| |
| |
| |
Afbeeldingen
Verklaring van de afkortingen
amvc |
Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven |
bl |
British Library |
bn |
Bibliothèque Nationale |
kb |
Koninklijke Bibliotheek |
lbc |
Dienst Landelijke Bibliotheek Centrale van het nblc |
nblc |
Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum |
ncj |
Nationaal Centrum voor de Studie van de Jeugdliteratuur |
sb |
Stadsbibliotheek |
ub |
Universiteitsbibliotheek |
ul |
University Library |
| |
Lezen, leren en luisteren in klooster, stad en hof / Kinderboeken in de middeleeuwen?
[1] | Het Egmondse Cato-handschrift; Bibliotheek van het Vaticaan, Reg. lat 1556, f. 7v-8r, ca. 1300; foto ub Leiden. |
[2] | Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme; Lippische Landesbibliothek Detmold, nr. 70, ca. 1290; foto Instituut voor Nederlandse Lexicologie Leiden. |
[3] | Lambertus Goetman, Spiegel der jonghers, z.p., 1488. |
[4] | Prins Hendrik vi en Richard Beauchamp; bl Londen, Cotton ms Julius e iv/6, f. 23, gereproduceerd naar de geretoucheerde afbeelding in N. Orme, From Childhood to Chivalry, London, 1984. |
[5] | Drie poente die de vrouwe haren sone leerde; kb Brussel, (15.589-623) het ‘Hulthemse handschrift’, ca. 1410; fotoarchief Middelnederlandse letterkunde, Utrecht. |
[6] | Latijnse oorkonde uit Vlaanderen, begin twaalfde eeuw; uit Literatuur, 1985. |
[7a & b] | Middeleeuws onderwijs, privé en klassikaal; uit R. Delort Lie in the Middle Ages, London, 1974. |
| |
Een proper profitelijc boec / Eind vijftiende en zestiende eeuw
[1] | Curia palacium, Rotterdam, Henrick die Lettersnider, [ca. 1510?]; ub Gent. |
[2] | Albertanus van Brixien, Die konste om te leren spreken ende zwighen alst tyt is, [Leiden, Govert van Ghemen, 1496-'98]; kb Brussel. |
[3a & b] | Vocabulair pour apprendre Romain et Flameng. Vocabulaer om te leerne Walsch ende Vlaemsch, Antwerpen, Roland van den Dorpe, ca. 1500; Bibliothèque Mazarine Parijs. |
[4] | Tleven van Liedwy, die maghet van Sciedam, Delft, [J.J. van der Meer of Chr. Snellaert,] 1487; kb Den Haag. |
[5] | Baghynken van Parys, [Delft, Christiaen Snellaert?, ca. 1490]; kb Den Haag. |
| |
| |
[6] | Dye historye vander destrucyen van Troyen, Antwerpen, Roland van den Dorpe, ca. 1500; Harvard ul Cambridge Massachusetts. |
[7] | Die maniere om te leeren cyffren na die rechte consten Algorismi. Int gheheele ende int ghebroken, Brussel, Thomas van der Noot, 1508; kb Brussel. |
[8] | Die distructie vander stat van Iherusalem, Antwerpen, Willem Vorsterman, z.j.; bl Londen. |
[9] | Tghevecht van minnen, Antwerpen, Jan van Doesborch, 1516; Bayerische Staatsbibliothek München. |
[10] | Die historie vanden vromen ridder Parijs ende van die schoone Vienna des dolphijns dochter, Antwerpen, Gheraert Leeu, 1487; bn Parijs. |
[11] | [Erasmus,] Goede manierlijcke seden, Antwerpen, S. Mierdmans, 1546; ub Gent. |
[12] | Het Cieraet der vrouwen, Antwerpen, Willem Silvius, 1566; bl Londen. |
[13] | Een nyeuwe clucht boeck, Antwerpen, Jan Wijnrijcx, 1554; ub Leiden, Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. |
[14] | Reclameplaat van de Münsterse schrijfmeester Herman Strepel, twee perkamenten bladen, kb Den Haag. |
[15] | Cornelis Crul, Eenen gheestelijcken Abc, Antwerpen, Ameet Tavernier, ca. 1560; Museum Plantin-Moretus Antwerpen. |
[16] | Een boexken: hoe datmen die kinderen leeren sal in den rechten Ghelove, doer een maniere eender Vraghe ende Antwoort onderwijsende, [Antwerpen, Willem Vorsterman?, z.j.]; kb Brussel. |
[17] | Den cleynen cathecismus, oft een onderwijs ende fundament des Christeliken gheloofs, den kinderen ende allen slechten simpelen menschen boven maten nut ende profitelijcken, [Antwerpen, Niclaes van Oldenburch?, ca. 1530]; ub Utrecht. |
[18] | Catechismus. Dat is: de groote kinderleere, [Antwerpen?], Niclaes van Oldenburch, 1530; kb Den Haag. |
[19] | Dat Boeckxken vanden Houte, Antwerpen, Paulus Stroobant, z.j.; ul Cambridge. |
[20] | Een suverlijc boecxken in welcke staen scone leysen ende veel scone gheestelike liedekens, Antwerpen, Adriaen van Berghen, 1508; kb Den Haag. |
[21a & b] | Een devoot ende profitelijck boecxken inhoudende veel gheestelijcke Liedekens ende Leysenen, Antwerpen, Symon Cock, 1539; sb Haarlem. |
[22a & b] | Gerard de Vivre, Dialogues Francois Flamengs, traictans du faict de la marchandise, Rees, Derick Wijlickx van Santen, 1585; kb Brussel. |
[23] | Den uutersten wille van Lowys Porquin, Gent, weduwe Gheeraert van Salenson, 1573; ub Amsterdam. |
[24] | Dye historien ende fabulen van Esopus die leerlijck, wonderlijck ende zeer ghenoechlijck zijn, Antwerpen, Gheraert Leeu, 1485; Museum Meermanno-Westreenianum Den Haag. |
[25] | Houtsnede bij fabel 18 uit eerste boek van Esopus, Antwerpen, Symon Cock, 1546; ub Luik. |
[26] | Fabel van de boer en de ezel, Amsterdam, Jan Ewoutzoon, 1544; Rijksmuseum Amsterdam. |
| |
Christen Jeugd, leerd Konst en Deugd / De zeventiende eeuw
[1] | Historie van Joseph den Vromen, Rotterdam, Jan van Waesberghe 11, 1617; ub Amsterdam. |
[2] | Kinderprent Dese Vogels die gy siet, en singen noch en krayen niet, Amsterdam, Gijsbert de Groot, 1693; ub Amsterdam. |
[3] | Kinderprent Nieuw vermakelijk Leuy-Lekkerland, Amsterdam, De weduwe van Gijsbert de Groot, ca. 1694-1717; Collectie Waller, Rijksmuseum Amsterdam. |
[4] | Kinderprent Speelen van Cupido, Haarlem, Margareta van Bancken, 1694; Collectie Waller, Rijksprentenkabinet, Rijksmuseum Amsterdam. |
| |
| |
[5] | Protestants abc'tje, Utrecht, Herman van Borculo, 1627; gereproduceerd uit Het Boek 18 (1929), ub Amsterdam. |
[6] | Proverbia ofte Spreucken des alderwijsten Koninghs Salomonis, Amsterdam, Casparus Lootsman, ca. 1680; ub Amsterdam. |
[7] | De Historie van Joseph den Vromen, Rotterdam, Jan van Waesberghe 11, 1617; ub Amsterdam. |
[8] | Carel de Gelliers, Trap der Jeugt, Alkmaar, Gerrit Welhem, z.j.; ub Amsterdam. |
[9] | Johan Arcerius, Een nuttelyk Voor-Schrift-Boexken, Franeker, 1662; ub Amsterdam. |
[10] | Ambrosius Perlingh, Exemplaar-Boek, Amsterdam, 1679; ub Amsterdam. |
[11] | Jan van den Velde, Exemplaer-Boec, Amsterdam, 1607; ub Amsterdam. |
[12a en 12b] | Dat wonderlijcke en genoechlijcke leven van Esopus, Amsterdam, Hendrick Barentsz., 1612; ub Amsterdam. |
[13] | Spiegel der Ieught, Dordrecht, Symon onder de Linde, 1687; ub Amsterdam. |
[14] | Nieuwe Spiegel der Jeugt, of Fransche tyrannye, Alkmaar, Adriaan Strop, z.j.; ub Amsterdam. |
[15] | Desiderius Erasmus, De civilitate morum puerilium, Amsterdam, Servaas Wittelingh, 1678; ub Amsterdam. |
[16] | Magdeleine Valery, La Montaigne des pucelles/Den Maeghden-Bergh, Leiden, Jan Paedt Jacobsz., 1599; Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel. |
[17] | Zacharias Heyns, Deuchden-schole, Rotterdam, Pieter van Waesberghe, 1625; ub Amsterdam. |
[18] | Jacobus Borstius, Kort Begrijp der Christelijcke Leere, Amsterdam, Jaques Boursse, 1659; ub Amsterdam. |
[19] | Uyterste Wille van Soetgen vanden Houte, Amsterdam, Jacobus van Nieuweveen, 1698; ub Amsterdam. |
[20a & b] | Elisabeth Jocelyn, Uyterste wille van een Moeder, Amsterdam, Jacobus van Nieuweveen, 1698; ub Amsterdam. |
[21] | Uyterste wille van Soetgen vanden Houte, Amsterdam, Jacobus van Nieuweveen, 1699; ub Amsterdam. |
[22] | Elisabeth Jocelyn, Uyterste wille van een Moeder, Amsterdam, Jacobus van Nieuweveen, 1698; ub Amsterdam. |
[23] | P.J. Twisck, Een Vaderlyck Geschenck, Hoorn, Jan Jansz. Deutel, 1668; ub Amsterdam. |
[24a en 24b] | Het dobbel-cabinet der christlycker wysheyt, Maastricht, Lambert Bertus, z.j.; ub Amsterdam. |
[25] | Lodewijk Makeblijde, Cort onderwijs van acht Oeffeninghen, Leuven, gedrukt bij Jan Maes, 1697; uit Hymnen en gezangen, ed. L. Loosen, Zwolle, 1964; ub Amsterdam. |
[26] | Jan van der Linden, Heerlycke ende geluckige reyse naer het Heyligh Landt en de stadt van Jerusalem, deel 2, Antwerpen, Joannes van Soest, 1732; ub Amsterdam. |
[27] | Heyman Jacobsz., Sondaeghs schole, Leuven (= Amsterdam), gedrukt bij Cornelis Dircksz. Cool, z.j.; ub Amsterdam. |
[28] | Joan Fonck, Heylige-Daeghs Schole, Leuven (= Haarlem, Nicolaes Braau), z.j.; ub Amsterdam. |
| |
Nederlandse kinderboeken uit de achttiende eeuw
[1] | Joh. Le Francq van Berkhey, Zinspelende gedigjes, ill. Pieter de Mare naar Christina Chalon, Leyden, 1779; particuliere collectie. |
[2] | G. de Beaurieu, Kort begrip van de historie der insecten, Amsterdam, 1766-1768; particuliere collectie. |
| |
| |
[3] | Nieuwen atlas der jeugd, Brussel, 1780; particuliere collectie. |
[4] | Charles Perrault, Vertellingen van Moeder de Gans, ill. Simon Fokke, Den Haag, 1754; particuliere collectie. |
[5] | Vermaak der jonkheyd, Amsterdam, Erve Hendrik van der Putte, [ca. 1720]; Nederlands Openluchtmuseum Arnhem. |
[6] | Jan Luyken, Des menschen begin, midden en einde, Amsteldam, 1712; ub Amsterdam. |
[7] | De kleine print-bybel, Amsterdam, 1772; ub Amsterdam. |
[8] | J. Newbery, Philosophie der tollen en ballen, of Het Newtoniaansche zamenstel van wysbegeerte, Middelburg, 1758; particuliere collectie. |
[9] | De historie van den man met den bonte-muts, Amsterdam, Wed. J. van Egmont, [1771]; particuliere collectie. |
[10] | Hieronymus van Alphen, Kleine gedigten voor kinderen, Utregt, 1787; particuliere collectie. |
[11] | J.H. Swildens, Vaderlandsch A.B.-Boek voor de Nederlandsche jeugd, Amsterdam, W. Holtrop, 1781; ub Amsterdam. |
[12] | Almanach voor meisjens, door meisjens, Amsterdam, J. van Gulik, 1795; particuliere collectie. |
[13] | Almanach voor kinderen met gedichtjens, Amsterdam, 1798; particuliere collectie. |
[14] | W.E. de Perponcher, Kleine lesjes voor Mimi, Utrecht, 1791; ub Amsterdam. |
[15] | J.H. Campe, Handleiding tot de Natuurlyke Opvoeding of Robinson Crusoe, tweede druk, Amsterdam, 1791; ub Amsterdam. |
[16] | M.G. de Cambon-van der Werken, De kleine Grandisson of de gehoorzaame zoon, Den Haag, 1798; ub Amsterdam. |
[17] | Agatha Deken, Iets voor ouderen en kinderen, ill. Th. Koning, Leyden, D. du Mortier en zoon, 1804; particuliere collectie. |
[18] | Elisabeth Wolff, Proeve over de opvoeding, Amsterdam-Den Haag, 1779; particuliere collectie. |
[19] | P. Hartman, Hendrik en Anna, Amsteldam, H. Keijzer, A. Fokke, Sz. en C. de Vries, 1792; ub Amsterdam. |
[20] | De Engelsche Tieranny, 1781; ub Amsterdam. |
[21] | C. Muller, Laatste vruchten, voor de Nederlandsche jeugd, Amsteldam, 1798; particuliere collectie. |
[22] | J. Hazeu Czn., Het beloofde geschenk, Amsterdam, W. van Vliet, 1800; particuliere collectie. |
[23] | J. Hazeu Czn., Leerzame Gesprekjens, tweede druk, Amsterdam, W. van Vliet, z.j.; particuliere collectie. |
[24] | Winter Avond Vertellingen van Grootmoeder de Gans, Amsterdam, G. Roos, 1803; particuliere collectie. |
[25] | Winter Avond Vertellingen van Grootmoeder de Gans, Amsterdam, G. Roos, 1803; particuliere collectie. |
| |
Van Brave Hendrik tot Dik Trom / De negentiende eeuw
[1] | Petronella Moens (1762-1843), Soetens & Fils, Den Haag, z.j.; particuliere collectie. |
[2] | J.J.A. Goeverneur, De Huisvriend. Gemengde lectuur voor burgers in stad en land, eerste deel, Groningen, C.M. van Bolhuis Hoitsema, 1843; ub Amsterdam. |
[3] | Philopaedion. Tijdschrift voor de Jeugd, ill. J. Pluyger, eerste jaargang, Amsterdam, A. Vink, 1822; ub Amsterdam. |
| |
| |
[4a & b] | Flora, jaarboekje voor Neerlands vrouwen en dochters, verzameld door F.H. van Leent, Amsterdam, A. Akkeringa, 1877; ub Amsterdam. |
[5] | M. van Heyningen Bosch, Vader Jakob en zijne kindertjes, Amsterdam, z.j.; ub Amsterdam. |
[6] | N. Anslijn Nz., De brave Hendrik, zevende druk, Leyden, D. du Mortier en zoon, 1822; ub Amsterdam. |
[7] | S.J. van den Bergh e.a., Uit de kinderwereld, Sneek, Van Druten en Bleeker, 1856; ub Amsterdam. |
[8] | W. Metz Tzn., De flesch, ill. naar G. Cruikshank, Amsterdam, 1890; ub Amsterdam. |
[9] | P.J. Prinsen, Leerwijze om kinderen te leeren lezen, 1818; uit Spieghel Historiael 9 (1974). |
[10] | School met twee klassen, ill. J.H. Heldt, ca. 1812; Gemeentearchief Rotterdam. |
[11] | J.F.L. Müller, Alphabetisch letterkransje, Amsterdam, 1836; ub Amsterdam. |
[12] | De wereld in haar zondagspak, Gouda, 1834; kb Den Haag. |
[13] | Korte merkwaardigheden van land- en volkenkunde, Gorinchem, Jacobus Noorduyn, 1826; kb Den Haag. |
[14] | Korte merkwaardigheden van land- en volkenkunde, Gorinchem, Jacobus Noorduyn, 1826; kb Den Haag. |
[15] | J. Olivier Jzn., Tafereel van Oost-Indie voor jonge lieden van beiderlei kunnen, eerste deel, tweede druk, Amsterdam, G.J.A. Beyerinck, 1840; collectie Gerard Brantas, Zutphen. |
[16] | J. Olivier Jzn., Tafereel van Oost-Indie voor jonge lieden van beiderlei kunnen, eerste deel, tweede druk, Amsterdam, G.J.A. Beyerinck, 1840; collectie Gerard Brantas, Zutphen. |
[17] | E. Heimans en J.P. Thijsse, Van vlinders, bloemen en vogels, Amsterdam, W. Versluys, 1894; collectie Gerard Brantas, Zutphen. |
[18] | C.G. Salzmann, Geschiedenis van Hendrik Ligthoofd, Amsterdam, Johannes van der Hey, 1812; ub Amsterdam. |
[19] | De beproeving of Beppo onder de heidens, Amsterdam, 1842; kb Den Haag. |
[20] | Oom Ben, Pims Poppetjes. Een kijksprookje voor zijn vriendinnetjes en vriendjes, Amsterdam, z.j.; kb Den Haag. |
[21] | Kindervreugd. Nieuw beweegbaar prenteboek, Amsterdam, 1864; particuliere collectie. |
[22] | J.J.A. Goeverneur, Glorioso. Eene rovers geschiedenis uit de agttiende eeuw, Amsterdam, H. Moolenyzer, 1838; kb Den Haag. |
[23] | De sprookjes van Moeder de Gans, verteld door Ant. L. de Rop, tweede druk, ill. naar Gustave Doré, Amsterdam, Uitgeversmaatschappy Elsevier, 1897; ub Amsterdam. |
[24] | De sprookjes van Moeder de Gans, opnieuw verhaald door Agatha, Leiden, Firma Van den Heuvel & Van Santen, 1866; ub Amsterdam. |
[25] | Asschepoester, of, het Glazen Muiltje, Amsterdam, J. Vlieger, 1875; kb Den Haag. |
[26] | Koddige avonturen van den vos en den ooievaar, Utrecht [1883]; ub Leiden. |
[27] | Agatha, Brieven van mijn poes, Amsterdam, 1882; kb Den Haag. |
[28] | Huisdieren, Amsterdam, [1874]; kb Den Haag. |
[29] | Petronella Moens, Tafereelen uit de Nederlandsche geschiedenis, Haarlem, De erven François Bohn, 1823; ub Amsterdam. |
[30] | P.J. Andriessen, De schildknaap van Gijsbrecht van Aemstel, Amsterdam, J.D. Sybrandi, 1862; kb Den Haag. |
[31] | J.H. van Balen, De adelborst van de ‘Hollandia’ of de weg naar de Oost 1595-1597, Amsterdam, Jan Leendertz, 1882; Gerard Brantas, Zutphen. |
[32] | Ernst Hold, De jonge reiziger of nuttige en aangename verhalen uit het leven en de bedrijven van vreemde volken, Rotterdam, Mensing en van Westreenen, 1836; kb Den Haag. |
[33] | Evangeline, De reis naar Java. Verhaal voor de jeugd, Leyden, A.W. Sythoff, 1858; collectie Gerard Brantas, Zutphen. |
| |
| |
[34] | August Niemann, Pieter Marits, lotgevallen van een Transvaalschen boerenjongen, 1885-1887, vijftiende druk, Rijswijk, V.A. Kramers, 1950; collectie Gerard Brantas, Zutphen. |
[35] | Almanak voor de Jeugd voor 1827, Amsterdam, G.J.A. Beyerinck, 1827; ub Amsterdam. |
[36] | Almanak voor de Jeugd, Nijmegen, P.J. Milborn, 1889; ub Amsterdam. |
[37] | Juventa. Almanak voor jonge lieden van beiderlei kunne, 1840; ub Amsterdam. |
[38] | Hollandsch Penning-Magazijn voor de jeugd, Zaltbommel, Joh. Nomans & Zoon, 1842; kb Den Haag. |
[39] | J.H. van der Palm, Bijbel voor de jeugd. Tafereelen uit de gewijde geschiedenis voor christenhuisgezinnen, eerste deel, Gouda, G.B. van Goor, 1855; ub Amsterdam. |
| |
De eeuw van Sien en Otje / De twintigste eeuw
[1] | Thea Beckman, Kruistocht in spijkerbroek, ill. F. van Vliet, Rotterdam, Lemniscaat, 1973; particuliere collectie. |
[2] | C. Joh. Kieviet, Het slot op den Hoef. Een verhaal uit de tijd van Ada van Holland, elfde druk, ill. Rie Reinderhoff, Amsterdam, Van Holkema & Warendorf n.v., z.j.; particuliere collectie. |
[3] | Joh. H. Been, Paddeltje. De scheepsjongen van Michiel de Ruijter, ill. J.H. Isings jr., Alkmaar, P. Kluitman, 1908; nblc Den Haag. |
[4] | Johan Fabricius, De scheepsjongens van Bontekoe, 's-Gravenhage, H.P. Leopold's Uitgevers-Maatschappij, 1924; Uitgeverij Leopold b.v. |
[5] | W.G. van de Hulst, Willem Wijcherts, tiende druk, ill. J.H. Isings jr., Nijkerk, G.F. Callenbach n.v., 1956; particuliere collectie. |
[6] | W.G. van de Hulst, Willem Wijcherts, tiende druk, ill. J.H. Isings jr., Nijkerk, G.F. Callenbach n.v., 1956; particuliere collectie. |
[7] | Miep Diekmann, Marijn bij de Lorredraaiers, ill. Dick de Wilde, Den Haag, H.P. Leopolds Uitgeversmaatschappij n.v., 1965; Uitgeverij Leopold b.v. |
[8] | Alet Schouten, Het teken van Wichart, Bussum, Van Holkema & Warendorf, 1969; particuliere collectie. |
[9] | J. Nowee, Het raadsel van de Mosquito vallei, achtentwintigste druk, ill. J. Huizinga, Den Bosch, Malmberg, z.j.; ub Nijmegen. |
[10] | Carel Beke, Pim Pandoer. Het raadsel van de Jordaan, tweede druk, ill. Frans Lammers, 's-Hertogenbosch, L.C.G. Malmberg, 1960; particuliere collectie. |
[11] | H. de Roos, Met de Kameleon voor de wind, bandill. Gerard van Straaten, Alkmaar, Uitgeverij Kluitman, [1985]; particuliere collectie. |
[12a] | Willy van der Heide, Vreemd krakeel in Californië, dertiende druk, omslagill. Moriën, Harderwijk, Uitgeversmij. De eekhoorn b.v., 1978, Bob Evers-serie; ub Nijmegen. |
[12b] | Willy van der Heide, De strijd om het goudschip, drieëntwintigste druk, omslagill. R. van Giffen, Harderwijk, Uitgeversmij. De eekhoorn b.v., 1978, Bob Evers-serie; ub Nijmegen. |
[12c] | Willy van der Heide, Een radarboot als zilvervloot, vijftiende druk, omslagill. Moriën, Harderwijk, Uitgeversmij. De eekhoorn b.v., (tussen 1976-1980); ub Nijmegen. |
[13] | Chr. van Abkoude, Kruimeltje, ill. Pol Dom, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1923; particuliere collectie. |
[14] | Jan Terlouw, Oorlogswinter, eenentwintigste druk, bandill. Jan Wesseling, Rotterdam, Lemniscaat, 1977; ub Nijmegen. |
[15] | Ida Vos, Wie niet weg is wordt gezien, omslagill. Paul Menses, Den Haag, Leopold/Antwerpen, C. de Vries-Brouwers, 1981; particuliere collectie. |
| |
| |
[16] | Rijmpjes en versjes uit de oude doos, verzameld door S. Abramsz., zesde druk, ill. Jan Sluijters, Amsterdam, J.M. Meulenhoff, z.j.; particuliere collectie. |
[17] | Annie M.G. Schmidt, Ziezo. De 347 kinderversjes, ill. Wim Bijmoer e.a., Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1987. |
[18] | Ienne Biemans, Lang zul je leven. Bakerrijmpjes, ill. Mance Post, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1988. |
[19] | Han G. Hoekstra, Rijmpjes en versjes uit de nieuwe doos, derde druk, ill. Fiep Westendorp, Amsterdam, Meulenhoff, 1983; particuliere collectie. |
[20] | Hans Andreus, De fontein in de buitenwijk. Gedichten voor kinderen, ill. Babs van Wely, Haarlem, Uitgeversmaatschappij Holland, 1973; particuliere collectie. |
[21] | Willem Wilmink, Dicht langs de huizen, ill. Alfons van Heusden, Amsterdam, Uitgeverij Kosmos b.v., 1982; particuliere collectie. |
[22] | Karel Eykman, Wie verliefd is gaat voor en andere liedjes, ill. Sylvia Weve, Amsterdam, Uitgeverij De Harmonie, 1982; particuliere collectie. |
[23] | Leendert Witvliet, Sterrekers, ill. Annemie Heymans, Haarlem, Uitgeversmaatschappij Holland, 1984; particuliere collectie. |
[24] | Wiel Kusters, Het veterdiploma, ill. Joep Bertrams, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1987. |
[25] | Chr. van Abkoude, Pietje Bell, of de lotgevallen van een ondeugenden jongen, ill. Jan Rinke, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1914; particuliere collectie. |
[26] | Leonard Roggeveen, De baard van Daantje, dertiende druk, 's-Gravenhage, G.B. van Goor Zonen, 1955; particuliere collectie. |
[27] | Annie M.G. Schmidt, Minoes, ill. Carl Hollander, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1970. |
[28] | Guus Kuijer, Hoe Mieke Mom haar maffe moeder vindt, ill. Mance Post, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1978. |
[29] | Jan Blokker, Op zoek naar een oom, ill. Wim Rottinghuis, Amsterdam, Uitgeverij De Bezige Bij, 1974; particuliere collectie. |
[30] | Willem Wilmink, Buurjongens, ill. Fiel van der Veen, Amsterdam-Antwerpen, Uitgeverij Kosmos, 1977; particuliere collectie. |
[31] | Joke van Leeuwen, Deesje, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1985. |
[32] | Nicolaas Matsier, Ida stak een zebra over, ill. Willem van Malsen, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1986. |
[33] | Marie Boddaert, Roswitha, verhaal uit de dertiende eeuw, ill. B. & J. Midderigh-Bokhorst, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1909; ub Amsterdam. |
[34] | Cissy van Marxveldt, Een zomerzotheid, ill. Hans Borrebach, Amersfoort, Valkhoff & Co., [1927]; particuliere collectie. |
[35] | An Rutgers van der Loeff, Rossy, dat krantenkind, omslagill. Fiel van der Veen, Amsterdam, Uitgeverij Ploegsma, 1968; particuliere collectie. |
[36] | Tonke Dragt, De brief voor de koning. Een avonturenverhaal, zesde druk, 's-Gravenhage, Leopold, 1973; particuliere collectie. |
[37] | Paul Biegel, De tuinen van Dorr, ill. Tonke Dragt, Haarlem, Uitgeversmaatschappij Holland, 1969; particuliere collectie. |
[38] | Toon Tellegen, Langzaam, zo snel als zij konden, ill. Mance Post, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1989. |
[39] | Els Pelgrom & The Tjong Khing, Kleine Sofie en Lange Wapper, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1984. |
[40] | Margriet Heymans, Lieveling, boterbloem, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1988. |
| |
| |
[41a & b] | Jan Ligthart en H. Scheepstra, Het boek van Ot en Sien, ill. C. Jetses, Groningen, J.B. Wolters, 1911; particuliere collectie en Jan A. Niemeijer, De wereld van Cornelis Jetses, Groningen, Uitgeverij De Vuurbaak, 1976; particuliere collectie. |
[42] | Annie M.G. Schmidt, Jip en Janneke, ill. Fiep Westendorp, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1977. |
[43] | Els Pelgrom, De olifantsberg, ill. The Tjong Khing, Amsterdam, Em. Querido's Uitgeverij b.v., 1987. |
[44] | N. van Hichtum, Afke's tiental. Een schets uit het Friesche arbeidersleven, ill. C. Jetses, Groningen, J.B. Wolters, 1903; particuliere collectie. |
[45] | J.M. Selleger-Elout, Lijsje Lorresnor, zevende druk, ill. Claudine Doorman, Den Haag, Servire, z.j.; particuliere collectie. |
[46] | Theo Thijssen, Jongensdagen, derde druk, ill. Jan Sluijters, Bussum, C.A.J. van Dishoeck, 1926; particuliere collectie. |
[47] | Imme Dros, De zomer van dat jaar, ill. Waldemar Post, Bussum, Van Holkma & Warendorf / Antwerpen, Standaard, 1980; particuliere collectie. |
[48] | An Rutgers van der Loeff, Gideons reizen, vierde druk, ill. Jenny Dalenoord, Amsterdam, Uitgeverij Ploegsma, 1975; particuliere collectie. |
[49] | John D. Batten, ‘Een waarschuwing voor lezers’, uit Joseph Jacobs Celtic Fairy Tales, 1892. |
| |
Wat in de kinderjaren het harte boeit en tooit / Het kinderboek in Vlaanderen, 1830-1985
Foto's gemaakt door Gert Lilienthal, Deurne.
[1] | P.J. Reinier, Fabelen, negenste uitgaaf, Kortryk, Drukkerij Beyaert-Feys, 1853; amvc Antwerpen. |
[2] | Prudens van Duyse, Gedichtjes voor kinderen, Gent, Drukkerij van de Busscher Frères, 1849; amvc Antwerpen. |
[3] | L.F. David, Verhalen voor de Vlaamsche jeugd, Gent, I. Vanderpoorten, 1878; amvc Antwerpen. |
[4] | A. van Hasselt, Het Gulden Boekske. Gedichtjes voor Kinderen, derde druk, Roeselare, De Seyn-Verhougstraete, 1886; sb Antwerpen. |
[5] | Pieter Geiregat, Verhalen voor kinderen, tweede druk, Gent, Drukkerij van I.S. van Doosselaere, 1857, Het Willems'-fonds no. 27; amvc Antwerpen. |
[6] | Nap. Destanberg, Fabelen en kindergedichtjes, Gent, Drukkerij C. Annoot-Braeckman, 1870; amvc Antwerpen. |
[7] | Jan van Droogenbroeck, Dit zijn zonnestralen, Brussel, Nys, 1873; amvc Antwerpen. |
[8a & b] | A. de Cock, Uit de wonderwereld. Sprookjes voor groote en kleine kinderen, Gent, Drukkerij I. Vanderpoorten, 1889; sb Antwerpen. Er was eens..., ex-libris van Alfons de Cock door Alfred van Neste; z.j.; sb Antwerpen. |
[9] | Frans Verschoren, Jeugd, bandill. Isidoor Opsomer, Zeist, M. Boogaerdt jr., 1910; ncj Antwerpen. |
[10] | Paul Kiroul, Marietje van het sprookjeshof, omslagill. Nelly Degouy, Antwerpen, L. Opdebeek, 1939; ncj Antwerpen. |
[11] | Auctor [Jan Bruylants jr.], Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen, omslagill. Emiel Walravens, Antwerpen, L. Opdebeek, 1904; amvc Antwerpen. |
[12] | C. de Kinder, Jan Zonder Vrees, ill. Emiel Walravens, Antwerpen, L. Opdebeek, 1910; ncj Antwerpen. |
| |
| |
[13] | Dina Demers, Blauwe luchten, bandill. Emiel Walravens, Antwerpen, Lodewyk Opdebeek, 1913; ncj Antwerpen. |
[14a & b] | Ons Vaderland. Geillustreerd tijdschrift voor de jeugd, Brussel, Xavier Havermans, november 1888, no. 4; sb Antwerpen |
[15a & b] | De kleine Vlaming. Maandblad voor de jeugd, red. Leo Rolants, Deurne, december 1957 en december 1956; ncj Antwerpen. |
[16a] | M. Bruggeman, De zoon van den ruwaard, Averbode, P.L. Robberechts, [1932], Vlaamsche filmkens, reeksnr. 121.; ncj Antwerpen. |
[16b] | Jo Briels, Rook zonder vuur. Een avontuur van Pieter de Pelgrim, Averbode, Goede Pers, 1989, Vlaamse filmpjes, reeksnr. 1843.; ncj Antwerpen. |
[17] | Felix Timmermans, Vertelsels, Brugge, De Kinkhoren, 1942; amvc Antwerpen. |
[18] | Lod. Lavki, De duivelsklauw, ill. A. Verstreken, Antwerpen, Leeslust, 1935; ncj Antwerpen. |
[19] | Gerard Walschap, De vierde koning, ill. Edgard Tytgat, Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar, 1935; ncj Antwerpen. |
[20a & b] | Jan Peeters, Kinderlust, ill. Floris Jespers, Antwerpen, Drukkerij Reklam, [1923]; sb Antwerpen. |
[21] | Jan Peeters, Kattepootjes, ill. Fred Garrels, Antwerpen, De Sikkel, 1960; ncj Antwerpen. |
[22] | Anton van de Velde, Radijs en Bot op sterrevaart. Een kerstmisavontuur in zes kapittels, Brugge, Brussel, Roeselare, De Kinkhoren, 1944, Opbouwen nr. v, 39; amvc Antwerpen. |
[23] | Leen van Marcke, Het Lichte Huis, Adieu het Lichte Huis, Terug in het Lichte Huis, Schoten, Uitgeverij Imago, 1955; ncj Antwerpen. |
[24] | A. van Nerum, Gevederde slang, omslagill. Hilde Maes, Antwerpen, N.V. Standaard-Boekhandel, [1963]; ncj Antwerpen. |
[25] | Johan Ballegeer, De H77 is gebleven, omslagill. Frans Mantouban v.s/Claikens & Partners, Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 1982; ncj Antwerpen. |
[26] | Gil Vander Heyden, Woensdag maar vanavond niet, omslagill. Paul Menses, Antwerpen, C. de Vries-Brouwers, 1983; ncj Antwerpen. |
[27] | Maria Heylen, Reis naar het verleden, Antwerpen Standaard Uitgeverij, 1978; ncj Antwerpen. |
[28] | Mariette Vanhalewijn, De kleine Adam, ill. Rita van Bilsen, Tielt, Lannoo, 1983; ncj Antwerpen. |
| |
Het kinderboek in de reclame
Foto's van Feddo van Gogh.
[1a & b] | In het circus, Amsterdam, n.v. Tandmiddelenfabrieken ‘atol’ v/h L. Pool & Zonen; z.j.; particuliere collectie. |
[2] | H.E. Kuylman, Hans de torenkraai, ill. C. Rol, Zaandam, Verkade's Fabrieken n.v., 1935; particuliere collectie. |
[3] | J. de Jonge, Vogel-album, derde druk, Groningen-Amsterdam, Firma K. Tiktak koffie en theehandel, 1924; particuliere collectie. |
[4] | C. Joh. Kieviet, In den dierentuin, Zaandam, n.v. Koek- en Beschuitfabriek v/h G. Hille & Zoon, 1925; particuliere collectie. |
[5] | Van het Toovervischje, Rotterdam, Wed. J. van Nelle, ca. 1920; particuliere collectie. |
[6a & b] | Ontleend aan Bulletje en Boonestaak, Amsterdam, D'Roodkoopren Knoop, 1979; Hans Stoovelaar, Amsterdam. |
| |
| |
[7] | B. van Huët, De club uit Rustoord, ill. Adri Alindo, Rotterdam, De erven Wed. J. van Nelle, jaren dertig; particuliere collectie. |
[8a & b] | 't Avontuur van Piet Pelle op zyn Gazelle, Dieren, Gazelle Rijwielfabrieken, z.j.; particuliere collectie. |
[9] | Joe de Gauwdief, ill. E.M. ten Harmsen van der Beek, Heerde, De Klok, z.j.; particuliere collectie. |
[10] | D. Hans, De knalclub van 3a, bandill. Louis Bron, ill. Menno, Rotterdam, Handel-Mij.-R.S. Stokvis & Zonen, ca. 1926; particuliere collectie. |
[11] | E.M. ten Harmsen van der Beek, Flipje's Avonturen. Hoe Flipje geboren werd, Tiel, Mij. De Betuwe, ca. 1930, Betuwe Film, serie 1, no. 1; ub Amsterdam. |
[12] | Eelco ten Harmsen van der Beek en Freddy Langeler, Hedenmorgen half elf Blookertijd, Blooker's Daalders Cacao, z.j.; particuliere collectie. |
[13] | Oud-Hollandsche Kinderrijmpjes, ill. F. Langeler, Weesp, C.J. van Houten & Zoon, z.j.; particuliere collectie. |
[14] | Johan Fabricius, De wondere avonturen van Arretje Nof. 1. Barrebart, de wildeman uit de bergen, Delft, Calvé, 1926; particuliere collectie. |
[15] | Het dappere tinnen soldaatje, Jamin's Kinderbibliotheek, z.j.; particuliere collectie. |
[16] | De solist. Tijdschrift voor de Jeugd, tweede jaargang, no. 51, 14 october 1912, Oss, n.v. Anton Jurgens' Margarinefabrieken; particuliere collectie. |
[17] | Ons eigen tijdschrift, Weesp, C.J. van Houten & Zoon, 1926; particuliere collectie. |
[18] | Het Sint Nicolaas Boek, uitgave van ‘Ons eigen tijdschrift’, Weesp, C.J. van Houten & Zoon, 1925. |
[19] | Ontleend aan Wordt vervolgd. Striplexicon der Lage Landen, Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, 1979. |
[20] | Annie M.G. Schmidt, Floddertje, eerste deel, ill. Fiep Westendorp, Zoetermeer, Nutricia, z.j.; particuliere collectie. |
| Annie M.G. Schmidt, Prélientje in de bergen, ill. Fiep Westendorp, Pré, z.j.; particuliere collectie. |
| Annie M.G. Schmidt, Ibbeltje nr. 1 Vis, ill. Fiep Westendorp, Vaassen, Venz z.j.; particuliere collectie. |
| Annie M.G. Schmidt, Drie stouterdjes gaan voetballen, ill. Fiep Westendorp, ata-Super, z.j.; particuliere collectie. |
| Annie M.G. Schmidt, Pluis en Poezeltje op school, ill. Fiep Westendorp, Ideaal Persil, z.j.; particuliere collectie. |
| |
Het gezicht van het kinderboek
[1] | Ameet Tavernier, Gheestelijck ABC, Antwerpen, tussen 1561 en 1564; ub Amsterdam. |
[2] | De weldadige Louize, of Het meisje in zesderlei gedaanten. Een onderhoudend geschenk voor meisjes. Met zeven gekleurde beweegbare plaatjes, Amsterdam, Gebr. van Arum, z.j.; sb Haarlem. |
[3] | Jufvrouw Ruffel en hare zeven geleerde katten, Amsterdam, z.j.; particuliere collectie. |
[4] | A van der Hoop Jrs. Zn., De nieuwe Moeder de Gans, en de gouden eieren, Leiden z.j.; particuliere collectie. |
[5 en 6] | Allerverschrikkelijkste geschiedenis van Pietje Hoogmoedig en waanwijze Miet, Amsterdam, J. Vlieger, z.j.; particuliere collectie. |
[7] | C. Joh. Kieviet, Uit het leven van Dik Trom, 1e en 2e druk, Alkmaar, P. Kluitman, resp. 1891 en 1899; lbc Almere. |
[8] | Top Naeff, School-idyllen, bandversiering C. van der Hart, ill. C. Koppenol, Amsterdam, H.J.W. Becht, 1900; particuliere collectie. |
| |
| |
[9] | C. Joh. Kieviet, Fulco de minstreel, vijfde druk, ill. Joh. Braakensiek, houtgravures A.C. Verhees, Amsterdam, ca. 1925; particuliere collectie. |
[10] | De Volks- en kinderbibliotheek van Nellie, Kinderfiguurtjes. Een bloemlezing uit de werkjes van mevrouw de Pressensé voor kinderen van 10-15 jaar, tweede bundeltje, Rotterdam, Massereeuw en Bouten, z.j.; particuliere collectie. |
[11] | Nelly Bodenheim, Handje plak, Amsterdam, S.L. van Looy, 1900; particuliere collectie. |
[12] | Nelly Bodenheim, Groen groen grasje, Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1923; particuliere collectie. |
[13] | John Habberton, Helen's kleintjes, ill. Jan Sluijters, Rotterdam, D. Bolle, z.j.; particuliere collectie. |
[14] | C. Joh. Kieviet, De zoon van Dik Trom, ill. Jan Sluijters, Amersfoort, Valkhoff & Co., 1907; particuliere collectie. |
[15] | Kindje's zonneboekje. Nieuw bundeltje, ill. Jan Sluijters, Amsterdam, z.j.; particuliere collectie. |
[16] | Mien Visser-Düker, De baron van Hippelepip, ill. Leo Visser, Zaltbommel, Nutsuitgeverij, 1917; particuliere collectie. |
[17] | Alfred Listal, Gouden regen, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1919; particuliere collectie. |
[18] | Maren Koster, Rie, ill. B. Midderigh-Bokhorst, Gouda, G.B. van Goor Zonen, 1919; particuliere collectie. |
[19] | Marie Hildebrandt, Nieuwe versjes, ill. Nelly Spoor, Utrecht, W. de Haan, 1913; particuliere collectie. |
[20] | Anna van Gogh-Kaulbach, Lenie ten Heuvel. Lente, ill. Johanna Coster, Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1921; particuliere collectie. |
[21a] | Marie Ovink-Soer, De Canneheuveltjes in Holland, ill. Rie Cramer, 's-Gravenhage, G.B. van Goor Zonen's Uitg.-Mij., 1929; particuliere collectie. |
[21b] | H. Brinkgreve, Huize Sonnevanck, ill. Sijtje Aafjes, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1927; particuliere collectie. |
[21c] | Fenna van Campen, De meisjes Mees, ill. Nans van Leeuwen, 's-Gravenhage, G.B. van Goor Zonen's Uitg.-Mij., 1929; particuliere collectie. |
[22] | Rie Cramer, Kinderdeuntjes uit grootmoeders tijd, Utrecht, Van Goor, z.j.; particuliere collectie. |
[23] | Oom Abraham, De neef van Prikkebeen, ill. Daan Hoeksema, Amsterdam, Gebr. Koster, 1909; particuliere collectie. |
[24] | Chr. van Abkoude, De zonnige jeugd van Frits van Duuren, ill. Jan Rinke, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1916; particuliere collectie. |
[25] | Jan Rinke, Rakkers uit de Buurt, Amsterdam, Vennootschap Letteren en Kunst, 1910; particuliere collectie. |
[26] | C. de Leeuw-Schönberg, Wie luistert mee?, ill. Bas van der Veer, Bussum, C.A.J. van Dishoeck, 1921; particuliere collectie. |
[27a] | L.T. Meade, Een school van zeven meisjes, ill. Netty Heyligers, Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1903; particuliere collectie. |
[27b] | T. Hellinga-Zwart, Jaap en Niki. Een verhaal voor de kleintjes, bandill. B. Midderigh-Bokhorst, ill. Sijtje Aafjes, Gouda, G.B. van Goor Zonen, 1920; particuliere collectie. |
[28] | Joh. Fabricius, Eiko van den Reigerhof, Alkmaar, Gebr. Kluitman, 1922; particuliere collectie. |
[29] | Margot Vos, Meiregen, ill. Raoul Hynckes, Amsterdam, Em. Querido, 1925; particuliere collectie. |
[30] | Eduard Mörike, Het Hoetselmannetje van Stuttgart, (bewerkt door N. van Hichtum) ill. Tjerk Bottema, Santpoort, 1925; particuliere collectie. |
| |
| |
[31] | J. Stamperius, Drie jongens op een schip, ill. Jan Lutz, Alkmaar, Gebr. Kluitman, z.j., particuliere collectie. |
[32] | Piet van der Zanden, Geurt Boots vaart naar Indië, ill. Charles Boost, [Helmond, Boek- en handeldrukkerij Helmond], 1935; particuliere collectie. |
[33] | Henriëtte van Eyk, Sinterklaas blijft een zomer over, ill. Ruschka Wijdeveld, Amsterdam, Em. Querido, 1940; particuliere collectie. |
[34] | Piet Marée, Versjes van lang geleden, 's Gravenhage, H.P. Leopold's Uitg.-mij., 1934; uitgeverij Leopold b.v. |
[35] | Marietje Witteveen, De tuintjes, Rotterdam, z.j.; particuliere collectie. |
| |
Ene marssekorff mit prenten / Drukkers en uitgevers
[1] | Jacobus A. Voragine, Gulden legende, Gouda, Gheeraert Leeu; foto uit M.A.P.C. Poelhekke Platenatlas bij de Nederlandsche literatuurgeschiedenis, vierde druk, Groningen-Den Haag-Batavia, J.B. Wolters Uitgevers-Maatschappij n.v., 1933. |
[2] | Quinten Matsijs, Maagschap van de heilige Anna, 1509; foto uit Victorine Hefting Kinderportretten, Rotterdam, Lemniscaat, 1969. |
[3] | Die historie van Buevijne van Austoen uut Engelant gheboren, Antwerpen, Adriaen van Berghen, 1511; foto uit Emile van Heurck Les livres populaires flamands, Anvers, J.-E. Buschmann, 1931. |
[4] | Annibale Carracci ‘Reizende Italiaanse boekverkoper’, eind zestiende eeuw; foto uit Sigrid Taubert Bibliopola, deel 2, Hamburg, Dr. Ernst Hauswedell & Co, 1966. |
[5] | Reinier Vinkeles, ‘Interieur van boekwinkel H. de Wit’, gravure, 1763; uit Sigrid Taubert Bibliopola, deel 2, Hamburg, Dr. Ernst Hauswedell & Co, 1966. |
[6] | Toelatingsdocument tot het Boekverkoopers, Boekdrukkers en Kunstverkoopers Gild, Amsterdam, 1785; uit Sigrid Taubert Bibliopola, deel 2, Hamburg, Dr. Ernst Hauswedell & Co, 1966. |
[7] | Kinderprent, Rotterdam, T.C. Hoffers, ca. 1820; uit Sigrid Taubert Bibliopola, deel 2, Hamburg, Dr. Ernst Hauswedell & Co, 1966. |
[8] | Kinderprent, Amsterdam, C.C.L. van Staden, 1822; uit Sigrid Taubert Bibliopola, deel 2, Hamburg, Dr. Ernst Hauswedell & Co, 1966. |
[9] | Harmanus Hendrikus Kemink, gildeproef ‘Tot lof van de edele boekdruk-konst’, 1776; uit Historia. Maandschrift voor geschiedenis en kunstgeschiedenis, negende jaargang, 1943. |
[10] | Hier heeft de jeught tot haer gerijf/Jan de Wassers leven en bedrijf; uit C.F. van Veen Drie eeuwen Noord-Nederlandse kinderprenten, Den Haag, n.v. Uitgeverij W. van Hoeve, 1971. |
[11a & b] | Prijsbanden; ub Amsterdam. |
[12] | Sinterklaasprent, Venlo, Weduw H. Bontamps, 1805; uit C.F. van Veen Drie eeuwen Noord-Nederlandse kinderprenten, Den Haag, n.v. Uitgeverij W. van Hoeve, 1971. |
[13] | Kinder-Spelen, letter c, Amsterdam, C.C.L. van Staden (1822-1850); uit C.F. van Veen Drie eeuwen Noord-Nederlandse kinderprenten, Den Haag, n.v. Uitgeverij W. van Hoeve, 1971. |
[14] | Tegeltableau van de firma J. Vlieger, Amsterdam, 1919; foto Ino Roël, Gemeentearchief Amsterdam. |
[15] | Viering van het vijftigjarig bestaan van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels; uit Gedenkboek der Feestviering van het vijftigjarig bestaan van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels op 12, 13 en 14 augustus 1867, Amsterdam, uitgegeven door de feestkommissie, gedrukt bij Gebroeders Binger, 1868. |
| |
| |
[16a] | Diploma-ontwerp Plantijn van H.P. Berlage, 1892; uit Tanja Ledoux H.P. Berlage als boekbandontwerper, illustrator en typograaf, Wageningen Fine & Rare Books, 1988. |
[16b] | Catalogus van de Internationale Tentoonstelling voor Boekhandel en Aanverwante vakken, ontwerp van Hobbe Smith, 1892; particuliere collectie. |
[17a] | Affiche van Piet Worms, Kinderboekenweek 1955; ub Amsterdam. |
[17b] | Affiche van Folkert Haanstra, Kinderboekenweek 1958; ub Amsterdam. |
|
|