Wie zoent heeft samen deel...?
Er was eens een bijna honderdjarige gravin, aan wie de pasgeboren jongste telg van het geslacht werd getoond. Ze nam haar lorgnon, bekeek het blote kind zorgvuldig en zei: ‘Het is een jongen - als ik me goed herinner’.
Welnu, soortgelijk gevoel beving mij toen ik deze zin las: ‘Wie zoent heeft samen deel aan het onzegbare’. Het is lang geleden, dus ik herinner me niet meer zo goed of dit wel kan. Taal- en redekundig in elk geval niet, dunkt me.
Andere taaleigenaardigheden van vorige maand: ‘De wet basisvorming betekent een ingrijpende verandering voor hele generaties kinderen en ouders. Murw gepraat na zoveel jaren gaat dat door, hoewel niemand er enthousiast over is en er eigenlijk al op voorhand al zo genoeg van heeft...’.
Vraag 1: wat is murw gepraat? Dat? Maar waar slaat dat dat dan op? Vraag 2: heeft niemand er al op voorhand zo genoeg van? Zo ja (en het staat er), hoe klopt dat dan met de voorgaande vaststelling dat niemand er enthousiast over is?
‘De regeringen van de vrije wereld hebben besloten dat het ideaal van pluriformiteit in het internationale verkeer een mooie verpakking oplevert, maar als inhoud nog wel eens ongemakkelijke situaties doet ontstaan.’ Hebben die regeringen besloten dat dat ideaal nog wel eens ongemakkelijke situaties doet ontstaan? Het staat er wel. Trouwens: zou het niet beter zijn geweest als er had gestaan ‘zijn het erover eens’ in plaats van ‘besluiten’? Dan zou ook de eerste vraag overbodig zijn geworden.
‘De Oost-Westtegenstelling is veranderd in een beroep van het voormalig Oostblok op kapitaal uit het Westen.’ Kan een tegenstelling veranderen in een beroep?
‘Iedereen in de leeftijd van 18 en 70 jaar die gezond is kan zich aanmelden bij de donorcentra van de Bloedbank.’ Dan zullen er niet veel aanmelders zijn.
‘Het tropische regenwoud verdwijnt steeds sneller en houdt een gevaar in voor de mensheid als geheel.’ Dan is het maar goed dat het regenwoud verdwijnt.
‘In tegenstelling tot een erkende krachtpatser als Boris Becker oogt Stefan Edberg een stuk atletischer.’ Is dat een tegenstelling?
‘De verbluffende reacties op de baan staan volstrekt in contrast met zijn benadering van het tennisspel, die tamelijk langzaam is.’ Zou het contrast nog volstrekter zijn als die benadering niet tamelijk, maar heel langzaam zou zijn?
‘Terugwandelend door het bos presenteerden zich allerlei scenario's.’ Wandelende scenario's?
‘Na een uurtje achter ons aperitief te hebben gezeten kwam het voorafje.’ Een borrelend voorafje?
‘Ondernemers staat een lucratieve bestemming voor ogen en ontwikkelen al druk plannen om...’ Mij staat een lucratieve bestemming voor ogen en ontwikkel al druk plannen...
‘Vals zingende ouders worden door kinderen de mond gesnoerd.’ Worden die ouders gesnoerd of wordt hun mond gesnoerd?
‘Koningin Beatrix heeft ter overhandiging van hun geloofsbrieven ontvangen de ambassadeurs van Australie en Spanje.’ Overhandigt de Koningin die geloofsbrieven? Of had er moeten staan: ter inontvangstneming?
‘De Vereniging dringt erop aan dat de komende Kamerdebatten gericht moeten worden op de te leveren defensie-inspanningen.’ Dat moeten ligt al opgesloten in het erop aandringen, is dus overbodig.
‘Later op de avond bleek H. zo vriendelijk het genoemde getal bij NOS-Laat nog eens te willen herhalen.’ Maar herhaalde hij het ook? Of bleef het bij willen?
‘De bewoners van deze caravan worden overigens voorlopig niet ontruimd.’ Vroeger werden alleen plaatsen ontruimd.
‘De dienders gunnen hem geen blik waardig.’ Contaminatie van: gunnen hem geen blik, en: keuren hem geen blik waardig.
‘Met Bob Strauss in Moskou zijn zowel de president als de minister van buitenlandse zaken beiden permanent mee aanwezig in Moskou.’ Beiden is overbodig.
‘Nederlandse Spoorwegen het stiptst in Europa.’ Kan een trein nog preciezer op tijd zijn dan precies op tijd?
‘De kans dat een 15de-eeuws gebedenboek op een buitenlandse veiling dreigt te komen acht zij niet groot.’ Dat dreigen is overbodig, ligt al in kans opgesloten. Aan dreigen wordt overigens de onheilspellende betekenis ontnomen wanneer het wordt gebruikt bij neutrale of zelfs verheugende aankondigingen, zoals: ‘Als de weergoden ook nog meewerken, dreigt 12 juni niet alleen een gedenkwaardige dag te worden, maar wordt-ie dat ook!’
‘...en zij het hem gegund nog eens een goed geensceneerde Rameau-opera te kunnen begeleiden.’ Alleen maar kunnen? (Rameau-opera is overigens ook lelijk, klinkt erg Duits.)
‘Dat schept ruimte voor een Europese defensiepijler, die er moet komen, niet in het minst om Europa aantrekkelijk te maken voor Frankrijk en Duitsland.’ Dat begrijp ik niet: ik dacht dat F. en D. zo'n defensiepijler juist zo graag wilden, maar hier staat dat hij er moet komen, maar helemaal niet (= niet in het minst) om Europa aantrekkelijk te maken voor die twee landen. Of was bedoeld: niet het minst (= vooral, niet in de laatste plaats)?
Overigens heeft Hugo Claus gedicht: ‘Ik heb zoveel verstrooid-en niet in 't minst - na woorden - het gebruik van woorden.’ Maar daarmee is het nog niet goed.
‘In 1989 was hij een van de eersten die van de nieuwe “open society” in zijn land gebruik maakte.’ Moet zijn: maakten. Die constructie kwam ik in juni tien keer tegen.
NRC Handelsblad van 02-07-1991, pagina 7
Auteursrechtelijk beschermd