Vader vertelt

Een fijne dag

Het is kwart voor twee in de middag van de 31ste januari wanneer de schrijver Heere Heeresma naast de nog steeds krasse Tamsma, eigenaar van Tannema State op de bestuurdersplaats schuift en even later daveren de ballonbanden van de enorme, vijftien jaar oude, gitzwart gespoten De Soto al over de doorbuigende planken van de noodvoorziening bij Balkebrug. De charmante bebouwing van dit aardige plaatsje is dan alleen nog

[p. 163]

maar een grijze streep terwijl de naald in de grote klok achter het forse stuurwiel maar blijft doordraaien tot deze tenslotte trillend tot stilstand komt bij 180. Dit tot groot genoegen van de bejaarde Tamsma die naast de gekonsentreerd en toch geheel ontspannen rijdende Heeresma van louter opwinding hevig op en neer begint te veren in zijn komfortabele, echt leren fauteuil van deze verschrikkelijk grote Amerikaan. We zijn op weg naar Leiden en een niet alledaagse gebeurtenis: het tekenen van de kontrakten die Heeresma en Tango, charmante dochter van Sijthoff, in de komende tijd aaneen zullen smeden.

Terwijl de schrijver dan hier, dan daar de plekken in het Friese landschap aanwijst waar zijn diep dramatische, toch warmmenselijke en daarbij niet van humor ontblote roman Geef die mok eens door, Jet! zich afspeelt - het eerste boek van deze auteur dat in mei a.s. bij Tango in een prachtige hardcover-editie zal verschijnen - en links van ons boven Wierum een enorme bui tot ontwikkeling komt, maak ik graag even van de gelegenheid gebruik om wat meer over deze simpatieke schrijver te vertellen. Heere Heeresma is verreweg de jongste van het vaderlandse literaire kwintet: Heeresma - Hermans - Mulisch - Van het Reve - Campert, en, zoals de bekende essayist H. Plomp in Vrij Nederland terecht schreef, de laatste schrijver in een goed Hollandse traditie van eminente literaire persoonlijkheden die zg. ‘moeilijke’ boeken schrijven die tóch immense oplagen behalen. Maar daarbij is Heere Heeresma ook nog eens een schrijver die een groot sukses heeft in het buitenland. Hij is een graag vertaalde auteur die in zo'n twaalftal talen in twintig landen waaronder Japan, Turkije en Iran (Perzië) wordt gelezen waarmee hij J. de Hartog definitief van de eerste plaats heeft verdrongen. Daarbij worden al zijn boeken verfilmd, zowel hier als in het buitenland. Binnenkort

[p. 164]

starten in Engeland onder regie van Joseph Losey de opnamen voor ‘Destination Dublin’, naar zijn boek Teneinde in Dublin, terwijl hier binnenkort De antikrist, onder regie van Roeland Kerbosch in de bioscopen zal gaan draaien. Overigens heeft deze laatste film nog voor vertoning al de nodige beroering gewekt en geleid tot het stellen van vragen in de Kamer. Geen wonder dat ik voor ons vertrek in de herensalon van Heeresma's boerderij op het dressoir, waarin overigens op originele wijze een elektrisch houtvuur is aangebracht, tussen de tentoongestelde nieuwjaarskaarten zeer persoonlijke wensen voor 1973 aantrof waaronder die van de sekretarisgeneraal van de NAVO, mr. J. Luns en koning Boudewijn van België!

Met behulp van de twee, voor dit soort automobielen echt wel noodzakelijke pedalen laat de schrijver bij de landskering de machtige remmen fluiten en pal voor de afsluitdijk komen we tot stilstand. De oude Tamsma die als rechtgeaarde Fries weigert ook maar één stap in ‘Holland’ te zetten stapt na een hartelijk afscheid uit en sjokt op zijn met stro gevoerde klompen naar zijn reeds klaarstaande Rover waar de chauffeur al het portier wijdopen houdt en wij scheuren verder.

Gehuld in hevige slagregens en hagelbuien daveren we Leiden binnen en stoppen voor Doezastraat één. De schrijver die voor het eerst Sijthoff gaat bezoeken is meteen aangenaam getroffen. In het uiterlijk van het uitgeverspand treft hem een gezond soort vooruitstrevendheid zonder overdreven eksentrisiteit of opschik. Een huis voor hardwerkende mensen met hart voor het bedrijf, konstateert hij. Het is duidelijk dat Heeresma, voorstander van degelijk vakmanschap en oprecht zakendoen, zich meteen thuisvoelt in het bedrijf wanneer hij er binnenstapt waar hem direkt de hardstenen bank die het personeel eens

[p. 165]

schonk opvalt, wat wel iets zegt over 's man opmerkingsgave en eenvoud!

Alle Bokma, de meegereden fotograaf schiet zijn eerste plaat terwijl direkteur Van der Meulen schrijver hartelijk welkom heet en hem voorgaat naar de op verzoek van Heeresma met serpentines versierde ruimte waar ook een geheel versierde stoel gereed staat waarin Heeresma maar meteen gaat zitten wat hem op een hartelijk applaus van het Tango-team komt te staan.

Het eerste borreltje wordt ingeschonken en de direkteur overhandigt schrijver een speciaal voor deze gelegenheid geslagen penning.

Ontroerd opent Heeresma het fluwelen doosje en konstateert meteen een fout in het jaartal wat, zoals de direkteur belooft, ogenblikkelijk zal worden hersteld.

Het tekenen der kontrakten geschiedt door de schrijver met behulp van een stempeltje daar zijn omzwachtelde hand - een ongelukje tijdens een jachtpartij op het landgoed Santhage - hem niet in staat stelt een vulpen te gebruiken. Hierna vraagt een charmante jonge vrouw, de sekretaresse mejuffrouw E. de Wolf het woord en bekwaam bijgestaan door de heer Pelikaan wordt de schrijver overstelpt met kleine, met zorg uitgezochte attenties waaronder een echte Afrikaanse kniedrum, een fijne hint in de richting van een van Heeresma's ontroerendste boeken, de zedenschets Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp.

Heere Heeresma, zichtbaar getroffen door al die verwennerij, schuift mejuffrouw De Wolf de smalle gouden ring aan de vinger, presenteert sigaren en dankt. Hij bekent dat het hem niet is ontgaan dat de kleuren van de versiering, in groen en rood, ook de kleuren zijn van zijn verre vaderland dat hij ooit nog eens, wanneer de omstandigheden het toelaten en er eindelijk

[p. 166]

vrede zal zijn in dat deel van de wereld, hoopt te bezoeken, waarna de glazen worden bijgeschonken en er muziek wordt gemaakt op de kleine elektrische koffergrammofoon van mejuffrouw De Wolf.

Mijnheer Bom, de zelfbewuste assistent en hand van direkteur Van der Meulen die de eer te beurt valt als eerste de auteur te hebben benaderd om hem tenslotte blijvend voor Tango te interesseren, introduceert de heer Pelikaan die in een korte, zelfbedachte eenakter in sappig Vloams den Bels neerzet zoals deze keer op keer door Heeresma wordt geportretteerd in zijn boeken. Algemene hilariteit! De auteur verzoekt de fotograaf een portret te maken van ons allen voor het gebouw en schenkt deze foto in lijst bij voorbaat voor de direktiekamer en terwijl steeds meer nieuwsgierige gezichten voor de gangramen van de gezellige Tango-studio verschijnen worden er voor de schrijver nog twee broodjes en een glas melk klaargemaakt en breekt eindelijk veel te vlug de thuistocht aan.

Het was tegen elven dat Heere Heeresma de fotograaf en mij te Sneek afzette waarna wij nog drie kwartier te voet hadden te gaan zodat wij pas bij middernacht in Tjengnum aankwamen.

Signalen, maart 1973 (onder ps. Ooke Balstra).