|
| |
| |
| |
Besje.
An tafel had ze wel twéémaal gezucht, de ouwe skelethandjes op 't rimpellijfje geleid.
Zoo'n kòkker van 'n kotelet, nee, daar zag-ie tegen op al was je nòg zoo dol op kalfsvleesch. En 'n erretjes-uit-de-bus as Marie 'r op d'r bord geschoven had èn 'n aarpele.... En dan nog kouwe gries na met aalbessensap.... Je zat 'r van te puffen op je jàren....
Met handjes die lichtlijk trilden nu, lichtte ze de klink van de tuindeur, knikte de kippies toe.
‘Wel zoo - wel zoo,’ praatte ze, zachtjes-an sloffend tot waar het kiezelgrint witte: ‘wel, wel - dàg kippies’....
En wieglend, als een weerbarstig takje in windegeluw, schudde het hoofdje, blij om het diklijvig andraven der kippen die achter het netwerk òpdrongen, mekander ver-duwend, schrokkig in den waterbak trapplend, denkend - nou, òf ze 't dachten: wat dachten kippies ànders as ze de vròùw zagen? - dat 'r weer lèkkers kwam.
‘Nee, ik heb niks,’ redeneerde besje, vrindelijk sprekend, alsof de beesten 't bést verstonden: ‘en - je mot je tijd afwachten, hoor. Nee, je krijgt niks’....
Toen dee ze nòg 'n sleeppasje en d'r ouw gezichtje,
| |
| |
d'r goedig klein besjes-gezichtje met de gele rimpels, de vel-verwonderingen, d'r héél-oud kindergezichtje onder de neepmuts, verstrakte in ontdekkende verrassing. D'r bleeke lippenmond sparde een oogenblik in open, stilstaand ge-adem, d'r grijze leeflooze oogjes keken straf van verdaanheid. Wel gòssie, gossie! Wel heere-me-tijd!....
Tegen de tuinschutting, an de àndre zij, lekkermalsch in 't lach-lievend zonnetje, stond een kloekren - gòssie, gòssie 'n ren met kuiketjes, heusche kuiketjes en de kloek zwaarsporend doorpikte den stofkuil, riep vreugdelijk ‘kloek!’ - ‘kloek!’ en de kuiketjes, als hongerige begeerige duiveltjes hoopten tezaam proevend van 's lekkers....
‘Wel, wel - heb-ie jònkies van de kip?’ - praatte besje de tuindeur in, blijig nàlachend.
‘Ja grootje,’ zei de kleindochter, de tafel afruimend en wel wrevelig wat om 't làte van den dag. Anders was ze om twee uur klaar, nou most ze nog wasschen en redderen: ‘weet je wat je doen most? Neem 'n stoel en 'n stoof en ga 'r bij zitten in 't zonnetje. Nee, 't is heelemaal niet koud’....
‘Jònkies - jònkies,’ knikkelde besje, den ren bestarend, nog gansch verwonderd: ‘en - enne hoe kom-ie daaran zoo ineens?’
‘Zie je dan niet dat 't de witte is met de veertjes an z'n poote?’, zeurig antwoordde de kleindochter - dat gevraag en gepraat als je 't druk had!
Onnoozel as ouwe mensche werde.
Gehaast schrapte ze de restjes van de borden, 't vet en de kluifjes. Maar dan denkend dat groomoe vier weken ziek was geweest in 't Gesticht en vandaag voor 't eerst weer is op bezoek kwam, lei ze kortvrindelijk uit, ziend 't glimlachrig verwonderen van 't oudje in de deur:
‘.... De witte.... Je weet ommers wel de witte!
| |
| |
Nou die is broeisch geworden, net toen je zoo wat de koorts kreeg. - Nou en toen - begrijp-ie? - Nou het ze negen kuikes. Vier eieren waren mis - Neem nou 'n stoel en ga buiten zitten!’....
‘Ja dat kon 'k wel doen,’ tevreden 't besje zei en voorzichtig an sloffend, bàng voor den drempel, droeg ze den rieten tuinstoel tot vlak bij den kloekren en weer werom naar de kamer haalde ze 't trijpen stoofie. Want met je voeten op die grond, die grond die altijd dampte en vochtig was - daar kon je rumatiek van krijgen of je had 's avonds stijve beenen.
De Meizon, glundrend van blijmoedigheid, leek in teergroene sluiers aan de struikjes te hangen.
Schuchter stonden seringen in knop - ja, 'n enkel tuiltje spreidde al open, blank van bloesem en klinkend van geurklank in 't sappig groen van de blaeren.
Raak op het wuivend beweeg van de plant poeierde licht, de bloesempjes doorblinkend, de taksprieten verwazend als water in stilstand.
Benee, op het donker gekluit van de aarde, kroop het zonnegevlam als stildrijvend schuim, de grasbandjes beklaatrend, met driftiger groen, de kiezels er naast in vlamplasjes doopend.
Ernstiger, wijzer van lange wintergeleef, pluimden de occuba's met purperen koloogjes en malsche bladkronen.
En 't klimop langs 't loodsje kuifde krulkoppig, verwaaid en verplukt.
Besje, de toffelvoeten op 't trijpen stoofie, ademde moeilijk, alsof ze bedachtzaam lucht hàpte, D'r lippen geleken te snuiven, rustig als neusvleugels - de velplooien van den hals, trokken, stramden, ontspanden vreemdelijk spelend over den halsdoek.
| |
| |
De meizon bebroeide 'r rugje, 'r neepmuts, dee 'r schurken van warmte-plezier.
Ja, 't was nou zòmertjes buiten, zòmertje in de planten, zòmertje in 't gras, zòmertje in den grond.
En och, och die jonkies in den ren....
Om de stevige kloek trippelden de wassen pootjes, de transparente pootjes met teenen als pluisjes. En de gele, bolle lijfjes, met 't dons, 't ragge veertjesgetril waren in stadige buitling.
De kloek, breed en zwaar wijdde den kuil uit, klauwde het grondstuifsel weg, spoot aarde en schelpjes tegen het netwerk. Telkens boog ze ijvrig den kop, pikte wat ze daar vond, zei ‘kloek! - kloek!’....
De zon scheen op de kloek en de kuikens, omwarmde het besje dat te glimmeren zat en maar knikte en de oogledekens knipperde en de skelethandjes met de trage blauwe aêren in 't deukig schootje wreef.
Toen, 'r stoel nog 'n schokje verzettend, boog ze zich over den ren en praatte, de woordjes làng rekkend, het kinbakje als in kauwing bewegend op het rimplen der halsplooien....
‘.... Een-twee-drie-vier - ja, dà's zeker de oudste - ja, ja, - vijf, zes, zeven, acht, nègen, - nègen jonkies. - En wàtte mooie beesies - ja, geef jij ze maar te vreten, moeder.... Je het 't druk, hè, met zooveel klèin goed?’....
‘Kloek!’, zei de kip bij het drinkbakje.
‘Mag jij nou alléén drinken, stoute meid! Kijk is hoe die z'n broertjes en zussies zoo maar op zij douwt! - O, wat zeg-ie dáarvan! Ja, je het wat met ze te stellen, oùwe. Da's 'n hééle familie wat? Wàtte?’....
‘Kloek!’, zei de kip.
Besje leunde hap-ademend achteruit in den leunstoel, eventjes moe. Zoo'n hééle kotelet met erretjes-uit-de-bus was me 'n ding as je geen vleesch meer gewend
| |
| |
was. Gister rijstesoep, eergister bóónen, vooreergister èrwten - nou de òverdaad. As 't maar bekwam. Van vijf weken geleje met de varrekeskluifies was 't 'r ook niet bèstig bekomme - had ze de heele nacht klààr wakker gelege en vièrmaal gedronke, dat Betje en Mientje in de andre bedstejen wakker waren geworden.... Hè-hè - Hè-hè. - Wat 'n zònnetje. Je rug sting in vuur. Maar je doekie afdoen was niet gerajen, néé, néé.
‘Kloek!’ klukte de kip, en met 'n gulzige draf schoten de gele lijfjes naar den kuil. Een - wat 't 'r vròeg in zat - een spoorde waaratje al mee. Zoo 'n ding! En die ànder was nog heelemaal onnoozel. Dom as-die op den rand van den drinkbak zat!
Kukeleku-kùùùùùù!
Hè - daar schrikte ze van. Wat die haan 'n bek kon opzetten!
‘.... Zeker blij dat je je jonkies ziet, hè?’, praatte ze weer, druk met 't hoofdje den gróóten ren toeknikkend: ‘ja - ja, - 't is geen kleinigheid: nègen. - Jij zal wel in je sas wezen - ja, ik heb 't tegen jóú - want jij bent zoo goed as vàder en ze past bestig op ze, hoor’....
‘Met wie praat je toch zoo?’, keef kleindochter's stem uit 't donker der kamer.
‘Wat zè-je?’, knikte besje, vredig 't verandaatje beglimlachend.
‘Met wie je zoo praat?’
‘Nou met de jònkies en met de moeder,’ redeneerde het oudje: ‘ze zeit maar kloek-kloek en geeft ze te vrèten.’
‘Wacht ik kom effen bij je zitten,’ radde de stem achter de bloempotten.
Met was ze 'r met de sokken van 'r man en 'n stoel.
Nou eerst wier 't recht gezellig.
De zon overplaste het tuintje, het bloemlooze
| |
| |
middenperkje, de seringen, de occuba's, het klimop.
Fel van witheid snee het licht naast de schaduw van 't loodsje, de kiezels met tintelstraaltjes beketsend, het groen omwadend met spetten en lichte-fonteintjes. Over de schutting wapperden buurman's wilgetakken, kirrend tegen het hout alsof 'r geklopt wier.
En gòs, gòs, naar 'n hijgend seringen-tuiltje wiekte met aarzlend waaierbeweeg 'n zóó sneeuwwit vlinderke dat 't licht van z'n vleugeltjes vloog, alsof-ie van glas was.
O, wat was 't nou zaligies bij 't gróóte vuurtje.
‘Nou? Nou hou je je mond en straks had je zoo'n bóél te vertellen,’ praatte de kleindochter, de manssokken in 'r schoot, de roode werkhanden al bezig met stoppen.
‘Kloek!’, riep de kip en met 'r vinnige sporen stapte ze òp 'n kuiken dat schreeuwde of 't gekeeld werd.
‘Ach! Ach!’ keek besje benauwd: ‘ze het 'r een kepores getrapt!’
‘Nee hoor! Gebeurt wel is meer. Ze zijn èrg kleinzeerig’....
‘Hè, daar schrok 'k me dóód van,’ zuchtte het oudje: ‘maar nou lóópt 't jonkie al weer. Wat 'n mènschelijk verstand. En as je nou denkt dat 'n zuigeling zoo - zoo hulpeloos is, wàtte?’
Jà - knikte de kleindochter. Eens in de week kwam groomoe uit 't ouwe-vrouwtjes-gesticht bij 'r eten. 't Mòst wel. Andere familie was 'r niet. De rest zat in 't buitenland, trok zich niks an van 't geval. Maar 't bàbbelen dat je tóé kreeg! As ze om vier uur met 't trammetje wèg ging, tintelden je ooren van 't onwijs gevraag en gepraat. Je zou zweren dat ze simpel werd. Hoor nou is toe!....
‘Ja,’ bazelde besje en 'n zwemming van heel-vaag herinren belichtte 't nat van 'r oogen: ‘jà - jà - 'n zuigeling is hulploos.... Die loopen niet zoo
| |
| |
vlug op de éérste dag àl - Nee, nee - Ik heb 'r niet zooveel gehad as dié daar - 't is gebleven bij je oome, die in Amerika zit, die was me zèsde - Nee, née, met kloek roepen - hoor je, hoe-die kloek zeit as-die wat vindt? - met kloek roepen kom-ie d'r niet - lànge na niet - dat zou wel makkelijk wezen, hè? Zou je niet denken?’
‘Hoe ken je nou ook 'n kind bij 'n kuiken vergelijken!’, zei de kleindochter haast snibbig. Nijdig pikte 'r stopnaald door de grove mazen der manssok.
‘Kloek! kloek!’, klonk het blijje geluid in den ren. In 't heet-mulle zand boorde de kip 'r stoffige lijf en de kiekens bang voor poes die ook 'r is kwam in 't zonnetje, scholen weg op 'n draf.
‘Ach, ach,’ glimlacherde besje, d'r gedachtetjes zoo maar zeggend, zonder verband, zonder luistring: ‘ach wat 'n engeltjes! Nou mot je is effen hièr kommen kijken. Da's nou toch wel 'n wònder van onzen lieven Heer. Gossie, je zièt ze heelemaal niemeer. Enkel de kop van die ééne die wel weet dat-ie nou bij moesie onder dak is - jij ben 'n schalkie, jij klein, brutaal nèst.... Kom is hièr kijken’....
‘La-me nou stòppen, groomoe - anders ben 'k vanavond nòg bezig’....
Loompjes van slaap-moeheid leunde besje terug.
D'r oogspleetjes dreven op 't zacht-vrindlijk bollen der wangen, 'r mond kwijnde traag op 't adem-geaarzel.
Over 'r sterk beenig voorhoofd met de dooraderde slaapdeuken, wiegde 't onrustig gespeel van een wilgetak-schaduwtje, dat de neepjesmuts kietelde en 't dorre oor met dobbrende zwarte veegjes bedoezelde.
Maar op de handjes in den schoot, de verleefde handjes met de uitschulpende knokels, 't gele vel en de zware, òpstriemende aêren die fijntjes leken te takken naar 't mager gewricht, vloeide in smijdige
| |
| |
zwalping het jonge, dertele licht, 't licht dat van de groene boomblaren glee, 't licht dat seringengeur wasemde, 't licht dat stuifjes en trillertjes had, 't licht dat gloeiinkjes, bloemlachjes, blad-snikjes van vèr over 't schuttinkje voerde.
Tevree van zit in de lief-sponzige warmte, boog besje's hoofd, glimlachend beknikkend den ren met de wèer tripplende kuikens.
‘Kukeleku-kùùùùùùù!’ kraaide de haan, z'n glazen oogjes draaiend van kraaipret.
‘Hè,’ schrikte grootje, slaap-verwezen opstuttend: ‘wat 'n stèm zet-ie, wat?’
‘Ja,’ zei de kleindochter wijs-pratend als met 'n kind.
Dan zat besje slaap-soezelend stil.
‘Geef-ie ze vògeltjeszaad?’
‘Néé, groomoe’....
‘Wat geef-ie ze dan?’
‘Grutjes en 'n hàrdgekookt ei.’
‘Geef-ie ze èi?’ praatte 't stemmetje: ‘èi, màg dat wel?’
‘Ach wel jà, groomoe!’
‘Nou, as 't màg - ja, as 't màg. - Nègen jònkies - 't is 'n gezin - ze het 'r wat mee te stellen’....
In de slaapweelde waarin ze nou zat, zei ze d'r meeninkjes als door 'n zwaar omdringenden mistigen wand.
Geluw van teeder beweeg vaagden daar in de zonbeschenene kiekens, met veerpluisjes als stuifmeelgedauw.
En 't gespoor van de kloek ging als een glimlach door 'r hoofd.
En 't klonk nog wel ‘kloek! kloek!’, - maar ontdaan van klank, als tot schaduw verzakt, als 'n eindloos-henen klein-mal geluksding.
Toen neigde de neepjesmuts opzij, de oogleden
| |
| |
huifden timiede over 't wegkrimpend wit, de mond wijdde willoos.
Zoo bleef 'r 't Mei-zonnetje beschijnen, 't Mei-zonnetje dat de seringentuiltjes zoende, 't jonge groen overvlamde, de roode koloogjes der occuba's scharlaken dee gloeien, de grassprietjes doorlichtte met kwinkeleerende glansjes.
Over haar stopte de kleindochter.
En ganschlijk gelukkig, donkre aarde over zand spuierend, spoorde de kip, 'r goud-gele kuikentjes roepend....
‘Kloek! Kloek!’....
* * *
Tegen hàlf vijf werd 't tijd om 't trammetje naar het Gesticht te pakken. Later dorst ze wel niet. D'r kommetje koffie had ze tot an 't drabbig dik geslurpt en nou 'r lippen nalikkend, mummend de tandlooze kaken, alsof ze taai-zachts knabbelde, spelde ze den omslagdoek om.
‘Heb-ie je suiker góéd geborgen, groomoe?’
‘Ja-ja,’ knikte besje.
‘En de boter?’
't Oudje betastte 'r zak. 't Zàt 'r. As altijd. 't Was zoo 'n gewoonte geworden. 'n Pond suiker en 'n half pond margarine kreeg ze toegestopt. Daar dee 't Gesticht niet an. Daar most je zèllef voor zorrege. Ook voor je licht 's avonds. En as je 't niet had kon je koffie zonder suiker drinke, bleef-ie zòo as 't donker wier an je lot overgelate.
‘Nou - dan zal 'k je voor vandaag twaalf eieren meegeven, groomoe, om an te sterken’....
‘Twaalf èiere,’ zei Besje en 'r handen leien stram van gebluftheid naast de veiligheidsspeld: ‘twaalf eiere? Ken je die missen?’
| |
| |
‘Ze leggen zoo best in 't voorjaar,’ zei de kleindochter: ‘Kijk maar is an - we hebben 'r méer as twee dozijn in 't rekkie staan. Nee, 'k ontrief me niet. Heusch niet groomoe, 'k weet 'r geen raad mee’....
D'r man zeurde toch dat 't altijd ei was - ei bij z'n ontbijt - ei as-ie koffie-dronk - ei bij 't eten. Je at je d'r an tegen. Gister had ze 'm willen plezieren met 'n ommelet met suiker. Maar geen kijk, groomoe kon 'r 'n hééle week an smullen.
‘Suiker èn boter - en dan nog twáálf eieren’, rekende besje: ‘doe 't nou niet. Dat wordt overdaad en’....
‘Je krijgt ze hoor! Hou je mond maar!’, riep Marie in 't keukentje. Gek - as groomoe wèg ging, werd ze gullig, kreeg ze 'n soort meelijden met de ouwe stakker die 't beter had gehad, nou as in 'n gevangenis leefde.
Besje schudde 'r hoofdje, betastte de speld. D'r oogjes glimden verheugd. Twaalf vèrsche eitjes die ze lekker kon klussen op d'r nuchtere maag met 'n scheutje melk 'r door en wat suiker. Twáàlf eitjes van de kippies. Elleke dag één - en één cadeau an de portierster - die je te goed vrind most houen - anders voelde ze zoo machtig sekuur je zakken na of je niks meebrocht dat 't Gesticht niet hebben wou.... En Koos kreeg 'r oòk een, blinde Koos die in geen vier jaar 'n stap uit 't Gesticht had gezet, al maar zat met 'r handen in 'r schoot, 'r lippen geplet, 'r melk-troeble oogen wijder open dan 'n ziende. En 'n engel as 't was. Alles had ze voor je over. Kwam je 'n kooltje te kort voor je stoof - Koos sting klaar. Was je suiker op - Koos leende 'n toetje. Had je geen endje kaars meer om je krant te lezen - de ouwe kranten van de vorige week die Marie 'r meegaf as ze 'r zat had - en je
| |
| |
nog niks geen lust voelde om om zèven uur in de bedstee te klimmen, dan zei Koos: neem mìjn endje maar - ik zie toch niks.... Ja, Koosie kreeg twéé eitjes. Die was 'r dol mee - die dee over 'n zacht ei 'n hàllef uur lang, zulke kleine happies as ze nam om 't làng, èrg lang te laten duren.
Marie bracht ze op 'n bord, kalmpjes loopend, bang dat 'r een weg zou rollen.
‘Mooi zoo! En daar zitten we mee!’ riep ze plots stilstaand: ‘wàar doen we ze in?’
‘Ja, wàar doen we ze in?’, schrikte besje: ‘me zakken zijn vol, héélemaal vol - d'r was amper 'n plaasie voor me bril’....
‘Da's jammer,’ zei de kleindochter: ‘da's nou waarachtig jàmmer.’
Ze stond met 't bord te prakkizeeren, zoekend naar 'n mandje dat 'r niet was, naar 'n leege doos die 'r niet was. En omdat 'r op d'r gezicht 'n trekje kwam van wàt-nòu? en 'r elleboog aarzelend naar de keuken werom draaide, alsof ze de eieren weer op 't rekkie zou zetten, keek grootje op-huilen-af sip, de onderlip in angstige deuking vóóruit, alsof ze léélijk nieuws had gehoord.
‘Da's jammer,’ zei Marie nog eens: ‘in 'n òpen mandje ken je ze niet dragen’....
‘Nee dat gaat niet,’ zei besje.
‘En in je handen lòs nog minder’....
‘Nee dat gaat oók niet,’ zei besje, 't hoofdje in teeder beklag.
‘Wat dan?’, zei Marie, 't bord op tafel zettend.
‘Ja, wàt dan?’ vroeg 't vrouwtje, làng-peinzend knikkend.
‘Zou je ze in 'n koppiesdoek kennen dragen? Nee, wel? Dan kommen ze gebroken an’....
‘Dat zou zonde wezen,’ praatte besje: ‘maar as je de slippen goed bindt - en 'r gaat 'r een kapot - | |
| |
nou dan hoef-ie 't nog niet weg te smijten, wàtte? Dan ken je 't nog klussen, wàtte?
Ze zei wàtte met 'n klem die 'n elk had moeten overtuigen. Want gòd 't was zoo plezierig twáálef eieren mee te brengen. Koosie kreeg eens in de veertien dagen van 'n nichie 'n bussie chocola en ook wel is gebakken botjes - en Betje, die zoo'n kouwe drukkie had gemaakt toen ze 't van de varrekeskluifies benauwd kreeg - Betje sloeg 'n kale swiet van belang as ze 'n onsie janhagel, van d'r èigen dochter nog wel, na 't Gesticht droeg - en Mientje, de valscherik, Mientje die god beter op 'r ouwe dag, 'n mensch van dik in de zeventig, an 't vrijen was met Gerrit, oòk 'n ouwe gek - asof ze niet wisten dat às ze trouwden ze 't Gesticht gedag konden zeggen! -, Mientje had 'r lol in as ze haar èn Koosie de oogen kon uitsteken met 'n potje sjam en andere snoeperij die ze - ja, bééstig gulzig was ze - met permissie àchter 'n ding dat je niet noemen mag, ònder 'r bedstee verstopte. Ja, as ze dàarvan most vertellen!
- En nou zij 'n kansie had met twaalef, eigen gelegde, versche eitjes, buiten 'r pondje suiker en 'r pakkie margarine - nou liep 't zoo sjagrijnig tegen.... D'r heel ouwevrouwtjes-gezicht, 't gezicht met de droge rimpels als verdorde blaren, werd van den tegenslag smaller, oùwer. Maar Marie die werklijk dacht ze weer op te bergen, zag de gróóte teleurstelling. As ze dan wóú. Ze most 't zelf wèten. Zij had 'r de last niet van.
‘Nou - dan maar in de koppiesdoek’....
‘Da's goed, kind’....
‘Maar 'k krijg 'm werom, groomoe!’
‘Ja, vàstig.’
En verheugd, zachtjens elk ei tèllend, keek ze
| |
| |
toe hoe kleindochter de twaalf eieren saamlei, ze voorzichtig in den geruiten doek knotte.
Nou, nou. Dat was 'n buitenkansje. Terwijl ging 'r gepraat 'r zoet-kinbakkig gebabbel op 't pakje toe.
‘.... Daar hadde nou oók kuikentjes van kenne komme, wàtte?’
Daar begon 't gévráág weer. Jessus, hoe hield zoo'n oud mensch nou nooit is 'r mond. Kregel knikte ze ja. Ze had nee kennen knikken net zoo goed. Grootmoe zag ènkel den koppiesdoek met de eibulten 'r in. ‘.... Zou je niet denken dat 't zonde is ze open te breke?’....
‘Néé groomoe’....
‘En as je ze nou uit liet broeie, wàtte? - Maar dan krijg-ie te veel jonkies zal je zegge, wàtte? - En 'n mensch het ook behoefte an 'n lekker eitje, watte?’....
‘Zoo - ik ben klaar. Nou zal ik ze dragen tot an de tram en wees voorzichtig met 't uitstappen, anders breek je ze’....
Door 't werkmansstraatje liepen ze stap-stap naar de tram. Groomoe ging pasje na pasje, 't rugje naar den grond als in zoeking gebogen. D'r handen hielden de slippen van den doek. En als ze zoo 'n héél klein eindje gesloft had, stond ze droog-hijgend stil, stiet de adem stug-aarzlend van 'r lippen, scharnierde 'r kinnebakje, sneller van kauwend beweeg. Dan bleef ook de kleindochter staan. Over 't straatje dat ze anders in 'n wip uit was, dee ze zoo bij elk bezoek van 't besje 'n vol kwartier, soms langer. En nàar als 't was voor de menschen die je allemaal kenden. 'n Grootmoeder in 't Besjeshuis was geen eer voor je - alsof jij 't kon helpen. Gemelijk hield ze 't eierenbultje in de hand, wàchtte.
‘Anders ben 'k zoo gezond,’ klaagde 't vrouwtje,
| |
| |
kurkig hijgend: ‘maar as 'k lóóp - as 'k lóóp - ziezoo, nou gaat 't weer’....
En 'r verleefd lijfje, met de sukklende beenen, kroop weer langs de winkeltjes en benedenhuisjes, voetje voor voetje - tot ze opnieuw moeilijk ademhappend, zwaar van kieuwbeweeg als een visch op 't droge, tegen 'n kozijn leunde.
‘'t Is me 'n end - 'n ènd,’ hijgde ze tam-glimlachend, zich gegeneerd voelend bij 't verveeld zwijgen der kleindochter: ‘as jij - as jij nou maar - nou maar vast terug ging - ik weet wel - ik weet wel da'k - da'k je ophou’....
‘Wie zèit dat nou?’, praatte snibbig de jonge vrouw: ‘je houdt niemendal op’....
't Bleef 'n temptatie dat sukkelgeloop met iedereen die je nakeek en over je prààtte, maar 'r alleen laten gaan - jawel. Makkelijk gezeid. Kregel-geduldig, 't straatje afkijkend, waar je an 't end de tram al zag wachten, rekende ze uit, dat 'r nog wel twee trams minstens zouen passeeren. Nee hoor, liever wat vroeger uitgestapt dan 'n onbeholpen ouwe dag.
Bij de tram hielp de conducteur, was 't afscheid.
‘Nou, Merie - zel je Henk groete van me geve?’
‘'k Beloof 't hoor - ga maar gauw zitten’....
‘En nog is wel bedankt - 'k ben 'r warrem van, hoor! Was me dat ook 'n kotelet - ja, geef maar hier - 'k zel ze voorzichtig vast houen.’
Zoende de kleindochter de grootmoeder.
Zoende de grootmoeder 't kleinkind.
Raakten de roode lippen 't rimpelgezicht, de griezelige rimpels die als een web 't gelaat bespanden.
Raakten de dunne, bleeke lippen de ronde, zachte wang, - de kouwe lippen en 't altijd nattig neusje.
Zat grootmoeder in de tram, nog 'ns glimlacherend omkijkend door 't spiegelglas, dankbaartjes knikklend.
| |
| |
Wuifde de kleindochter ajuusjes, blij dat ze 'r voor 'n week kwijt was, de ouwe stakker, de érg stakkerige stakker, maar die je 'n heèlen dag uit je huishouen in beslag nam.
Besje hield den koppiesdoek met de eieren in 'r schoot, de handen 'r naast.
‘Zal u me afzette bij 't Gesticht?’, vroeg ze dan. Dat wist de conducteur al, maar ze most 't nog tweemaal zeggen voor zekerheid, want ééns hadden ze 'r meegenomen tot an de Amstelbrug, had ze 't hééle end motten terugloopen. Nou rustte ze uit, nahijgend van 't gewandel, de klim in de tram. En 'r oogjes soezelig sluitend zag ze 't alles nòg voor zich, 't tuintje met 't groenlichtend bladergewiegel, 't glinster-spartelend grint, de grasbandjes, 't klimop om 't loodsje, de witte kloek met 'r negen jonkies, de haan die kukelekuude met draaiende kralen oogies en 't goeie gezicht van kleindochter die in 't zonnetje 'r man's sokken te stoppen zat. Ja, 't was 'n dàggie geweest, 'n gezegend daggie, 'n daggie waarvoor je dankbaar most wezen. En nou nog de twaalef eiere in 'r schoot, de eiere zoo versch van onder de kippies vandaan....
‘'k Zou maar niet slapen oudje,’ sprak 'n ruwgoedige stem: ‘anders vallen je eieren’....
D'r rug schokte recht - waarachtig 't wàs haast gebeurd.
‘Nee - 'k slaap niet,’ glimlachte ze, blij dat ze te praten had, nou de tram met zetjes van straat tot straat schoof: ‘'k hield me ooge maar toe.’ En vertrouwelijk radde 'r gesprekje voort: ‘ze zijn van me kleindochter - die houdt 'r kippe op na’....
‘Zoo?’, zei de vreemde - wie praatte nou niet met 'n besje in de tram?
| |
| |
‘Ja-ja - d'r heele tuin is haast kippehok. Ze kenne ze niet allemaal op, zooveel eieren - en nou zit de witte weèr met nègen jonkies’....
‘Zoo - zoo’....
‘Ja, ze hebbe 't best - d'r man het 'n goeie betrekking - en braaf zijn ze - en oppassend - alleen wille 'r geen kindere komme’....
‘Zóó?’, zei de tram-stem weer en 't tramhoofd knikte goedig.
‘Nee - en al vijf jaar getrouwd - 't is wel 'n wonder - wel 'n wonder’....
Al maar rustigjes pratend zei ze vertrouwelijkheidjes en de andere tram-menschen luisterden óók, glimlachend om 't besje dat voor 'r jaren zoo opgewekt was. 'r Handjes met de snauwende knokels en d'opstriemende blauwe aeren leien beschuttend den koppiesdoek om - as 'r één kneusde was 't minder - 't was toch om te klùsse, maar 't kòn zoo haast niet, nee, néé....
Doch bij 't uitstappen, gesteund door den conducteur en 'n ander, gebeurde het gruwlijke dat kleindochter vóórvoeld had. Even mistastend glipte de doek en de eieren kwakten geruischloos op de keien - hóé 't geschiedde - hoe 't mogelijk was geweest wist ze niet, had ze niet kùnnen vertellen.
De koppiesdoek die pas nog gebold had, wijdde slap-neer, als een vadoek.
En besje, geslagen van schrik, keek naar 't onheil. O, o, wat was 'r nóú overkomme - o, o, wat 'n ongeluk....
‘Hei-je wat late valle, ouwe?’ vroeg 'n slagersjongen: ‘wacht, 'k zel je helpe’....
‘Twáálef eiere,’ zei ze zenuwachtig-hijgend - 'r knieën knikten, 'r ouwe handen beefden.
‘Nou, da's goddeloos stòm!’ zei de jongen door
| |
| |
'n gleuf de verwoesting belachend: ‘zal 'k de smurrie 'r uit late loope?’
‘Nee,’ huilde besje, akelig snuivend: ‘nee, geef ze maar hier’....
Nagekeken door de menschen die 'r om heen waren, stapte ze 't bordes van 't Gesticht op, de eene hand om den knot van den kopjesdoek, de andre 'r als een kommetje onder om de eigele tranen op te vangen.
‘Wat scheel je nou?’ zei de portierster.
‘Niks,’ snikte besje.
‘Ben je gevallen?’
‘Nee,’ snikte besje.
Ze had geen moed 't nóu te vertellen, 't gróót ongeluk.
Op de kamer, waar Koosie, Betje en Mien achter tafeltjes zaten, lei ze de ruïne neer, ging zitten huilen.
‘Ben jij daar, Santje’.... vroeg blinde Koosie.
‘Wie zal 't anders wezen, stommert!’ keef Mien, neidiger breiend.
't Kijf-geluid droogde besje's tranen.
Ze kon ze tóónen al waren ze kapot.
‘'k Heb twaalef eiere van me kleindochter gekrege,’ zei ze 'r neus vegend: ‘en die heb 'k late valle voor de deur’....
‘Daar huilt ze om - om zoo'n kleinigheid,’ hoonde Mien.
Besje keek kwaadaardig. Toen zei ze vuil:
‘.... Eiere en eiere benne twee - en zoo stùkkend as ze zijn heb jij ze nog nooit gevrete, armoedzaaier’....
't Besjes-gekijf was 'r weer, 't óúwe van elken dag. |
|
Auteursrecht onbekend