Stukken maken

[p. 64]

Pensioen

Mensen die werkloos zijn, benijden degenen die nog 'n baan hebben. Maar andersom benijden de werkenden soms wel eens degenen die niet meer hoeven te werken. Hun ideaal is: zo snel mogelijk vervroegd uit te treden.

Geen werk meer hebben is voor de werkloze een bron van ellende. Zijn wereld wordt klein. Niet alleen zijn inkomen gaat er op achteruit: zijn horizon versmalt zich. Maar het hebben van 'n baan heeft zijn minder aangename kanten. Iemand die geen werk meer heeft, wil dat graag vergeten. 'n Baan immers kan de werknemer veel narigheid bezorgen, hij kan er overspannen van raken.

Elke morgen vroeg uit de veren, de hele dag in touw, en dat voor een schamel loon: verschaft dat vreugde? Iemand die werkt heeft bijna nooit tijd voor zichzelf, tenzij in de weekends en korte vakantieperioden. Hij die geen baan heeft, heeft de neiging zo'n baan te idealiseren. In zijn voorstelling wordt ‘werken’ interessanter dan het in werkelijkheid geweest is.

De werkenden hebben het niet altijd naar hun zin. Net zo min als de niet-werkenden.

‘Kon ik maar in de Vut!’, roept menigeen uit. Als je dan vraagt of de betreffende persoon denkt dat hij zich zonder werk kan amuseren, antwoordt hij: ‘Ik heb nog zoveel te doen!’. En dan krijg je vage verhalen over allerlei bezigheden die deze persoon nooit eerder verricht heeft en die hij ook niet zal verrichten als hij vervroegd gepensioneerd wordt. Eenmaal in de Vut klaagt hij dat hij geen collega's meer heeft, dat hij niet meer meetelt, dat hij te weinig om handen heeft, kortom dat hij zich verveelt.

Degenen die zeggen: ‘Ik heb zóveel hobby's!’ vergeten een ding: dat hun werk hun eigenlijke hobby was. Al het andere

[p. 65]

blijkt nu leuk geweest te zijn voor de vrije uren, 's avonds of in het weekend. Je hebt aan je hobby geen dagtaak. Een hobby is vaak alleen maar mooi omdat hij als tegenwicht dient tegen het werk op fabriek of kantoor.

Om de tijd na je pensionering zinvol te vullen is een eenvoudige hobby nauwelijks toereikend. Je moet iets hebben dat in plaats van je baan komt, anders is er te weinig. Televisie kijken is geen hobby, en evenmin een straatje ómlopen. De hond uitlaten is leuk, maar je vult er je dag niet mee. Als je nooit in de tuin gewerkt hebt, ga je dat ook niet doen als je gepensioneerd bent, en je gaat ook niet uitvoerig wandelen of studeren als je dat voordien nooit gedaan hebt.

De waarde van geregelde arbeid wordt onderschat. Werk is méér dan een salaris. Werk, een baan hebben geeft je een gevoel van eigenwaarde, ook al is die baan nog zo klein. Arbeid verdrijft definitief de verveling. Dank zij deze arbeid krijgt het leven zin, heb je je plaatsje in de maatschappij.

Iemand die zegt: ‘Ik heb straks, als ik gepensioneerd ben, genoeg te doen’, heeft vaak in feite niets te doen. Typisch is het dat juist mensen die geen enkele hobby hebben denken dat ze genoeg om handen hebben.

Om als vervroegd uitgetredene te kunnen overleven is het nodig dat hij zich een nieuw ritme oplegt en dat hij er een bepaalde dagindeling op na gaat houden. Lang in bed blijven liggen bijvoorbeeld past in zulk een indeling niet.

Iemand die zegt: ‘Ik wou dat ik vervroegd gepensioneerd was’, zou zich moeten afvragen of hij wel een ‘hobby’ heeft die zijn vorige baan evenaart of overtreft.