|
| |
1576.
Commissarissen.
| Messire Jehan de Croy, conte de Roeulx, au lieu du Gouverneur de Flandre. |
| Cornille Scepperus, escuier, seigneur d'Eecke, au lieu de Messire Charles, conte de Berlaymont. |
| Maximilian Vilain, chevalier, baron de Rassenghien. |
| François de Halewijn, chevalier, seigneur de Zweveghem. |
| Schepenen van der Kuere. |
Schepenen van Ghedeele. |
| |
| Joncheer Jacques Beths, heere van Angherellis. |
Joncheer Pieter de Vos. |
| |
Joncheer Erasmus van Brakele. |
| Joncheer Jan van Hembyze. |
Joncheer Philips van der Gracht. |
| Joncheer Pieter Cortewille. |
Joncheer Nicolas van der Vichte. |
| Joncheer Philips Triest. |
Joncheer Joos Triest, fs Joncheer Joos. |
| Mr Franchois van der Haghe. |
|
| Mer Joos Borluut. |
Joncheer Jan Duwez. |
| |
| |
| Joncheer Philips Roose. |
Joncheer Jan van der Zype. |
| Joncheer Franchois van Nieuwenhuus. |
Pieter van der Eede. |
| |
Daneel de Stoppeleere. |
| Jooris Vijts. |
Omaer Clayssone. |
| Charles Everwijn. |
Michiel van Huuckelghem. |
| Guillaume de Warenghien. |
Rogier Zoete. |
| Franchois van der Sare. |
Jacques van den Berghe. |
| Simoen van der Craye. |
|
Ontfanghers.
| Omaer Everwijn, bouchoudere. |
| Andries van der Sare, van de weercke. |
| Charles van Havere, van der Yssuwe. |
[In de maent Meye 1576, wiert van de magistraet van Mechelen aen de colommen van den raedt een papier gheplackt waer gheseyt wiert dat eene latijnsche school opgerecht wiert. - De schippers moesten hun ghereedt houden om naer Antwerpen te varen. - By den raedt wiert eenen man onthooft om syne stouticheyt ende moetwillicheyt tegen het magistraet bedreven. - Sommighe herdoopers wierden 's nachts van hun bedde ghehaelt. (K.M.)
- In de maent Junius 1576 wierden eenighe ordonnantien ghepublicert weghens den afcoop van den 10en pennynck; men hoorde seer schieten van ontrent Zierickzee; wiert een hauten cordegarde ghemaeckt op de Coorenmerkt. (K.M.)]
Den jen Hoymaendt zoo gaf haer de stadt Ziericxsee in handen van den uppercapitain Mondragon, behaudens lijf ende goet, ende de soldaten ginghen met haerlieder goet ende gheweere ute, ghelijck als Mondragon uut Middelburch ginck.
In dit jaer was t' Sente Jans het groot pardoen, gheseyt
| |
| |
't Jubilee, dat alle vijftich jaren eens te Roome es, van den paus Gregorius ghesonden.
Den ixen Hoymaendt was eenen Jacob de Meyere, filius Lievens, schoenmakere deser stede van Ghendt, te Waerschoot in den nacht van den lantslieden ghevangen, die langhe in de bosschen gheregneert ende veel quaets ghedaen hadde, zoo wel rooven als moorden, ende insgelijckx helpen vermoorden vele priesters, ende was ten zelven daghe by den bailliu van den Auderburch in 't Gravencasteel ghebrocht, ende den xijen Ougste daernaer was hy voor 's Gravencasteel op eenen waghene gheset ende sat up eenen block teghen den ysere, ende beede de armen waren aen het ysere ghebonden, ende wiert alzoo ghenepen in beede zyne armen met eene gloyende tanghe tot zes reysen toe, ende wiert daer naer te Mariekercke aen eenen staeck met eene ketene ghebonden, ende moeste alsoo in 't vier loopen, ende den staeck stondt xij hautvoeten van den viere, ende alzoo levende verbrandt.
Item, naer dat Ziericxsee overcommen was, zoo sijn de Spaengnaerts in Brabant commen voor Bruyssele ende voor Mechelen, meenende daer binnen te commene omme alsoo haerlieder betalinghe daer te heysschene, maer men sloot hemlieden alomme de poorten, ende quamen alzoo naer Aelst om alzoo naer Ghendt te commene; die van Ghendt dat vernemende, hebben de borghers steercke wacht doen hauden; het landt was gheheel in roere.
Den xxven Hoymaendt, op Ste. Jacobs ende St. Christoffelsdach, 's avonts, quamen de Spaengnaerts, die alsdoen jeghens de landen mutineerden, vechtender handt binnen der stede van Aelst, hoewel daer zeer luttel volcx bleef. Zy
| |
| |
rechten binnen der zelver stede eene galghe, ende wierden te Bruysele ghedeelareert vyanden ende rebellen van de M., ende men mocht hemlieden gheen victaelge toevoeren; het selve mandement was 's zondaechs den xxijen dito by den raedt ende by der stede oock ghepublicert.
Item, den xxxen dito, waren alle burghers deser stede in den nacht ontrent den twee uren opgheclopt ende waren alzoo in de wapene; voor elcke duere hinck eenen lanteerne, ter oorsaecke dat sommighe Spaengnaerts uut Aelst ghetrocken waren.
[In de maent Julius 1576 begonst men de vesten der St. Lievenspoort ende der Keyserpoort te suyveren. (K.M.)]
Den ijen Ougste waren sommighe Spaengnaerts ghejaecht van die van Bevere tot Antwerpen op het veer, ende de Spaengnaerts van den casteele quamen hemlieden te hulpe, ende hebben aen de boeren groote schade ghedaen, zoo datter wel sestich doot bleven ende de bailliu van Bevere wert sijn hoofd afghesneden, ende trocken alzoo metter pillaige naer het casteel.
Ten zelven daghe hebben die landtslieden gheloot om crijchsvolck te doene tot twee duust.
Den lesten Ougste hebben de vrybuyters Blanckenberghe gherooft ende ghepilgieert, ende daernaer verbrandt, zoo datter niet boven xv huusekins en bleven staende.
[In de maent Julius 1576 de muytineerde Spaenjaers namen in Lier ende Herenthals, slaende de borghere meest doodt, als oock den borghemeester. (K.M.)]
Den xen September was t' Sente Pieters eenen kerckdief ghevanghen ende ghehanghen, om dat hy uut der kercke van Sente Pietersclooster, by nachte ende ontyde, ghestolen
| |
| |
hadde elf apostelen die van fynen zelver waren; hy wiert betraept als hy die zelve zoude halen, daer hy die zelve in 't water in 't ghelis verborghen hadde.
Den xixen September was binnen deser stede ghedraghen eene schoone processie generael om Godt almachtich te biddene voor de welvaert van dese Nederlanden.
Den xvien September zoo was een deel garnisoens te St. Baefs teghen het casteel gheleyt, alwaer zy hem beschansten teghen het casteel, ende wiert 't voornoemde casteel alzoo beleghert.
Den xvijen dito, staken de Spaengnaerts het vier in een huys op de Visscherye.
Den xxen dito, het welcke was St. Mattheeusavondt, naer noene, quamen de Spaengnaerts uten casteele naer den leghere, ende hebben jeghen elckandere gheschermutst, ende schoten met groot gheschut, ende des avonts ontrent den acht uren staken zy weder het vier in andere huysen, die daer stonden naer de Eernesse, ende schoten met grof gheschut zes of acht schueten op de stede; ende des anderdaechs 's morghens, up Ste. Mattheeusdach, schoten zy van ghelijcken wedere, ende die van de stadt beschansden hemlieden; zy braken de strate op aen Ste. Joorispoorte ende vulden de poorte met eerde, ende insghelijcxs het Papenhuys daer neffens, ende setten twee veendels op de poorte boven de schansmanden; zy braken de strate oppe op het Pas, ende beschansden hemlieden op de Pasbrugghe ende den Roôn Turrebrugghe, voorts aen de optreckende brugghe ende van ghelijcken in meer andere plaetsen; zulcx dat de Spaengnaerts gheensints in de stede gheraken en consten.
| |
| |
Item, ghedurende dese belegheringhe zoo tracteerde men binnen deser stede op het stadthuys van payse tusschen de ghecommitteerde staten van Hollandt ende Zeelandt over den prinche van Oraengnen, de welcke altijt besoigneerden voornoene ende achternoene.
Den xxvjen Septembris quamen binnen Ghendt acht veendels van des princhen van Oraengnen volck, ende wierden ghefouriert op de Muyde ende up Sente Pieters, ende zy brochten 16 of 17 sticken artillerie met hemlieden, ende zy wierden begroet met een stick grof gheschuts uyten Casteele, dewelcke vlooch in den Meerseniershuyse op de Vrindachmaerct.
Item, ten zelven daghe verbranden de Spaengnaerts Burcht by Antwerpen, ende vermoorden sommighe lieden; zy maekten eene steerckte op het Vlaemsch Hooft.
Den xxviijen September quam binnen deser stede noch een veendel volcx van weghe den princhen van Oraengnen.
[In de maent October 1576 moesten de canonicken van St. Baefs in den crocht hunnen dienst doen, uyt vreese van gheschoten te worden van die van het casteel. - Het clooster der Rijcke Claren wiert tot een fortresse ghemaeckt; by nachte was het alarm, ende wiert het casteel van vier canten van ons beschoten. (K.M.)]
Item, den jen October, op Sente Bavensdach, waren de Spaengnaerts van den casteele ghesommeert tot het overgheven van dyen, danof zy hemlieden bespreck hadden tot 's anderdaechs ten tien uren, maer zy en wierden geenssints van den sinne ofte en wilden niet accorderen.
Item, ontrent desen tijt trock eenen grooten hoop borghers uter stadt tot Melle, ende deden aldaer grooten
| |
| |
nombre van boomen vellen, omme de Spaengnaerts te belettene passaige.
Den xvjen October quamen de Spaengnaerts uut Aelst, ende verbranden Melle.
Den xiijen Octobre staken de Spaengnaerts van den casteele 's avonts, ontrent tien uren, in de Veerstrate, het vier in een myte hauts, de welcke verbrande met noch dry ofte vier huysen.
Den lesten October, op Alderheleghenavondt was het ghelt ghehoocht: de vlaemsche stuvers op ij grooten vj pen. x yngelschen, de grootkens vijf seskens, ende zoo voort naer advenant.
Den ijen November trocken alle de Spaengnaerts uut Aelst naer Antwerpen.
Den iiijen dito, quamen de Spaengnaerts vechtender handt in de stadt Antwerpen, niet tegenstaende het groot garnisoen datter binnen was; zy deden zeer groote moordt onder de borghers; zy staken 't vier in de stadt ende roofden ende plunderden de zelve stadt.
Den viijen November voor den noene was ten tune van den Schepenhuyse deser stede met vier trompetten in de presentie van de staten van dese landen ende de staten van Hollandt ende Zeelandt den pays tusschen deze landen ende den prince van Oraengnen, volghende de pacificatie danof wesende, ghepublieert.
Item, 's nachts voor Ste. Martensavondt, zoude men het Casteel bestorremt hebben; maer de brugghen die daer toe ghemaeckt waren vielen te curt, zoo dat niet en volquam; maer binnen den zelven dach, op Sente Martensavondt, zoo was daer op noch eenen assault ghedaen, zulcx datter vijf
| |
| |
of zes Spaengnaerts doot bleven, ende scheênder zoo af; ende men maecte groote ghereetschap omme dien nacht 't zelve te beclemmene met leeren; maer de Spaengnaerts zochten met teeckenen ghehoort te zyne, ende daer quamen vier Spaengnaerts uten Casteele ten huyse van mijnheere van Mouscron, hoochbailliu deser stede, ende daer was accort ghemaect dat zy daer uuttrecken zouden, ende op Ste. Martensdach, ontrent den xii uren, track er een vendel van onsen volcke inne.
Den xiijen November trocken de voornoemde Spaengnaerts uten casteele, ende zy wierden gheconvoeyeert met twee hondert soldaten naer Pieronen; zy deden haerlieder goet t' schepe met vrauwen ende kinderen, ende als de schepen in den Huvettershouck quamen, zoo nammen daer uyte haerlieder coffers ende men lietse alsoo duer varen.
Item, curts naer dat het casteel in was, zoo vertrack den legher naer Brabant.
[In de maent December wierden op de wallen van de Muydepoorte veel schranscorven ghevlochten; de kinders wierden verboden t' samen te loopen ende op te trecken met hoopen; quam eenen enghelschen ambassadeur die naer Don Jan trock; de inwoonders van Vlaenderen moesten hun silveren ende gauden vaten ende juweelen aen de staten overleveren, ende de rijcken moesten een somme van pennynghen te leene gevene. (K.M.)]
Up Sente Andriesdach, was binnen deser stede ghedraghen eene processie generael om Godt Almachtich te biddene voor de welvaert van desen lande.
Item, naer dat het casteel overcommen was, zoo bleef de
| |
| |
strate op den Steendam langhe open ligghende; zoo ghebeurde 't up eenen vrindach dat eenen landtman, spade naer huys rydende met zyne huusvrouwe te waghene, den waghen besyden vallende desselfs landtsmans huysvrouwe daerinne versmoorde.
Item, dese landen aldus in trouble ende roere staende jeghens de Spaengnaerden, zoo es in alder diligentien in poste uut Spaengnen commen Don Johan d'Austrice, bastaerde-broeder van den conynck van Spaengnen, om de zaken te middelen, ende arriveerde tot Lutsenborch, alwaer hy wat tijts bleef, ende quam daer naer te Namen, daer de generale staten by hem compareerden ende tracteerden daer van payse; maer zy en deden nyet, ende in 't leste quam uten name van Don Jehan tot Bruyssele de bisschop van Ludicke, alwaer de pays ghesloten wiert, zulcx dat de Spaengnaerden uten lande vertrecken moesten, midts hemlieden haerlieder betalinghe van den achterstellen voldoende.
[In de maent Januarius 1577 en mocht men geen ghestolen goederen van de Spaenjaers coopen; ende wiert verboden granen naer Calis te senden om naer Portegael over te voeren. In de cloosters wierden groote magasynen van meel gheleyt ende ghemaeckt.]
Den ijen Martii was ten thune van den Schepenhuyse met trompette ende scharmeyen uutghelesen de pays tusschen de Spaengnaerden ende dese Nederlanden, ende alle de clocken van Gendt luydden 's noenens ten xij uren.
Den xxen Maerte trocken de Spaengnaerts uten casteele van Antwerpen ende uter stadt, ende het statenvolck quam daer inne.
| |
| |
Item, curts naer Paesschen was het Sas wederom vermaect soo datter weder schepen duer quamen.
[In de maent April 1577 moesten de borghers eene groote somme ghelts opbrenghen ten leene op rente, jeghens den pennynck 12 ofte 14 om aen de Spaeniaerts te betalen. (K.M.)]
Den jen Meye track het 's princen volck uten casteele deser stede, ende wierden alomme van de borghers lancx der straten beschonken, zoo dat zy verre by droncke waren eer zy tot aen de Muydepoorte gheraecten.
Ten selven daghe quam Don Johan van Oostenrijcke binnen der stadt Bruyssele, ende wiert zeer triumphantelick van de borghers inneghehaelt.
|
|
Auteursrechtvrij