Abusievelijk een fout gemaakt
‘Wat betekent insteken?’ Zo vroeg ik in mijn vorige taalartikel (25 februari). Minister-president Lubbers had in een interview met Willem Breedveld in Trouw meermalen ontkend zich ooit schuldig gemaakt te hebben aan de kennelijk kwalijke bezigheid die door dit woord betekend wordt.
Welnu, het blijkt gewoon ‘iets ingeven of influisteren’ te betekenen, aldus Breedveld in een later stuk. Het staat zelfs in Van Dale. Inderdaad, daar staat het - zij het zonder de toevoeging: ‘met de bedoeling het in de krant te zetten’ (beter: laten zetten), welke bedoeling volgens Breedveld in Lubbers' woorden impliciet was.
Wat Van Dale echter wèl bij die betekenis vermeldt, zijn de letters w.g., wat betekent: ‘weinig gebruikelijk’. Het is dus niet zó'n wonder dat ik nooit van die betekenis van insteken had gehoord. Overigens begrijp ik niet waarom Lubbers de praktijk van insteken (in die betekenis) zo verontwaardigd afwees. Het lijkt mij een legitieme praktijk, mits waar is wat ingestoken wordt.
Andere taalcuriositeiten waarop ik de afgelopen weken ben gestuit:
‘Ik ben alleen verantwoordelijkheid verschuldigd aan de raad van commissarissen.’ Ik ben verantwoordelijk tegenover de RvC en ben hem verantwoording verschuldigd.
‘Een kwaliteitskrant vroeg onlangs aan zijn lezers aan welk onderwerp meer aandacht besteed moest worden. Tot hun ontsteltenis kwam daarbij uit: aan geestelijk leven.’ Tot wier ontsteltenis? Toch niet tot die van die lezers?
‘Voor wie nieuws niet meer is dan een verzameling losse feiten, kan deze brief als ongeschreven beschouwen.’ Dat lijkt mij kromme taal.
‘...ex-eigenaar van horecazaken die zelden een lang leven beschoren waren.’ Waren die zaken zelden beschoren of was hun zelden een lang leven beschoren?
‘Hierbij ontvangt u een nieuwe aankondiging voor de oratie van dr. X. Abusievelijk is er een fout in de vorige aankondiging geslopen.’ Ja, stel je voor dat die fout er expres in was geslopen.
‘...dat dit onderwijs binnen schooltijd zowel goed was voor de ingroei in de Nederlandse taalvaardigheid als voorkwam dat buitenlandse kinderen en ouders zich van hun eigen identiteit ontnomen voelden.’ (Van een lid van een college van rectoren en directeuren.)
‘Dit is vooral een middel om de uitkomst van het leerproces zo optimaal mogelijk te maken.’ (Van een wethouder van onderwijs.) Optimaal betekent op zichzelf al: zo goed mogelijk.
‘In het goed gesitueerde Hillegersberg stemt 12 procent CD/CP.’ Wat heeft de ligging van Hillegersberg daarmee te maken?
‘De verdachte ontkende op de avond van de moord in de buurt te zijn geweest. De andere dader is nog niet bekend. Uitspraak op 31 maart.’ Zolang er geen uitspraak is, is geen dader bekend.
‘Het ministerie van landbouw bleef ook na het vertrek van Braks achtervolgd worden door affaires, niet in het minst door de tegengestelde belangen van landbouw en natuur.’ Gelukkig dat die met die affaires niet in het minst te maken hadden.
‘Een Europees Parlement dat niet over volwaardige middelen beschikt en ook nooit zal hebben.’ Wat nooit zal hebben? Volwaardige middelen natuurlijk maar dat staat er niet.
‘Het huidige beleid van de politie om de snelheidscontrole van tevoren aan te kondigen komt het financieringstekort van de overheid niet ten goede.’ (Stelling bij proefschrift.) Misschien is dat juist de bedoeling van die aankondiging. Of zou bedoeld zijn dat die aankondiging de terugdringing van het financieringstekort niet ten goede komt?
‘... hoe Nederland een van de weinige landen werd die 1,5 procent van zijn nationaal inkomen aan ontwikkelingshulp besteedde.’ Logisch (maar ook fout) zou zijn geweest: dat ... besteedde, want land is onzijdig; die kan dus alleen maar slaan op het meervoud landen, maar dan had er besteedden en hun nationaal inkomen moeten staan.
‘Harding beweerde pas enkele dagen na de aanslag op Kerrigan te hebben gehoord dat haar ex-man daarbij betrokken was. Dat bleef ze vervolgens lange tijd ontkennen.’ Wat bleef ze ontkennen?
‘Hij meet temperatuurveranderingen tot in de orde van een honderdduizendste graad Celsius. Daarmee is deze calorimeter duizendmaal gevoeliger dan de beste bestaande warmtemeters tot nog toe.’ Of duizendmaal zo gevoelig?
‘In de RDM-zaak overlegde raadsman mr. L. Spigt de rechtbank een brief van minister Andriessen.’ Maar toch niet dan nadat hij dit met minister Andriessen overgelegd had?
‘Op Lubbers' persconferentie heette het dan ook dat de vier hoofdverantwoordelijken “functioneringsgesprekken” krijgen en overplaatsing boven het hoofd hangt.’ Zou de schrijver ook schrijven: ...dat ze functioneringsgesprekken krijgen en overplaatsing boven het hoofd hangt?
‘Wie zwakzinnig, schizofreen, psychopathisch enzovoort is, is de daad niet aan te rekenen en wordt voor lange tijd uit de samenleving weggehouden.’ Zelfde constructie als in vorig voorbeeld.
Uit een artikel over een directeur van een gemeentelijke sociale dienst: ‘Hij zegt op te komen voor alles wat onrechtvaardig is.’ Mooie sociale dienst moet dat zijn.
NRC Handelsblad van 01-04-1994, pagina 9
Auteursrechtelijk beschermd