Droomkoninkje. Een verhaal voor groote kinderen

XXXVI.

Moeder kwam net zoo min in de mijnwerkerswoning terug.

Ze nam afscheid van niemand, niet van 'r kinderen, niet van 'r zuster. Ze had 't toen, na 't binnendragen in 't verdiepinkje in Amsterdam gezeid, dat ze niet buiten 'r man kon; en zoo krankzinnig-woest als ze den weg naar 't mijn-emplacement opgehold was, zoo rustig en zwijgend was ze hèm nagegaan.

Bij kennis was ze niet meer gekomen. 's Morgens vroeg zei de boodschap van 't Ziekenhuis, dat ze zacht was ingeslapen, werden de gordijnen nog eens neergelaten, vertroetelde tante Toos, die nou voor twee weezen te zorgen kreeg, 't kereltje met wat-ie maar wou. Stilletjes, in zichzelf gekeerd, soms droomend zonder 'n woord te spreken, soms de van buiten geleerde prentenboeken hardop lezend, zat-ie in den leunstoel en moest door Ko gevoerd worden zoo ellendig-moeilijk als-ie at.

'r Gingen dagen voorbij, dat-ie niet over z'n grooten broer, niet over z'n groote zuster sprak, dagen, dat-ie met z'n ouwe speelgoed bezig was, met poppe-klungels babbelde en honderd-uit redeneerde, de kleertjes an en uittrok, en

[p. 308]

zoo geduldig met water knoeide om de houten lichaampjes te baden, dat je 'm haast vergat. Zat-ie in 't voortuintje bij de stronken van de gekapte rhabarber, of lei-ie in z'n bedje, als de ochtend- en middagploegen met dreunende stappen naar de Mijn trokken of terugkeerden, dan kon-ie in gespannen luistering verstarren.

'r Was iets dat-ie niet begreep.

'r Was iets met z'n vader en moeder.

Vader was 't laatst an z'n bedje geweest, toen-ie zich met 't gestikte dekentje as Koning Kool verkleed had, en de zon 't daktuimelraam zoo had laten gloeien of 'r brand was - moeder was zonder te ontbijten, zonder 'r hoed en mantel - die hingen nog in de voorste kamer achter 't gordijn - ineens weggegaan - na Amsterdam, met vader - en die hadden zoo'n massa boodschappen te doen, zoo schrikkelijk veel - dat ze telkens weer 'n daggie langer overbleven - Magdaleentje en hem heelemaal vergaten - dat had noch tante, noch Ko 'm op die manier verteld - maar uit 't 'r omheen praten, de ontwijkende antwoorden, as-ie wat vroeg, had-ie 't zoo begrepen. 'r Waren oogenblikken, vooral tegen 't aangroeien van den avondschemer, als 't scheller gejoel der spelende kinderen buiten en 't gieren der zwaluwen 't druilen van den avond tegen wilden houden, dat-ie weer net dee, als toen op den arm van Kobus, geen woord sprak, zelfs niet blij was als ze iets voor 'm meebrachten, maar met groote angstige oogen over de dingen heen zat te droomen.

Dan zag-ie plotseling, of-ie 'r niet uit weg was geweest, of-ie 'r zoo pas van geschrokken was, de huiskamer met de groote scheepjesklok en 't ingetrapt deurpaneel, toen-ie met Magdaleentje naar den zolder gevlucht was, en bovenop 't luik was gaan zitten, om den inbreker, as-ie hem óf z'n zussie wou stelen, tegen te houen. En dan droomde de kleine zolderkamer, waar-ie zich zoo zalig bij z'n prentenboeken kon inspinnen, met de kleine werkbank en vader's wonderdoos, op 'm toe - en de regenachtige Zondag,

[p. 309]

toen-ie voor 't eerst zingen in de wolken gehoord had, en bang voor den Onzen Lieven Heer van de turfschippersvrouw was geweest - en groote broer 'm duidelijk had gemaakt, dat je allemaal 'n elektriek lampie ronddroeg - en hoe de tamme kater met de groene lichies in z'n kop, benee an de trap had zitten wachten - en hoe moeder in 't groote bed lee, toen 't leelijke Magdaleentje met 't melkboere knikkertje gekomen was - en hoe jaloersch-ie was, omdat dat schaap geen horrelvoetje zooas hij mee had gebracht - en hoe-ie, den dag voordat ze zijn zussie werd, den stoel op 't tafeltje had gezet, bij Peerie en Meerie in de goot was geklommen, bij 't nest met de boterbekkiesjongen, en de dakpan naast de waschtobbe van de beneden-buurvrouw was gevallen, vader 'm bij z'n kiel door 't dak-raampie terug had laten glijen, 'm 'n paar suizende klappen om de ooren had gegeven, klappen die nie-eens pijn deeën, en moeder 'm zoo gekust had, dat-ie haast au! had motten roepen. Dan was-ie weer in de wachtkamer van 't politie-bureau, waar de agenten kommen koffie met zulke kluiten dik op den bojem zatten te drinken, zag-ie vader's lieve gezicht in den scheerspiegel van den barbierswinkel, en nog is en nog is in de spiegels van den anderen kant, terwijl 't maatje 'm met de tondeuse weerbarstige klitjes haar uittrok. Heele uren vol gebeurtenisjes leefden zoo voor 'm op, als de dreiging van den avondschemer sterker werd. Z'n gezichtje was nog altijd bleek en smalletjes. Soms, als-ie 'r zoo stilletjes bij zat, niet klaagde, niet over de heengegane ouders sprak, kon tante Toos 'm met hartstochtelijke uitbundigheid op 'r schoot nemen, 'm tegen zich aan koesteren, en de liefste woordjes voor 'm verzinnen. Dan probeerde ze 't gedaan te krijgen, dat-ie ‘moeder’ zou zeggen, maar dat lukte niet.

‘As je 'n reep sjokola met Ko mag gaan koopen, zeg-ie 't dan?’, soebatte ze en 'r zilver-wit haar lei tegen 't blonde bolletje.

‘Nee,’ zei-ie stellig: ‘want dat mag niet voor me groote zuster....’

[p. 310]

‘Die zal 't zoo erg niet vinden, schat....’

‘Ik zeg tegen mijn moeder toch ook geen tante,’ redeneerde 't kereltje.

‘Een keertje! Een klein keertje,’ fluisterde ze dicht bij z'n oor: ‘ik hou zoo vreeselijk van je, nou je in de plaats van Gerrit gekommen ben.... Doe je 't liefie?’

‘Waar is Gerrit na toe?’, vroeg-ie, zonder 'r ook maar één oogenblik an te denken - 't mocht niet, en as 't niet mocht, mocht 't niet....

‘Gerrit is - Gerrit is,’ praatte ze haperend-ontwijkend - as je 'r mee begon zoo'n kind van zes jaar, dat 'r met den dag schrieler uitzag, de waarheid te zeggen, kwam je van 't een in 't andere: ‘Gerrit is ver weg....’

‘Hoe ver?’

‘Dat weet 'k niet,’ weifelde ze.

‘En hij is met vader gelijk mee van huis gegaan?’

‘Niet denzelfden weg,’ jokte ze - en ze jokte weer niet, want háár zoon kon niet wezen, waar 'n man zonder God en gebod was.

Even zat 't jongske met 't achterover leunend hoofd onder den wingerd van zilveren vrouwe-haren.

Toen zei-ie, en z'n oogen hadden parelmoeren schampen bij de doorschijnend-blauwe lichtenis van den zomeravond: ‘ze kommen niet terug, tante - je zal zien: ze kommen niet terug.... Anders waren ze 'r geweest.... Denk jij, dat jij ze nog ziet?’

‘Vast en zeker,’ zei tante Toos, en haar oogen, met dezelfde parelmoeren dwaallichtjes, zogen zich aan den hemel, boven de lage daakjes, vast: ‘vast en zeker, groote schat, 't kan lang, 't kan kort duren, maar 'k zie 'm terug....’

‘Ik denk, dat je jokt,’ zei-ie benepen ernstig: ‘want 't brille-spook van hiernaast zeit dat ze in pakkisten weg zijn gedragen....’

‘Dat liegt dat kind,’ ontkende tante Toos.

Twee dagen later, omdat Kobus 't weken lang bleef ver-

[p. 311]

draaien in de mijn af te dalen en werk buiten Heerlen had gevonden - de fletse Duitscher, die glasblazer geweest was, had 'm an karwei geholpen - kwam de vrachtrijer 't boeltje, dat ze niet an anderen hadden overgedaan, afhalen, en toen-ie op had geladen, gingen ze met d'r vieren naar twee groote tuinen.

Tante droeg Magdaleentje, schoontjes ingebakerd; Kobus 't ventje, dat z'n beste kleeren aan had.

In den eenen tuin waren veel groen beslagen paaltjes en lagen groote marmerplaten op den grond - in den anderen, 'n eind-verder, zag je net zulke groote kanjers van steenen met gouwen letters 'r in, en bloemen en kruisjes.

D'r liep 'n heusche dame, heelemaal in 't zwart, met 'n sluier voor 'r gezicht, en die huilde schrikkelijk.

En tante Toos, die met Magdaleentje in 'r armen, eerst bij een en toen nòg is bij 'n kruis knielde, begon zoo te snikken, dat Kobus 'r met 'n dikke stem most zeggen:

‘Kom nou, moeder, daarmee win je niks, en je maakt 'r 't kind mee van streek....’

In den anderen tuin, waar 'n zwarte vogel met gele pooten telkens aanloopies nam en met rukken stilstond, om in 't wuierend gras wurmpies te slokken, nam Ko den hoed van 't hoofd, dat de stralende zon z'n blooten knikker bescheen, en den jongen voorover buigend bij 'n paaltje met grassprieten en driekwart verdorde bloemen zei-ie:

‘Je mag 'r van meenemen....’

‘Van die blommen?’

‘Ja,’ zei Ko.

‘Waarom?’, vroeg 't kind, in de stilte van den vreemden tuin aarzelend.

‘Zoo maar,’ zei Ko: ‘dan drogen we ze, as we in 't nieuwe huis zijn, in 'n boek, en dan vertel ik je later, as je 'n groote kerel geworden ben, waarom we hier zijn geweest....’

De kinderhand boog naar de plek, waar 't wit-houten paaltje met 't wit-houten plankje in de aarde gedreven stond.

[p. 312]

Eerst plukte-ie 'n nog levend wit bloempje met 'n gouden hart - toen vroeg-ie of 't prachtig wit lint met de zwarte letters óók mocht.

‘'k Zal je helpen,’ zei Kobus, 't los snijdend, en de helft met de woorden ‘Voor onzen Kameraad’ bij zich stekend. Buiten wachtte tante Toos, en bij 't hek reed 'n zwarte koets binnen.

‘Fijn!’, zei 't kind, toen-ie 'n uur later weer in den trein zat, en van 'n krentebol hapte.

Zoo begon de tweede periode van Koertje's leven.

23 November 1923.