in het spel geweest. Zo vreesden de zuidelijke staten dat er bij een directe verkiezing geen rekening zou worden gehouden met hun belangen, die grotendeels afhingen van de slavernij. Maar zulke vitia originis kunnen op z'n hoogst schoonheidsfoutjes genoemd worden. Er zijn meer hoge beginselen waarvan de historische oorsprong laag bij de gronds is. De tolerantie waarop Nederlanders zich zo beroemen bijvoorbeeld.
Wat telt is dat het Amerikaanse constitutionele stelsel in verregaande mate de belangen van de kleine staten waarborgt - wat ook de bijkomende motieven mogen zijn geweest. En het is hier dat de kleinere Europese staten wel eens lering zouden mogen trekken uit het Amerikaanse voorbeeld. Is het in hun belang dat in een Europa dat zich op de een of andere manier een grondwet zal hebben aangemeten, de macht van de groten wordt geconstitutionaliseerd? Zeker, er zijn ook nadelen aan zo'n systeem. Het leidt niet tot snelle besluitvorming, en daarom zullen degenen die dromen van Europa als grote mogendheid, met alle parafernalia van dien, weinig geduld hebben met zulke drempels als in de vs het college van kiesmannen er een is. Het is niet toevallig dat Franse kranten vooral vol zijn van verbazing over een anachronisme dat 's werelds enige supermogendheid zó kan verlammen. Vergelijkingen met Midden-Amerikaanse bananenrepublieken worden gemaakt.
Maar zit er niet ook iets moois in, dat in de Verenigde Staten de democratie zo au sérieux wordt genomen en de grondwet zo geëerbiedigd? Ad absurdum, kunnen we misschien zeggen. Dat zou zeker het geval zijn als de impasse in laatste aanleg slechts door het Hooggerechtshof van Florida zou kunnen worden doorbroken. Dan zou de rechtsstaat een rechtersstaat zijn geworden. Er zijn dus grenzen aan de bewondering die we voor de Amerikaanse grondwet kunnen koesteren. Ons democratisch perfectionisme wordt gestoord wanneer een president wordt gekozen die niet de meerderheid van de kiezers heeft gehaald, maar wél in het college van kiesmannen. Dat is in deze eeuw nog niet gebeurd, maar zou, zoals het er nu naar uitziet, kunnen gebeuren als George Bush president zou worden.
Maar hetzelfde kan ook in het Verenigd Koninkrijk gebeuren, waar, dankzij het daar geldende stelsel, een regering niet de