Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. V]

Voorbericht
Voor den tweeden druk.

Een excuus voor zijn verschijning heeft dit boek niet van noode. Het werd geboren, nu net tien jaar geleden, toen er nog geen geïllustreerd determineerboek voor de Nederlandsche Flora bestond. Is het, wat de verluchting betreft, geen unicum gebleven, in andere opzichten wel: er is, voor zoo ver wij weten ook in het buitenland, nog geen flora geschreven, waarin, bij het determineeren, van de biologische bijzonderheden en van den habitus door bladstand wordt uitgegaan. Dit is hier het geval, zoodat van een groot getal planten de naam te vinden is, zonder dat de voor beginners zoo moeilijke systematische kenmerken te hulp worden geroepen. Daarmee is het ontwijfelbaar groote voordeel verkregen, dat de gebruikers er toe geleid worden, de plant te determineeren en niet alleen de bloem. Zoo treedt het plantenleven en niet in de eerste plaats vorm en getal op den voorgrond.

Wel behooren wij een verontschuldiging, of althans een verklaring aan te bieden voor het lang uitblijven van dezen druk. De eerste toch was in een paar jaar uitverkocht, sedert 6 jaar was het boek niet meer in den handel; en, mogen wij onze correspondentie gelooven, dan werd er naar verlangd. Wat er aan ontbrak, weet niemand beter dan wij zelf; echter, om het werk zóó te wijzigen en uit te breiden, dat het doel, dat wij ons voor oogen gesteld hadden, bereikt werd, zóó, dat wij zelf er mee tevreden

[p. VI]

konden zijn, daartoe ontbrak ons de tijd. Wij moesten hulp hebben en vonden tot ons groot genoegen Dr. H.W. Heinsius bereid, met ons mee te werken om het boek beter en mooier te maken.

Door hem is dit werk niet alleen in den aard, maar ook in de uitvoering een veel beter boek geworden; de Geïllustreerde Flora is niet meer van ons beiden, maar van ons drieën.

H. en T.

Deze flora verschilt, behalve door den biologischen grondslag der tabellen, van andere, doordat bij de gebruikers weinig of geen kennis van botanie ondersteld wordt: de noodige begrippen worden hier juist bij en door het gebruik der tabellen aangebracht. Ieder, die kan lezen en die weet, waaruit een bloem bestaat, kan ook bepalen met onze flora en leert of repeteert meteen zijn plantkunde. Daardoor is dit boek tevens een inleiding geworden voor het gebruik van een moeielijker flora en voor een zuiver wetenschappelijke beoefening der botanie.

Ook zijn enkele bijzonderheden aangaande de planten opgenomen en, waar dit aanleiding kon geven tot het waarnemen in de natuur, is van de levenswijze het een en ander vermeld. Door overeengekomen teekens (Po, A, B, enz.) is dit hier en daar, waar 't pas gaf, zoo kort mogelijk aangegeven (zie voor de verklaring blz. XI en XII). Een en ander maakt het boek iets minder droog dan een flora uitteraard wel moet zijn.

Een groot aantal sierplanten van park en tuin, ook enkele veel voorkomende kamer- of kasplanten, zijn in dezen druk opgenomen. Om nu de hoofdtabellen niet noodeloos moeilijk te maken, zijn die telkens in een Aanhangsel bijeen gezet achter en niet in de familielijsten; er zijn, om ze te bepalen - voor zoover dat niet met de gewone lijsten mogelijk is - twee afzonderlijke tabellen achter in het boek te vinden. Hierdoor is het voordeel verkregen, dat de inlandsche flora gescheiden is van de uitheemsche bijkomelingen; zonder deze laatste, die niet minder mooi of belangwekkend van levenswijze behoeven te zijn, uit te sluiten.

Op verschillende plaatsen is ruimte gelaten voor eigen aanteekeningen.

[p. VII]

Omdat ons gebleken is, dat het gebruiken van accenten om den klemtoon aan te geven, oorzaak werd van een foutief gebruik van deze teekens, hebben wij den klemtoon, waar dit noodig leek, door een vetter letter aangeduid.

De lagere cryptogamen zijn niet geheel weggelaten; de gebruikers worden daarmee althans eenigszins op weg geholpen.

Evenals in den eersten druk, zijn de onderverdeelingen van groote soorten weggelaten, indien er vergelijkingsmateriaal noodig is, om ze te determineeren; dit laatste is mooi werk voor studenten in de botanie, niet voor liefhebbers en schoolkinderen. De gebruikte Nederlandsche namen voor de inheemsche planten zijn natuurlijk die, welke voorkomen in de door de Ned. Natuurhistorische Vereeniging uitgegeven lijst.

Aan allen, die aanvullingen en verbeteringen zonden bij den eersten druk - en dat zijn er honderden - zij hier, schoon wel wat laat, hartelijk dank gebracht. Op nieuw vragen de drie samenstellers om bewijzen van belangstelling, in den vorm van op- en aanmerkingen, door het gebruik aan de hand gedaan.

Stellig zullen er nog wel gebreken in dit boek ontdekt worden, maar wij hebben tijd en moeite nooit ontzien om ze te vermijden. De talrijke figuren zijn, behoudens een klein aantal, die uit De Levende Natuur werden overgenomen, alle door ons zelf geteekend naar de behoeften van den tekst.

Oprechte hulde moeten wij weer brengen aan de knappe zetters van dit omvangrijk en typografisch zoo buitengewoon lastig boek; door hun goede zorg is geen enkel van de duizenden figuurtjes verloren gegaan en maar zelden was er een onderstboven gezet of werd de correctie onnoodig verzwaard.

En vijf jaar lang moest er zetsel blijven staan met het oog op de verwijzingen; eerst toen ruim 1000 bladzijden bij ons in proef waren, kon er worden afgedrukt. Dat zoo iets op een Nederlandsche drukkerij mogelijk is gebleken, mag ook wel even vermeld worden.

Ook aan den Heer G.J. Nijland onzen dank voor de doeltreffende inrichting van het register.

En ten slotte een woord van waardeering aan den uitgever, die ons, wat den omvang van 't boek en de afbeeldingen betrof, carte-blanche gaf, ofschoon hij wist, dat de prijs van dezen druk van ruim

[p. VIII]

1100 bladzijden niet noemenswaard hooger zou mogen zijn dan die van den eersten, die er maar 400 telde; bovendien ook voor iets anders: hij heeft het op ons aandringen zes jaar nagelaten, den ouden druk, die zoo goed liep, maar dien wij voor onvoldoende en gebrekkig hielden, door nadruk te continueeren, om het boek ‘er in’ te houden. Dit beteekent voor hem een groote schadepost.

Maar wij vertrouwen, dat hij schadeloos gesteld zal worden en dat dit drie-mannenboek zijn weg minstens even goed zal vinden als het vorige van twee onzer.

H., H. en T.

Amsterdam, Maart 1909.