Logo DBNL
Kleine verschrikkingen (onder ps. S. Falkland) (1904)

Kleine verschrikkingen (onder ps. S. Falkland)

(1904)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige

III.
De derde kleine verschrikking.

De derde kleine verschrikking.

Oom Mau, 't vlugste ter been, liep vooruit en toen-ie pak-an van pas, zooas-ie alles pak-an dee, de balen geperste jutte bereikt had, liet-ie zich als 'n sputterend zeepbelletje op de voorste zakken, de knietjes tegen z'n buikje geklit, de spons-dikke handjes om de knie-proppen.

‘Kom dan!’ -, riep-ie, 't paarsrood gelaat met de schel-gele baardstoppels toe naar de vrouwen: ‘Je ziet hier over 't heele water tot an de zee!’...

‘U heit màkkelijk roepe!’ -, klaag-zuchtte Selien, pratend met brokjes van 't hijgen - allemachtigste, ze kòn haas niemeer! - moeder most ze sléépen - moeder dee passies as 'n kind van 'n jaar - moeder hing an 'r lijf as 'n vrachie lood - moeder was oenbeschrieje zoo dik - en dan bij die wàrmte, die hette dat je asem voor je mond smolt -: ‘u heit 't

makkelijk... 'k bezwijk haas - 'k schwiets me 'n ongeluk’...

Uitgeput-nijdig greep ze voor de zooveelste maal 'r zondagschen hoed, die fokkeschootend om de hoedepen op den onrustigen wind laveerde.

't Was haas geen doen. An de eene arm moeder - an de andre de zorreg van 'r rokken en hoed. De voile kleefde an 'r gezich - 'r hart klopte met hàmers tegen de baleinen van 't corset.

‘Wat trek-ie nou?’ -, blies moeder, effen zoutzakkerig stilstaand: ‘wat hei-je 'n haas over niks!’

Kort, dik vrouwtje, stond ze als 'n stervende baars te kieuwhappen, zwaar van ademplof alsof ze voor 't fornuis 'n doovekool lei te bewaaien.

De wandeling zóo vroeg, zóo ongewoon, had 'r van streek gebracht en dan nog te draven as 'n koetspaard, as je jà 'n uur de tijd had, was goed om je 'n ziekte te bezorgen.

‘U ken toch uitruste waar oome Mau uitrust,’ redeneerde Selien ongeduldig-opgewonden.

‘Nog zès stappe en je ken zitte gaan!’ -, riep oome Mau.

‘Nog zès stappe?’ -, vroeg moeder, niet geloovend.

Ze kon van dichtbij geen hond van 'n paard onder-

scheijen, kippig as ze in de laatste jaren geworden was.

‘Hoe ken men zóó eigenwijs zijn,’ zei Selien bijna in ruzietoon: ‘as wij 't nou toch zegge! Oom hèit al 'n zitje gevonden.’

‘Wat hadde juillie zoo ver te loope,’ hijg-blies moeder, weer op Selien's arm leunend, pantoffelvoet voor, pantoffelvoet na.

‘Nou? Was dàt nou de moeite?’, zei Selien 'r neerdrukkend op 'n jutte-baal: ‘Goddank! Da's geen weer om in te lóópe. Da's weer om thuis te zitte in je onderlijfie met 'n kom koffie’...

Met 'r zakdoek-builtje, 'n klef-nat propje, waarmee ze al van vijf uur was bezig geweest, wreef ze 'r voorhoofd en nekje droog. Dan dee ze wat oome Mau dee. 'r Hand, boven de wenkbrauwen, schutte de zon af - 'r oogen bestaarden het fel-spiegelend watervlak.

‘Zien juillie wat?’ -, vroeg moeder, kurkig hijgend.

‘Ja - daar, een, twee, drie!’ -, zei Selien kregelig.

Moeder kon 'n vragen doen, 'n ònzin-van-'n-vragen in die hette. Asof je zoo maar zàg, zóo as je zat.

Maar spijt voelend om 'r bitsen toon - van de dorst en 't zweeten was je jezelf niet - begon ze goedig te sussen: ‘Dat begrijp-ie ommers wel - je ziet alles en

je ziet niks - 't water is glad as 'n aal - wat, oome Mau? - en 'n lich as de zon d'r in geeft - zie u wat, zie ik wat?’

‘Ik ziè,’ zei oom Mau, kijkend uit 'n oogloos gelaat, zóo als z'n wangen de wenkbrauwen raakten: ‘ik zie wat heúl in de verte’...

 

De hoofden bijeen, bleven ze 't zon-keilend water bewroeten, gespannen van aandacht. Wat te gebeuren stond, was voor twéé maanden nog moeder's grootste, heerlijkste vreugde - nou, vandaag, was 't niet meer dàt, kon 't niet meer dat wòrden, zat ze met ál 'r plezier van 'm werom te zien, eindlijk werom, in de zenuwzorgen van hoe-ie 't van vader zou opnemen. As koloniaal uitgetrokken, omdat-ie niks geen lust in de handel had en 'n boel kattekwaad uitvoerde - ach, ach, wat 'n nare dingen had-ie niet gedaan, dingen waartoe je 't zwijgen dee om je vijanden niet te eten te geven - as koloniaal weggetrokken, jaren gelejen, hadie zich door onverschilligheid voor dood en leven tot sergeant opgewerkt - 'n wonder in zoo korten tijd! - d'r was haas geen voorbeeld van - één keer hadie 'n klewanghouw gekregen - één keer most-ie 'n mirakel hebbe gedaan toen ze losstormde - ja, dat

had-ie allemaal geschreven - daar hadde ze 'n heel pak brieve van, die ze op de bedstee-plank bewaarde. In de laaste brief was de groote verrassing losgekomme. Sally, Sally d'r zoon-de-sergeant, zou met 'n jaar verlof na Holland werom keere. Begin Juli zou-die afvare, kadeau's voor ze allemaal meebrenge - dinge as ze nog nooit hadde gezien. En asof d'r geen mazzel op rustte: twee dage na die brief, na die gòddeleke brief, de brief die ze dee snuf-huilen en dansen - wat-ie toch 'n beste jongen geweest was - enne hoe-die d'r uit zou zien - na 'n portret kon je nie oordeele - enne hoeveel weken de reis duurde - twéé dage na de brief die honderdmaal gelezen, voorgelezen werd, bleef vader in 'n beroerte. Hij had lang gekwakkeld, dikwels 't bed gehouen. 't Gaf 'n schrikkelijke verschteuring. Je eenige zoon op komst, as sergeant, met lòf genoemd in de kranten en 't niet magge beleve, al was 't maar 'n uur. De heele buurt was 'r mee begaan. En na de begraffenis hadde ze dage en nog is dage geprakkiseerd hoe ze doen moste, hoe ze 't Sally zoue late wete. Oom Mau bad an telegrafeere gedacht, was na 't bureau geweest om te vrage wat of 't koste zou, as ze bijvoorbeeld telegrafeerde: Sally van Kooten - Sergeant - Batavia - Vader

zwaar ziek - minder woorde kon je nie zette - meer was nie noodig om 'm voor te bereije - maar toen-ie van 't bureau thuis kwam met de ràmp, ja 'n ràmp was 't - 'n schande van 'n ràmp - dat je zóóveel guldes voor 'n woord most betalen - 'n som waarvan je schròk, 'n som waaran ze nie konde denke na de cente die de begraffenis gekost had - en dan nog nie eens te wete of Sally in Battavia was of an boord van 't schip - toen-ie met die ràmp thuiskwam, begrepen ze dat 't beter was te wàchte. Selien wou 'm schrijve na Singepoer of na Marsjeille of na 'n andere plaas die de boot andee - dan viel 't 'm nie zoo erreg op z'n maag - en oom Mau had 'r wel oore na, maar dat je al weer met de naam van 't schip zat - dat je nie wist hoe en wat - al bewoog je hemel en aarde, je kòn nie - je most 'm zoo as-die van boord stapte en na vader vroeg van de ellende vertelle... De dagen waren voorbij gekròpen - elk uur van den dag hadden ze 't 'r over gehad - over zoo'n godsjammer - over 't ongeluk dat Bram zaliger nagedachtenis 't nie had beleefd - tot de brievekaart ze overnieuws opschrikte, de brievekaart waarin Sally schreef dat-ie met die en die boot Woensdag zou ankomme. Om vier uur, nacht-stikkedonker, waren

moeder en Selien opgestaan - om hallef zes was oome Mau an de deur gewees - om zes uur, met enkel 'n kom koffie in d'r maag, die van zenuwe geen trek had, ware ze na de kaai geloope, waar de boot zou meere. Hoe laat-ie ankwam wist niemand. Eerst as d'r 'n tellegram of 'n tellephoon van de kustwach kwam, wiste ze 't op 't kargadoors-kantoor - over de rivier had de boot nog dikke twee uur noodig. God zij geprezen, om àcht uur - al die tijd hadde ze op de kaai geloopen, gedribbeld, gekeken, gevraagd - tellephoneerde ze van de kust dat 't schip in zich was. Toen was oome Mau op de inval gekomme 'n eind op te loope, om de hoek van de kaai héen, waar je haas de heele rivier kon overkijke.

 

De heete Augustus-zon belei 't water met schichtigbijtende glansen, sloeg 't golfjes-gewoel naar oome Mau's oogen. Wat-ie in de verte gezien had, was in de verte verdwenen. Ze waren nog veel te vroeg.

Uitgerust nu, geduldig de keien bestarend, omdat ze 't stalen gespartel benee niet verdragen kon, den bandeau wat verschoven op het al-grijzend haar, den bovenrok omgeslagen voor de vezels der jutte-baal, waarop ze lèkkertjes zat, vroeg moeder telkens:

‘Zie je nòg geen rook, Mau?’

‘Rook! Rook!’, zei Mau, 'n pruim rondend uit 't week-mul toetje tabak: ‘ik zoek na geen rook. Ik zoek na twee schoorsteene met bànde - wat die man heit gezeid’...

‘Je zel zien,’ onrustigde Selien, altijd met de hand boven de oogen: ‘Je zel zien - wat ìk u smoes - dat-ie ons voorbij vaart, zonder dat we d'r gedachte an hebbe’...

‘God zal òns beware!’ -, schrikte moeder.

‘Nòg!’, zei oom Mau driftig, zich bijna verslikkend in het te overvloedig pruimsop: ‘hoe ken men an zoo ies denke! Nòg, knappe boot die mijn voorbijvaart, as ik hier zit. D'r is d'r nie éen met twee schoorsteene met bande gewees!’

‘En die strakkies dan? U wil nou maar blijve zitte en an de kaai ken je 'm nie misloope! Aardig is dat as-ie d'r mogelijk is!’

‘Hij is d'r nie mogelijk - hij is d'r ònmogelijk,’ redeneerde Mau raak: ‘de rivier heit éen mond in de zee - as 'n huis één deur heit - dan ken je door één deur binnen.’

‘En as-die 'r twéé heit,’ hield Selien an: ‘Ja u weet daar ìneens alles!’

‘Heit de man-van-de-boot ja of nee gezeid dat we dikke twee uur motte wachte en dat-ie langs mot komme?’

‘Weet ù hoeveel krommings d'r in 't water zijn? Misschien is-die overgestapt op 'n andere boot. Je ken toch nie zeker zegge’...

‘Hou nou je mond!’ -, zei oom Mau steviger: ‘ik zie zoowat - ik zie twéémaal rook an één schuit’...

Vaag in de verte donkerde 'n stip met verwalmende pluimpjes

‘Die gaat de àndere kant uit,’ korzelde Selien, opstaand om beter te kijken.

‘D'r is maar één kant,’ hoofdschudde oom.

‘Ken die dan nie van hier komme?’

‘Nee van hier is d'r nie tweemaal rook gewees,’ sprak oom Mau weer.

Ze zwegen, vinnig de stip beloerend die in de luchtstrakheid zwartte.

‘Is-die 't?’ -, vroeg moeder, even 'r oogen an 't zilvergekolk wagend.

Oom Mau stond met de twee handen schrap langs z'n slapen, de wangen in lach-builing, den mond met de tand-wratjes wijd gespalkt.

Selien, de eene hand an 'r bloemenhoed, de andre als 'n klep boven 'r spleetoogjes, staarde zonder 'n

adembeweeg, de wangen in strak-vieze trekking, den mond slap van gaping.

‘Is die 't?’ -, vroeg moeder opnieuw, niets meer ziend door 't vlammengevloei in 'r oogen.

‘Moe vraag nou nie, wat je nie wete ken,’ zei Selien, die alles had gegeven voor 'n glas water. Ze praatte bijna schor.

‘Hij is 't nie,’ zei oom Mau: ‘hij is 't om alles en nog wat nie - hij leit te laag bij 't water - op zoo'n láág schip zou Sally nie over zee gaan’...

‘En hij is al weer weg, net wat 'k zei - hij is van hier gekommen,’ zei Selien, inzakkend op de baal.

‘Ik wou dat-ie 'r wàs - dat wou 'k om duizend guldes en nog wat,’ praatte moeder, wieglend van stille bezorgdheid: ‘as die ons met ons drieën ziet, zònder Bram, dan schrikt-ie zich 'n ongeluk - dan is z'n heele dag verschteurd’...

‘En as oom teminste de rouw van z'n arm nam - da's net om 't dàdelijk te zegge,’ zei Selien, 'r vermoeide, goud-bonzende oogen met 'r heete vingertoppen bettend.

‘Nòg - denk 'k nie-an,’ weigerde oom: ‘hij mot 't já, wete en às-die 't weet neemt-ie 't zoo kwalijk as wát, as de broer van zijn vader niks van rouw an zich heit!’

Hij zei 't met overtuiging en geërgerd, omdat 'r om z'n rouwrozet al zoo'n boel te doen was geweest.

An 'n pet kon je niks zien! 'n Pet was àltijd zwart. En 'n pet zette je af, as je thuis was. Toen had-ie de inval gehad om te doen wat ze allemaal deeën, wat netjes stond en geen anstoot gaf. Z'n vrouw was 'r 'n uur mee bezig geweest om de voering van 'n versleten vest los te tornen en 'n fatsoenlijk model te vinden. In z'n sigarenwinkel had-ie de rozet 'n volle maand gedragen en geen levende ziel die 'r wat van te roddelen had, behalve Selien, dit 't nog nóóit had gezien dat je zóó rouwde, 't van hààr man, às ze getrouwd was, nie zou willen hebben. En omdat Selien telkes zoo zanikte, zanikte d'r moeder mee. Hij wist beter. De fijnste mensche zag je d'r mee loope - waarom hij niet? Werachtig nou maakte ze weer d'r moeder wakker over niks.

‘Mau,’ begon 't ouwe wijfje, den bandeau met 'r warme handen glad-glanzend; ‘Mau doet u mijn 't genoegen en neem u zoolang die strik van uw arm’...

‘Doch 'k 't nie?’ - zei Mau, valsch 'n sisser pruimsop neder zigzaggend: ‘as zij begint, begin jij ook - 'n wonder! - kijk liever na 'n schuit met twéé schoorsteene!’

‘As-ie ons ziet an de kaai,’ vrindelijk praatte de moeder: ‘en zijn vader mist, dan is 't al èrreg genog - en as jij 't nou nog bezwaart’...

‘Wat bezwaar ik?’ -, driftigde Mau: ‘wat ken je beter doen - wa'k je al honderdmaal gezeid heb, as 'm inééns te zegge dat Bram’...

‘Doe mijn 't genoegen,’ soebatte de moeder: ‘ik heb de heele nacht legge denke dat-we hadde motte tellegrafeere, al hadde we de kast 'r voor motte beleene. Je ken 'm toch strakkies, as-die 't gehoord heit, weer anspelde’...

‘Hij zit genaaid,’ zei oom kribbig.

‘Dan snij je 'm los.’

‘Je zal je zin hebbe,’ sprak Mau uit z'n humeur; ‘vraag ik jou wat de rozet schadt!’

Nijdig trok-ie 'r an. Maar omdat z'n vrouw 't sekuur had genaaid, most Selien 'r met z'n bot zakmes an peuteren tot de draden loslieten.

Toen, zuur, nijdasserig, lei-ie weer de handen boven de brauwen, turend in de zilver-klotsende, vonkenketsende rivier.

 

'r Was nòg nìks te zien.

'n Enkel sleepbootje snee door 't water, schuim in

sneeuwstuiving zwiepend. 't Gesteun uit den schoorsteen gromde als 't toedreunend gehijg van 'n hond en de golfslag, langzaam van zwaai, diepdeukend en stijgend met ruchtloos geschok, brak met korzlig gegolf tegen den kaaimuur.

Aan de overzij, waar de dokken waren, roodbruine tanks poorten en hallen in 't gladblauw der lucht donkerden, priemden de masten van 'n fregat en geklikklak van rustlooze hamers, rap van slag en metaalsnauw, klopperde zoo driftig van schaakling, dat 't klare rumoer zonder één donkerte bleef.

Selien, 't klevend voiletje boven 'r oogen, hield 'r hoed wat gebogen.

De schaduw van den rand lei als 'n ellips van 'r oorlellen naar 'r neus. Ze ademde met 'n gespitst neusje, zuinig met 't luchthapjes-nemen. 't Was erger as om te bezwijke - zoo'n misselijke hètte - zoo'n zon in je rug. En geen spoog water te krijge.

‘... 'k Hou 't nie uit van de dorst,’ zei ze nog eens: ‘'k Bin zièk van de dorst.’

‘Je heit toch niks bizonders gegete - hoe ken men dorst hebbe zoo vroeg an de dag,’ praatte moeder verwonderd.

‘D'r is anders water zàdde,’ grapte oom Mau:

‘meer water an je voete as je je hééle leven zel drinke!’

‘Waar haalt u de gijn vandaan!’ -, zei Selien, zeurig-ongemaklijk, met moeilijk bedwongen lust om kattig uit den hoek te komen.

Addenòj, wat 't dúúrde eer je de boot zag. Nou zatte ze vèr over 't hallef uur op de juttebalen en kon je nog minstes anderhallef uur kijke. Nee, ze hièld 't niet uit. Ze werd 'r naar van. Opstaand, vastbesloten, bijna huilerig, zei ze dat ze erges in de buurt zure balletjes ging koopen.

‘As je ons dan maar nie misloop,’ praatte moeder, geduldig de verte bestarend, zeker dat zìj 't groote schip met de twee schoorsteenpijpen 't éérst zou zien.

‘Ja, 'k bin daar 'n kind!’, schouderschokte Selien, de juttevezels van 'r japon plukkend.

 

Alleen met oom Mau, begon moeder 't water rustiger te bedroomen.

'r Ouwe oogen van bruin-beloopen wit, werden vochtig en omdat ze 'r neus most snuiten, vroeg Mau vanzelf:

...‘Wat huil je nou - hei-je één reden om over te huilen?’ -, sprak-ie druk-goedig, wel voelend waaran ze dacht.

‘'k Huil,’ snuffelde ze, 'r dikste tranen ver-slikkend: ‘'k huil over Bram, die 'n boel verdriet van 'm gehad heit - 'n verdriet om nie na te vertelle en die d'r nie bij heit gemagge.’

‘Lach over de lévende,’ troostte Mau: ‘toe juillie bij me kwamme over de tien jaar geleje - toe jij zat te griene erger as nou - toe Bram zich de hare uit zijn kop trok omdat Sally - we magge d'r nou over prate omdat Selien d'r nie bij is - omdat Sally de zeuventien guldes had doorgebracht van meneer Schriel - op de kop af zeuventien guldes drie en veertig en 'n hallef - wie heit 'r toe de raad gegeven 'm na de Oost te sture? - wie? - ikke - dat bin ikke gewees. In de kamer achter de winkel heit Bram gehuild as 'n kind - toe wou-die dóód blijve zitte omdat Schriel 't zou angeve an de pelisie en omdat-ie de zeuventien guldes nie had om ze terug te geve. Toe heb ik ze met groote zorg voorgeschote - weet je nog wel? - en Bram heit me elleke week vijftig cente werom gegeve. Bij mijn in de kamer achter de winkel, toe juillie zoo aardig verschteurd ware, toe je doch, dat 'r niks-niemendal van 'm terech zou komme - had-ie nie driemaal te lange vingers gehad? - kon jij nie droome, kon ik nie droome dadde

we nou hier op de kaai zoue zitte om 'm as sergeant af te hale! Beter dat Bram 't nie beleeft dat zijn zoon met ànzien terug komp as dat-ie wat èrgs had zien gebeure’...

In één snelle rateling had-ie voortbeweerd, zonder zekerheid z'n troost bouwend, druk pratend om zich niet in haperingen te verwarren.

Want Bram's plotslinge dood twéé dage na de brief was 'n gruwel gewees, zóó as de man in vreugde had geleefd toe 'm de brief was voorgeleze.

‘Zalle we 'm éérst zegge,’ praatte zij weer, met rooie oogjes de keien an 'r pantoffelvoeten bekijkend: ‘dat Bram zièk leit’...

‘Nee - nee - dat kèn je nie - heb 'k je al twintig, dertig keer gezeid,’ zei hij knorrig, omdat ze telkes 't zèlfde wou, telkes met 'r zwak geheugen vergeten was, wat ze afgesproken hadden. Gister en vandaag, héélemaal zenuwmenschje, ondersteboven, met geen rust om te zitten of te eten, leek ze 'r memorie radikaal kwijt.

‘De afspraak is en daar hóúe we ons an,’ zei-ie met nadruk: ‘dat juillie, jij en Selien, je wèg houe tot ik 't 'm gezeid heb’...

‘Ja - ja,’ herhaalde ze: ‘dat is de afspraak -

dat weet 'k wel, maar as jij 't 'm zoo rauw zeit.’

‘Vertrouw je mijn niet?’

‘Zeg 'm dan - zeg 'm dan,’ overwoog ze, nog altijd onbesloten: ‘zeg 'm dan dat Bram heel erg náár is.’

‘En werom zal 'k liege - met liege vindt-ie z'n vader nie werom,’ beet Mau van zich af: ‘as 'k ja lieg, hoort-ie 't 'n kwartier làter. 'n Soldaat mot je denke, 'n soldaat in de Oost ziet zóóveul dat-ie an schrikke gewoon is.’

‘Zeg 'm dan,’... begon ze nog eens, benepen van wil, klein-schuchterlijk naar de blommetjes op 'r pantoffels kijkend - want och, ze zat 'r zoo mee in! - 't eene aarzlend gedachtetje drong 't ander alweer weg, eer ze precies wist wàt ze gedacht had - 'r heelouwe hoofdje was van streek door 't vroeg opstaan, de spànning, 't niks eten... ‘Zeg 'm dan Mau, dat...’

Mau, ongeduldiger, - z'n lévenlang was-ie van kittig beweeg geweest, snel-besloten en raak van wil, al had 't 'm niet veel verder gebracht - Mau viel 'r bot in de rede:

‘Laat 't an mijn over. Ik zel 'm geen stuipe op zijn lijf jage. As juillie je d'r mee bemoeit, wordt 't 'n huilpartij en weet-ie nòg niks!’

Moeder zweeg, zachjes kauwend op wat niet in 'r mond was.

Mau was 'n geweldenaar - daar kon ze niet tegen op. En 'r was ook geen tijd om te redeneeren over en weer, want Selien, opgelucht door 'n glas water dat ze in 'n kruidenierswinkel op de kaai had gedronken, 'r mond vol zure balletjes, kwam net den hoek om en zoo as ze voorbij de groote lantarenpaal was, schreeuwde ze:

‘Oome Mau - is u blind geworde? Oome Mau, ziet u nie? Daar komp 'n boot met twee pijpe!’

‘Ken 'k kijke en prate gelijk!’, mopperde oom, snel de handen boven de wenkbrauwen flappend, nijdig om 't gesmoes van z'n zuster, die dan dit dan dat wou.

Vinnig bekeek-ie 't waterspiegel - en 't vaag silhouetje, dat aan den einder roetpluimpjes stoomde, taxeerend, zei-ie beslist:

‘Wat klèts je! Wat krijsch je om niks! Da's nog altijd de sleepboot!’

‘Oom, om de honderdduizend, dat-ie 't is! As u nou zóo kijk - as u nou zóó kijk - nee - u kijk heelemaal verkeerd!’...

‘'n Sleepboot!’ -, hield Mau vol.

‘Wat zeg u me daarvan!’, zei Selien, prettig-opge-

hitst: ‘moeder hij is 't - dáár hei-je de eene pijp van de schoorsteen en dáár hei-je de àndere pijp van de schoorsteen’...

‘'n Sleepboot,’ hardnekkigte oom: ‘jij ziet 'n mug voor 'n olifant an’...

‘Oom wil gelijk hebbe! Hoe ken men zoo opstrijje!’

‘'n Sleepboot - 'n sleepboot,’ judaste Mau, die nou ook twee schoorsteene zag, maar geen trek had toe te geven.

‘Mau, kijk u is góéd, as zij 't zoo zèker zeit,’ soebatte moeder opnieuw, vergeefs 'r oogen op 't zonnegespartel verblindend.

‘Ik maak me nie blij met 'n dooie mosch,’ zei oom wanhopig-kalm; ‘'t ken de boot van Sally zijn en 't ken 'n àndre boot weze.’

‘Zalle we dan maar nie vast na de kaai terugloope?’ -, vroeg 't vrouwtje, 'r bovenrok neerslaand, wit van zenuwen om 't verspichtigend neusje.

Mau antwoordde niet. De paarse wangen met de gele baardstoppels stonden tot over 't wit van z'n oogen, zóo as-ie keek.

Toen zei-ie nog eens beslist:

‘... 'n Sleepboot - niks as 'n sleepboot!’

‘Heit 'n sleepboot twéé pijpe? Wat doe u áárdig vandaag!’, zei Selien geprikkeld. D'r most 'r nog één geboren worde as oom - toujour gelijk - toujour zwart noeme wat 'n ander wit hiette.

‘Mau - God zal je zegene - late we terugloope,’ smeekte moeder nog eens: ‘as-die niemand an de boot vindt - zal-ie nie wete wat-ie mot doen’...

‘Tòch 'n sleepboot,’ stree Mau, mee opstappend en telkens omkijkend. 't Was 'm nou zóo 'n gulden waard as 't de schuit van Sally nièt was, enkel om Selien met 'r grooten mond en 'r gezanik van de rozet, die as 'n prop in z'n zijzak builde.

 

Moeder probeerde snel an te stappen, maar met 'r toffels ging 't zoo vlug niet. D'r laarze had ze eerst wille antrekke over d'r pijnlijke voete heen, tot ze 't op had gegeve.

Nou sukkelend an Selien's arm, telkens buiten adem stilstaand, werd ze benauwd dat de boot van Sally 'r éerder zou zijn.

‘Wat zuch u nou moeder - we komme d'r wel!’, suste Selien: ‘en anders mot oome Mau maar vooruit. Ons mag-die tòch nie dadelijk zien, hebbe we afgesproke’...

‘Nee, nee, 'k mot 'r bij weze’, zei 't vrouwtje, de punten der keien niet meer voelend: ‘'k mot 'r zélf bij weze’...

‘Je ken d'r toch bij - wat zanik u nou!’

‘As Mau 't 'm zoo raúw zeit - as Mau 't 'r zoo maar uitplàppert’...

‘Nòg! Wie plappert 'r uit!’ -, gromde Mau allernijdigst stilstaand.

En omdat hij stilstond, stonden ze alle drie stil.

‘Mau of jij nou kwaad wordt,’ driftigde moeder met 'r hoofdje schokkend van zenuwen, hijgend-op-huilen af: ‘je mot 'm zegge dat Bram - dat Bram nie goed in orde is’...

‘En dat zeg 'k nie - dat kèn 'k nie zegge!’ snauwde oom, 't gelaat paarsrood van loskomende drift - elleke minuut had ze andere invalle - asof ze 't an hèm nie kon overlate! -: ‘dan mot jij 't zellef maar doen - dan hou ik mijn d'r buiten!’

‘Moeder, wat wil u nou weer - wat spring u toch van de hak op de tak - laat oom Mau nou begaan’...

't Vrouwtje mumde 'r lippen in diepste verwarring, de grijze pluishaartjes trilden langs den bandeau, de neusschelpen bewogen alsof ze ging snikken. En nog eens voor de honderdste maal in die dagen, hakkelde ze 'r angst en onthutsing:

‘... We hadde 'm motte tellegrafeere. - Nou die 't niè weet dat Bram is gestorreve - nou die 't niè weet, mag-ie nie daalijk - mag-ie nie met de deur in huis valle...... Zeg 'm dan... Zeg 'm dan’...

‘Moeder - as je làng blijf stilstaan over niks, is de boot an! Nou mot u 't zellef wete! Wij zegge geen woord meer!’

Dat hielp.

Voortstappend, met 'n gelaat dat door zachte trillinkjes in de ouwe velscheuren beschichtigd werd, sneller van kauw-rukjes en kaak-gewiegel, hield ze 't vol tot de kaai, waar bootwerkers loopplanken aanrolden en meerdere menschen te-praat stonden in wachting van de boot met de kolonialen.

 

't Duurde lang, oneindig lang, eer-die meerde, eer de kabels gegrepen waren, eer de loopbrug gelegd.

In 't gedrang van de andren, stonden ze in gejaagde zoeking, telkens meenend Sally over de hooge, steilklimmende verschansing te zien.

Oom Mau, pak-an van stap, liep 't heele schip langs, kijkend met licht-dronken oogjes tegen de zonplassing in. Selien, die moeder alleen had gelaten, drong bij de loopbrug, die op werd geheschen.

Moeder, geelbleek, met bruine groeven onder de oogen, met 'r droge lippen mummend alsof ze naar adem snakte, was op 'n stapel planken gaan zitten, te op, te gejaagd om nog langer te stáan. 't Gonsde in 'r ooren - voor 'r brandende oogen zag ze niks as de zwaarte, de zwarte geweldigheid van 't schip met z'n massale schoorsteenen. En in 'r verward zenuw-hoofdje stommelden de knappende gedachtetjes - hoe Mau 't zou zegge - of Mau 't nie te ràuw dee.

Toen òver de verschansing heen, op 't voordek werd 'n helm gezwaaid.

Ze zag 'r niks van.

‘Moeder! Moederrrr!’ -, schreeuwde Sally, die eindlijk in de menigte 't zittend bandeau-vrouwtje herkend had.

Dat hóórde ze. Sally z'n gebenchte stem had ze uit dùizende herkend.

Glimlacherig toetastend, bijna struikelend over 'n kabeltouw, bang voor 't hooge gevaarte in 't water, dat 'r kleiner maakte, dee inkrimpen, liep ze met voorzichtige pantoffel-slofjes naar den kaaimuur. En 'm nog heelemaal niet ziend, most ze toch telkens zenuw-glimlachend ‘Dag jongen!’ zeggen en opnieuw ‘Dag jongen!’...

Hij, bovendeks, drong tusschen z'n kameraden door, riep nog eens:

‘Dag moeder! Dag moeder!’

Stilstaand belachte ze 't hoofden-gewemel, begon ineens zóo te snikken dat ze niks meer zag en gevallen zou zijn, as Selien 'r niet vastgegrepen had.

‘Wat huil je nou moeder!’ -, schreeuwde Sally, diep over de verschansing buigend.

Zij, steunend op Selien, die mee stond met dik-natte oogen, bewoog 'r bevend oud hoofdje, 't schip toesnikkend en stottrend 'r zakdoek zoekend.

‘Mot je huile!’ -, schreeuwde Sally nòg eens.

Maar oom Mau, die eindlijk op 't schip was geklommen en an soldaten gevraagd had, waar sergeant Van Kooten was, tikte 'm op z'n schouder, praatte 'n poos - 'n heele poos - tot-ie 't wist.

 

Scheveningen, 1904.


Vorige