|
| |
| |
| |
Boycot.
Vrienden, er is méérder naïfs op deze wereld, dan gij in uw kinderlijkste bui kúnt veronderstellen....
‘Laat rùstig je raam openstaan, meneer,’ zei onze kennis.
‘Dank je wel,’ zeide ik - je las zóoveel van inbraak en geweldpleging dat 'k er niet aan dàcht -: ‘'t lijkt wat onveilig’....
‘Onveilig!’, stoof de kennis op: ‘mensch, hoe kom je op de inval. 'r Is niet één zoo'n sekure plaats in heel Holland. 'r Wòrdt hier niet gestolen en ingebroken is 'r nog nooit.’
‘Jawel,’ zei 'k: ‘wat niet is kan komen. Nee, 'k doe de pennen op de ramen.’
‘Hahaha!’, lachte de kennis uitbundig: ‘ze doen 't hier niet.’
Hij betoogde nog eens dat de plaats tegen diefstal geïmmuniseerd leek, dat de heele bevolking door en door fatsoenlijk was, dat ieder z'n brood verdiende, dat 's nacht de honden van 't dorp elken vreemde zouen ruiken, dat de helft van de inwoners de deuren open liet, kortom dat 't màlligheid was over de mogelijkheid van 'n zoo gemeen ding als inbraak te praten.
| |
| |
Zooals onze kennis redeneerde, sprak in verdere dagen 't Dorp. Wij, met onze luiken en grendels, waren bànge stadsmenschen. Stadsmenschen. hadden altijd àbsurde vervolgings-manietjes. Stadsmenschen moesten niet op 't platteland gaan wonen als ze overal spoken zagen. Stadsmenschen beleedigden de voortreffelijke reputatie van 'n dorp door hun aanstootgevende voorzorgsmaatregelen.
Wij zwegen. Tegenover de frissche zorgeloosheid der anderen maakten wij een vrij dwazen indruk, wij die daarenboven geen inbraak te vreezen hadden, daar een dief toch waarlijk niet zoo ónlittérair kan zijn, om bij een Hollandsch auteur, die meer recensies en paperassen dan officiëel-genoteerde fondsen in z'n laden heeft, de sloten te forceeren.
Wij zwegen tot de ommekeer kwam, de naïve ommekeer.
Op een dag werd in een volkslogement een Duitscher gearresteerd. De man had er rustig een week gelogeerd, veel geld verteerd, gefietst en paard gereden.
Ongetwijfeld was het een gentleman, een die con amore werkte.
In z'n koffers vonden de ijverige veldwachters zilveren lepels en vorken om van te watertanden - als een Hollandsch auteur ze op den trouwdag niet krijgt, krijgt-ie ze nimmer -, voorts gouden horloges, zagen, beitels, loopers, valsche sleutels, lommerdbriefjes en een passage-biljet naar Engeland.
De meneer-dief had z'n zaakjes compleet en alleen 'n simpel kleinigheidje bracht de politie op 't spoor.
Den ganschen nacht werd de meneer-dief in 't brandspuithuisje opgesloten en den volgenden morgen brachten ze 'm geboeid naar de plaats waar-ie de zilveren vorken en lepels, de horloges etc. gestolen had, om 'm te confronteeren.
| |
| |
Die schelle gebeurtenis gaf geweldige gesprekken.
De een dikte aan wat de ander vernomen had. Diè wist de bijzonderheden hóé de gemeene Duitscher avonden lang geloerd had bij de villa van zekeren meneer - diè had 'm al lang verdacht - diè had wel gesnapt dat 'n Duitscher die páárd ree en nachten weg bleef niet te vertrouwen was....
's Middags kwamen de veldwachters in 't dorp terug, lieten zich geheimzinnig uit. De vent was van 'n complot. D'r waren zoo twáálf Duitschers, die met mekaar afgesproken hadden Holland te plunderen - d'r most 'r al een in Dordrecht gepakt wezen, een in Amsterdam en twee in Den Haag - 'r liepen 'r nog wel 'n ácht los, minstens zoo gevaarlijk als de dief die nou in de nor zat en vijf jaar zou krijgen.
Met troepjes stonden de dorpsmenschen te praten, te redeneeren, te kibbelen. Zoo'n gemééne mof. En zoo fatsoenlijk as-die 'r uitzag met z'n jockey-pet, z'n nieuwe laarzen, z'n fantasiekostuum. Waarachtig je kunt geen sterveling vertrouwen.
Dien avond gingen alle deuren op slot, bleven de ramen dicht, liepen ze, als 't donker werd, met z'n tweeën of drieën. De nacht-donkerte leek plots van 'n ànder zwart. Zeven, acht Duitschers waren nog niet gepakt. Ze moesten gewapend wezen en 'r niet tegen opzien om iemand 'n messteek te geven. Nee, 't wàs 'n onveilige tijd van misdaden en brutaal geweld. Van Amsterdam wist je 't lang. Daar wás nièmand z'n leven zeker. Daar haálden ze de centen uit de menschen d'r slaapkamers weg - zoo driest! - daar ging geen nacht zònder diefstal voorbij. Maar nou met die bende Duitschers, werd 't platteland gestroopt, drongen ze de dorpen binnen.
De bevolking dee onrustig. Elk oogenblik werden
| |
| |
de veldwachters gewaarschuwd dat 'r'n verdachte gezien was, 'n kerel met 'n snor, die làng had staan kijken naar 'n winkel in de Noordstraat. Elk oogenblik verhaalde onze meid nièuwe geruchten. Meneer, d'r is d'r al weér een gepakt, weèr zoo'n Dùìtser’ .... -, bleek 't dat 'n logé van 'n hotel 'n borrel te veel had gedronken en door de politie voorzichtig bedwaarts geleid.
Zoo zwommen we eenige dagen in avondzwartgeheimenissen.
‘Allemaal overdrevenheden,’ suste ik thans: ‘jullie praat véél te lang na over één man, die hièr niet eens gestolen heeft.’
‘U heeft makkelijk praten,’ zei een buurman: ‘u heeft luiken voor de ramen’....
Het was een warme dag geweest. We zaten als Hollandsche menschen voor onze deur, dronken een kop thee, rookten 'n pijp - luisterden verwonderd naar de stilte.
‘Hé - geen klompen!’ - zeide m'n vrouw.
‘Nee - géén klompen,’ antwoordde ik gelijkelijk verbaasd! Want 's morgens èn 's middags èn 's avonds was dit het klompendorp, 't dorp dat met klòmpen kwaadaardig protesteerde tegen modern keiengepraal, 't dorp dat den lieven dageraad met klompengeklepper beklopte, 't dorp dat avondweemoed, lentevreugde, herfstaarzeling met klompen betrad, het dorp dat mijlen ver hoorbaar was door z'n klòmpen, z'n klòmpen, z'n klòmpen, 't dorp dat geen stilte wóú, geen bladersuizing, geen watergemurmel, geen vogelgefluit - 't dorp dat hamerde als een timmerman, rammelde als een kuiper, aanbeeldde als een smid - 't dorp dat alleen Zondag, uit overtollige welvoegelijkheid, ontdaan en naargeestig dee door z'n rust, z'n kapitale rust, z'n
| |
| |
verdwaasde rust, z'n rust van groote schoenen, nièuw-krakende laarzen. Ja, als je aan de klompen, de plompe klompen, de ravottende klompen, de ratelende klompen, de tanden-klepperende klompen, de stugge klompen van 'n Klompendorp met tien duizend klompen gewend ben, suf je verwonderd op 'n zomerschen avond als je geen schreeuwende, bulderende, hollebollende klompen hoort, maar de Zondagsche verschrikte, lugubere schoenenschuchterheid....
‘Is 't dan al zóo laat?’, vroeg m'n vrouw ongerust.
‘Nee - bij achten,’ zei ik een weinig nerveus.
't Dorp leek uitgestorven, verdwaasder dan Zondags.
‘'r Is iets gebeurd,’ zei m'n vrouw.
‘En hoe!’, zei ik, luisterend als een Pelsjager van de Arkansas, die de geluiden des bodems kent en een onnatuurlijken stilstand observeert.
Nòg zaten wij beiden angstig-gebogen naast onze kil-verschrikte theekopjes, toen een zacht gerommel aangromde.
‘Klompen,’ sprak ik.
‘Klompen,’ zei m'n vrouw.
Het gerommel rommelde zwaarder van dreun. Klompen klapten met stevigen deun. Klompen klopperden, trappelden, schuurden. 't Bromde tusschen de huisjes-wanden alsof karrevrachten rolden in knoestige wielen, alsof 'n onweerslag z'n slappe echoën gaf, alsof 'n bom gekalefaterd werd.
Doch hoe nader 't kwam, hoe sterker je onderscheidde.
'r Moesten klompen van àlle soort zijn, kalmbetrapte klompen, watelende kinderklompen, kakelende vrouweklompen, aanrennende jongensklompen, schok-schurende óúwe klompen, nijdige klompen, betoogende klompen, scheldende klompen.
| |
| |
‘'r Is wat te dóén,’ zei m'n vrouw, opgelucht nou ze de klompen weer hóórde.
‘Ja, ja,’ zei ik.
Rommeldebom kwam de menigte den hoek om.
Klompen klopten, hamerden, rommelden, trapten - stemmen schreeuwden, lachten, joelden, gilden, riepen.
Zoo trokken ze ons voorbij, een driftige menschenklomp - op klompen.
‘Wat is 'r an 't handje?’, vroeg 'k 'n boer, die me eieren verkoopt.
Even zogen z'n klompen aan den weerbarstigen keiengrond vast - even liet z'n lippen 't sigarenkauwseltje los - toen zei-die, gewichtig en met dreigend geknipper van z'n oogleden.
‘.... Alweer 'n Dùitser!’....
‘Waar is-die gesnapt?’, vroeg ik.
‘An de weg,’ zei de boer.
‘Zoo,’ zei ik, schreeuwend om òver 't klompengekàkel en stemmen-geklepper heen te komen: ‘wàar wou-die inbreken?’
‘Nèrges,’ zei de boer en even lurkend an 't sigaren-kauwseltje, dat 'n sappig eindje zoethout geleek, keek-ie dreigender naar de voortklompende dorpsmenigte: ‘nèrges - maar die smeerpijp - die Dùìtser wil onderdak en dat krijgt-ie niet. - Wie zal d'r zoo gek zijn om 'n inbreker te herreberrege? Wat?’....
Weg klompte-die.
'k Liet m'n vrouw 'n oogenblik alleen, sjokte mee - op pantoffels, helaas.
Vier huizen verder was 'n soort logementje, waar ze als 't mòst, kamers verhuurden aan den gaanden en komenden man - en kruienierswaren verkochten - en met vergunning borrels tapten.
Voor de deur drong de bevolking, rumoerig en vijandig.
| |
| |
In 't winkeltje, vóor de toonbank, praatte een jonge man, 'n marskramer of zoo, 'n doos op z'n rug. Telkens keek-ie verbaasd-lachend naar de ‘dumme Holländer’, die zeker nooit 'n vreemde gezien hadden.
Toen klonk kijvend en schel de stem van de juffrouw:
‘.... Ja, 'k mot je hèbbe! Nog voor geen tien gulden! Nee hoor! Ik mot geen Dùìtser!’
De Duitscher haalde geld uit 'n zakje, zei in gebroken Hollandsch dat-ie vooruit wou betalen - zij schudde hardnekkig 't hoofd.
Net kwam 'r 'n veldwachter bij. Van tien, twaalf kanten tegelijk most-ie hooren dat 'r weer zoo'n Duitser was, die logies zocht, dat-ie al bij Jongeman was geweest en dat de Roskam 'm niet hebben wou, dat-ie verdacht dee en 'n dubbeltje sigaren had gekocht in de Noordstraat en bij den bakker twee broodjes....
‘Ga nou is achteruit menschen,’ zei de veldwachter.
Gewichtig stapte-die 't winkeltje binnen, ondervroeg den marskramer, die goedig-hébété over de herrie en 't klompen-geschuier op straat, z'n papieren toonde en lachend z'n geld liet zien.
Voor één nacht wou-die erges slapen - wat al die menschen van 'm mosten?
Toen stapte de veldwachter naar buiten en sprak:
‘Menschen - de pepiere benne in orde - gaan juillie nou deur - toe ga nou deur - we zelle 'n oogie op 'm houe - 't is geen kwaad volk!’....
‘'t Is 'n Dùìtser!’, schreeuwde 'n vrouw: ‘hij heit tegen de meide gèlàche!’...
‘Ga maar met mijn mee,’ zei de veldwachter en met den Duitscher liep-ie op naar 'n andere herberg, gevolgd door 't klompen-geraas, 't klompen-gewoel, de klompen-kwaadaardigheid.
| |
| |
Want dat zoo'n kérél most blijven slapen, den héélen nacht op 't dorp blijven, zoo'n Dùìtser die de andere Duitsers natuurlijk kende - ze kenden mekaar àllemaal van 't dieve-komplot! - dat was ongehoord - dat was 'n schandaal. De vent was in staat de honden met stukkies gebrajen spons te voeren en haast al 't mansvolk zat op zéé.....
Achter de klompenmenigte stapte 'k mee.
Van 't eene straatje ging 't naar 't andere.
Telkens kwam 'r 'n opstopping, als 'r 'n herbergje was of 'n boer die wel eens 'n optrekje verhuurde.
Maar dan schrikte de verhuurder van de dreigende menigte, vroeg wat 'r was, wat de man had gedaan.
En als-ie dan hóórde: 't Is 'n Dùìtser!’, dan keek-ie den veldwachter bot an, weigerde.
‘Nee, daar mot 'k niks van hebbe’....
‘Ik zou je dànke - ja, jij het makkelijk klesse - jij ken niet oplette of-die bij mijn de boel leeghaalt’...
‘'n Dùìtser! 'n Dùìtser! 'n Dùìtser, zeg-ie! Nee man, nog voor geen hònderd gulden’...
Zoo geschiedde 't dat op 't eerzaam Hollandsch klompenplaatsje, waar ze vóór 'n wéek 's nachts de deuren open lieten en 'n mensch met gerustheid z'n natte wasch buiten liet drogen, het inbraak- en moordfantoom in de straten en huisjes de brave zielen opzette....
Hij vond nèrgens logies, de Duitscher, vertrok met de laatste tram.
‘As ze òns wille bestele,’ zei de eierenboer: ‘motte ze 't listiger anlegge - Duitsers hebben hier àfgedaan’...
13 September '02. |
|
Auteursrecht onbekend