Waarheid en droomen (onder pseudoniem Jonathan)

[p. 344]

XI. De Groenvrouw van Rotterdam.

Koopsteden zijn paradijzen wat de kunst, maar woestijnen, wat de natuur betreft. De menschengroei, die er plaats heeft, schijnt er den plantengroei te verstikken. Kom bij voorbeeld te Rotterdam. Hoe dor en bar, hoe winterachtig ziet alles er uit. Zelfs midden in den zomer! Alles hout en steen, steen en hout. Men zou denken, dat de menschen er, even als de oude toovenaars, steenen aten. Maar neen, zie ginds! Daar meen ik toch iets groens te ontdekken. Inderdaad, het is zoo. Daar is de groenmarkt. Dat is eene oase in de woestijn. Met welk een wellust rust het oog, van het flikkeren der zonnige straatsteenen vermoeid, op dezen groenen grond uit! Laat ons er een oogenblik van genieten.

Wij treden nader. Daar prijkt in haar groentenkraam, evenals eene afbeelding van Ceres of Pomona in een medaillon harer attributen, de groenvrouw.

Wij vinden haar bezig met het opmaken van haar loofhut. Dat werk is belangrijker dan het schijnt. Laat de groenvrouw geene schilderes van stillevens zijn, zij moet toch iets van de kunst van arrangement verstaan. Wacht u vooral te denken, dat deze bevallige schikking de vrucht van een blind of linksch toeval is. Integendeel. Mejuffrouw uwe dochter besteedt niet meer kunst om de bloemen in uwe

[p. 345]

vazen te schakeeren, dan de groenvrouw om haar kraam op te maken. Het is dus wel degelijk met opzet, dat die blanke bloemkoolen zoo sprekend op dien rooden grond van peen (Rotterdamsche stijl) uitkomen, dat die harde komkommers zoo smakelijk tegen de malsche kroppen afsteken, en dat het geurige boonenkruid zoo verlokkend over de zilveren boonen ligt uitgespreid.

Is de kraam klaar, dan zit de groenvrouw, even groen en frisch als haar waar, tusschen haar schepping neder. Een helder gezicht lacht, evenals de witte bloem tusschen de koolblaren, uit haar groenteprieel al de voorbijgangers tegen. Maar gij moet haar zien als er klanten komen. Dan is zij geheel beweging en drukte. Zij weet juist wat de ‘juffrouw’, de ‘vrijster’, of het ‘vrouwtje’ hebben moet. Gisteren heeft men van deze, eergisteren van die groente gehad: nu moet men hiervan nemen. Even rad als haar tong gaan hare handen. In een oogenblik zijn de wortelen gekortwiekt, de koolen uitgekleed, de spinazie opgetast, de radijzen geschoren. Over den prijs wordt nauwelijks gesproken. Er is geen vreedzamer beurs dan die der tuinvruchten. De lieve natuur is zoo mild met haar gaven, dat men voor een betrekkelijk kleinen prijs een geheele moeskraam ledig koopt. Daarenboven regelt de vruchtbaarheid en de onvruchtbaarheid van het weder den marktprijs van den dag. Intusschen moet het niet ontkend worden, dat de groenvrouw wel eene schrale lente mag. Als de groenten te gauw aankomen, zit er te weinig winst op. Ach ja! tot tusschen de groene aardvruchten, - die treffende herinneringen aan de gouden eeuw, waarin men niets anders at, - is het egoïsmus doorgedrongen.

Indien gij voldaan zijt, zullen we verder gaan. Want er zijn nog andere species van het genus groenvrouw. Ziet gij gindsche deern, met dat juk op den schouder, waaraan twee groote manden slingeren? Dat is ook een groenvrouw. Die brengt haar waar aan de huizen. Want de markt is voor den burgerstand. De rijken laten de markt bij zich aan huis komen. In die manden vindt gij dus de bloem van den moeshof. Zoo veel mogelijk is ook de eigenares eene bloem

[p. 346]

onder de groenvrouwen. Want daar zij in de groote wereld verkeert, heeft zij meer wereldkennis en wereldtoon noodig, dan op de burgerlijke markt te pas komt. Niet altoos evenwel is haar taak even teeder en zwaar. Soms heeft zij alleen met de jonge juffers te doen, die ‘de week’ hebben, of in de proefschool zijn om te leeren huishouden. Dan is zij spoedig klaar. Want wat weten die van groenten? Dalen evenwel de mama's met haar twintig- en dertigjarige ondervinding en haar sedert aangeleerde huishoudelijkheid naar beneden, dan moet er heel wat gevleid en gelogen worden, eer de gevraagde prijs verkregen is. Niets beter dan met keukenmeiden van de kennis of van de familie te doen te hebben. Die hebben zoo veel te vertellen en te vragen, dat er geen tijd voor loven of dingen overblijft.

Willen wij de groenvrouw nog verder nagaan, dan moeten wij ze naar hare woning volgen. Daar komen we eerst bij de groenvrouw primera suerte. Daar vindt ge een waar luilekkerland, met dit kleine onderscheid, dat de lekkernijen er u alles behalve van zelve in den mond vliegen. Daar vindt ge in den winter versche kroppen onder stolpen; daar doen in het voorjaar de eerste bakvruchten, snijboontjes, en postelein u watertanden; daar vindt men den geheelen zomer wat de moeshof edelst en keurigst oplevert. Waar nu al die schatten vandaan komen, is een geheim. Sommigen denken, dat de groenvrouw ze, even als in Riket met de kuif, uit den grond laat opkomen. Anderen spreken van eene geheime betrekking met zekere tuinlieden van buitenplaatsen, die de groenten, welke zij overhebben, voor een prijsje aan haar overdoen. Er zijn er zelfs, die mompelen, dat mijnheer zelf vennoot in die anonieme compagnieschap zijn zou. Wie zal het uitmaken? Men weet niet, dat een groenvrouw ooit geklapt heeft.

Om de woningen der mindere groenvrouwen te vinden, moeten wij naar de achterbuurten. Daar is evenwel het groenste van de groenvrouw af. Want daar liggen in een bedompt winkeltje de groenten, die niet verkocht zijn, te verleppen en te vergaan. Zijn ze geheel en en al verdroogd,

[p. 347]

dan zinken ze nog een stap lager in den pot, en eindelijk in de magen van de groenvrouw en hare familie: want wacht u voor de dwaling, dat een groenvrouw ooit iets eet, dat naar versche groente lijkt. Zij leeft als een konijn geheel van afval.

Zal er echter aan de teekening van de groenvrouw niets ontbreken, dan moet ik u haar ook in den ruitijd toonen! O, dat de groenvrouw, als de witte beer, den geheelen winter mocht doorslapen! Dan alleen zou zij de smart ontgaan van de beken van haar bestaan gedurende verscheidene maanden uitgedroogd te zien. Wat toch blijft haar in den winter over? Aardappelen, aardappelen, niets dan aardappelen. Komen er nog aardakers bij, dan is het mooi. Zij blijft dus in haar hokje verscholen. Geen groenvrouwen op de groenmarkt, geen groenmeisjes op de straat. - Maar wacht! daar beginnen de boomen te knoppen; de nachtegalen komen terug; de narcissen gaan bloeien. Nu breken ook de groenvrouwen weder uit den knop, en versieren de Rotterdamsche straten.