Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. 547]

Lindefamilie.
Tiliaceeën, Tiliaceae.

Al onze lindesoorten zijn niet oorspronkelijk wild in ons land, maar aangeplant in straten, langs wegen en in plantsoenen. Zeer zelden treft men ze echt verwilderd aan. Ze worden tot 30 M. hoog en hebben dan een mooi gesloten, eenigszins puntige bladerkroon. Knoppen en bladeren staan afwisselend; de bladeren zijn scheef hartvormig. De roomwitte, vaak geelachtige bloemen staan in bijschermen (zie fig.); de algemeene bloemsteel heeft een groot, tongvormig schutblad, dat er ten halve mee vergroeid is en later dienst doet tot verspreiding der vruchten door den wind. Er zijn vijf kelkblaadjes en vijf kroonblaadjes, veel meeldraden, vaak tot vijf bundels vereenigd, en één stamper met bovenstandig, vijfhokkig vruchtbeginsel. In elk hokje van 't vruchtbeginsel zitten twee eitjes (zie fig.), maar van de tien eitjes komen er slechts één of twee tot ontwikkelingen de vrucht is dan ook doorgaans een eenhokkig nootje. In ons land van deze familie alleen het geslacht Linde (Tilia).

Geslacht: Linde, Tilia. Zie de Opmerkingen aan het einde.

1

a.

Meeldraden (meestal 25-30) langer dan de kroon bladeren en de stijl. De twee helften, waaruit de helmknop bestaat (de helmhokjes) staan dicht bijeen, al zijn ze ook duidelijk gescheiden.

2

[p. 548]

b.

Meeldraden (meestal 50-75) korter dan de kroonbladeren en de stijl. Helmhokjes op afzonderlijke steeltjes. Midden voor de kroonbladeren staat telkens een breede, bandvormige onvruchtbare meeldraad.

4

2

a.	Bladeren aan de onderzijde heldergroen, zacht behaard, in de vertakkingshoeken van de nerven bevinden zich lichtgrijze haarbosjes. Vruchtje met houtachtige, dikke schaal en vijf duidelijke ribben. Bijschermen zelden met meer vijf bloempjes, stijl behaard, stempels niet uitgespreid. Juni. ♄ Grootbladlinde, T. platyphyllus
b.	Bladeren aan de onderzijde niet behaard. In de vertakkingshoeken van de nerven zijn vuilgrijze of roestgele haarbosjes. Vrucht met dunne schaal, ribben onduidelyk of afwezig.	3

3

a.	Bladeren aan de onderzijde blauwachtig groen, haarbosjes roestkleurig; bijschermen met 5-11 bloempjes, stijl kaal. Juli. ♄ Kleinbladlinde, T. ulmifolia
b.	Bladeren aan de onderzijde groen, haarbosjes vuilgrijs; bijschermen 5- tot 7-bloemig, stijl onderaan behaard. Juni-Juli. ♄ Hollandsche Linde. T. intermedia

Deze soort wordt beschouwd als een bastaard tusschen de twee vorige soorten en komt wild voor in Z.O.-Europa en den Kaukasus. Wordt ook ‘Korinthische Linde’ genoemd.

4 (1)

a.	Bladeren aan de onderzijde dicht bezet met witte sterharen, daardoor is de onderkant wit of vaalgroen.	5
b.	Bladeren aan de onderzijde met weinig of geen sterharen, groen. Bladeren bijna zuiver hartvormig, haast even breed als lang. Bijschermen met veel bloemen. Stijl niet veel langer dan de bloembladeren, blijft niet

[p. 549]

aan de vrucht zitten. Juli. Afkomstig uit de Vereenigde Staten en Canada. ♄ Amerikaansche Linde, T. americana

5

a.	Vrucht met vijf groeven, bevat meestal vijf zaadjes. Bijscherm met weinig bloempjes, stijl kaal of alleen onderaan iets viltig. Juli-Augustus. Afkomstig uit Noord-Amerika. ♄ Witte Linde, T. alba
b.	Vrucht zonder groeven, meestal met één zaadje, soms met drie. Bijscherm met weinig bloempjes. Stijlen onderaan viltig. Juli-Augustus. Afkomstig uit Z.O.-Europa. ♄ Zilverlinde, T. tomentosa

Opmerkingen. De verschillende lindesoorten komen met elkander in leefwijze sterk overeen. De haarbosjes in de nervenhoeken geven schuilplaats aan kleine mijten en heeten daarom mijtenhuisjes (acarodomatiën). Het schijnt, dat de aanwezigheid van deze diertjes het blad behoedt tegen velerlei schadelijke invloeden. Toch hebben de bladeren veel te lijden van galmuggen, galmijten en bladluizen en van de rupsen van de Lindepijlstaart. Op later leeftijd loopen onder aan den stam een aantal ‘slapende’ knoppen uit, zoodat oude boomen altijd omringd zijn door een struweel van loten. Het hout, zeer licht en zacht, heeft als timmerhout weinig waarde, wel voor snijwerk. De bast werd vroeger veel gebruikt voor bindbast en voor 't vlechten van moscovische matten, maar is thans verdrongen door vezels van tropische planten.

De bloemen hebben overvloedigen honing in de holte der kelk bladeren (vooral op vochtige zomermorgens mooi te zien). Bijen, hommels, vliegen komen den honing halen, grijpen zich vast aan de meeldraden en bewerken zoo kruisbestuiving. Honing en stuifmeel zijn uitstekend beschermd tegen den regen, doordat de bloemen hangen. Ook worden ze beschut door de bladerkroon. De bloesem, gedroogd, is een bekend huismiddel tegen verkoudheid (zweet-bevorderend middel).