legherken dat by de Petercelliepoorte lach, binnen de stadt joeghen ende eenighe dooden. (K.M.)]