Het dagboek van dr. G.H.C. Hart

[p. 287]

Woensdag 23 april 1941

- - -⁶¹¹

Heb eens met Van Bylandt mijn oude hobby van de uitgifte van een Oranjeboek besproken; daar dring ik al sedert Augustus 1940 op aan⁶¹². Welter heb ik er voor opgewarmd destijds in den Ministerraad te bespreken en later op 13 October Steenberghe. Van Kleffens had echter altijd uitvluchten: 't werd toch niet gelezen; er was geen materiaal voor; zijn menschen hadden geen tijd. Later zei hij steeds, dat men er mee bezig was, maar er gebeurde niets en het is toch zoo uitermate belangrijk. Ik liet Van Bylandt mijn nota daarover (zie knipselboek) van ± 15 October lezen⁶¹³. Hij was er aanstonds enthousiast voor, evenals Van Vredenburch, met wie hij het besprak. Hij heeft aanstonds aan Van Kleffens in Indië geseind, precies met mijn argumenten van October en met het voorstel aanstonds een commissie van de erbij betrokken departementen te benoemen onder leiding van den Vice-President van de Raad van State, Beelaerts van Blokland, hetgeen ik ook al in October '40 had voorgesteld⁶¹⁴. Ben benieuwd, of Van Kleffens er nu in treedt; ik vrees van niet: wat er over Nederland's wederwaardigheden z.i. te vertellen valt, heeft hij zelf al beschreven in zijn ‘the Rape of the Netherlands’ (met zichzelf als centrum!).

Maar misschien komt het Oranjeboek er tenslotte toch, zooals 't met

611 Aantekeningen weggelaten.

612 Zie p. 164-165.

613 In het manuscript staat: ‘gegeven’.

614 Het telegram luidde: ‘Voor Van Kleffens. Het lijkt mij zeer noodig dat spoedig begonnen wordt met de voorbereiding van het Oranjeboek; 1 ter officieele boekstaving van de Nederlandsche politiek voor en na de invasie, tevens benadrukkend de wettigheid en realiteit der huidige Regeering; 2 ter weerlegging van te verwachten intrigues der vredesconferentie, als zou Nederland in feite practisch geen weerstand hebben geboden; 3 teneinde de activiteit der Nederlandsche Regeering te Londen vast te leggen, vooral op het gebied van hare deelneming aan de oorlogvoering; 4 verwacht een gunstigen invloed op de publieke opinie in de overzeesche gewesten nu, en later in Nederland; 5 idem buitenland ontzenuwen overdreven verhalen over het optreden in Nederland van de Vijfde Colonne; 6 verschijning is noodig ter beantwoording van het Duitsche Witboek.
Teneinde te kunnen beschikken over een zoo volledig mogelijke documentatie betreffende het buitenlandsch beleid geef ik in overweging, dat U met den Gouverneur-Generaal de mogelijkheid bespreekt, dat rapporten, speciaal die uit Berlijn, ter beschikking worden gesteld en spoedig herwaarts worden gezonden. Ik ken geen deugdelijke argumenten waarom de ministerraad tot dusverre geen initiatief heeft genomen inzake het Oranjeboek, sinds aankomst der documenten van Von Sponeck. Het is mij bekend, dat Minister Gerbrandy met het denkbeeld accoord gaat. Gelieve mij seinen Uwe meening’. BZ. LA: Geheim Archief/DZ E I 18 (3); geheim cijfertelegram nos. 17-18; 26 april 1941.

[p. 288]

mijn voorstel over de ravitailleering van Nederland is gegaan: in Juni 1940 bijkans geridiculiseerd door Handel, Nijverheid en Scheepvaart en nu, sedert November 1940 zoowat hun belangrijkste onderwerp⁶¹⁵.

- - -

615 Zie p. 44-48, 87-91, 153-154, 230-231 en 234.