|
| |
| |
| |
| |
Voor mijn dochter Marjolein en mijn zoon Herman Samuel
| |
| |
| |
I.
Thuis, in de jaren dat andere kleuters na schooltijd bleven
ravotten en stoeien, was-ie 't gelukkigst geweest, had-ie, onbespied, maar
nóóit losgelaten door de zoetste, liefste, aanhankelijkste, soms
heet-gloeiende moederoogen, op zijn blijmoedige manier gespeeld. Want
zij zag z'n horrelvoet niet. Zij praatte 'r nooit over,
waar-schuwde niet al klopte 'r hart in 'r keel, zei 'm geen ang-stig woord,
als-ie langs 'n trapleuning in wilde vaart omlaag glee, verbood niet, twijfelde
niet - glimlachte enkel. Als-ie zich pijn dee, en de driftige tranen over z'n
mager snuitje stotterden, vroeg ze, altijd verscholen achter den warmen lach,
die 'r als 'n nimbus ompantserde, wáár 't was - bij z'n knie -
bij z'n hand - bij z'n hoofd - en dan tooverden 'r wonderlippen de stoornis
weg.
Alleen in 't kraambed hadden 'r bevendste tranen den kleinen, voor
altijd bedorven voet, niet gezond kunnen kussen.
Thuis was-ie 'n geus, sleepte-ie hinkend negers, beeren, paarden,
poppen, prentenboeken van boven naar benee, verzette-ie vader's leunstoel, klom
op de tafel, droeg voor-werpen grooter en zwaarder dan 't eigen jongenslichaam,
zong daverend tegen 'n draaiorgel op, floot fel en schril, betoeterde 'n
mondharmonica met mekaar betuimelende dissonanten, haalde 't eene kattekwaad na
't andere uit, betrok 't ijzerdraad van de schel aan de binnenzij van de deur,
| |
| |
zoodat moeder dacht dat 'r iemand buiten stond, liet stuiters van
de trap rollen en zette 't deurtje van de vogelkooi open - maar dat allemaal,
als ze met z'n tweetjes of drietjes waren - vader was ‘Drie’ - en
nooit, nooit, wanneer 'n schoonmaakster de keuken regeerde, of wanneer 'r
vreemden over den vloer kwamen. Dan sloot-ie zich in z'n schuwheid op, slipte
weg naar den rommelzolder, waar vader, die àlles kon, 'n hokje voor 'm
had afgeschoten, waar 't licht door 'n daktuimelraam binnen-geerde, en waar-ie
dan met 't zonne-vierkant op den grond of op de kleine werkbank, neerzat, om
uren lang door de spanning der prenten gegrepen, 'n boek te bedroomen, dat,
als-ie 't erg kleurig en mooi vond, telkens en telkens weer werd
‘gelezen’. 't Was 'n knutsel-kamertje onder de dakpannen, broeiend
in den zomer, toch warm nestje in den winter, omdat de keuken-schoorsteen 'r
doorheen liep. Om 'r te komen, moest je 'n houten trap op, 'n luik openduwen,
en als je dat luik weer achter je neer had gelaten, voelde je je in 'n
schuilhoek, zonder deur, zonder venster, zoo zalig-omsloten, dat je hardop met
jezelf heele redeneeringen dorst opzetten, en de musschen en spreeuwen onder de
pannen, die 'r anders op los babbelden, d'r brutale monden hielden, en
nieuwsgierig leien te luisteren.
Soms stak | |
| |
moeder, ongerust over de lange
stilte, 'r hoofd door de luikspleet, vroeg: ‘Koert, m'n schattejongen,
wat doe je?’, of: ‘Koert, m'n kind, verveel je je niet?’, of
- de eenzelvige gewoonten van 't kluizenaartje kennend - schoof ze, met
oogen-van-jij-ben-m'n-alles, 'n schoteltje door den kier. Dan zag-ie al van uit
z'n schaduwhoek, van uit den stoel met 't opgetrokken been, de verrassing van
't lekkers, 'n Janhagel-koekje met kristallen-suikerbergjes, 'n paar
héél-groote chocoladeflikken met witte oogjes, 'n bosje kersen,
en eens, eens - herinnering om nóóit te vergeten - 'n perzik.
Daar dee-ie lang mee, 'r van proevend en snoepend met zuinige beetjes, om 'r de
uren waarin z'n adem zong en z'n kinderfantasie tot eindeloos-ver boven 't
daktuimelraam steeg, mee toe te komen. Hoorde-ie beneden de huisdeur in 't slot
slaan, wist-ie dat moeder weer alleen was, dan kroop-ie als 'n egeltje
uit z'n zelfgegraven hol, strompelde de trap onder 't luik af, en glee met 'n
roetschvaart over de trapleuning van de benedenverdieping, dikwijls in de armen
van moeder, die 'm dan pakte en kuste.
Was vader thuis, dan probeerde die 't nog wel eens 'n enkelen keer
'm z'n ingeroeste schuwheid af te leeren - want z'n kind en zeker geen
mismaakt, mòcht zóó 't leven niet in - maar 't lukte
zelden 't ventje met z'n smal gezichtje, als 'r halve of heele bekenden bij
waren, uit z'n ingedeukte houding op te wekken, of den schijn van 'n dàn
juist ziekelijker lijkende gedruktheid weg te nemen. Hoe meer-ie gedwongen werd
in de anders tot 't allerliefste behoorende huiskamer - mèt derden er in
- te blijven, hoe benepener, stiller, haast zieliger, z'n gebaartjes traagden,
hoe spitser, bleeker, z'n ouwelijk snoetje werd. 'n Afgeperste hand geven,
dee-ie met 'n wegstuipenden arm of-ie iets bevreemdends, verkleumends had
angeraakt, en terwijl de volgroeide mensche-stemmen zich van de kamer-wonderen
en kamerinnigheden meester maakten, werd hij weer 't egeltje, dat zich
inbuidelde om 't onbeschutte te beschermen. Dan dook z'n hoofdje over de
geheimzinnigheden, de hieroglyphen, van 't | |
| |
monsterleger letters van
'n krant, of z'n oogen bestaarden den adem-mist op 't vensterglas.
‘Mannetje-met-je-blauwe-oogen kom eens bij vader’,
knikte in zoo'n eeuwigheid-uur ‘Drie’ - ik ben, zei 't kind,
één, moeder is twee, jij ben drie - : ‘Kom eens op m'n
knie, mannetje’. Graag dee-ie 't en kroop weg in de kracht van de armen,
die 'm soms heerlijk konden knellen, maar loskomen, zich laten gaan, de handjes
om 'n behaarden nek klemmen, aan 'n stevige oorlel trekken, 'n das beetgrijpen,
of 't uitkraaien bij 't gehos als ruiter zonder stijgbeugels, kon-ie eerst als
de ingehouden meelij-oogen, die 'm verschrompelden, 't huis uit waren.
Wandelde-ie met vader in de druk-te der straten, dan leek-ie dikwijls nukkig,
wou niet verder, zette zich schrap, bedelde zachtjes: ‘Vader, 'k ben zoo
moe, zoo schrikkelijk moe: wil je me dragen?’ Dàt vond-ie zalig.
Dat dee 'm als kleine, geslepen bandiet, met de klank uit 'n liefkoozend
meisjes-zieltje zeggen: Je mag met je grooten vader niet as groote jongen
vrijen, maar jij ben zoo'n lieve schat, zoo'n vrééselijk-lieve
schat, hoor-ie, hoor-ie....’ En wanneer-ie zich dan, op dien sterksten
arm van alle armen in de wereld, in 'n spiegelende winkelruit zag bewegen,
kon-ie in 't straatrumoer, bij 't ratelen van karren en 't plompe voetengestap,
in 'n voor hem ijle stilte fluisteren: ‘Hou jij 'n snippie van me,
vader...?’ En vertelde dan thuis in moeder's oogen, aan de mee-deinende
dwerg-Koertjes, van wat-ie alle-allemaal had willen koopen, de locomotieven, de
trams, de timmerdoozen, de vliegmachine.... Snateren, babbelen, praten, vooral
breed-uitgesponnen opsnijden over verbeeldingsdaden, grot[esk]e dingen, die
hèm bij zoo'n wandelingetje gebeurd waren, d[at-]ie of 't zoo uit de
frissche herinnering van maar uren geleden, welde. Bij z'n bord, an tafel,
terwijl de ouders vochten om 'm te laten eten, verzonk-ie in niet beleefde, met
hooge, opgewonden kinderstem ontleede avonturen, en z'n klaar geluid scheen
echo's in de donkerste kamerhoeken te wekken: ‘Moeder, ik zat op vader
z'n arm, en toen was 'r 'n groote hond en die sprong tegen me op. | |
| |
Ga je weg, hond met je modderpooten, zee ik, ga je weg: je heb genoeg te eten
gehad. En toen dee-ie 't toch, en toen heb ik 'n stok genomen, en heb 'm
zóó geslagen, dat-ie “Au!” zee en weg liep en toen
kwam-ie onder 'n wagen en die reed over 'm heen en toen was z'n been heelemaal
kapot en toen kwam 'r 'n dame en die zee: kom jij maar hier, arme hond, ik zal
'r 'n lappie uit de waschtafel om doen, en 'r stonden 'n menschen na te kijken,
'n mènschen, en toen kwam 'r 'n groote agent met 'n sabel en die zee:
doorloopen, anders motten jullie met z'n allen mee na 't bureau op water en
brood en allemaal in de groote kast....’ ‘Ach, jongen, wat
verschrikkelijk,’ praatte moeder mee in de angsttoon-van-'t-te-gelooven,
en ze glimlachte 'r ouden, lieven lach om de blauwe zienersoogen, die 't niet
gebeurde nog eens zagen. ‘Eet nou,’ zei vader: ‘kinderen, die
niet eten, mannetje, worden net zoo klein en net zoo mager als 'n ballon in 'n
warme kamer....’ Dan treuzelden 'n paar happen naar 't
wittetanden-mondje, zette-ie 'n nieuw droomverhaal in: ‘Weet je die rat,
moeder?’ - ‘Nee, jongen, welke rat?’ - ‘Die rat in 't
riool. Ik zee: rat, je mag hier niet loopen, want 't is hier 't huis van me
vader. Mag ik niet, ik mag wèl, zee hij brutaal. Nee, jij mag
nièt, zee ik. En toen dee-ie 't wéér en toen heb 'k 'm bij
z'n dikke staart gepakt, en 'm zóó ver weggesmeten,
zóó ver....
En toen kwam-ie nòg is en zee: piep, piep, piep,
wil jij op me rug zitten, dan zal ik jou 'n eindje dragen, want jij loopt zoo
mal, en toen ben ik 'n hééle poos met 'm meege- | |
| |
rejen,
roetsch, roetsch, roetsch, en toen kwam de conducteur en die zee: heb u al 'n
kaartje, jongen met je manken voet....’ - ‘Is 't gedaan?’
vroeg vader boos. - ‘Hou je op!’, viel moeder haast tegelijk uit.
En in de stilte begonnen enkel de vorken en messen, die mekaar
óók 'n boel te vertellen hadden, driftigjes te ruzemoezen, en
keken 'n man en 'n vrouw, die dol op 'n bleek joggie waren, elkander in de
oogen.
‘Hij maakt me soms angstig,’ zei vader, als 't kind in
z'n bedje lag. En z'n hoofd woog neer op de stuttende hand: ‘hij kan
droomen, dat 'k 'r van schrik....’
‘Alle kinderen doen dat,’ glimlachte moeder, en ze
keek verliefd in 't licht van de lamp, waarin ze twee wijde pupillen in blauwe
zonne-wereldjes zag: ‘laat 'm z'n droomen, man. Droomen we zelf niet om
hèm?.... Ik bid God alleen, dat z'n broertje of zusje - hoe zal 'k 't
zeggen? - gaaf - zonder.... zònder gebrek - bij ons zal
komen...’
|
|
Auteursrecht onbekend