Memorieboek der stad Ghent van 't jaar 1301 tot 1793. Deel 2

1570.

Commissarissen.

Messire Philippe d'Oignies, chevalier, seigneur du dict lieu, au lieu du gouverneur de Flandres.

Fernande de la Barre, seigneur de Mouscron, souverain bailly de Flandres, au lieu de Floris de Montmorency, baron de Montigny, Leuze, enz.

Maximilien Vylain, aussi chevalier, baron de Rassenghien, gouverneur de Lille, Douay et Orchies.

Schepenen van der Kuere.	Schepenen van Ghedeele.
Joncheer Willem van de Kethulle.	Mer Jan de Grutere.
	Joncheer Pieter de Vos.
Joos Donaes.	Adriaen Borluut.
Jan Beths.	Jacques Rufelaert.
Joncheer Philips de Grutere.	Jan Heindricx.
Joncheer Antonis de Grutere.	Franchois van der Sare.
Lievin Petrins.	Andries Seys.
Servaes van Steelant.	Joos Dhooghe, f^s Jans.
Jan Oosterlinck.	Lievin van Hulse.

[p. 373]

Pieter de Brune.	Pieter Dhanins.
Thomaes van der Crayen, d'oude.	Joos Scauteete.
	Laureins de Groote.
M^r Rijckaert Boenbeke.	Lievin Puteurs.
Gillis Dhanins.
Joos de Brune.

Ontfanghers.

Omaer Everwijn, bouchoudere.

Joos de Deckere, van de wercke.

Pauwels van de Velde, van der Yssuwe.

Den xj^en Meye was op 't eylandt voor 't Nyeuwe Casteel, beneden den Rooden Turre, eenen Spaengnaert uten zelven casteele levende verbrandt van buygherye, ende eenen jonghen knecht van xij ofte xiij jaren was met eender gloyende panne op zijn bloote bille by den scherprechter ghesleghen ende alsoo wechghejaecht.

Den xiij^en Juny was t' Sente Baefs onthooft eenen Jooris de Vos, ende was begraven in Sente Niclaeskercke.

[Die in 't jaer lxvij niet en es bedorven,
Ende in 't jaer lxviij niet en es ghestorven,
Ende in 't jaer lxix niet en es gheslaghen,
Die mach in 't jaer lxx wel vraghen:
‘Hoe, ghebuerman, hebdy in voorleden daghen
Het lijf levende connen ontdraghen?’ (Pr. Ar.^B.).

- Den xviij^en in Junio lxx dede mynen heere van Sent Pieters als abt zyne entree, ende hadde eene zeer schoone rede van peerden commende ter Persellepoorte inne, ende wart also met processien inneghehaelt ende ghemytert zeer tryumphantelic. (Pr. Ar.^B.)

- In de maent van Junius wierden de wapenen van

[p. 374]

mer Joos Triest, overleden, voor sijn huys ghehanghen, 't gene noyt ghebeurt en was. (K.M.)]

Den xv^en July was binnen der stede van Antwerpen ghepubliceert het pardoen, present de hertoghe van Alva op eene stellinghe, ende dat by den cancellier van Brabant, ter causen van de mesdadighe van de troubelen.

Den xxx^en July was 't voorseyde pardoen by de heeren van den rade ten ix uren, ende alhier by schepenen ten tune ten xij uren ghepubliceert, [ende luudden alle de clocken van Ghendt van blyschepe een ure lanck. (Pr. Ar.^B.)

- Op den vijfsten Ougste was by mynen heere van den edelen rade in Vlaenderen ghelast ende gheinterdiceert den practisienen van den hove ende casteele niet te commen aengaende de ghone die beschuldich zijn ter predicatie gheweest t' hebben, conforme de voornoemde letteren van pardoene, up peyne van in vanghenesse gherecommandeert te werdene, zulx dat sy haerlieder state laten moesten tot alderstondt zy gherehabiliteert zanden wesen van den hove, ende gheimpetreert hebben remis ofte pardoen. (Pr. Ar.^B.)

- Den xx^en dach van Ougste arryveerde binnen der stat van Beerghen up den Zoom de dochtere van den edelen keyser Maximilian, de welcke quam duer de duutsche landen omme te reysene naer Spaengnen ende aldaer te trauwene conynck Philips, grave van Vlaenderen, ende wiert zeer tryumphantelic inneghehaelt. (Pr. Ar.^B.)

- Den xxv^en in Ougste quam binnen der stede van Andtworpen de voornoemde conynghinne, ende wiert van ghelijcke aldaer tryumphantelick inneghehaelt, ende was

[p. 375]

aldaer zeer rijckelick gheviert in den avont. (Pr. Ar.^B.)]

Den xxvj^en Ougste quam des keysers dochtere binnen der stadt van Antwerpen, ende op Sente Gillisavondt vertrack de voorseyde coninghinne naer Spaengnen, alwaer zy traude coninck Philips van Spaengnen, grave van Vlaenderen, met grooter triumphen.

[Curts daer te voren, also binnen der stede van Valenchyne gheleghen hadde in garnisoen ellef vaendelen Duutschen, ende dat zy ghecasseert wierden, waren onder andere van de principaelste ghevanghen wel tot hondert vijftich, danof curts daer naer lijvelick ter doot brocht waren tot veertich, ende ooc curts daer naer noch xvij ghesonden naer Rupelmonde, de welcke ooc aldaer gheexecuteert waren metten zweerde, ende datte omme meuterye die zy binnen der voornoemde stede van Valenchyne ghesticht hadden, ende waren onder de voornoemde xl duutsche gheexecuteert, twee ghevierendeelt. (Pr. Ar.^B.)

- Curts daer naer es de voornoemde stede van Valenchyne, ja, alle de insetene van diere, negheene uutghesteken ghecondempneert haerlieder goet gheconfisquiert omme de rebellie by hemlieden bedreven. (Pr. Ar.^B.)

- In de maent van Augustus wierden verscheydene ordonnantien ghelesen nopende de peste, de ballinghen ende vrouvrouwen; ende wiert het beelt van O.L. Vrauwe van St. Pieters wederom omghedreghen in processie. (K.M.)]

In de maendt van October was binnen Brugghe eene vrauwe levende verberrent, om dat zy twee kinderen, die zy aen haren man behuut hadde, met luus ende sterckwater vergheven hadde.

Den xxj^en October was voor 't Gravencasteel onthooft

[p. 376]

eenen M^r. Heyndrick Grysenere, chirurgien, om dat hy t' zynen huyse curerende eenen bode van Burburch, ende daer stervende, metten dooden lichame zyne beliefte ghedaen hadde.

[Danof hy 't vleesch afghesoden hadde ende 't selve gheworpen hadde in een privaet, ende van 't gheruve ghemaect eene anathamia; welcken bode hy zijn recht van der Helegher kercke niet en hadde doen administreren, ende hadde den vrienden doen verstaen dat hy den zelven bode doen begraven hadde; ten anderen omme dat hy in huwelick wesende, zekere dochterkin van ellef ofte xij jaren by hem in 't bedde hadde doen commen, als zyne huusvrauwe uter stede was, ende dede zijn uterste debvoir omme 't selve dochterken te violerene, danof hy appointement ghemaect hadde, ende hadde daer voren betaelt vier ponden grooten; de welcke meester Heyndrick onthooft zijnde, wart ghevoert naer Mariakerke, alwaer hy up een radt gheset was, ende was al zijn goet gheconfisquiert 's conynx proffyete. (Pr. Ar.^B.)]

Den xxiij^en October was eenen Lieven van der Mare in schepenen-camere gegeesselt totten bloede, ende van daer ghevoert op eenen waghene, met eene scroode voor 't hooft, ende ghebannen uter stede, om dat hy dese stede dienende van haren assysen hadde helpen frauderen.

In de maendt van October was t' Eecke eenen zot verbrandt, die zyne moeder de kele afghesneden hadde.

[Den zelven daghe was een Lenaert Lottrin, gheboren van Maestricht, ghecondempneert heere ende wet vergheffenesse te biddene, mitgaders up 't pellerijn te stane een half ure met eenen tittele voor synen boeseme, ende twee

[p. 377]

spinrocken nevens hem, omme dat hy ghehuwt zijnde, zekere jonghe dochtere binnen der stat van Bruussele de bruut ghemaect hadde, ende dat hy van haer gheextorquert ende vercreghen hadde de somme van drye ponden grooten, de welcke hy haer ghecondempneert was te restituerene ende weder te keerene. (Pr. Ar.^B.)]

Up Alderheyligenavondt, Alderheylighendach ende Alderzielendach wayden zoo groote afgryselicke winden dat niet om zegghen en ware, ende deur den hooghen vloet die de voornoemde schadelicke windt hilt staende, es alomme groote inestimable schade gheschiet: eerst, binnen der stede van Antwerpen, zijn de kelders ende vaulten van der huysen van den vloet meest al vervult gheweest, waer duere groote schade gheschiet es in specerye, olye, suyckere, caes, botere ende alle andere costelicke ware; de vloet heeft binnen Antwerpen in Onzer Lieven Vrauwenkercke ghestaen. In de nyeuwe stadt verdroncken zes persoonen; daer verdranck eene vrauwe in haren keldere, ende midts zy eene keersse hadde laten staen bernen, ende vallende es 't huys boven verbrandt; de vloet stont t' Antwerpen up 't Bierhooft eender voet hoogher dan noynt tot eenighen daghe eenighen vloet ghestaen en hadde; de vloet stondt t' Hulst up de maerct; te Biervliet up den hooghen aultaer; ter Neusen stroomden vier of vijf huysen wech; 't Sas deser stede en es niet voorbyghegaen zonder van den zelven vloet groot perycle ende dangier te lydene; in Hollandt, Zeelandt, Vrieslant ende andere waterlanden, es van de ghelijcke alomme groote jammerlicke schade gheschiet.

[Op den vij^en dach van Novembris waren twee vrauwepersoonen ende een manspersoon in Scepenencamere

[p. 378]

ghecondempneert verbrandt te werdene op de Vrindachmaert deser stede, omme datse hemlieden hadden laten herdoopen, ende ooc omme dat zy vele diverssche valssche secten ende quade opinien sustineerden, ende was elc van hemlieden een cleen ballekin in den mondt ghesteken, ende voor den mondt ghebonden elck met eenen schoonen snuutdouck; ende naer dat haerlieder sententie ghepronunchiert was, waren zy van daer up den voet staende gheleedt naer de Vrindachmaerct, alwaer zy elc an eenen stake levende verbrandt waren ende haerlieder doode lichamen waren ghevoert buuten der Mudepoorte ende aldaer elc an eenen staeck ghehanghen, ende waren al haerlieder goedinghe gheconfisquiert 's conincx ons gheduchten heeren proffycte. (Pr. Ar.^B.)]

Den xv^en November, xvij^en ende xviij^en waren binnen deser stede ghedraghen processien generale.

[Den xv^en November in dit jaer ende scependom, wesende woensdach, was binnen dese stede van Ghendt ghedreghen eene schoone processie generael, daermede dat gynck mijnheere de bisschop, myneheeren van den edelen rade in Vlaenderen, scepenen van beede de bancken, ende groote menichte van volcke, danof de vergaderynghe was t' Sente Jans, ende de dienst was ghedaen binnen der keercke van Sente Michiels, ende dat omme Godt Almachtich devotelick te biddene dat hy zijn kerstene volck zaude willen bevryden, bewaren ende beschudden voor den Grooten Turck ende zyne ongheloovichede; want hy in meenynghe hadde te commene up dese landen, omme die hinderlick ende schadelick te wesene met groote menichte van Galioten ende Turcken, want, zo men seyt, hy alreede inghenomen hadde

[p. 379]

met ghewelt van Turcken het landt van Cypres, ghehauden van de Venetianen. (Pr. Ar.^B.)]

Den xxviij^en November, tusschen den dysendach ende woonsdach, in den nacht ontrent xij ende een uren, verbrande op de Muyde een achterhuus van eenen potbackere, ende in den zelven nacht tusschen den dryen ende vier uren rees een groot ongheweerte ende tempeeste van winde, donder, bliexem ende haghelsteenen; ende brande van den zelven ongheweerte de turre t' Eckerghem, de turre van Baudeloo, insghelijcx ten selven tyde verbranden danof oock twee turren ontrent Antwerpen, ende 's avonts tusschen zeven ende acht uren brande de turre van Onser Vrauwenkercke op Sente Pieters, ende wiert subijt gheblust.

Den x^en December begonste 't te sneeuwene, ende van den xv^en tot Lichtmisseavont zoo vroos't ende het en was niet eenen dach zonder sneeuwen, zoo dat het water zoo groot en hooghe wiert, zulcx dat men in diversche plaetsen binnen deser stede met schepen varen moeste, ende veel lieden die moesten op haerlieder camers wonen.

Den xj^en Martij was in den nacht het beeld van Ons Lief Heere van Ste. Michielskerckhof uut het huuseken ghenomen ende gheworpen in 't watere, ende wiert ghevischt t' Huesdene.

In der zelver nacht waren t' Eckerghem sommeghe santen op het kerckhof deurschrapt, ende de doodtsbeenderen verworpen; 't welck men presumeerde dat ghecasseerde soldaten ghedaen hadden, om dat zy weder in gaigen commen souden; in dit jaer op den Goeden Vrindach en hadde niemant gratie.