Herinneringen en dagboek (3 delen)

[p. 1527]

Bijlage 12

5 October 1929

Brief van Heldring aan de Minister van Buitenlandsche Zaken

Persoonlijk
(vgl. p. 819)

Excellentie,

In aansluiting op ons telefonisch onderhoud van gisteren kan ik U nog het volgende berichten.

Ik deelde den heer Raestad mede, dat U een stap bij de bij de Internationale Bank direct geinteresseerde mogendheden voorbarig en voor hen onaangenaam acht, gezien de door hen afgelegde verklaring, volgens welke zij de processen verbaal van het te Genève besprokene aan het Organisatie comité van de Internationale Bank zouden doen toekomen. Mocht het statuut van de Bank, waartoe de Organisatie commissie zal komen, aanleiding geven tot een nieuwen stap, dan zal de Nederlandsche Regeering daartoe allicht besluiten en dan is eventueel het oogenblik gekomen, dat de mogendheden, welke te Genève voorloopige opmerkingen ten aanzien van de toekomstige beteekenis der Bank maakten, onderling overleg plegen.

De heer Raestad kon zich met dit inzicht volkomen vereenigen en zal dienovereenkomstig aan den heer Mohwinckel, eersten Minister van Noorwegen, bericht geven. Intusschen achten hij zoowel als ik het gewenscht, dat de leiders der circulatiebanken, die thans niet bij de Internationale Bank betrokken zijn, hun gedachten over de mogelijke inwerking, welke een breed opgevatte taak der Bank in de toekomst op de financieele en economische toestanden in andere landen kan hebben, laten gaan. De Noorsche Regeering is blijkbaar bevreesd, dat de Bank op het gebied van goud- en discontopolitiek maatregelen zal nemen, die tegen de belangen van een bepaalden staat indruischen, zonder dat de regeering resp. de circulatiebank van dien staat er in gekend zal worden. Zij zou daarom het liefst een bij voorbaat vastgelegde beperking van de werkingssfeer van de Bank zien, terwijl b.v. Oostenrijk en Polen wel een groote activiteit van de Bank wenschen, mits de noodige waarborgen voor een juist (onpartijdig?) beheer worden verschaft. Ik deelde hem als mijn meening mede, dat hij daarin te ver ging en wellicht naderhand zou betreuren, als de Bank eenvoudig reparatie-instituut bleef. Immers al moet er mijns inziens zoo eenigszins mogelijk voor

[p. 1528]

gewaakt worden, dat een eenzijdig samengestelde Bank niet een dictatuur over de geheele wereld bekome, zoo moet men toch in het geregeld samenkomen en overleg van de leiders der circulatiebanken een grooten vooruitgang, vergeleken met den tegenwoordigen weinig gecoördineerden toestand, zien. Het monetaire probleem toch, de vraag of het goud op den duur in voldoende mate geproduceerd zal worden om de wereldstandaard te blijven, is een van de allergewichtigste vraagstukken voor de toekomstige samenleving en zeker is het gewenscht, een centraal punt te hebben, waardoor oplossingen gemakkelijker bereikt zullen kunnen worden dan thans het geval is. Ook acht ik het mogelijk, dat een dergelijk instituut nuttig kan werken op het beperken van den invloed, die thans van geheel oncontroleerbare en onverantwoordelijke factoren in Amerika uitgaat, namelijk van de speculatie op de New Yorksche beurs, die eenvoudig bij tijden de overige wereld leeg zuigt. Dit is een m.i. zeer beangstigende situatie, waaraan een goed geleide Internationale Bank wellicht zoo al niet een einde kan maken, dan toch daarin een belangrijke verbetering kan brengen. Dit zal naar mijn meening kunnen geschieden, zonder dat de Bank noodzakelijkerwijs omvangrijke zaken op allerlei gebied buiten het reparatie probleem gaat ondernemen en ik heb o.a. van Sir Charles Addis begrepen, dat hij de noodzakelijkheid van een dergelijk centraal punt levendig gevoelt.

Het is echter zeer bepaald noodig, dat in het overleg, dat in den boezem van de Bank zal plaats vinden en universeel van beteekenis zal zijn, andere landen dan de zeven bij de Duitsche schadeloosstellingen betrokkene hun stem kunnen laten hooren.

Het is mijns inziens wel zaak, dat men over dit punt zoo spoedig mogelijk ook ten onzent in besloten kring te rade gaat, en wellicht vindt Uwe Excellentie aanleiding om den Raad van Bijstand in de vraag te consulteeren. Intusschen neem ik mij voor, dezer dagen het oordeel van den heer Vissering over deze aangelegenheid in te winnen.

Ik heb de eer te zijn

met de meeste hoogachting

van Uwe Excellentie de dienstw. dienaar,