Schetsen. Deel 2 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 111]

Ik praktizeer.

Is het volgend misschien méer geschikt voor het Geneeskundig Tijdschrift? Je kunt 't zoo net niet weten. Veel geleerden zijn tégen populaire behandeling van wetenschappelijke dingen, meenen, dat het verkeerd is in een krant over medische quaesties te spreken. Maar aan den anderen kant kan het zijn nut hebben, om de resultaten van verschillende behandelde ziektegevallen aan collega's, studenten, semi-artsen, doctoren en proffen mee te deelen.

Hoogaanzienlijke vergadering! Het was de veldwachter, de veldwachter met 't bruine sikkie, die boven den stalhouder woont, de veldwachter - je kunt je er nooit in vergissen, hoogaanzienlijken, er is er maar een, - het was de veldwachter, die informeeren kwam naar een verhuisbiljet, bij die gelegenheid een glaasje klare dronk en een gemeene sigaar van Jantje rookte; het was de veldwachter, die de huisapotheek zag en van advies was dat zoo'n apotheek in een plaats zonder studenten, semi-artsen, doctoren en proffen, in een plaats zonder vroedvrouw of apotheek, van niet gering te schatten publiek belang was.

[p. 112]

Zonder direct in geleerdheidspatserij te vervallen, meenden wij hem inlichtingen te kunnen verstrekken over zakverband-etuis, over het u bekende uitstekend middel Jodoform-collodium tegen kleine sneden en over de werking van groen laxeerpoeder. Van het laatste medikament dienden wij hem op zijn verlangen twee eierlepels toe. Het zal u geenszins verwonderen, hoogaanzienlijken, geachte confraters, dat na deszelfs gunstige resultaten, de mare door deze plaats ging van onze veelwetendheid en onze naam naast onze praktijk gevestigd werd. In weinige dagen hebben zich belangrijke gevallen voorgedaan.

Nooit hadden wij kunnen vermoeden, dat een zoo eenvoudige collectie als 'n flessie met boorwater, 'n flessie met chloorzurekali, 'n drièhonderd gram bromkali-oplossing, wat valeriaan, wat aether - zeer opgewonden van zenuwen in deze tijd, geachte confraters, - 'n flessie met Jodoform collodium, een met jodiumtinctuur, een met ammonia liquida, 'n doossie met laxeerpoeder, twaalf antipyrinepoeders, 'n meter of tien zwachtel, 'n doos watten, salicylpleister, Engelsch pleister, bloedstelpend gaas, jodoformgaas en een zak pepermunt, - dat een zoo eenvoudige collectie medicijnen en middelen tot zulke schitterende resultaten zou leiden.

Zeer gesterkt werden wij in onze studie door het verwerken van den zak pepermunt. Sedert heeft Kroder, onze kruidenier, de hoeveelheid aangevuld. Wij snoepen, geachte collega's, in dienst der wetenschap.

Ons eerste geval, hoogaanzienlijke vergadering, was 'n man met dikke beenen. Wij vermoedden, dat deze cliënt te veel atomen waterstof en zuurstof in de chemische combinatie van water, in de beenen had.

[p. 113]

Genoemde cliënt wilde zijn broek uittrekken om ons het onderzoek gemakkelijk te maken, waartegen wij bezwaren hadden, temeer omdat wij van nature niet van griezelig vertoon houden. Wij hebben vermeend hem naar een dikke-beenen-specialiteit te moeten verwijzen. Gister zagen wij hem aardappelen rooien, waaruit wij de conclusie trekken, dat onze cliënt baat vindt bij onze behandeling.

Het tweede geval was o.i. interessanter, viel althans van dichtbij te controleeren. Er vervoegde zich bij ons eene dienstmaagd, welke niet goed loopen kon door een uitwas aan den grooten teen (linkervoet).

Bij nauwkeurig onderzoek en na den voet behoorlijk geausculteerd te hebben, bevonden wij een eksteroog van vrij aanzienlijke afmeting. Wij hebben dien met jodiumtinctuur gebrand en een stukje van 3 bij 5 centimeter uit den schoen gesneden, op de hoogte van het uitwas. Daarna hebben wij haar aangeraden tegen den avond twee of drie uur lang bewusten voet in kokend water te houden, hetgeen wij haar - na haar pertinente verzekering dat zij nog nooit haar voeten gewasschen had - ook voor den anderen voet in overweging gaven. Voor eenige dagen deelde zij ons mede, dat het gezwel in quaestie nagenoeg verdwenen was.

Het komt ons voor, dat de werking van Jodium in deze en analoge gevallen inderdaad voortreffelijk is. Althans hebben wij een tweede ondervinding opgedaan bij een jonge vrouw met vriendelijk snuitje en aardige bruine oogen. Dezelve is echtgenoote van den groentenboer en klaagde sedert eenigen tijd over pijn in den mond. Eerst werd geen bijzondere aandacht aan haar klachten geschonken, maar op een avond begon zij - hoogaanzienlijke vergadering - zoo liederlijk te kermen, dat wij wel

[p. 114]

meenden te doen ons tot haar te begeven. Zij brulde. ‘Kalmte, kalmte,’ zeiden wij. - ‘O! Oau! Oau!’ - schreeuwde zij. ‘Waar zit-ie?’ vroegen wij. - ‘Oau! Oau! Hier!’ kermde zij.

Wij polsten de plek, door haar aangeduid, met een breinaald die op tafel lag en bevonden dat een kies - wélke konden wij niet zien, daar een mond zoo donker van binnen is - gevoelig was voor de breinaald. Wij hebben haar het hoofd achterover doen houden, hebben even bedacht dat een mond met frissche tanden, zèlfs voor wetenschappelijken appetijtelijk is, en hebben met een penseel de geheele linkerkaak aan de binnenzijde stevig ingesmeerd, daarbij het mogelijke doende om een maagcatarrh te voorkomen.

Werkelijk bedaarde het gekerm na een klein kwartier en bleven wij tot meerdere opwekking en ter psychologische studie nog een uurtje redeneeren bij een kop koffie, tot de echtgenoot thuiskwam. Wij hopen deze proefneming te herhalen, hoogaanzienlijken.

Meer kwaadaardig, gevaarlijk en opzienbarend was de casus van een man, die de eerste symptomen van hondsdolheid vertoonde.

Wij rookten, geachte collega's, een pijp voor het raam. Een zware boer was bezig uit het huis van den bakker meubelen te dragen en die op een wagen te laden. We achten u, geëerde confraters, te hoog en zijn te zeer overtuigd van uw liefde tot de wetenschap, om u met onnoodige details te vermoeien. Maar is voor den geneesheer de kennis van de kleinste bijzonderheden eener ziekte of de oorzaken van een ongeval, niet van het hoogste belang bij de bestudeering van den zielstoestand van zijn patiënt?

Zegt Virchow niet in zijn ‘Specielle Pathologie

[p. 115]

und Therapie’ dat een arts nooit ongeduldig moet worden en evenmin kleine oorzaken en aanleidingen verwaarloozen. Wij wenschen dus te vermelden, dat wij een pijp rookten en dat een zware boer meubelen op z'n wagen laadde. Plotseling schoot een kleine zwarte hond op den man toe. Het beest stond hier reeds zeer ongunstig aangeschreven. Eenmaal, vóór onze tegenwoordigheid te dezer plaatse, was hij een vrouw aangevlogen. Nu beet hij den zwaren boer in diens kuit.

‘Jou, kreng!’ riep de boer.

Maar hij had het te pakken. Er kwam een kleine toeloop van nieuwsgierigen.

De zoon van den postbode zei, dat as 't hem gebeurde, hij 't mirakel 'n doodtrap zou geven. De bakker zei dat-ie d'r niks an doen kon. De vrouw van den bakker zei, dat de boer den hond opgehitst had, want dat d'r op de heele wereld zoo'n makke niet was. De knecht van den bakker zei dat 't niks gevaarlijk was, dat-ie wel zesmaal in zijn kuiten gebeten was. De boer zei, dat-ie 't an de polisie ging angeven.

Wij rookten geduldig onze pijp, hoogaanzienlijken en geven U deze bijzonderheden in kleur en geur om U weder te doen inzien, hoe het volk in tijden van ongelukken en gebeurtelijkheden nooit den juisten weg weet te kiezen. Na een half uur belde de boer bij ons aan en vroeg ons te spreken. Wij legden onze pijp neer en stonden hem te woord. ‘Laat eens zien,’ zeiden wij. De patiënt stroopte z'n broekspijp op.

Er vertoonden zich, geachte collega's, een smerige, slijkrige, kapotte schoen met stukgetrokken oogjes, een paarse kous, gestopt en overgestopt, een forsche kuit, twee onderbroeksbandjes en een stuk van 'n eenigszins zwarte onderbroek.

[p. 116]

‘Waar heit-ie je gebeten?’ zeiden wij.

‘An me kuit.’

‘Waar, precies?’

‘Hier.’

‘D'r is niks te zien.’

‘Hiér doet 't toch pijn.’

‘Wij zullen je helpen.’

Wij lieten den patiënt nederzitten op onze sofa, legden het been, zonder het aan te raken op een stoel, wierpen een slordige scheut ammonia liquida op de plek die het meest rood zag. De boer wreef 't zorgvuldig in, wat een zwart sopje op zijn kuit gaf. Net zoo lang wreef hij tot het zwarte sopje in de huid gewreven was, die daar ter plaatse wonderlijk helder werd.

‘Steekt het?’

‘Nee, dokter.’

‘Brandt het heelemaal niet?’

‘Nee, dokter... zou ik nou dol worden?’

‘Voorloopig niet. Als je been begint te zwellen, kom dan maar weer is terug.’

‘Dank u, dokter.’

Wij gelooven, dat ook dit geval hoogst belangwekkend is. Niet alle dagen worden boeren door het hondje van den bakker gebeten.

Heden werd bij ons gescheld voor een nóg ander geval. ‘Of meneer is kommen wou bij de vrouw van Gijs, die op alle minuten leê.’ Wij hebben den boodschapper vijf en twintig cent gegeven om den ‘meester’ uit de stad te gaan halen.

Mochten zich later in onze praktijk, hoogaanzienlijken, meerdere ingewikkelde gevallen voordoen, dan zullen wij U ongetwijfeld in 't belang der wetenschap daarvan op de hoogte houden.