Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 110]

De uitkomst.

‘Voor één pop,’ zei de student.

‘Ik zou je danken,’ antwoordde Laura.

Dàt verdraaide ze. Ze had héélemaal geen pijn. Nee, dán liever 'r blous of moe d'r schoenen.

‘'k Heb 'm 'r uit in 'n wip,’ hield hij studie-begeerig aan.

‘Nog voor geen tièn gulden! Ajuus!’...

Knorrig liep ze de trap op. Nou begòn 't spektakel.

Moeder zàt in de bedstee.

‘Nou?’, vroeg ze grommend - geirriteerd door 't lang liggen, 't ziekbed zonder einde.

‘Niks,’ zei Laura, de haarpen uit 't hoedje trekkend.

Ze ging 'r moedeloos bij zitten. Geloop op advertenties gaf niks.

‘Niks,’ zeurde moeder, kregel het kussen terugduwend: ‘'t lijkt of je niet wil...’

‘'k Zal maar niet antwoorden,’ zei Laura in den ouden geduldigen toon: ‘anders komt 'r weer ruzie. Heb-ie je drankie geslikt?’...

De zieke keek snauwerig naar den grond.

‘Hoor je niet, moeder?’

Geen antwoord.

‘Zal 'k je 'n lepel gèven?’

[p. 111]

‘Nee. La-me met rust. O, wat 'n ouwe dag - hoe wor 'k bezocht!’, klaagde ze: ‘'n dochter voor wie je je heele leven gewerkt heb - 'n dochter die te lúí is om 'n vin te verroeren... Kon 'k zelf maar!... Kon 'k me bed maar uit...’

Huilend, in 't kussen snikkend, leunde ze achteruit, 't gezicht gekeerd naar den bedsteewand.

‘'k Zal 'r 't zwijgen toe doen,’ zei Laura nog eens, bedrukt-ontevreden.

Maanden en maanden had de zieke gelegen - 'n enkel dagje opfleurend, dan weer inzakkend opnieuw bedlegerig.

Kniezend in de bedstee van 't bedompt achterkamertje, waar nooit zon scheen, waar geen ènkle bloempot 't uithield, waar de slagschaduw van 't overzij-dak den ganschen dag als een schemer hing - was ze, als alle zieken, alleen met zichzelf bezig, met 'r weeën, pijnen en drankjes.

Maar nou Laura d'r betrekking verloren had op 't Atelier, omdat ze mee had gedaan an de màlligheid van den Naaistersbond en de patroon daar niet van gediend was - werden natje en droogje eerst bedenklijk klein, toen kleinèr, en de laatste dagen was het zuur getob geweest om van den bakker 'n pondje gepoft te krijgen en van den groentewinkel 'n paar maten aardappelen.

Telkens als de zieke Laura 'n stuk zag meenemen naar den Lommerd, keek ze met ingehouden of losbarstende kwaadaardigheid.

'n Dochter die thuis 'n kwakklende moeder had liggen, hàd niet mee te doen met die kunsten, mòst geen ruzie zoeken met 'r patroon. Nooit had ze in hààr tijd van die nieuwigheden gehoord. Dat dée je niet, vooral als je moeder ziek was.

En of Laura beweerde dat ze fatsoenlijk voor 'r rècht was opgekomen, dat ze eenvoudig 'r verdiende

[p. 112]

loon wou, dat ze recht had op vier gulden zeventig en niet op vier vijf en twintig, dat ze geen brutaal woord had gezegd - de zieke sloeg vinnig, geprikkeld door, ruziede van dat ze wakker was tot ze insliep, lette 'r niet op of Láúra at, of Láúra dronk - keef als ze wéér brood met margarine kreeg en nooit is 'n stukkie zoete-melksche.

Langzaam begon Laura te ruimen. Véél was 'r niet te doen. De kommetjes spoelde ze om, de tafel zeepte ze af.

Toen, het voorhoofd geplet tegen 'n ruit, suffig-starend naar benee, waar 'n juffrouw voor 't open raam te strijken stond, dàcht ze.

Wat nóú?

De blouse òf de schoenen?

De blouse was vettig, de schoenen waren versleten. Anders wist ze niks. Ze verzon stiekem dingen die ze kon wegmoffelen ònder haar schort - voor de herrie. 'n Gróoter stuk zàg moe - dat ging niet. En 'r most geld wezen - voor van-middag - voor aardappele en reuzel... D'r mòst. Stoorde moeder haar weer:

‘... Wat had je te prate, benee?’...

‘Niemendal...’

‘Wat most die kale neet van je?’...

‘Niks.’

‘Je heb met geen studente op de trap te klesse...’

‘Hij vróég wat.’

‘Dan heb-ie door te loope...’

‘Jawel,’ knikte Laura.

‘Die heit geen andere dingen an d'r kop - dan praatjes met die vent! - 'k Hou je in 't oog hoor!’...

‘Goed...’

‘En as 'k iets mèrk sla 'k je làm zoo ziek as 'k ben...’

‘Ga nou maar slapen...’

't Grenzenloos geduld dat je most hebben. 't Was om uit je vel te springen.

[p. 113]

Steunend draaide de zieke zich af, de oogen gesloten.

As ze nou maar indutte. Stil blijve zitte. Strakkies ging ze 'r vandoor met de blous. Die was van hààr - daar mocht ze mee doen wat ze wou. Maar dee ze niet verstandiger met... Ze kon bést 'n kies misse. Nou maar nèe hoor! 'n Gezónde kies late trekke - en de pijn. Juffrouw Jansen had 't uitgegild. Sjongen sjongen, met 'n gulden dee je 'n bóél. Wat 'n mal predukt van 'n dokter die cente toegaf... Juffrouw Jansen 'r kaak had-ie uit 't gelid getrokke... Néé hoor... 't Kon altijd nog... Op de blous kreeg ze licht een paar kwartjes...

Toch haakte ze even den kleinen spiegel van het behang, bekeek 'r gebit. Het bleekgeel kamertjesgezicht met roode oogranden kaatste blauw-bleek in 't glas.

Ze schrikte 'r van dat ze vandaag zoo léélijk was, net of 'r neus harder puntte, d'r zomersproeten sterker gegroeid waren.

't Eenig-fatsoenlijke van 'r gezicht waren 'r tanden, groot en geel. De àchterste had-ie gezegd was ziek. Dat loog-die vierkant. D'r was niks te zien. Hij dee geen pijn. Verbeel-je 'n gulden toe betalen om 'n zieke kies te trekken. 't Bestond niet. Wat 'n leugenaar! Die most lééren om tandendokter te worden en òmdat-ie lééren most, wou-die an al de menschen van 't huis, an de menschen van een, twee en drie hoog tanden en kiezen trekken. Juffrouw Jansen had-ie vijftig centen gegeven om te trekken - Betje van twee-hoog had drie kwartjes an 'm verdiend. Nee - ze dee 't niet. As-die 't leeren wou, most-ie 't maar bij andren probeeren. D'r waren menschen genoeg die god dankten as ze 'n zieke kies kwijt waren en 'r 'n hóóp centen voor betaalden. Néé - moeder slièp nou - de blous most 'r an.

[p. 114]

Voorzichtig opende ze de kast, lichtte de blous van den spijker, rolde 'r vlug op, duwde 'r onder 't voorschoot.

Bom - daar had je 't! Moeder, achterdochtig, de armen gehoekt op 't kussen, kéék wat ze deed.

‘Wat voer je uit?’

‘Ik ruim...’

‘... Je zal me wat wijs make... 't Is weer zoo ver... Alles na Oome Jan... Alles!’...

‘Zanik nou niet - we motte ète.’...

‘Nou en je draagt niks meer 't huis uit!’...

‘Me èigen blousie... Mensch - je ben niet meer te houe, zóó lastig as je wordt...’

‘Ga je gang... Verkoop de boel... Verkoop wat los en vast is... God zal je 'r voor straffe!’...

‘Goed,’ zei Laura, bij de deur: ‘maar met klage krijg je vanmiddag geen èten...’

‘Niks waard!’ snauwde 't mannetje van de Lommerd.

‘Niks waard - die blous niks waard?’ zei de naaister.

‘Nee,’ zei-die, z'n neus buigend tot onder den rand van 't loket. Z'n brilleglazen glansden in 't licht van 't lampje.

‘Geef 'r twéé kwartjes op...’

‘Nog geen cènt. Vuiligheid! Rommel! - Wie is an de beurt?’

‘Ik,’ zei 'n jogje met 'n pak linnengoed.

Ze probeerde 't nòg in de gróóte Lommerd - wéér mis.

Toen sukkelde ze huilerig terug, stapje voor stapje, 't gelaat vermoeider, de oogranden rooder.

Met moeder d'r schoenen had ze dezelfde kans - de één lekte.

[p. 115]

Dat schrikkelijk binnenkommen met leege handen, niet eens bróod.

O, o, o, waarom lag zij niet in de bedstee? Zieken hadden geen zorg, die werden voorzien.

Wat nou? Wat nou? - De kies. - Dan maar de kies. Voor haar part àl d'r kiezen en tanden, as ze maar door de dag heenkwam.

Menschen deeën wel vrééslijker dingen in nood.

An eén kies zat je leven niet vast. Zinnend, bësluiteloos liep ze de trap op, zachtjes dat moeder 't niet hooren zou, aarzelde, klopte.

De juffrouw dee open. De student was 'n straatje om. Nou, dan zou ze terugkommen. Angstig sloop ze 'n paar treden af, ging op de trap zitten, kijkend naar 't lichtvlak, benee, in het portaal. As-die maar gáúw kwam. Misschien bleef-die uit. Ach-god studente leefde zoo raar. Je was 'r nooit zeker van... En as-die 't nog maar dóén wou. Strakkies had-ie al 'n ander gevonden die 'n kies voor 'n gulden wou laten trekken. 't Was zoo makkelijk verdiend. Waarom had ze niet dadelijk jà gezeid, toen-ie 't vroeg. Stom stuk vreten dat ze was. Jessus wat bleef-die uit. Was dàt 'n hoekie om? Ze ging net zoo lief de heele middag wandele dan boven komme zonder 'n rooien duit... Hè! Goddank!... Daar hád j'm.

Driftig lei ze 'r vinger op den mond, toen-ie zoover de trap op was.

‘Suscht...’

Verbaasd keek de studeerende jongeling leelijk bovenbuurtje aan.

‘Wat is 'r?’, vroeg-ie verwonderd.

‘Sùscht - voor me moeder - die ken alles hoore van de trap!... Zal 'k effen binne komme?’

Hij knikte, ging voor, opende de deur.

Verlegen, zenuwachtig-angstig, volgde ze, keek benauwd naar z'n nette schrijftafel, naar 'n openge-

[p. 116]

slagen boek, naar 'n doodskop met helderwit gebit, naar potten met allemaal vieze dinge.

Toen zei ze zenuw-lachend:

‘'k Kom 't late doen...’

Ze lei 't blousetje neer, ging zitten in den leunstoel.

Er was 'n wortel blijven steken. De student kon 't nog niet precies. Anders had-ie 'r niet voor te betalen.

Kermend liep ze 'n poosje rond, de gloeiend-geworden gulden in de hand, kocht aardappelen, reuzel en 'n driè-cents-taartje-met-confituur.

Morrege wou-die 'r nòg een trekke.