Verzorgd Nederlands

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de vijfde druk van Verzorgd Nederlands van H.M. Hermkens uit 1974. De eerste druk dateert uit 1966.

 

redactionele ingrepen

p. 14, 23-24, 26, 31-32, 37-38, 43-44, 47, 52-53, 56, 58, 63, 69-70, 94-98, 102, 106, 112-113, 122-123, 127, 130, 133, 136, 140, 144-145, 148 en 151: de eindnoten zijn bij de bijbehorende nootverwijzingen op de betreffende pagina's geplaatst. De genoemde pagina's zijn hierdoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 2 en 156) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

VERZORGD NEDERLANDS

 

[pagina 3]

Dr. H.M. Hermkens

Handleidingen bij de studie van de Nederlandse taalkunde, bestemd voor studenten en leraren

Eerste deel

VERZORGD NEDERLANDS

Vijfde druk

Malmberg Den Bosch 1974

 

[pagina 4]

De serie Handleidingen bij de studie van de Nederlandse taalkunde, bestemd voor studenten en leraren, omvat:

1.	Verzorgd Nederlands;
2.	Fonetiek en fonologie;
3.	Spelling en interpunctie;
4.	Inleiding tot het 17de-eeuws;
5.	Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten (in voorbereiding).

 

ISBN 90 208 7902 2

 

© Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

 

[pagina 7]

INHOUD

verantwoording		11
Noten Verantwoording		14
1. studiemateriaal		15
2. het juiste woord		20
2.1.	Gesignaleerde fouten	20
2.2.	Didactische hulpmiddelen	21
	Noten 2	23
3. clichés en modewoorden		25
	Noten 3	26
4. werkwoordsvormen		27
4.1.	De tijden	27
4.2.	U hebt - u heeft	30
4.3.	Jullie loopt - jullie lopen	30
4.4.	De gebiedende wijs	30
	Noten 4	31
5. voornaamwoorden		33
5.1.	Hun, hen, haar	33
5.2.	Het betrekkelijk voornaamwoord wat	34
5.3.	Diens, wiens, dier, wier	34
5.4.	U aller aandacht	35
5.5.	Jan z'n boek	35
5.6.	Zo'n - zulke	35
5.7.	Elkaar	35
5.8.	Zich	36
5.9.	Degene(n)	36
	Noten 5	37
6. voorzetsels		39
6.1.	Algemene opmerkingen	39
6.2.	Het voorzetsel om	40
6.3.	Tussen	42
	Noten 6	43
7. oorzaak - reden		45
	Noten 7	47

 

 

[pagina 8]

8. enkele voegwoorden		48
8.1.	Waar	48
8.2.	Terwijl	48
8.3.	Mits - tenzij	49
8.4.	Dan - als	49
8.5.	Zowel ... als	50
8.6.	Voegwoorden van verhouding	51
	Noten 8	52
9. de verbuiging van het bijv. naamwoord		54
9.1.	Een (geen, enig, zeker, menig, ieder, elk, welk) groot man	54
9.2.	De waarnemend secretaris	54
9.3.	(Een) doodarme Polen	54
9.4.	Het verzorgd(e) taalgebruik	55
	Noten 9	56
10. boekenwoorden		57
10.1.	Men	57
10.2.	Welk(e)	57
10.3.	Gij	57
	Noten 10	58
11. bombast		59
	Noten 11	63
12. het zelfst. naamwoord		64
12.1.	Het woordgeslacht	64
12.2.	Het meervoud	68
	Noten 12	69
13. de invloed van vreemde talen		71
	Studiemateriaal	71
13.1.	Ontleende woorden	73
13.2.	Barbarismen	74
13.2.1.	Gallicisme	75
13.2.2.	Anglicisme	76
13.2.2.1.	Een anglicisme in de spelling	76
13.2.2.2.	Ik was in Parijs	78
13.2.2.3.	De omschreven comparatief en superlatief	79
13.2.2.4.	Het lidwoord	79
13.2.2.5.	Varia	79
13.2.3.	Germanisme	80
13.2.3.1.	Samenstellingen en samenkoppelingen	81
13.2.3.1.1.	Substantieven	81
13.2.3.1.2.	Adjectieven	84
13.2.3.2.	Afleidingen	86
13.2.3.2.1.	Het achtervoegsel -er	86

 

 

[pagina 9]

13.2.3.2.2.	Eerstens e.a.	86
13.2.3.2.3.	Middels	86
13.2.3.2.4.	-s na persoonsnamen	86
13.2.3.2.5.	Adjectieven op -haftig	87
13.2.3.2.6.	Adjectieven op -matig	87
13.2.3.2.7.	Adjectieven op -vol	88
13.2.3.2.8.	Adjectieven op -loos	88
13.2.3.2.9.	Substantieven op -name en -gave	88
13.2.3.3.	Woordsoorten, zinsbouw	89
13.2.3.3.1.	Dat is te maken	89
13.2.3.3.2.	Elliptische zinnen	90
13.2.3.3.3.	Het hulpww. van de lijd. vorm geworden	90
13.2.3.3.4.	De keuze was een gelukkige	90
13.2.3.3.5.	De volgorde van werkwoordsvormen	90
13.2.3.3.6.	Het gesubstantiveerde werkwoord	91
13.2.3.4.	Varia, alfabetisch geordend	91
	Noten 13	94
14. contaminatie		99
15. breedsprakigheid		100
15.1.	Breedsprakigheid in het algemeen	100
15.2.	Pleonasme	100
15.3.	Tautologie	101
	Noten 15	102
16. inversie		103
16.1.	Normale inversie	103
16.2.	Ongeoorloofde inversie	103
	Noten 16	106
17. samentrekking		107
17.1.	Omschrijving	107
17.1.1.	Nevenschikking	107
17.1.2.	Onderschikking	107
17.2.	Voorwaarden	108
	Noten 17	112
18. de beknopte bijzin		114
18.1.	Wat is een beknopte bijzin?	114
18.2.	(In)correcte aansluiting	114
18.2.1.	De participiumconstructie	114
18.2.2.	De infinitiefconstructie	117
	Noten 18	122

 

 

[pagina 10]

19. (dis)congruentie		124
19.1.	Discongruentie	124
19.2.	Congruentie	124
	Noten 19	127
20. slordige verwijswoorden		128
	Noten 20	130
21. de tangconstructie		131
	Noten 21	133
22. de lijdende vorm		134
	Noten 22	136
23. de anakoloet		137
23.1.	De opsomming	137
23.2.	Woordgroepen die nergens bij aansluiten	137
23.3.	Parallelbouw bij nevenschikkende voegwoorden	137
23.4.	Nevenschikkende voegwoorden moeten gelijke grammaticale grootheden verbinden	138
23.5.	Moeten nevengeschikte woordgroepen tot hetzelfde syntactisch patroon behoren?	138
23.6.	Als men die heeft leren kennen en men is er ontvankelijk voor	139
23.7.	Enerzijds enz.	139
23.8.	De bijzin die overgaat in een hoofdzin	139
	Noten 23	140
24. woordvolgorde		141
24.1.	De plaats van de persoonsvorm	141
24.2.	De volgorde van de bijwoordelijke bepalingen	141
24.3.	Bijwoordelijke bepalingen die naar het verkeerde gezegde verdwaald zijn	142
24.4.	De volgorde van de bijvoeglijke bepalingen	142
24.5.	Bijvoeglijke bepalingen die te ver van hun ‘kern’ zijn afgeraakt	142
24.6.	De vrije bepalingspartikels	142
24.7.	Verdwaalde voorzetsels	143
	Noten 24	144
25. primitieve zinsbouw		146
25.1.	De simpele, stereotiepe zin	146
25.2.	Onlogische verbindingen	146
	Noten 25	148
26. gecompliceerde zinsbouw		149
	Noten 26	151
register		152