Journalistiek leven in Curaçao

[p. 25]

Curaçao.

1812.

1. *De Curaçaosche Courant, weekblad. Uitgever Pieter Carel Gorsira.

Verscheen 11 December 1812 voor het eerst als ‘The Curaçao Gazette and Commercial Advertiser’ [Afbeeldingen 2 en 30]. Uitgever was William Lee, Printer to the King's most excellent Majesty’. Oorspronkelijk in het Engels uitgegeven, met enkele stukken in het Nederlands, verscheen dit blad sedert Maart 1816 als De Curaçaosche Courant alleen in het Nederlands.

De aanleidende oorzaak van de oprichting der Curaçaosche Courant was misschien de vreselijke aardbeving te Caracas in Venezuela op 26 Maart 1812 (Witte Donderdag), waarbij 12.000 mensen om het leven kwamen, dan wel de nederlaag der Independenten in 1812, waarna Lee hier zijn heil zocht.

Genoemde William Lee had een drukkerij in Caracas en wat Lee uit de algemene verwoesting nog van zijn drukkerij had weten te redden, bracht hij toen over naar de nabijgelegen, destijds Engelse kolonie Curaçao, waar hij meer steun hoopte te vinden dan hij vooreerst in die treurige - hetzij dan natuurkundige hetzij politieke - omstandigheden te Caracas kon verwachten.

Na Lee's dood 5 Augustus 1823, voortgezet door zijn weduwe tot 1833. Twee employees van de drukkerij, A.L. Statius Muller en J.F. Neuman Wz., werden toen door aankoop eigenaren van drukkerij en krant. Alles bleef in hun familie (resp. A.L. Statius Muller & C.J. & A.W. Neuman Fzn., daarna J.P.E. Neuman).

In 1908 kocht C. Gorsira alles op van J.P.E. Neuman. Na zijn dood in 1919 tot 1938 Erven C. Corsira of Wed. C. Gorsira; sedert 1938 eigendom van Pieter C. Gorsira (zoon

[p. 26]

van C.). Het blad is sedert zijn oprichting een semi-officieel blad, waarin alle gouvernementsbesluiten e.d. worden geplaatst. Het blad is echter geen eigendom van het Gouvernement, dat betaalt voor opneming. Het merkwaardige is, dat er vroeger wel een contract schijnt te hebben bestaan, maar thans niet meer (hoofdstuk IV en V).

Zestig jaar lang is ‘De Curaçaosche Courant’ het enige nieuwsblad gebleven van Curaçao.

1864.

2. Shema Israel, orgaan van de Israëlietische reformvereniging El Porvenir. Eerste nummer 29 Januari 1864; 12e en laatste 30 Mei 1865 toen de Reform-gemeente tot stand gekomen was [Afbeelding 12].

1869.

3. El Evangelio Liberal onder redactie van Antonio Leocadio Guzman.

1870.

4. Noticioso onder redactie van advocaat Abraham Mendes Chumaceiro Aaronzoon, bedoeld tegen den toenmaligen President van Venezuela, A. Guzman Blanco. Verscheen in 1870. (Deze Chumaceiro wordt genoemd in Mr. K.H. Corporaals proefschrift ‘De internationaal-rechtelijke betrekkingen tussen Nederland en Venezuela van 1816 tot 1920; Leiden 1920; ook is naar hem op 20 Februari 1943 de A.M. Chumaceiro-kade aan het Waaigat genoemd; portret in ‘Minituras’ van November 1925). Ook A.J. Pijpers (grootvader van Nic. van Meeteren) werkte aanvankelijk aan de redactie mede.

5. De Onpartijdige, Curaçaose courant, hoofdzakelijk gewijd aan de vrije behandeling van de belangen van de Curaçaose eilanden, toen kolonie. Uitgever de advocaat Abraham M. Chumaceiro Azn (dezelfde van ‘Noticioso’ nr. 4) en Redacteur A.J. Pijpers (Protestant, grootvader van

[p. 27]

Nic. van Meeteren). Na Pijpers' dood (hoofdstuk VII), Chumaceiro redacteur. Eerste nummer 6 October 1870; laatste 16 Juli 1874. Hierna ging ‘De Onpartijdige’ over in ‘El imparcial’ (nr. 10). Heeft niets met het gelijknamige nr. 123 te maken [Afbeelding 13].

1871.

6. Civilisadó, ‘courant di pueblo’, het eerste in het Papiament uitgegeven blad; gewijd aan de zaak van Mr. Willem K.C. Sassen. Sassen was procureur-generaal, toen Herman F.G. Wagner de 38e gouverneur van Curaçao werd in 1871. Sassen was den nieuwen gouverneur niet zo welgezind en na enige beledigingen moest hij het veld ruimen, te meer daar hij door ingezonden stukken den gouverneur te lijf ging, waarover in hoofdstuk VI verhaald wordt. Redacteur Casten David Meyer (van huis uit katholiek, maar vrijmetselaar geworden; over zijn leven in hoofdstuk VIII). Portret van Sassen in ‘Miniaturas’ van Juli 1926, blz. 3; van Meyer in het nummer van Februari 1926.

Aan de zaak-Sassen had ook ‘De Onafhankelijke’ (nr. 9) zijn ontstaan te danken. ‘Civilisadó’ verscheen van 1 Juli 1871 tot 31 December 1875. Later gaf Meyer nog uit ‘De Vrijmoedige’ (nr. 13) en ‘De Wakker’ (nr. 16), alle drie fel anti-katholieke bladen [Afbeelding 18].

7. The Impulse, weekblad in het Engels, ‘a journal of news and litterature’. 2 October 1871 tot 12 Februari 1872. Redacteur Daniel de Sola (Jood; 8 Augustus 1846-30 Januari 1896). Deze De Sola was een uitnemend stilist zowel in het Engels als het Spaans. Hij gaf in deze talen trouwens ook les aan het vroegere Colegio Leon (Otrabanda), een vrijmetselaars-college, waar de betere niet-katholieke jeugd school ging. De Sola zelf was niet anti-katholieke zijn stukken getuigen van gezond denken en beschaving [Afbeelding 16].

[p. 28]

1872.

8. L'Echo de Curaçao. Inhoud van alles. 15 Maart 1872-24 Januari 1873, Journal Franco-Espagnol. Uitgever De Beauvois. [Afbeelding 18].

9. De Onafhankelijke, ‘weekblad aan de behandeling van de ware belangen van Curaçao gewijd’. Ontstaan uit de zaak-Sassen, waarover onder nr. 6 en in hoofdstuk VI geschreven staat. Eerste nummer 11 September 1872. Lijfblad van Sassen. De artikelen in dit weekblad waren zo fel dat zijn Redacteur Hendrik Conquet die overigens noch persoonlijk noch naar zijn familie, kwaad bekend staat, al op 10 December 1872 wegens smaadschrift veroordeeld werd. Op 15 Februari 1873 vertrok Conquet naar Santo Domingo, waar hij ongeveer 10 jaren in ballingschap bleef.

Zijn inmiddels aangewezen opvolger Jan C. Prince werd eveneens veroordeeld en vertrok dezelfde dag, echter naar Puerto Cabello.

Een broer van Jan C. Prince werd toen redacteur (juiste naam niet bekend) en deze werd tot een geldboete veroordeeld, waarmede het lot van ‘De Onafhankelijke’ bezegeld was. Op 19 Maart 1873 verscheen het voor het laatst. Sassen vertrok hierop 7 Mei naar Nederland (gestorven 29 December 1877 te Brussel). In 1822 (dus een jaar voor afloop) kreeg Conquet gratie van gouverneur Van Heerdt tot Eversberg.

1874.

10. El Imparcial, weekblad in het Spaans. Uitgever-redacteur José R. Henriquez, later Haim Penso Jesurun. Dit blad verving De Onpartijdige (nr. 5). Verscheen van 2 Juli 1874 tot 5 Mei 1916 [Afbeelding 13].

[p. 29]

In het nummer van 12 Maart 1875 wordt evenwel Jan B. van Berkel als ‘editor responsable’ vermeld. In de Almanaque Guía van 1876, dus een jaar later, komt onder Drukkerijen voor Imprenta del Comercio: ‘En este establecimiento se publica El Imparcial, redactada por José R. Henriquez y Jesurun Penso.’ Jesurun Penso stierf echter in 1894. Terstond daarna, of in elk geval in 1901, was H.M. Penso directeur, daar zijn naam als zodanig vermeld wordt in het nummer van 15 November 1901. Deze H.M. Penso overleed in Februari 1912 en de Amigoe di Curaçao van 13 Februari 1912 schreef bij het overlijden van redacteur Penso:

‘De overledene behoorde tot de beste persoonlijkheden, die onze kleine maatschappij tot sieraad strekken. Hij was lid van de Koloniale Raad, Vice-consul van Colombia en Directeur van El Imparcial.

Vooral in deze laatste hoedanigheid hebben wij den Heer Penso leren kennen, en voegen wij er aanstonds bij, ook leren waarderen.

Het goede vond steeds in hem een moedigen verdediger en voor de waarheid streed hij met al de kracht, die in hem was. Hij leefde voor de vooruitgang van onze kolonie en voor, de wederopleving van handel en scheepvaart. Zijn woord had gezag onder ons, zijn gematigde en bezadigde toon was ons ten voorbeeld.

Hoffelijk, in de vorm steeds, zou hij nooit iemand kwetsen, en wist hij het debat bij meningsverschil immer zo te leiden, dat beide partijen op vrede en verzoening aanstuurden.’

Het nummer van 27 Februari 1912 vermeldt als ‘directores interinos’ A.D. Capriles en E.R. Moreno Brandao. Op 30 April d.a.v. treedt B.A. Jesurun als directeur op, om op 9 Februari 1915 te worden vervangen door E. Moreno Brandao als directeur-redacteur.

[p. 30]

1875.

11. (El Correo de) las Antillas. Redacteur-uitgever Jan B. van Berkel, die in hetzelfde jaar als verantwoordelijk redacteur van El Imparcial genoemd wordt (zie nr. 10).

12. Progreso, blad in het Papiament. Redacteur Isaac Flores (was zelf Katholiek). Eerste nummer op 16 Mei 1875; laatste 5 November 1875 (verg. nr. 45) [Afbeelding 19]

13. De Vrijmoedige, weekblad. Curaçao nieuws- en advertentieblad. Eerste nummer 6 April 1875; laatste 7 Januari 1920. Redacteur en uitgever Casten David Meyer (over wien onder nr. 6). In Civilisadó (nr. 6) ageerde Meyer tegen den gouverneur; de Vrijmoedige en de Wekker (nr. 16) waren vooral tegen de R.K. Kerk en haar geestelijkheid gericht. In beide bladen viel hij het katholiek onderwijs aan, omdat ‘het achterlijk was’. De Vrijmoedige was iets meer parlementair, iets tammer dan de Wekker, die hij lange tijd tezamen redigeerde; de Wekker is plat.

Tegenover dit blad was de ‘Amigoe di Curaçao’ niet vriendschappelijk gezind. Zo wordt in de Amigoe di Curaçao van 8 Februari 1896 de Vrijmoedige aangeduid met de volgende woorden:

‘Het blad, dat onlangs van onverdachte en bevoegde zijde werd aangeduid als de troebele bron, waaruit geen fatsoenlijk man de doop ener beoordeling zou wensen te ontvangen’.

Ook bij het 25-jarig bestaan van genoemd blad schreef de Amigoe di Curaçao niet zeer vriendelijk. Men leest daar ook nog (28 Maart 1901), dat in die lustra de uitgever twee maal terecht stond voor de opneming van stukken, die voor lasterlijk werden gehouden, maar vrijgesproken werd [Afbeelding 14].

[p. 31]

1879.

14. Boletin de la Librería de Agustin Bethencourt e Hijos, verscheen de 1e en 16e van elke maand sedert 1879. Gratis verspreid advertentieblad; volgens ‘Curaçao que se va’ van John de Pool, Santiago de Chile, 1935, blz. 122, geredigeerd door Dr. Victor A. Zerpa en na diens vertrek door John de Pools zwager Ernesto H. Römer. Uit dit gratis verspreide advertentieblad ontstond in 1897 Diario del Comercio (nr. 67), waaruit in 1908 de Boletin Comercial (nr. 92) ontstond. Op de afbeeldingen 6 en 7 is deze ontwikkeling geïllustreerd.

15. La Industria, redacteur P.M. Sasso (Jood).

16. De Wekker, weekblad in het Nederlands. Redacteuruitgever A.T. Brusse en C.D. Meijer, echter niet steeds gelijktijdig. Verscheen van 6 September 1879 tot 9 October 1915. Evenals de andere bladen van Meyer (nrs. 6, 13) fel anti-katholiek. Zie Amigoe di Curaçao 10 Februari 1906. Ook werd het blad beschuldigd van ageren tegen den gouverneur, Amigoe di Curaçao 10 Maart 1906. Vergelijking van Meyers Vrijmoedige en de Wekker werd onder nr. 13 gegeven [Afbeelding 15].

1882.

17. La Union, weekblad in het Papiament. Niet te verwarren met de gelijknamige nrs. 40 en 112. Redacteur-uitgever Gerrit Karel Vinck. Drukkerij Job Printing Office aan de Waterkant, ongeveer waar thans de Hollandse Bank Unie staat, op de bovenverdieping.

18. El Comercio, tweemaal per week in het Spaans. Redacteur Juan A. Larazabal (Spanjaard). Verscheen van 1882 tot 1885.

1883.

19. El Ensayo. Uitgevers-redacteuren Guillermo Ernst en F. Williams (ook nr. 37) [Afbeelding 26].

[p. 32]

20. El Liberal. Uitgever-redacteur Francisco A. Correa.

21. Revisor. Uitgevers-redacteuren Gustavo en Alfredo Ponce. Een religieus getint blad (zie ook nrs. 29 en 63). Deze beide Ponces hadden een goede naam. In het Papiament. [Afbeelding 26].

1884.

22. *Amigoe di Curaçao. Opgericht 21 December 1883 door den eersten Dominicaansen Apostolisch Vicarius van Curaçao, Mgr. Henricus J.A. van Ewijk O.P. als weekblad. Het weekblad verscheen in twee talen: Nederlands en Papiament. Na 1900, toen nog een vervolgverhaal in het Papiament werd opgenomen, werd met behoud van de Papiamentse titel uitsluitend Nederlands gebruikt, terwijl ‘La Cruz’ (nr. 75) het Papiamentse volksblad werd, na 1922 ter zijde gestaan door ‘La Union’ (nr. 112).

De ‘Amigoe di Curaçao’ verscheen eenmaal per week van 1884 tot 1935; tweemaal per week van 1935 tot eind Februari 1941; sedert 1 Maart 1941 is het een dagblad. Redacteur (benoemd door den Apostolisch Vicarius) waren: Pater Jordanus Onderwater O.P. 1884-87; Pater Gregorius Willems O.P. 1887-'88; Pater Jacobus Bebelmans O.P., 1888-'95; Pater Reginaldus Regouin O.P. 1895-'96; Ferdinand van den Donk pr., en enkele malen ad interim Victor Cornelis Zwijsen van de Congregatie O.L.V. Moeder van Barmhartigheid (‘Fraters van Tilburg’; ook de eerste hoofdredacteur van ‘La Cruz’ nr. 75); na terugkeer naar Nederland kwam Zwijsen aan ‘De Tijd’ te Amsterdam.; Pater Hyacinthus A.C. Baars O.P. 1897-1901; Pater Raymundus J.C. Wahlen O.P. 1901-'18 (de eerste redacteur, die geheel vrijgesteld werd voor het werk; het missie-orgaan werd toen ook nieuwsblad); Pater Marcolinus H. Kösters O.P. 1918 - Maart 1919; Pater Ambrosius P. Euwens O.P. Maart 1919 - November 1926; Pater Petrus I. Verriet O.P.

[p. t.o. 32]

3. Curaçao's eerste dagblaadje, begonnen in 1886. Zie onder nr. 36. De ware afmetingen zijn 23 × 32 cm.

[p. t.o. 33]

4. ‘Bulletin of Wireless Messages’ (nr. 107) is het eerste blad, dat zijn nieuws draadloos ontving in 1918. Ware afmetingen 28 × 40 cm.

[p. 33]

November 1926 - Mei 1931 (de tegenwoordige Apostolisch Vicarius); Pater Maurus H. Hulsman O.P. Mei 1931 - November 1940; Dr. Joh. Hartog November 1940 tot heden.

Een levensbeschrijving van alle redacteuren tot 1933 is te vinden in de Amigoe di Curaçao van 30 December 1933. Gedrukt op de Drukkerij van het Vicariaat, na Februari 1941 op de Paulus-drukkerij.

Afbeelding 5 geeft een overzicht van de verschillende koppen, welke ‘Amigoe di Curaçao’ in de loop der jaren gehad heeft. De bovenste kop vormde het begin in Januari 1884 en werd op 6 Maart 1886 vervangen door de holle sierletter van de tweede kop. Aanvankelijk stonden deze letters evenals de eerste kop in een boog (het was dus geen cliché), maar op 30 Juli 1887 worden de letters in horizontale lijn naast elkander geplaatst, mogelijk om plaats te winnen. Dat bleef een lange tijd, nl. tot en met 31 Maart 1900. Het hierna volgende nummer, van 7 April 1900, draagt een kop, die niet afgebeeld is om de foto niet te overladen te maken, temeer daar deze kop kennelijk als tijdelijk bedoeld was. Hij heeft slechts enkele maanden boven de krant gestaan en bestond uit een gewone, enigszins cursief staande drukletter. Op 29 September 1900 is de derde afgebeelde kop boven de ‘Amigoe di Curaçao’ gekomen en gebleven tot 4 Januari 1913, toen de huidige kop boven het blad kwam.

23. El Diario (Exemplaren hiervan waren in 1919 blijkens een door hem aan Pater Euwens geschreven brief nog in bezit van C.D. Meyer; in deze brief geeft Meyer niet anders dan naam en datum). Thans niets meer van bekend; naar de titel te oordelen zou het een dagblad zijn geweest. Het eerste dagblad van Curaçao in dat geval.

24. De Voorbode. Uitgever en redacteur Willem C. Grünings. Grünings was een bekende Vrijmetselaar; anti-katholiek; hij was ook musicus. Hij leefde zeer armoedig in een ka-

[p. 34]

mertje (tevens kantoortje en drukkerij) boven de tegenwoordige winkel van Sjon Piet Winkel. Hoewel slecht onderlegd, moest hij schrijven om zijn brood. Zeer anti-clericaal. Grünings' andere bladen: nrs. 27, bl, 49, 94, 87 en 90, en Aruba nr. 2.

1885.

25. El Semanario del Hogar. Redacteur Haim Senior (zie nr. 32). Eerste nummer 8 Februari 1884; laatste nummer 19 December 1885 [Afbeelding 16].

26. El Azotador. Uitgever J.F. Neuman, die ook de Curaçaosche Courant bezat (nr. 1). Anti-clericaal blad en gericht tegen de Vapulador (nr. 29).

27. Amigoe del Pueblo. Uitgever en redacteur Willem C. Grünings, 3 Februari 1885-26 Juli 1886 Verschillende nummers, o.a. 22 en 23, waren gericht tegen El Vapulador (nr. 29). Anti-clericaal en tegen de Amigoe di Curaçao (nr. 22). (Ook de spelling ‘Poeeblo’ werd soms in de titel gebruikt.)

28. El Cometa. Redacteur David A. Cardozo.

29. El Vapulador, driemaal per maand in Spaans en Papiament. Vooral bedoeld tegen het felle blad Amigoe di Pueblo (nr. 27). Redacteuren Gustavo en Alfredo Ponce: voor Bonaire José Rosa Herrera en ook P.C. Torbed. Anti-maçonniek, religieuze strekking, verdediger katholieke zaak. Onder pseudoniem Veritas schreef in dit blad James Corsen (broer van dien dichter Joseph Sieckman Corsen). Eerste nummer 5 Mei 1885, laatste 29 December 1886. In 1896 kwamen Gustavo en Alfredo Ponce terug met El Estandarte (nr. 63).

30. Expres Office, uitgever-redacteur Josias P. Fidanque (Jood). Bestond dit blad al in 1874? Er is niets meer te vin-

[p. 35]

den dan de vermelding van Hoyer in La Prensa van 9 April 1934, die dan als uitgever noteert Abraham Namias de Castro.

Het eerste dagblad van Curaçao, wanneer men het onder nr. 23 genoemde Diario (dat naar de naam te oordelen mogelijk ook elke dag verscheen) ter zijde laat, omdat er niets meer van bekend is. Express Office bestond slechts kort en ging in 1886 over in het bij de oudere Curaçaoënaars nog wel bekende Oficina Maritima (nr. 36) dat 18 jaar dagelijks uitkwam met scheepsberichten en nieuwstelegrammen van de Franse kabel (hoofdstuk VII). Het bevatte geen artikelen en was zeer neutraal.

1886.

31. La Ilustración, maandblad in het Spaans, gewijd aan wetenschap, kunsten, letteren en nijverheid. Uitgever-redacteur Joseph Camilo Palm (zie nrs. 89, 94, 101 en 104). Palm (leeft nog: Bredestraat O. nr. 6) had een charmante manier van schrijven, was zeer opgewekt en humoristisch. Men moest lachen. Zijn bladen mislukten door gebrekkige administratie. want hij had lezers genoeg.

Van La Ilustración is slechts één nummer verschenen en het merkwaardige van La Ilustración was, dat het geen illustraties bevatte. W.M. Hoyer in La Prensa 9 April 1934 geeft het jaartal 1884; Palm zelf weet het niet meer.

32. Notas y Letras, ‘semanario de literatura y bellas artes’. Weekblad in het Spaans. Zeer breed opgevat artistiek tijdschrift, waarin ook vele muziekstukken zijn afgedrukt. Als ‘directores’ vermeldt het eerste nummer Joseph Sieckman Corsen (de dichter) en Ernesto H. Römer (evenals het huidige Statenlid Elias A. Römer afstammend van denzelfden voorvader tijdens de Compagnietijd uit Leipzig gekomen; beiden zijn echter van verschillende takken); als ‘editor’ staat vermeld Haim Senior (zie ook nr. 25:

[p. 36]

geen familie van Alfred S. Senior). Eerste nummer 3 Juli 1886, laatste 19 Januari 1888, in totaal 72 nummers 575 bladzijden uit de Curaçaose cultuurgeschiedenis. Drukkerij Bethencourt.

33. El Observador. Spaans weekblad. Uitgever-redacteur Jacob Moreno (Jood). Van allerlei: ‘comercio, política, literatura, indústria, anuncios’. Van Moreno ook El Zancudo (nr. 68) en Diario de Curaçao (nr. 83). Zie afbeelding 17.

34. Djimal. Redacteur J. Legrand. Wat Djimal voor taal is, is ons niet bekend. In ‘Les Possessions Neérlandaises dans les Antilles’, door Dr. Th. Ch. L. Wijnmalen, secretaris van het Koninklijk Instituut voor Letteren en Aardrijkskunde van Nederlands-Indië, Amsterdam J.H. de Bussy 1888 (een overdruk uit Revue Coloniale Internationale), blz. 19 leest men: ‘Il ne parut que quelques numéros d'une autre feuille: Djimal, journal politique, économique et d'annonces, consacré aux intérets de toutes les constitutions humoristiques’.

35. Las Antillas. Hoewel nr. 11, dat ook een tijdlang Las Antillas heette, elf jaar voor dit blad zou zijn verschenen, is de mogelijkheid dat het hetzelfde is, niet uitgesloten. Niettemin geven Euwens, Hulsman en Hoyer het elk afzonderlijk. Den schrijver gelukte het niet verder omtrent dit blad te achterhalen, weshalve hij het, met bezwaard gemoed, ook maar afzonderlijk noteert.

36. Oficina Maritima, ontstaan uit ‘Express Office’ (nr. 30), dagblaadje 1886-1902. Redacteur Josias P. Fidanque (Jood). Het was een klein blaadje 23 × 32 cm., aan één zijde bedrukt.

Amigoe di Curaçao 18 April 1896 zegt van het blad ‘gewoonlijk snel en welingelicht’. Op 31 Augustus 1901 meldt de Amigoe di Curaçao de dood van J.P. Fidanque. Na de dood van Fidanque trad op als directeur A. Hendrik Senior, als administrateur Arturo J. Fidanque [Afbeelding 3].

[p. 37]

1887.

37. El Boletin Avisador. Redacteur Guillermo Ernst (ook nr. 19).

38. La Verdad, weekblad. Uitgever-redacteur Gerrit Karel Vinck. Eerste nummer April 1887. Bestond kort, doch herleefde in 1896 (Amigoe di Curaçao 11 April 1896: ‘in de onlangs herleefde La Verdad’ - zie onder nr. 57). Heeft niets te maken met het Arubaanse blad van dezelfde naam (zie Aruba nr. 23). Vinck gaf in 1901 nog El Positivista uit (nr. 81) [Afbeelding 24].

39. El Canal, Publicacion hebdomadaria de interes generales, maar toch vooral over de onderneming van het Panama-kanaal. Redacteur Bonaventura Baez Figueroa (Santo Domingo). Eerste nummer 18 Januari 1887, na 3 Maart met een Noticiero (nieuwstijdingen) er bij. Amigoe di Curaçao van 29 Januari 1887 schrijft: ‘Het blad stelt zich tot doel: bevordering van de vooruitgang in de meest algemene betekenis van het woord.’ [Afbeelding 18].

1889.

40. La Union, om de twee weken in het Papiament, katholiek. Oorspronkelijk orgaan van de St. Jozefgezellen-vereniging. ‘Gouden Jubileum der Dominicaner Missie op Curaçao’, Nijmegen 1920, blz. 172 zegt, dat het eerste nummer verscheen 19 Maart 1889. Vond ook bijval bij niet-leden, druk gelezen door het volk en was een machtig apostolaat tegen de vele hiervoor genoemde anti-katholieke bladen. Redacteur de grote Pater Ludovicus Jansen O.P. Laatste nummer 19 Maart 1897, toen Pater Jansen met verlof naar Nederland ging.

Na zijn terugkeer op 31 Augustus 1898 echter niet hervat, omdat de R.K. Missie meende beter in de plaats van een gezellenblaadje èn een tweetalig weekblad (Amigoe di Cura-

[p. 38]

çao), de zaak te verdelen: de Amigoe di Curaçao als Nederlands blad van hoger gehalte en een nieuw blad, La Cruz, als volksblad in het Papiament. Zie hierover onder nr. 75. De nagedachtenis van Redacteur Pater Jansen wordt bewaard in de naar hem genoemde Pater Ludovicus Jansenstraat (bij de Pen) en zijn borstbeeld voor de parochiekerk van Pietermaai. De latere Union van Mgr. Verriet (nr. 112) werd eveneens ter nagedachtenis zo genoemd. [Op afbeelding 27 staat een reproductie: de...... zwarte plek; het papier is zo vergaan, dat de foto mislukte].

41. El Independiente, weekblad. Redacteur-uitgever Willem C. Grünings (zie ook nrs. 24, 27, 49, 84, 87, 90 en Aruba nr. 2). Eerste nummer Mei 1889.

42. Home Journal, om de twee weken, orgaan van The Young Men's Hebrew Association of Curaçao, die opgericht werd door rabbijn Josias Haim Mendes Chumaceiro (broer van wijlen den advocaat). Eerste nummer 1 November 1889; laatste 15 Januari 1891 [Afbeelding 12].

1890.

43. Le Phare de Curaçao, in het Frans. In Januari 1892 verschenen. Redacteur was Lucien Salzedo, eertijds consul van Frankrijk; een kleurling [Afbeelding 18].

44. La Voz de Punda. Uitgegeven door J.M. Rivas. Eerste nummer September 1890. [Afbeelding 18].

1891.

45. El Progreso, redacteur-uitgever Mauricio Pinedo. Volgens Amigoe di Curaçao van September 1907 bestond dit blad toen 16 jaar en is het dus misschien hetzelfde als nr. 12. Pater Euwens noteert beide echter afzonderlijk. W.M. Hoyer in La Prensa van 9 April 1934 noemt alleen een El Progreso onder redactie van Mauricio Pinedo in 1885 en vermeldt een

[p. 39]

El Progreso van J.D. de Jongh als uitgever-redacteur, welk blad bestaan heeft van 1890 tot 1913 (zie nr. 85) [Afbeelding 19].

46. El Advisador. Redacteuren M. en C. Evertsz.

47. La Revista Filatélica.

48. Boz Publica.

1892.

49. El Semanario. Uitgever-redacteur Willem C. Grünings 1892-1904? Voordien had Grünings al eenzelfde blad op Aruba op stapel gezet, ook El Semanario, dat daar van 1890 tot 1895 verscheen (Aruba nr. 2). Talen Nederlands, Spaans, en Papiament. Fel anti-katholiek. Zie ook nrs. 24, 27, 41, 84, 87, 90 en Aruba nr. 2. [Afbeelding 10].

50. Les Indes Occidentales. Redacteur Louis Boutin.

1893.

51. El Ganimedes de las Damas. Eerste nummer 1 Februari 1893; laatste nummer 1904. Redacteur David Dario Salas. Dario Salas (een Jood, broer van Arnoldo, de boekhandelaar aan het Wilhelminaplein en vader van Freddy, redacteur van Elite in 1936, nr. 138), heeft zich veel op journalistiek terrein bewogen. Hij was een goed schrijver evenals de beide anderen. [Afbeelding 16].

Na de mislukking van Ganimedes, beproefde hij het in 1898 nog met La Patria Venezolana (nr. 70) en in 1908 met El Iris (nr. 93).

1894.

52. El Radio, uitgever-redacteur Pedro A. Cedeño. Eerste nummer 1 Februari 1894.

[p. 40]

1895.

53. La Política Venezolana, uitgever-redacteur D.A. Arrieta. Driemaal per week. Eerste nummer 29 Juli 1895.

54. Curaçao Amusant, ‘Periódico artístico - humorístico quincenal’. Editor Johan F.G. Meyer (zoon van Casten D. Meyer, zie nr. 6). Was een gehectografeerd (?) blad in het Nederlands en Spaans, met tekeningen.

55. El Poema, revista literaria. Veertiendaags in het Spaans. Redacteur Ramon Ayala Aguinagalde. Drukkerij Bethencourt. 1895-1896 [Afbeelding 26].

56. El Cronista. Uitgever Douwe Zalm (drukkerij-eigenaar). De Amigoe di Curaçao van 4 April 1896 noemt het een orgaan van de Colombiaanse ultra-radicalen tegen Dr. Rafaël Nunez, bekend Colombiaans staatsman en dichter. Tegen de godsdienst en ook tegen de Curaçaose politie, die hondenjagers genoemd wordt. Het blad hield op te bestaan in Juli 1897.

1896.

57. La Verdad. Dit blad is een herleving van het weekblad La Verdad uit 1887 (nr. 38), dat maar kort bestond. Los hiervan staat La Verdad van 1921-1922 (nr. 109) en die van Aruba (nr. 23).

Over het 6e nummer zegt de Amigoe di Curaçao: Dergelijk geschrijf doet denken aan Hottentotten en Kaffers. De redacteur heeft zich pas onlangs los gemaakt van de redactie ener andere courant, [welke? - de schrijver] waarin stukken, als hier bedoeld worden, tot de minst ergerlijke behoren. Het is dus niet te verwonderen, dat hij na enige maanden verblijf in zulk een omgeving, het pad van de goede smaak nog niet heeft teruggevonden.

[p. 41]

58. El Eco de Venezuela. Uitgever Carlos B. Mas, gewezen handelsagent van Venezuela op Aruba. In het Spaans geschreven weekblad. Eerste nummer 26 April 1896. Hoort misschien thuis bij de op Aruba uitgegeven periodieken, doch is daar onbekend. [Afbeelding 17].

59. El Payaso.

60. El Porvenir. Verscheen in Augustus. De uitgever was Teofilo Aldrey Ymez, een verbannen redacteur van de ‘Opinion Nacional’ van Venezuela. Het blad schreef de algemene belangen van de Spaans sprekenden te behartigen, maar was zeer anti-katholiek. Herhaaldelijk kwam het blad met de Amigoe di Curaçao in botsing. Op 15 Februari 1896 bevat de Amigoe di Curaçao een Openbare Brief (schrijver is Pater Victor C. Zwijsen van de ‘Fraters van Tilburg’) als antwoord op een stuk, Un huésped util y distinguido' (de afgevallen priester Dr. Adolfo Gil, een Venezolaan, die zelf El Albor nr. 62, uitgaf) die door de Porvenir virtuoso sacerdote genoemd wordt. In Juni 1897 werd El Porvenir een weekblad en verdween daarna spoedig.

61. La Paz. ‘Domine dirigi nos.’???

62. El Albor. Redacteur een afgevallen priester uit Venezuela, Dr. Adolfo Gil. Bestond slechts 3 maanden. (Ook de naam Arbor wordt genoemd). [Afbeelding 21].

63. El Estandarte, weekblad in het Papiament. Redacteuren Gustavo en Alfredo Ponce vroeger van El Revisor (nr. 21) en El Vapulador (nr. 29).

Begin October 1896 reeds opgehouden, met het aanvankelijk plan om begin 1897 weer te verschijnen, hetgeen niet gebeurde.

[p. 42]

1897.

64. Ons Blaadje. Uitgever Eduard Meyer (zoon van Casten D. Meyer, over wien nr. 6). Eduard Meyer gaf later nog uit La Juventud Liberal (nr. 73).

65. El Anunciador. Uitgever Bethencourt e hijos. Eerste nummer 1 Februari 1897; laatste 1908. Bethencourt begon op dezelfde dag Diario del Comercio (nr. 67) en in 1908 de Boletin Comercial (nr. 92) en legde zo de grondslag voor de dagbladpers.

66. El Clarin Americano, driemaandelijks in het Spaans. Uitgever Arnoldo J. Salas (de tegenwoordige boekhandelaar aan het Wilhelminaplein).

67. Diario del Comercio, dagblad. Uitgever Bethencourt e Hijos, 1 Februari 1897-1908. Directeur-Redacteur Mauricio Namias de Crasto (Jood), later Venezolaans Consul-generaal. Verdediger van Venezolaanse belangen. Later deed dit ook Roberto Lopez, Venezolaans Consul, die vóór Generaal Cipriano de Castro (anti-clericale president van Venezuela) schreef. Dit blaadje ontstond uit Boletin de la Librería de Agustin Bethencourt e Hijos (nr. 14) en was de voorloper van de Boletin Comercial (nr. 92).

68. El Zancudo, uitgever-redacteur Jacob Moreno (Jood) (nr. 83). Plat anti-katholiek blad. Eerste nummer 1897, bestond enkele jaren. Dezelfde Moreno had in 1887 al uitgegeven El Observador (nr. 33) en kwam in 1902 nog met een dagblaadje Diario de Curaçao (nr. 83). [Afbeelding 17].

1898.

69. La Opinión Pública. Redacteur Hipólito Aumaillón, 1898 - December 1902. Anti-katholiek. Aumaillón was niet ontwikkeld, dacht ook niet helder, maar was zeer brutaal. In brutaliteit vond hij zijns gelijke in Lopez van La Luz (nr. 72). [Afbeelding 20].

[p. 43]

70. La Patria Venezolana. Redacteur David Dario Salas (ook nrs. 51, 93). Dit blad bestond 2 jaar en hield op in 1900.

1899.

71. La Tijera. Redacteur Julio I. Isernia (katholiek).

72. La Luz, wekelijks katholiek lekenblad, ontstaan toen La Union (nr. 40) gestaakt werd. Zeer agressief. Eerste nummer 27 Juni 1899 (gebrekkig met een drukkerij-doos gedrukt), waarna toen het succes gebleken was, een tweede eerste nummer, thans gedrukt, uitkwam op 2 Augustus 1899; laatste 4 October 1899 (10 nummers). Als Directeur-redacteur stond vermeld Luis E. Lopez, die evenals zijn grote tegenstander Aumaillón van La Opinión Pública meer brutaal en ruw was dan knap. Als assistenten had hij o.a. F.P. Hugo en G.V. Pietersz. Het blad voerde een ruwe en onbeschaafde polemiek, was een scheldblad tegen La Opinión Pública. Hoewel bij de redacteuren goede bedoelingen waren, hebben zij door de wijze van uitvoering meer schade dan goed gedaan aan de katholieke zaak. Dit was mede een reden, dat de R.K. Missie besloot zelf een volksblad te gaan uitgeven La Cruz (nr. 75). Drukkerij Bethencourt e hijos. [Afbeelding 20].

Daar naast de agressieve ‘La Luz’ ook vele anti-katholieke bladen bij Bethencourt gedrukt werden (zie de lijst) en de eigenaars van deze laatste bladen de katholieke geestelijkheid aanzagen voor wat in La Luz verscheen, werd Bethencourt bewerkt ook de Amigoe di Curaçao, die daar eveneens gedrukt werd, niet meer te drukken. Dit bracht Mgr. J.J.A. van Baars O.P. ertoe op 1 April 1900 een nieuwe Drukkerij van het Apostolisch Vicariaat te openen, welke bestaan heeft tot 1941, toen zij door Mgr. P.I. Verriet O.P. geheel opnieuw ingericht en in een afzonderlijk gebouw ondergebracht, de Paulus-drukkerij werd. Mgr. van Baars voornoemd liet terstond toen in de plaats

[p. 44]

van La Luz het weekblad La Cruz (nr. 75) in zijn eigen drukkerij uitkomen op 1 Mei 1900.

73. La Juventud Liberal. Redacteur Eduard Meyer (over wien onder nr. 64).

74. El Rayo X, zou verschenen zijn in de loop van December 1899, volgens een prospectus van 30 November 1899, getekend door F. Evertsz.

1900.

75. *La Cruz, katholiek weekblad voor het volk onder priesterleiding. ‘Semanario religioso católico i di interés general’. Over het ontstaan zie onder nr. 71 en ‘Gouden Jubileum der Dominicaner Missie op Curaçao’, Nijmegen 1920, blz. 173. Eerste redacteur Pater Victor Cornelis Zwijsen van de Congregatie O.L.V. Moeder van Barmhartigheid (‘Fraters van Tilburg’, waarbij vroeger ook priesters waren; dezelfde Zwijsen was van 1896-'97 redacteur van de Amigoe di Curaçao, zie nr. 22). Pater Zwijsen was redacteur van 1901 tot 1909 (1 Augustus 1909 vertrekt hij naar Nederland, zie ‘Gouden Jubileum enz.’ blz. 188 onder nummer 54). Papiaments assistent van Pater Zwijsen was Alfredo F. Sintiago († 10 Augustus 1910). La Cruz 4 Augustus 1909 afscheidsadvertentie Zwijsen; La Cruz 28 Juli 1909 bericht, dat Zwijsen naar Nederland zal vertrekken, getekend door Pater Raymundus J.C. Wahlen O.P., ‘redactor’. In 1911 werd La Cruz ‘ad interim’ geredigeerd door Pater Ambrosius P. Euwens O.P. i.v.m. vacantie van Pater Wahlen: verder schreef Pater P.I. Verriet O.P. Op 28 Augustus 1940 werd benoemd Pater Willibrordus de Barbanson O.P. - Geheel in het Papiament.

Drukkerij Apostolisch Vicariaat, na oprichting Paulusdrukkerij in Februari 1941 aldaar [Afbeeldingen 1 en 27].

76. Ons Eiland. Uitgevers en redacteuren Gebr. Jonckheer. Deze ‘gebroeders’ zijn niet die van het kledingmagazijn aan

[p. 45]

het Brionplein, maar hun vader en twee ooms. Zij leven nog: Johannes Hendrik Jonckheer (oom; Bredestraat O.), Ferdinand François Jonckheer (oom, thans op Maduro's bank) en Willem August Jonckheer (vader, procuratie-houder Maduro's bank). Zie ook nrs. 79, 96, 97, 100 en 103. Hield het volgend jaar op te bestaan.

77. La Navaja. Echt scheldblaadje. Redacteur Johan F. Fidanque.

78. El Siglo XX.

79. Excelsior, reclame-maandblad, uitgegeven door Gebr. Jonckheer (zie nrs. 76, 96, 97, 100 en 103). Eerste nummer Juni 1900. [Afbeelding 25].

1901.

80. Boletin de Noticias de Venezuela. Verscheen in Maart 1901.

81. El Positivista, weekblad, uitgever-redacteur Gerrit Karel Vinck (zie nr. 38). [Afbeelding 24].

82. El Sol. Een ander dan nr. 94.

1902.

83. Diario de Curaçao. Redacteur Jacobo Moreno (Jood). (Zie ook nrs. 33 en 68). Dagblad. [Afbeelding 17].

84. Eco de la Verdad. Redacteur Willem C. Grünings. Anti-Katholiek. (Andere bladen van Grünings nrs. 24, 27, 41, 49, 87, 90 en Aruba nr. 2).

1903.

85. El Progreso. Redacteur De Jong. Hield op te bestaan in 1913. (Zie de aantekening bij nr. 45).

[p. 46]

86. El Librepensador. Redacteur Leon B. Weever (of Weeber?)

1905.

87. El Heraldo. Uitgever Willem C. Grünings. Nederlands en Spaans. Bestond tot 1924 zie ook nrs. 24, 27, 41, 49, 84, 90 en Aruba nr. 2). [Afbeelding 10].

1906.

88. La Luz y Verdad. Amigoe di Curaçao 13 October 1906: ‘Onder deze titel “Licht en Waarheid” heeft Dominee V. van Howe (U.S.A.) het eerste nummer uitgegeven van een maandschrift als orgaan van het Noordamerikaanse Zendelingengenootschap “Het Christelijk Verbond”.

Op het slot der uiteenzetting van zijn werkprogram groette de redacteur de andere koloniale bladen en verzekert, dat de tijd zal tonen, dat het blad werkelijk zijn wil “licht en waarheid”.

Die tijd is nog zeer ver af. De redacteur zoekt niet slechts een eigen beginsel te verspreiden en te verdedigen, wat zijn goed recht zou wezen, maar valt ook als een verwoede vijand op ruwe en onbeschaafde manieren de Katholieke Kerk aan.

Hij weet o.a. te verhalen van twee afvallige priesters, vroeger verkondigers van bijgeloof, dolle dingen en leugens, en nu predikers van het rijk Gods.

Zulk een soort licht te ontsteken zal geen beschaving brengen en dergelijke waarheid de geesten niet vrij maken.

Wij willen verder met Luz y Verdad niets te doen hebben. Reeds nu is ons ten volle gebleken, dat iedere nette beschaafde polemiek met dat blaadje onmogelijk zal wezen.’

89. El Pregonero de la Colonía Curazao. ‘Intereses generales de la colonía. Remitidos, avisos, literatura, anuncios, variedades.’ Redacteur Joseph Camilo Palm (nrs. 31, 94, 101 en 104). Eerste nummer verscheen in Augustus 1906, maar

[p. 47]

mogelijk kwam het maar enkele malen uit, tot het in 1909 hervat werd. Aanvankelijk als dagblad, doch reeds, spoedig een weekblad. [Afbeelding 22].

1907.

90. Ideas modernas. Uitgever-redacteur Willem C. Grünings. Als al zijn bladen (nrs. 24, 27, 41, 49, 84, 87 en Aruba nr. 2). Eerste nummer October 1907. [Afbeelding 10].

91. El Tiempo. Uitgever Edo. Telésforo Henriquez. Eerste nummer November 1907. Er zijn twee verschillende Tiempo's, deze en 101.

1908.

92. *Boletin Comercial - Handelsblad. Oudst nog bestaande dagblad van Curaçao. Het tweede deel van de titel, Handelsblad, werd er in 1933 aan toegevoegd. Dit blad was de voortzetting van Diario del Comercio (nr. 67); beide werden uitgegeven door Bethencourt e Hijos. Als ondertitel vermeldt het eerste nummer van 1 Augustus 1908 het doel: Cablegramas, Movimiento del Puerto, Datos y Noticias que puedan interesar el Comercio, Anuncios.

Een redacteur werd niet genoemd, wel de Administrateur Pedro da Costa Gomez (vader van Mr. Dr. M.F. da Costa Gomez). Deze deed ook veel aan de redactie, waarbij als chef optrad de toenmalige eigenaar van de zaak Miguel Bethencourt (zoon van Agustin, stichter van de zaak). Later werd David Dario Salas (nrs. 51, 70 en 93) redacteur. In 1933 werd het blad verkocht aan Mozes Michael (‘Momon’) Pinedo, die tevens de redacteur werd. In 1940 werd tot redacteur benoemd Isaac Bloch, die al sedert 1937 als medewerker aan het blad verbonden was. Het blad staat thans los van de firma Bethencourt. Talen: Spaans en Engels, verder ook Nederlands en soms een weinig Papiament.

[p. 48]

De Boletin Comercial heeft verschillende koppen gehad, die op afbeelding 7 zijn bijeengebracht. Op afbeelding 6 staan ook de koppen van de bladen, waaruit zich de Boletin Comercial ontwikkelde (zie hoofdstuk VII). De bovenste kop (uit precies dezelfde letter als de tweede van de Amigoe di Curaçao) werd gebruikt van het eerste nummer in 1908 totdat het nummer van 6 Februari 1909 plotseling met de tweede kop begon te verschijnen. Deze tweede kop werd op 2 Augustus 1915 vervangen door de kop met het havengezicht. Toen in 1933 Momon Pinedo de krant overnam kwam de laatste, huidige kop boven de krant (met eraan toegevoegd ‘Handelsblad’).

Bij nr. 92. Momon Pinedo overleed op 28 September 1945. De Boletin Comercial ging over in eigendom van zijn zoon Michael Herbert (‘Bob’) Pinedo, eigenaar van El Louvre. Dezelfde aanvulling is op blz. 195 ter plaatse.

93. Iris. Redacteur David Dario Salas (ook nrs. 51 en 70). Littérair ontspanningsblad. Eerste nummer 11 Maart 1910: laatste in 1911. [Afbeelding 25, waar het tussen de tijdschriften van de Gebroeders Jonckheer terecht gekomen is].

1910.

94. El Sol. Redacteur Joseph Camilo Palm. Papiament Eerst dagblad, later weekblad. Vooral plaatselijke berichten en gedichten. Andere pogingen van Palm nrs. 31, 89, 101 en 104. [Afbeelding 22].

95. El Racionalista. Redacteur Dr. Martin R. Requena.

1911.

96. Cardos y Lirios. Uitgevers en redacteuren Gebrs-Jonckheer (ook nrs. 76, 79, 97, 100 en 103). Spaans. Was gericht tegen het bestuur, in het biezonder Gouverneur Nuyens. Het blad werd later door het Gouvernement verboden.

97. Argus. Uitgevers en redacteuren Gebroeders Jonckheer. Nederlands. Eerste nummer 19 April 1911. Dit blad was in het Nederlands, evenals hun Koerier (nr. 100). Een Spaans blad van dezelfde redacteuren was Cardos y Lirios (nr. 96; ook nrs. 76, 79, 96, 100 en 103). Zie afbeelding 25.

[p. t.o. 48]

5. Dit zijn de vier verschillende koppen, welke de ‘Amigoe di Curaçao’ zoals onder nr. 22 gezegd wordt, in de loop van zijn bestaan heeft gehad. De laatste dateert van 1913. De onderaan afgebeelde kop is die van de invasie-dag.

[p. t.o. 49]

6. De bovenste koppen zijn van de ‘Boletin de la Librería de Agustin Bethencourt e Hijos’ (nr. 14), waaruit in 1897 ‘Diario del Comercio’ (nr. 92) is ontstaan. Hieruit ontstond ‘Boletin Comercial’, zie de volgende foto.

[p. 49]

98. Monthly Report, published by the Curaçao Trading Company. Vier bladzijden, geheel in het Engels. Bevatte mededelingen over Curaçao (‘bevolking 30.000’), haven- en scheepsberichten. Gedrukt bij Bethencourt. Eerste nummer 1 Augustus 1911. In de loop van Wereldoorlog I schijnt het te zijn gestaakt. Medio 1915 bestond het nog.

99. Curaçao, redacteur Luis Perez Bustamente (nogal bedaard, stond ook niet zo vijandig tegen de R.K. Kerk). Eerste nummer 11 November 1911. Een gelijknamig blad verscheen in 1938 (nr. 149). [Afbeelding 26].

100. Curaçaosche Koerier. Uitgevers en redacteuren Gebroeders Jonckheer. (Ook nrs. 76, 79, 96, 97 en 103). [Afbeelding 25].

1912.

101. El Tiempo. Redacteur Joseph Camilo Palm. Papiament. (Ook nrs. 31, 89, 94, 104). Volgens Palm niet dezelfde als nr. 91).

102. Ala Blanca. Uitgever Apostolisch Vicariaat. Sedert 1 Mei 1912 Veertiendaagse kindercourant in het Papiament. Oprichter en eerste redacteur Pater Petrus I. Verriet O.P. In 1914 werd deze opgevolgd door Pater Ambrosius P. Euwens O.P. Sedert 1919 in het Papiament en in het Nederlands. Hield op te bestaan in November 1929, bij de ziekte van den redacteur Pater Ambr. P. Euwens O.P. Intussen was opgericht ‘Hou en Trouw’, een maandelijks Nederlands kinderblad (nr. 119). Ala Blanca herleefde korte tijd in 1939 (nr. 154).

1913.

103. La Luz, courant religioso. Uitgevers Gebr. Jonckheer (nrs. 76, 79, 96, 97 en 100). Eerste nummer 2 Februari 1913. [Afbeelding 25].

[p. 50]

104. El Andariego. Redacteur Joseph Camilo Palm. Papiament. Deze Palm had het al geprobeerd in 1886 met La Ilustracion, in 1907 met El Pregonero de la Colonía Curazao (als dagblad!), in 1910 met El Sol (ook als dagblad) en in 1912 met El Tiempo. Hoewel Paters Euwens en Hulsman dit blad aan Palm toeschrijven, zeide Palm zich het blad niet te herinneren! Eerste nummer 5 November 1913. Was op tabloïde formaat en slechts aan één zijde bedrukt.

1916.

105. Voz di Pueblo - De Volksstem. In het Nederlands, Spaans en Papiament. Directeur Douwe Zalm. Redacteur Jorge Bartolomeo Suarez (gestorven in 1939).

Opgericht 10 Mei 1916. Verscheen eerst ‘bimensual’. Na het begin van de 8e jaargang, April 1923, droeg het als kop Voz del Pueblo en als onderkop: ‘Algemeen Weekblad, Orgaan van den Curaçaoschen Vrijheidsbond’.

Berucht anti-katholiek blad. Werd veroordeeld door Mgr. Vuylsteke, waarna het ophield te bestaan. Jorge B. Suarez stichtte in 1928 La Prensa (116). (Soms werd ‘Pueblo’ ook ‘Poeeblo’ gespeld). [Afbeelding 23].

1918.

106. Cinematografia. Revista de arte y cinematografia, organo del ‘Cine Guillermina’. Director y redactor Empresa ‘cine Guillermina’. Het eerste nummer verscheen Zondag 13 October 1918. Heeft maar zeer kort bestaan evenals de cinema.

107. Bulletin of Wireless Messages. Taken up by the receptive Station Daniel. High power plant, situated in the 4th district of the Island Curaçao. Daily and direct communication with Europe. Uitgever A. Bethencourt e Hijos. Administrateur Pedro da Costa Gomez. Bestond van 1918 tot Mei 1922 (volgens Pater Euwens in de Amigoe di Curaçao

[p. 51]

van 24 Juni 1922). Daarna ging de gunning over op Arturo Lopez Henriquez, die echter weer met 1e jaargang no. 1 begon, op 8 Februari 1923. Het heeft daarna nog slechts enkele maanden bestaan. [Afbeelding 4].

1921.

108. La Mañana, tweemaal per week. Het eerste nummer verscheen 4 Augustus 1921. Was gericht tegen de Voz di Pueblo (nr. 105). Aanvankelijk heette het ‘Absolutamente Imparcial’. Directeur Julio A. Morera Colon; redacteur Hatuey Linares S. (zie ook nr. 109). Toen Colon tegen het anti-katholieke blad Voz di Pueblo schreef, werd zijn blad niet meer bij Bethencourt gedrukt (vele anti-katholieke blaadjes aldaar). Hij kwam toen bij de Drukkerij van het Vicariaat en noemde zijn blad ‘Bisemanario Católico, defensor del Pueblo’. Colons zetter liet hem toen in de steek en begon ‘La Verdad’ (nr. 109). Voz en Verdad maakten daarop gemene zaak tegen La Mañana. De afgevallen priester Balaguer (nr. 111) klaagde Colon aan, omdat Colon inderdaad zeer fel te keer ging. Colon werd tot 100 gld. boete veroordeeld. In 1922 werd Colon bij de bootwerkersstaking van Curaçao verwijderd. Zijn blad werd toen gestaakt.

109. La Verdad. Redacteur Hatuey Linares S. (nr. 108). Weekblad in het Spaans. Hield op te bestaan in Juni 1922. (andere bladen met gelijke naam zijn nrs. 57 en Aruba nr. 23). [Afbeelding 24].

1922.

110. Minerva. ‘Revista ilustrada literaria y de actualidades’. Uitgever Alfredo Pita. Eerste nummer is van 20 Mei 1922.

111. Lux. Semanario Masonico. Redacteur P. Balaguer, Spaans Capucijn, uit Barcelona, die in Venezuela afgevallen

[p. 52]

was (later weer terecht gekomen; La Cruz van 7 September 1932 bevat een brief van Balaguer aan Mgr. P.I. Verriet O.P., gedateerd uit Barcelona, waarin Balaguer zijn terugkeer tot de Kerk mededeelt). Opgericht 7 Januari 1922, eindigde in April 1922. Niet te verwarren met het katholieke Lux (nr. 186). [Afbeelding 21].

112. *La Union, weekblad; orgaan van de R.K. Volksbond. Na een voorloper onder leiding van Antoine J. Pijpers kwam in Juni 1921 door toedoen van Pater P.I. Verriet O.P. en John H. Sprockel de reorganisatie van de R.K. Volksbond tot stand. Hoewel het plan tot uitgifte van een eigen orgaan bestond, was de bootwerkersstaking van Juni 1922 de onmiddellijke aanleiding. Het blad bevat stukken in het Papiament en Nederlands. Redacteur waren: Pater P.I. Verriet O.P. 1922 - April 1931; Pater Reginaldus Dellaert O.P. April 1931 - April 1933; Constan Casiano April 1933 - heden. Het blad wil de leden van de Bond a) op de hoogte brengen van zijn werkzaamheden en die der vakbonden (San Thelmo voor bootwerkers; San Cristobal voor chauffeurs; Sceom voor winkel- en kantoorbedienden; Don Bosco voor onderwijzers), b) aansporen tot het lezen van de eigen volkstaal, c) in de gelegenheid stellen hun belangen en grieven kenbaar te maken. Eerste nummer 26 October 1922. Paulus-drukkerij. [Afbeelding 1], In 1933/34 had La Union tijdelijk een bijblad voor Aruba (aldaar nr. 10).

1923.

113. La Esperanza, uitgever-redacteur Emilio Lopez Henriquez (nrs. 129, 131 en 116). Weekblad in het Spaans. Bestond één jaar. Eerste nummer 17 Februari 1923; tabloïde formaat. [Afbeelding 22].

1925.

114. Miniaturas, artistiek maandblad in het Spaans. ‘Revista grafica’. Naar het formaat (20 × 16 cm.) zo genoemd.

[p. 53]

Uitgever - redacteur Robert de Pool. Rijkelijk geïllustreerd met portretten van Curaçaose persoonlijkheden. Gedichten van den Curaçaosen dichter Joseph Sieckman Corsen (wiens portret in Miniaturas van Juli 1926). Eerste nummer October 1925, laatste December 1926 (een jaargang en twee nummers).

115. De Schoolrevue, maandelijks orgaan van de leerlingen van de Hendrikschool. De redacteuren werden niet bij hun naam doch door een foto aangeduid; zij zijn: A.D. Jonckheer (thans van het kledingmagazijn Brionplein), N.M. Chumaceiro (thans bij Maduro & Sons), R.C. Henriquez (thans Cha Henriquez bij Maduro & Sons), Jac. V. van der Linden (thans aan het Britse Consulaat te Willemstad). Het blad verscheen omstreeks October 1925 en werd vanwege de revolutionnaire uitlatingen terstond gestaakt, waarna de redacteuren met uitzondering van Jonckheer de school verlieten. Het blad telt 12 getypte bladzijden in kartonnen omslag en is verlucht met foto's. Het blad heeft geen letterkundige waarde, doch is in zoverre interessant omdat slechts één exemplaar werd uitgegeven, dat tegen betaling van 12½ ct. door de leerlingen gelezen mocht worden. De wijze waarop over de onderwijzers gesproken wordt, doet begrijpen, dat dit blad zeker buiten toezicht van de onderwijzers werd uitgegeven. Een van de redacteuren verklaarde dat ‘het blad bedoeld was als ernstige aanklacht tegen de decadente staat waarin de Hendrikschool verkeerde.’

In 1944 kreeg de Hendrikschool weer een blad: De Postduif (nr. 201).

1928.

116. *La Prensa, dagblad in het Spaans. Enkele stukken in het Nederlands. Opgericht blijkens mondelinge mededeling door Jorge Bartolomeo Suarez (vader van Hector Gabriel Suarez, nr. 191) in Februari 1928 als eigendom van

[p. 54]

de Tipografía Eléctrica N.V. (G.Z. de Jongh). Merkwaardig genoeg is het eerste nummer gedateerd niet van 1928, maar 7 Januari 1930. J.B. Suarez was redacteur tot zijn dood (24 October 1939), hierna enige tijd J.W.S. Beaujon (werkt thans bij Maduro & Sons) en sedert begin 1940 Emilio Lopez Henriquez. De aanwezigheid van Noordamerikaanse troepen op Curaçao en Aruba leidde tot invoering van een gehele Engelse bladzijde in 1943. [Afbeelding 1]. E. Lopez Henriquez gaf vroeger uit La Esperanza (nr. 113) en later La Tribuna (nr. 129) en El Amigo del Hogar (nr. 131).

1929.

117. Curazao Ilustrado, om de twee weken in het Spaans. Algemene inhoud ‘comercio, industrias, informaciones maritimas, comercial y social’. Uitgever-redacteur S. Ossa Jr. (een Colombiaan, die later terugging naar zijn land). Bestond tot 1931.

118. De Emmabode, tweewekelijks blad van de bewoners van Emmastad (Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij), hoofdzakelijk gewijd aan de sport. Eerste nummers gestencild, daarna jarenlang gedrukt. Ondertitel luidde: ‘Officieel orgaan van de Sociëteit Asiento, Sportclub Asiento, Ontspannings-commissie, Muziekvereniging I.D.O., en de schiet- en schermvereniging Asiento. De eerste Redacteuren: J. Haayen, W.F. Lugtenburg, A. Nyhuys, J.H. Hemel, C. van Noortwijk (laatste was eindredacteur). Na een onderbreking herrees het blad in Juni 1931 met als redacteuren Ir. A.H. Eerligh, Mevrouw E. Rotman, C.M. van Doornen, J.F. Hulswit en L.P. Swildens. Eerste nummer 25 Mei 1929; laatste 16 September 1933 (5e jg., no. 7). Naast het blad verschenen dagelijks de ‘Gratis Nieuwsberichten van de Emmabode’ (gestencild), waaruit in 1935 de Beurs- en Nieuwsberichten (nr. 134) ontstond. [Afbeelding 8].

[p. 55]

119. *Hou en Trouw, zeer fraai katholiek maandblad voor de jeugd onder redactie van de Fraters van Tilburg. Eerste nummer Augustus 1928. Ontstaan als orgaan van het St. Vincentiusgesticht, waar in 1923 een drukkerij gevestigd was; na een jaar algemeen op de scholen verspreid. In het Nederlands met enkele stukjes in het Engels. Drukkerij Scherpenheuvel. [Afbeelding 31].

1931.

120. De Sport, officieel orgaan van de Curaçaose Voetbal-Bond. Om de twee weken, hoofdzakelijk voetbalsport. Bestond één jaar, toen het, aanvankelijk op onregelmatige tijden, later wekelijks als rubriek in de Amigoe di Curaçao begon te verschijnen.

121. De Isla, uitgave van het Advertentiebureau ‘Su Provecho’, eerste nummer 27 Februari 1931. Bestond tot 1933 en bevatte advertenties en moppen. [Afbeelding 8].

1932.

122. Protestantenblad, maandblad voor Curaçao, Aruba en Bonaire. Oprichter-redacteur Ds. C. Millet de St. Aubin (Fortkerk). Eerste nummer Februari 1932; laatste December 1936.

Gedrukt bij P.G. Gorsira, die deze gegevens verstrekte. De schrijver zag echter ook een eerste nummer van September 1931, met als ondertitel ‘voor het Eiland Curaçao’. [Afbeelding 27, helaas nogal verminkt].

123. De Onpartijdige, om de twee weken, orgaan van de debatteerclub Jong Curaçao (niets te maken met nr. 5). Eerste nummer 3 September 1932, dat als hoofdredacteur J.W.S. Beaujon vermeldt (thans bij Maduro & Sons). Bevatte van allerlei, besprak van alles op dilettanten-wijze. Het hoofdartikel van het eerste nummer begon: ‘Pers, autoriteiten, Publiek, gegroet. Zo roept u toe het wicht, dat pas

[p. 56]

geboren het levenslicht aanschouwt...... gierend van pret, de vlaggen zwaaiend doet het wicht zijn eerste stap’. Bestond tot 1935. Het blad was bekend om zijn caricaturen van Oscar E. van Kampen, toen 16 jaar oud, over wien in hoofdstuk III geschreven wordt alsmede in de Arubaanse lijst bij het Caribe-Sportblad (Aruba nr. 29 en Curaçao nr. 130 en 202).

124. The Advertiser, edited by E. de Marchena, Herenstraat 8, Curaçao. De nummers zijn evenwel gedagtekend Aruba (zie aldaar nr. 9).

1933.

125. Het Contact, maandblad van de neutrale padvinders. Eerste nummer 1933. Gestencild blaadje door Van Maarel. [Afbeelding 31].

126. Mensajero de Cinelandia y Roxy. Eerste nummer 27 October 1933.

127. *De Curom-Gids, orgaan van de Curaçaose Radio Omroep Vereniging. Begonnen kort na de oprichting der Vereniging 20 Februari 1933. Verschillende redacteuren namens het Bestuur. Bevat programma's en van tijd tot tijd artikelen. Aanvankelijk ook Radio-bode genoemd. [Afbeelding 30].

1934.

128. De Curaçaosche Volkskrant, ‘avondblad voor het gebiedsdeel Curaçao’. In het Nederlands, Spaans en Engels met radionieuws van Radio Holland. Drukker Otto Cras. Redacteur Ildefonso A.A. (‘Dries’) Kramers. Eerste nummer 30 Januari 1934, laatste Juli 1939 [Afbeelding 10].

129. La Tribuna, semanario de interes general. Spaans weekblad met enkele Nederlandse stukjes. Uitgever-redacteur Emilio Lopez Henriquez (ook nrs. 113, 131 en 116).

[p. 57]

Bestond één jaar. Eerste nummer 11 Augustus 1934. [Afbeelding 22].

130. De Stem, maandelijks orgaan van de Vereniging van oud-leerlingen der Hendrikschool. Redactie O.E. van Kampen, J.S. Schouwé, O.R.A. Beaujon. In het Nederlands. Gestencild. Bestond van 15 Mei 1934 tot October 1935.

131. El Amigo del Hogar. Advertentieblad onder redactie van Emilio Lopez Henriquez (nrs. 113, 129 en 116). Eerste nummer 27 Februari 1934. Tipografía Mercantil. Hield nog hetzelfde jaar op te verschijnen. [Afbeelding 22].

132. El Noticiero, semanario independiente de información general. Uitgever Otto H. Zalm. Eerste nummer 13 Juli 1934. Reeds in Januari 1935 tot een maandblad teruggebracht en in December d.a.v. kreeg het als kopje erbij ‘revista occasional’; het verscheen sedertdien niet meer (niet te verwarren met El Noticiero van Aruba, aldaar nr. 33). Spaans en Papiament. Hield op in 1935.

133. Adilanti, organo pa hubentud catolico di Curaçao, Aruba i Bonaire. Katholiek maandblad voor de jeugd in het Papiament. Eerste nummer Juli 1934; laatste Juni 1938. Ontstaan als orgaan van de R.K. Jeugdcentrale o.l.v. José Maria Pedro Kroon. Drukkerij Scherpenheuvel.

1935.

134. *Beurs- en Nieuwsberichten, neutraal dagblad in het Nederlands. Voortgekomen uit de Emmabode (nr. 118) ten gerieve van de Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij, die practisch ook eigenares was door haar onderdirecteur Willem van Eyk, die het liet redigeren door Koenraad van Gogh en Johan Janknegt, beiden C.P.I.M.-employees, in afwachting van de komst van een beroepsjournalist, zoals in hoofdstuk VII verhaald wordt. Alras werd de Beurs het be-

[p. 58]

kendste Curaçaose dagblad in de Nederlandse taal. Redacteur Johan van de Walle (voordien van het persbureau Vaz Dias, Amsterdam, en op Curaçao tevens redacteur van het weekblad Curaçao nr. 149) bouwde het geheel op. Na diens benoeming tot hoofd van de Gouvernementspersdienst in Suriname (9 Januari 1943) kwam op 1 Juni 1943 Hendrik de Wit. Inmiddels was het blad ook losser gemaakt van de C.P.I.M. door het vertrek van Van Eyk van de C.P.I.M. en de verdeling van de aandelen over ongeveer 8 personen. Het karakter der krant is sedertdien ruimer geworden. Uitgeefster N.V. Curaçaose Drukkerij & Uitgevers Maatschappij, directeur Louis W. de Wit (oudere broer van Hendrik bovengenoemd). Eerste nummer 20 Februari 1935, als proefnummer. Sedert 1 April d.a.v. dagelijks.

Een facsimile van het eerste nummer van ‘Beurs- en Nieuwsberichten’ geeft afbeelding 9; de kop is nooit gewijzigd.

135. Curaçao Grafico, ‘revista quincenal de literatura y actualidades’. Om de twee weken in het Spaans. Uitgevers-redacteuren Ernesto S. Noordhof, en J.A.L.A. de Groot. Vooral personalia en sport. Bedoeld om sympathie voor Curaçao te kweken in Nederland, Suriname en het buitenland. Voorts wilde het blad ontspanning bieden door ‘aangename lectuur en aardige kiekjes’, het zal den kinderen dienen door prettige verhalen en kindernieuws en tegelijkertijd den bestuursautoriteiten medewerking verlenen en ze op de hoogte houden van de nood van ons volk, aldus het Voorwoord in het eerste nummer. Er verscheen slechts één nummer 15 Februari 1935.

136. *Gids, maandblad voor het gereformeerd kerkelijk leven in Nederlands West-Indië, geheel in het Nederlands. Redacteur Ds. Hendrik W. Kroeze van de Gereformeerde Kerk van Curaçao, die uitgeefster is van het blad. Godsdien-

[p. 59]

stige en kerkelijke inhoud. Verschijnt sedert April 1935. Drukkerij De Curaçaosche Courant (P.C. Gorsira). Zie ook nr. 188). [Afbeelding 27].

137. Sportnieuws, orgaan van de Racing Club Curaçao. Eerste nummer 1 Maart 1935. Op 3 November 1943 overgegaan in ‘Mededeelingen’, dat gestencild wordt.

1936.

138. Elite, dagblad in het Spaans. ‘Diario de intereses generales’. Oprichter-redacteur Freddy Salas (zoon van Dario, zie nr. 51). Eerste nummer 1 Mei 1936, laatste 31 October 1936. Bevatte nieuws van de United Press en plaatselijk nieuws. De voorpagina was soms in hoofdletters gedrukt. Uitgevers waren Oscar en Max Salas. Drukkerij Elite. welke later overging in Drukkerij Zalm. Toen zijn dagblad had opgehouden te verschijnen, begon Freddy Salas een maandblad Elite (nr. 140). Over die Salassen zie nr. 51. [Afbeelding 10].

139. Radio Guía, publicación mensual. Eerste nummer Juni 1936, uitgever-redacteur G.G. Hurtado (de boekhandelaar in de Madurostraat). Radio-programma's plm. 40 blz. Vermoedelijk slechts eenmaal verschenen.

140. Elite, maandblad in het Spaans. Artikelen en personalia. Oprichter-redacteur Freddy Salas, die ermede begon toen zijn dagblad (nr. 138) had opgehouden te verschijnen. Eerste nummer November 1936, laatste Mei 1937. Hierna begon Freddy Salas het volgende maandblad Sports, nr. 141. Drukkerij Elite (later Zalm).

1937.

141. Sports, maandblad in het Spaans, gewijd aan de sport. ‘Curaçao exento de pasiones politicas y sin diversiones

[p. 60]

de ninguna índola ha mantenido siempre una marcada inclinación hacia el deporte y la evolución y al desarrollo de nuestros deportistas ha mantenido muy en alto el tricolor de nuestra bandera nacional’, schrijft het eerste nummer. Eerste nummer Juni 1937, laatste Januari 1938. Redacteur (en dit maal ook eigenaar) Freddy Salas. Drukkerij Elite (later door Freddy Salas aan Zalm verkocht). [Afbeelding 31].

142. *Weekberichten van de Curaçaose Rotary Club. Gestencild weekblad voor de leden. De Redactie wisselt zich elk jaar; thans Norman M. Chumaceiro. [Afbeelding 27] (vg. Aruba nr. 21).

143. Maandelijks Advertentieblad voor Willemstad en Omgeving, no. 1 was gedagtekend November zonder jaartal. Uit de in het blad voorkomende advertenties zou men opmaken dat het tussen 1937 en 1940 is verschenen, want de Madurostraat wordt er reeds in genoemd en oorlog is er nog niet. Het verscheen in 1000 exemplaren, die gratis verspreid werden. Drukker: Erven Otto Cras, uitgever A.J. Renaud.

1938.

144. Mededeelingen van het Hoofdbestuur van de Algemene Curaçaose Ambtenarenbond te Willemstad. Eerste nummer 9 April 1938. Tipografía Electrica. Aanvankelijk maandblad, geredigeerd door W.F.M. Lampe, later G.J. Ferguson. De tussenpozen werden steeds groter; eind 1942 verscheen nog een gestencilde editie. Officieel is het niet opgeheven.

145. *Ons Kerkblad, orgaan van de Protestantse Gemeente Emmastad. Begonnen Juli 1938. Daarvoor enige tijd een gestencild blaadje. Redactie-werk deden de Heren J.F. van Holst en F.R. Koster (Isla). Gedurende een studieverblijf van Ds. Carel Th. Steenstra in de Verenigde Staten (Juni

[p. 61]

1943 - Maart 1944) werd het blad gestaakt tot October 1944, na welke datum het weer regelmatig begon te verschijnen. Drukkerij De Curaçaosche Courant, later Tipografia Electrica.

146. De Brug, geïllustreerd reclameweekblad, in het Nederlands. Eerste nummer 17 September 1938. Eerst gedrukt bij Paul Blok, na ongeveer 5 à 6 maanden ging het naar De Stad, waar misschien drie nummers zijn verschenen. ‘Duizend exemplaren werden gratis verspreidt (sic) per post’. Vele advertenties. Nederlands, Spaans en Papiament. [Afbeelding 30].

147. Het Contact, ‘orgaan uitgegeven door de contact-commissie der verbonden korfbalverenigingen te Curaçao’. Weekblad van de erbij aangesloten korfbalverenigingen Asiento, Kwiek, Van Engelen, Ready, Caribe en C.S.C. Als redactie trad op de Contactcommissie bestaande uit afgevaardigden uit genoemde verenigingen, waarbij evenwel Harry A. Dennert, J.B. Schotborgh en G. Visser het werk verzetten. Het bestond uit 8 bladzijden kwarto, was geheel in het Nederlands. Drukkerij P. Blok.

Eerste nummer 23 September 1938. De eerste drie nummers heetten Korfbal-Nieuws. Het vierde nummer kreeg een omslag en heette Het Contact. Het hield na ongeveer 6 maanden op als gevolg van de ontbinding der contact-commissie.

148. De Goede Stem, verscheen Woensdag en Zaterdag. Blad van de Surinamers op Curaçao en blijkens de inhoud in het biezonder van de Surinamers bij de Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij. Geheel in het Nederlands. Redacteur-uitgever R.L.G. Heinze. Eerste nummer 21 December 1938. Spoedig gestaakt. Drukkerij Mercantil; ook Paul Blok.

149. *Curaçao, ‘weekblad voor de staatkundige, economische en culturele belangen van het gebiedsdeel Curaçao’

[p. 62]

zoals de ondertitel zegt. In het Nederlands. Uitgegeven door de ‘Vereniging tot Behartiging van de staatkundige, economische en culturele belangen van het gebiedsdeel Curaçao’. Dit blad dankte zijn ontstaan aan het kiesreglement, dat bij het Regeringsreglement van 1 April 1937 hier van kracht werd, en was gedurende de bewindsperiode van Gouverneur G.J.J. Wouters (1936-1942) fel in de oppositie, waarbij het zich ook vooral richtte tegen katholieken en de Amigoe di Curaçao. De redactie was aanvankelijk Dr. W.P. Maal en Joh. van de Walle; toen Dr. Maal 27 September 1943 aftrad en Van de Walle tot hoofd van de Gouvernementspersdienst in Suriname werd benoemd (9 Januari 1943), trad op een Commissie van 4 heren uit het Bestuur der vereniging, waarvan Jan Rustige voorzitter is. Het blad verschijnt elke Zaterdag sedert 5 December 1938. Drukkerij Blok, na 1 April 1944 bij De Stad N.V. [Afbeelding 30].

1939.

150. Het Kroonblad, Nederlands maandblad voor de jeugd van Curaçao. Redactie Jan Desertine en O. Henriquez. Eerste nummer Januari 1939, na November 1939 niet meer verschenen. Gedrukt Tipografia Electrica N.V. [Afbeelding 31].

151. *C.S.C. Praatje, orgaan van de Curaçaose Sportclub, verschijnt elke 2e en 4e Vrijdag. Redactie Hans Kromhout, Herbert en Oscar Salas, René Moreno, J.W. Budde. In het Nederlands, Papiament, Engels.

Zijn naam kreeg het blad doordat de eerste vier nummers (gestencild) geschreven waren als dialoog tussen bestuur en leden! De eerste twee waren geschreven door Herbert Salas, een door Hans Kromhout en een door Edgardo Diaz Lemus. Deze drie vormden de eerste redactie-commissie, toen besloten werd het blad bij Paul Blok te doen drukken. Na Diaz' vertrek naar Aruba in 1942 werd hiervoor genoemde redactie-commissie benoemd, die de dialoog-trant afschafte. Na

[p. 63]

1 April 1944 gedrukt bij De Stad N.V. [Afbeelding 31].

Een interessant feuilleton over het C.S.C.-Praatje verschijnt sedert 3 November 1944, nummer IV, 62, in het blad zelf.

152. Wenken voor die Politie. Op ongeregelde tijden verschijnend blad van de Curaçaose Politie onder redactie van Kapitein (thans Majoor) Ebel Leonard Venema, hoofd van Politie op het eiland Curaçao. Eerste nummer 1 Juli 1939, laatste April 1940. In het eerste nummer schrijft Venema: ‘Hiermede krijgt u onder de ogen het eerste nummer van Wenken voor de Politie. Het ligt in de bedoeling om dit nummer door meer te doen volgen, telkens wanneer daartoe de behoefte en de mogelijkheid aanwezig is.’ In het laatste nummer, van April 1940, wordt gezegd, dat de volgende maand een nieuw blad De Politie op Curaçao in druk zal verschijnen om de taak van dit gestencilde blad over te nemen (nr. 160). [Afbeelding 28].

153. Luchtbescherming, Nederlands maandblad, officieel orgaan van de Curaçaose Vereniging voor Luchtbescherming. Redacteur E.C.J.M. van de Laarschot, 1e luitenant der infanterie K.N.L. Het blad bedoelde het publiek voor te lichten op het gebied van luchtbescherming, doch bevatte ook andersoortige bijdragen.

Eerste nummer Augustus 1939 onder de titel ‘Luchtgevaar’, na het vijfde nummer, van December 1939 onder de titel ‘Luchtbescherming’. Het laatste nummer verscheen in October 1942. In totaal verschenen 37 nummers. Nederlands. Drukkerij Paul Blok. [Afbeelding 28]. Zie onder Aruba nr 25.

154. Ala Blanca, jeugdblad in het Papiament. Herleving van nr. 102. Uitgegeven door het Apostolisch Vicariaat onder redactie van Pater Philippus Offermans O.P. Bestond tot 1941. Op 15 Augustus 1937 is er ook nog een nummer van Ala Blanca verschenen, met het imprimatur van Pater

[p. 64]

I. de Bruyn O.P., waarover geen verdere biezonderheden bekend zijn.

155. Stadseditie. Dagblad in het Nederlands, opgericht door Simon J. Teunisse. Eerste nummer 9 October 1939, laatste 12 October d.a.v. Zie hierover uitvoerig in Hoofdstuk VII. [Afbeelding 10]. Drukkerij P. Blok.

156. Irma, revista grafica literaria. Redacteur Rafael Martinez. Verscheen slechts eenmaal in December 1939. Bestond uit 40 blz., kunstdrukpapier met vele platen. Adres was Naniesteeg 15. [Afbeelding 30].

157. Prensa Libre, weekblad in het Spaans. Uitgegeven door de Drukkerij Zalm. Redacteur Pedro Pinto A. Het zeide de belangen van het volk te willen behartigen. Het bestond nog geen jaar. Eerste nummer 28 December 1939.

158. De Cactus, maandblad, orgaan van de Vereniging Rijpere Jeugd te Emmastad (jeugd van 15 tot 18 jaar). Werd gratis onder leden en belangstellenden verspreid. De jeugd schreef zoveel mogelijk zelf, stencilde en tikte alles. Eerste nummer December 1939. Sedert 1943 kan men zeggen, dat de Cactus verdwenen is. Redacteur Hendrik van Beek.

1940.

159. *Mikvé Israël. Nederlands maandblad voor Israëlietische huisgezinnen in Curaçao, uitgegeven door de Nederlands Portugees Israëlietische gemeente Mikvé Israël te Willemstad. Oprichter en Redacteur de rabbijn der genoemde gemeente Izak Jessurun Cardozo. Bedoeld als contact tussen de leden der gemeente. Het eerste nummer verscheen Maart 1940. Nederlands en wat Spaans. Gedrukt bij ‘De Stad N.V.’ en sedert September 1944 bij de Paulusdrukkerij. [Afbeelding 27].

[p. t.o. 64]

7. Onder (nr. 92) wordt gezegd wanneer bovenstaande koppen Curaçao's oudste nog bestaande dagblad sierden.

[p. t.o. 65]

8. Het eerste nummer van ‘De Emmabode’ (nr. 118) was gestencild, later kreeg het blad een gedrukte kop. ‘De Isla’ (nr. 121) was een advertentieblad en had met ‘De Emmabode’ niets te maken. Over ‘De Emmabode’ in hoofdstuk VII.

[p. 65]

160. De Politie op Curaçao, maandblad bestemd voor de Militaire Politietroepen, Burgerpolitie en Veldwacht in het gebiedsdeel Curaçao. Redactie George Seppen en Geert Johan Botterweg. Gedruk bij Paul Blok. Eerste nummer 31 Mei 1940. Ontstaan uit Wenken voor de Politie (nr. 152). Het nieuwe politiemaandblad - Europees Nederland, Oost-Indië en Suriname (in het Aanhangsel achterin dit boek nr. 127) hadden ook eigen politiële bladen - verscheen juist een jaar. Laatste nummer April 1941. Hierna begon te verschijnen het Militair- en Politietijdschrift voor Curaçao (nr. 172). [Afbeelding 28].

161. *Jeugdblad, neutraal Nederlands maandblad voor de jeugd. Enige dagen vóór Wereldoorlog II werd door enkele jongelui van de Isla besloten een blad voor de jeugd op te richten. Eerste nummer 15 Mei 1940 onder redactie van D. Ringma en A. Altorf, gedrukt op de toenmalige Drukkerij van het Apostolisch Vicariaat. Na het 20e nummer niet meer gedrukt, doch gestencild tot November 1941, toen het overgenomen werd door B.C. van Leeuwen (Isla). De redactie deelde mede, dat ‘wanneer Nederland vrij is, het jeugdblad vermoedelijk geen reden van bestaan meer heeft.’ Het komt ondertussen met een keur van artikelen en uitnemend verzorgd uit. Drukkerij De Stad N.V. [Afbeelding 31].

162. *Hoger Op, maandblad van de katholieke verkenners, St. Joseph groep. In het Nederlands en Papiament. Eerste nummer Augustus 1940, laatste December 1942, Redacteur was Broeder Cornelis G. Grootens, die mededeelde, dat het de bedoeling is het blad weer te doen herleven. Gestencild.

Na een onderbreking herleefde het maandblad in 1944, toen op 20 Mei 1944 een nieuwe reeks begon onder redactie van José Kopra, Frans Wernet en Jan Gerarda.

163. De Sport, onafhankelijk maandblad. Redacteur Harry A. Dennert, Mr. Leon A.L. Weeber en David A. Capriles.

[p. 66]

Eerste nummer 7 December 1940. Verschillende katholieke en niet-katholieke medewerkers. Het blad wilde zelf neutraal zijn. Er kwamen slechts enkele nummers uit (Zie Amigoe di Curaçao 14 December 1940; 8 Februari 1941).

164. *News Bulletin, uitgave van het Britse Consulaat. Aanvankelijk bedoeld voor de Britse troepen op Curaçao, groeide het bulletin in 1941 na de komst van Consul Edward T. Lambert uit tot een in een oplage van 360 exemplaren verspreid nieuwsblad, dat vooral van grote waarde is door de Britse commentaren op het oorlogsnieuws. Gestencild; in het Engels.

165. *De Stoep, letterkundige tijdschrift in het Nederlands onder redactie van Frits J. van der Molen (sedert Februari 1943 in New York) en Luc. Tournier (pseudoniem voor Dr. Christiaan J.H. Engels), arts op Curaçao, die ook de eigenaar van het blad is en het bekostigt) en ongenoemd Jan Greshoff en Hendrik de Wit (dezelfde van de Beurs- en Nieuwsberichten, nr. 134).

De redacteuren zijn Europese Nederlanders, die naast Europeanen, vooral ook Curaçaoënaars en Surinamers gelegenheid geven te publiceren. Het is het enige letterkundige blad van het vrije Nederland. Het blad is technisch uitnemend verzorgd en is een van de beste uitgaven, welke Curaçao rijk is. Voordat in Indië de ‘Fakkel’ begon, kwam reeds in Willemstad het eerste Stoep-nummer uit (September 1940). Het blad staat een zekere futuristische richting voor. Gedrukt bij ‘De Stad N.V.’ Het blad verschijnt zeer onregelmatig. Bij de Curaçaose begroting 1944 kreeg het een jaarlijkse subsidie van 600 gld.; het is het enige blad, dat in enig opzicht van overheidswege wordt gesubsidieerd (hierover Amigoe en Beurs van 10 en 11 November 1944).

[Afbeelding 26].

166. Het Vief-blaadje, orgaan van de R.K. Sportvereniging Vief. Redactrice Mejuffrouw A. Boye. Gestencild. In

[p. 67]

het Nederlands. Uitsluitend verenigingsnieuws en stukken over sportonderwerpen. Begonnen October 1940 als weekblad. [Afbeelding 31].

Later als maandblad. Laatste nummer December 1942.

167. De Verklikker. Gestencild blaadje, dat om de veertien dagen verscheen onder redactie van A.J. Villareal, Cherrassile 2 te Willemstad. Eerste nummer October 1940, ‘met het doel den Curaçaosen jongelui aan te tonen, dat met een beetje durf wel iets te bereiken is op hun eiland.

Algemeen is de waarheid, dat hier op Curaçao zo weinig tot stand wordt gebracht door landskinderen. En de voornaamste oorzaak hiervan is wel, dat de jongelui hier meer zorg besteden aan de pleizierige kant van het leven dan aan de nuttige opbouwende kant.’ Het blad bleef verschijnen tot Maart 1943. Door den redacteur Villareal was inmiddels in September 1942 opgericht de Vereniging Vriendschap, Ontwikkeling en Samenwerking, met het doel de jongelui uit het arme volk op te wekken tot studie en zo mogelijk te steunen in hun pogingen tot vooruitgang in de maatschappij.

168. Roode Kruis Nieuws, uitgave van het Nederlandse Rode Kruis, afdeling Curaçao. Zou verschijnen ‘telkens wanneer daartoe aanleiding was’, teneinde aan het publiek mededelingen te doen van de eigen afdeling en van elders. Het is echter bij het eerste nummer van October 1940 gebleven. Drukkerij Paul Blok. In het Nederlands.

169. *Neerlandia, Nederlands maandblad van het Algemeen Nederlands Verbond, uitgegeven door de groep Nederlandse Antillen. Na de invasie van Mei 1940 kwam het Europese Neerlandia niet meer. Door Curaçaos initiatief werd het toen hier uitgegeven en over Curaçao, Suriname, Noorden Zuid-Amerika, Engeland, Zuid-Afrika en Australië verspreid. Redacteur Willem Meyer (directeur Algemeen Middelbare School). Het eerste nummer verscheen December

[p. 68]

1940. (In Indië kwam men ook tot voortzetting, maar noemde het Nieuw-Neerlandia, welks eerste nummer April 1941 uitkwam).

Het blad is tevens orgaan van de Koninklijke Vereniging Oost en West. Gedrukt bij Drukkerij Blok, na 1 April 1944 bij De Stad N.V. [Afbeelding 30].

Bij nr. 169. Het is de bedoeling na een sluitingsnummer begin 1946 dit blad op te heffen.

1941.

170. *De E.K.-Gids, maandblad van de Eucharistische Kruistocht, een internationale katholieke organisatie, welke de veelvuldige H. Communie harer leden voorstaat. Dit is het orgaan voor de leden op Aruba, Bonaire en Curaçao, Eerste nummer Januari 1941, eerst gestencild, reeds na enkele nummers gedrukt ter Drukkerij Scherpenheuvel. De redactie wordt gevoerd door enkele leden. Het blad is uitsluitend voor de leden en bevat goede geestelijke stukken. Geheel in het Nederlands.

171. *Comité Nederland, orgaan in het Nederlands van het gelijknamige comité. Verschijnt zeer onregelmatig. Het eerste nummer in Mei 1941. Na het 8e nummer (October 1942) heeft het bovendien de titel ‘Rood-Wit-Blauw’. Redactie De Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij. Drukkerij Blok, na April 1944 De Stad N.V. [Afbeelding 30].

172. *Militair- en Politietijdschrift voor Curaçao. Maandblad bestemd voor de corpsen -militaire politie-troepen, burgerpolitie en de veldwacht in het gebiedsdeel Curaçao. Redacteur Majoor Ebel Leonard Venema, bijgestaan door een grote groep vaste medewerkers, die de artikelen schrijven. Het eerste nummer verscheen in Juni 1941. Het blad is geheel in het Nederlands. Gedrukt bij De Stad N.V., sedert Juli 1944 bij de Paulusdrukkerij. Ontstaan uit nrs. 152 en 160. Dank zij Jan Linker, politie-fotograaf, is dit blad steeds geïllustreerd met uitnemende foto's. [Afbeelding 28].

[p. 69]

173. Edifiquemos, maandblad; van de sportclub Independiente. Redacteuren Guillermo Rosario en Luis H. Daal. Eerste nummer 4 November 1941; laatste Mei 1942. Papiament en enkele stukken in het Nederlands. Drukkerij ‘De Stad N.V.’ [Afbeelding 31].

174. *De Klok, orgaan van de St. Vincentius-kring (vereniging van de oud-leerlingen van Scherpenheuvel). Driemaal per jaar, met Pasen, in Augustus en December. Eerste nummer Augustus 1941. Stukken in het Nederlands en Papiament (Cuenta di Nansi). Redacteur Pater Rafael Meussen O.P. Drukkerij Scherpenheuvel. [Afbeelding 31].

175. *Jong Suriname, Nederlands, orgaan van de algemene Surinaamse vereniging ‘Justitia Pietas Fides’ te Willemstad. Sedert 10 Maart 1944 is het tevens orgaan van de Algemene Surinaamse Vereniging ‘Suriname’ te Oranjestad, Aruba. Zeer goed geredigeerd blad van brede interesse voor alles wat met Suriname te maken heeft. Blad van de Surinamers op Curaçao en Aruba. Eerste nummer 15 November 1941; daarna de 2e en 4e Vrijdag van elke maand. De besturen van genoemde verenigingen zijn redactie; hiervoor treden op als redacteuren A. Theo Simoons, ondervoorzitter der vereniging; Waldie Goedhart en Wim van Kanten voor Curaçao en Mejuffrouw L.J. Samson en de Heer J.R.A. Simoons voor Aruba. Drukkerij Blok, na 1 April 1944 bij De Stad N.V.

176. Maandblad van de Nederlandse Padvinders, soms genoemd ‘Weest Paraat’, afdeling Curaçao. Verscheen de 22e van elke maand tot begin 1943. Ontstaan uit gebrek aan het orgaan der neutrale padvinders door de bezetting van Europees Nederland. Redacteur A. Theo Simoons (dezelfde van nr. 175). Gestencild.

177. Nos Centro, semanario Católico in het Papiament. Weekblad van het Centro Social Católico ‘na interes di Curaçao i di nos miembronan en particular’. Redacteur Carlos Cardoze. Bedoeld als cluborgaan, met brede interesse

[p. 70]

daarbuiten. Eerste nugmmer 8 November 1941, laatste November 1942. [Afbeelding 27].

178. *Vrouwen-Organisatie Curaçao, maandblad in het Nederlands, orgaan van gelijknamige vereniging. Redactie de dames J.M. van der Sar, V.J. Elias - Slijper (tot Augustus 1944), G.M. Voncken. Drukkerij Blok, na 1 April 1944 bij De Stad N.V. [Afbeelding 30].

1942.

179. Daily Force. Dagblaadje op tabloïde formaat van de Noordamerikaanse troepen op de Curaçaose eilanden. Opgericht 8 Februari 1942, onderweg naar Curaçao. De troepen arriveerden 11 Februari 1942. Het was het eerste dagblaadje ter wereld van de Noordamerikaanse troepen gedurende Wereldoorlog II en werd gedrukt ter Paulus-drukkerij in Willemstad. Redacteur Harold Cohen tot 16 Februari 1944; daarna door Brummel S. Goodman. Taal Engels en Spaans (i.v.m. Portorikeinse troepen). In het geheel bestaan er slechts twee zulke legerdagblaadjes ter wereld, het andere en jongere is groter en heet ‘Stars and Stripes’. (Noord-Afrika en Italië). Op 25 Juli 1944 ging redacteur Goodman weg; Bill Millarc zette het nog voort tot 1 Augustus 1944, waarna het niet meer verscheen. [Afbeelding 1 ].

180. *Vuur! officieel orgaan voor de weermacht, uitgegeven met financiële steun eerst van een aantal grote ondernemingen (N.V. Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij; S.E.L. Maduro & Sons; N.V. Nederlands Indische Gasmaatschappij; N.V. Arend Petroleum Mij; Lago Oil and Transport Cy. Ltd., Aruba; Curaçaose Handelmaatschappij N.V.; N.V. Combinatie Pletterij Nederhorst; N.V. Kon. Ned. Mij tot Expl. van Petroleumbronnen in Nederlands Indië; N.V. Koninklijke Luchtvaart Mij.; Stoomwasserij Van Gijn; Prospero Baiz; Mijnmaatschappij Curaçao; H.L.

[p. 71]

Palacios), later met die van de militaire dienst voor Ontwikkeling en Ontspanning. Redacteuren W.H. de Meyer en J.A. Peterse. Inhoud algemeen, meestal niet in verband met de weermacht. Eerste nummer Augustus 1942, al spoedig zeer onregelmatig. Nederlands. Drukkerij Blok. Biezonderheden geeft de Amigoe di Curaçao van 5 Augustus 1942, nr. 3669. Hoewel het blad sinds lang niet meer verschijnt, deelde men mede, dat het ‘officieel niet opgeheven is’ [Afbeelding 28].

181. *Centrale van Koopvaardij Officieren. Maandelijks orgaan van de gelijknamige vereniging. Ontstaan uit circulaires idie naar gelang behoefte werden verspreid onder de officieren ter koopvaardij. Sedert October 1942 als gestencild maandblad (300 exemplaren). Redacteur Cornelis W. van Driel, na diens vertrek in Maart 1945 zijn opvolger Cornelis J.M. Krijgsman.

De ‘Centrale van Koopvaardij Officieren’ is een organisatie die al voor de oorlog bestond en waarbij zijn aangesloten de Nederlandse Vereniging van Gezagvoerders en stuurlieden ter koopvaardij, de Vereniging van Scheepswerktuigkundigen, de Vereniging van Gezagvoerders en stuurlieden ter koopvaardij in Nederlands Indië, de Vereniging van Radio telegrafisten. De Centrale van Koopvaardij Officieren is aangesloten bij de International Mercantile Marine Officers Association, welker Hoofdkantoor gedurende oorlogstijd gevestigd is 78 Leadenhallstreet te Londen. De Heer C.W. van Driel was en C.J.M. Krijgsman is van deze Centrale de vertegenwoordiger op Curaçao.

182. La Prensa Deportiva. Weekblad, aangekondigd als het ‘enige’ sportblad van Curaçao, waarin naast artikelen alle verenigingen maar programma's zouden publiceren. Het eerste nummer, ingeleid door Zijne Excellentie Dr. P.A. Kasteel en Mr. E.M. Elias, verscheen 5 November 1942; het laatste 9 December 1943. De sport-redacteur van de

[p. 72]

Beurs- en Nieuwsberichten schreef op 18 December 1943 in zijn blad, dat gebrek aan medewerking tot de stopzetting leidde; de Beurs-redactie plaatste hier een noot bij, dat het gehele betoog van haar sportredacteur omverwierp door te zeggen van de uitgevers vernomen te hebben, dat La Prensa Deportiva ‘niet gestaakt werd wegens gebrek aan medewerking of debiet, doch wegens technische moeilijkheden’ (de Passaat, nr. 191, was erbij gekomen en de drukkerij kon niet beide verwerken). In de sportrubriek van de Beurs van 5 Februari 1944 wordt medegedeeld, dat ‘pogingen gedaan worden La Prensa Deportiva nieuw leven in te blazen.’ Redacteur Nicolás Cótchico. Het blad bevatte stukken in Papiament en zeer onbeholpen Nederlands. Tipografia Electrica. Inderdaad bleek in Mei 1944, dat deze pogingen gelukt waren, want toen verscheen Sportkoerier (nr. 200). [Afbeelding 31, waarop slechts de eerste helft van de titel staat.]

1943.

183. *Ariba, gestencild orgaan van de sportvereniging Atlanta (sportvereniging van de woonwijk Dominguito). Eerste nummer 1 Februari 1943 [Afbeelding 31].

184. *Jonge Wacht, gestencild maandblad van de Jonge Wacht, opgericht ter vervanging van het gelijknamige blad uit Nederland. Verschijnt sedert begin 1944 om de twee maanden. Geheel in het Nederlands. Aardige, toepasselijke stukken. Redacteur Frater Maria Johannes de Deo (Verbunt). Vooral met de christelijke feestdagen verschijnen mooie nummers.

185. *Clubblad S.V. Groot Kwartier, verenigingsorgaan van de op 23 Mei 1939 opgerichte sportvereniging. Verschijnt elke maand, geheel in het Nederlands. Redacteur D. Terpstra Sr., A. van Gent, J.A. de Winter. Eerste nummer April 1943. Drukkerij De Stad N.V.

[p. 73]

186. *Lux, algemeen tweemaandelijks tijdschrift in het Nederlands onder redactie van Pater H.M. Hulsman O.P., Frater M. Rigobert, Mevrouw E.B.M. da Costa Gomez - Heiling, Mr. J.J.A. Ellis, Dr. Joh. Hartog, Mr. H.J.M. Hoogeveen. Dit blad gaat uit van de Vereniging Mgr. Niewindt, die volgens artikel 3g harer statuten een periodiek bedoelt uit te geven. Door toedoen van de St. Thomaskring (katholieke vereniging voor oud-leerlingen van het St. Thomascollege), kwam dit blad, door de behoefte aan gedegener lectuur in het Nederlands, welke als gevolg van de oorlog niet meer te krijgen was, tot stand toen Mgr. P.I. Verriet O.P., Apostolisch Vicarius van Curaçao, de stoot tot oprichting van de Vereniging Mgr. Niewindt had gegeven. De redactieleden zijn katholiek, medewerkers behoren ook tot andere gezindten. Drukkerij Scherpenheuvel. Eerste nummer Juli 1943. [Afbeelding 21].

187. *Mededelingen - Comunicaciones, maandblad, orgaan van de Achtbare Loges De Vergenoeging en Igualdad te Willemstad. Gestencild verenigingsorgaan met mededelingen aan de leden en artikeltjes die op de vrijmetselarij betrekking hebben. Eerste nummer medio 1943. [Afbeelding 27].

188. *Leiding en Troost, gereformeerde preken, onder redactie van Ds. Hendrik W. Kroeze (dezelfde van nr. 136). Verschijnt op onregelmatige tijden, maar 12 maal per jaar; eerste nummer Juli 1943. Uitgegeven door de Gereformeerde Kerk van Curaçao. Wordt op grote schaal over de gehele wereld verspreid. Nederlands. Drukkerij Blok, na 1 April 1944 bij De Stad N.V. [Afbeelding 27].

189. *Economische Berichten. Gratis gouvernementsuitgave van het Gouvernement van Curaçao. Tot 23 Juni 1944 onder redactie van Mr. Eduard M. Elias (hoofd van de Gouvernementspersdienst in Curaçao; betaald door de rijksregering). Na Elias' vertrek onder redactie

[p. 74]

van zijn opvolger Eugène Anton Winters. Het blad verschijnt om de drie weken en werd onder de druk des oorlogs opgericht teneinde handel en publiek officiële voorlichting te geven. Het eerste nummer verscheen in Juli 1943. De oplage is 1000 (800 voor Aruba, Bonaire, Curaçao; 100 Suriname; 100 andere plaatsen). Taal: Nederlands en Engels. Gedrukt bij ‘De Curaçaosche Courant’ (P.C. Gorsira. [Afbeelding 30].

190. *De Stem - The Voice, veertiendaags blad van de Surinamers, werkzaam bij de Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij. Redacteuren aanvankelijk Hendrik L. Braam en Evert Emanuelson, twee jeugdige Surinamers, die beiden in September 1944 aftraden (Braam werd werkzaam gesteld op de Beursredactie en Emanuelson verliet de CPIM) en opgevolgd werden door H.I.G. Mulder en F.A. Zandwijke op 7 October 1944. Eerste nummer 23 October 1943, waarin de CPIM-secretaris Frederik A. Vromans, chef van de afdeling Arbeids- en Sociale Zaken (over wien nr. 191), schreef. ‘Het initiatief van de oprichters (Braam en Emanuelson), vooral onder de huidige oorlogstoestanden, om een periodiek uit te geven voor de Surinamers en Engelsen, woonachtig in de Maatschappij-woonwijken, met het doel de band tussen de werknemers, onderling te versterken en de samenwerking tussen arbeiders en maatschappij te bevorderen, verdient alle lof’. Als weekblad bestond het maar kort, want in December 1943 kondigde De Passaat (nr. 191) aan, dat het om de veertien dagen zou gaan verschijnen. Inhoud kampnieuws. Gestencild. Bevat een neven-editie in het Engels onder redactie van David A. Hepburn en V. Keith Blackman.

191. *De Passaat, maandblad voor geëmployeerden der N.V. Curaçaose Petroleum Industrie Maatschappij en Curaçaose Scheepvaart Maatschappij te Emmastad. Uitgaande van de Afdeling Arbeids- en Sociale Zaken der genoemde maatschappijen o.l.v. Frederik A. Vromans, secretaris der

[p. 75]

directie. Redacteur Hector G. Suarez. Eerste nummer December 1943. Gedrukt bij Tipografia Electrica. [Afbeelding 32]. Het blad is te vergelijken met ‘Aruba Esso News’. (Zie Aruba nr. 24).

192. *Klok di Santa Famia, Papiaments weekblaadje van de parochie der H. Familie te Willemstad. Redacteur een der Paters van genoemde parochie. Eerste nummer 19 December 1943. Gedrukt bij de Paulusdrukkerij. Afbeelding 27.

193. *Veiligheidsdienst. Gestencild maandblaadje, uitsluitend voor de C.P.I.M.-employees bedoeld. Het geeft voorbeelden van ongevallen, onderstreept het nut van veiligheidsmaatregelen, geeft overzichten, statistieken enz. De oplage, begonnen met 70, werd al spoedig 300. Begonnen najaar 1943, redacteur Arnold Adriaan Lamme (te vergelijken met Lago Safety, zie Aruba nr. 18).

1944.

194. * De Snelle Koerier, schoolblad van de hoogste klassen van het St. Thomascollege onder toezicht van Frater M Canutus. Redactie: jongens uit de klassen, T.H. Buist, F. Zielinski en K. Morcos. Eerste nummer 16 Januari 1944. Gestencild. In het Nederlands. Maandblad.

195. *Sportblad Van Engelen, gestencild. Elke keer in een ander formaat. Eerste nummer Januari 1944.

196. *Maduro-News, a monthly publication by and in the interest of the staffs of the firm of S.E.L. Maduro & Sons Inc., and the Maduro & Curiel's Bank, Curaçao. Eerste nummer 24 Januari 1944. Gestencild. [Afbeelding 30].

197. *Emmastad Berichten, elke Donderdag. Redactie de directie van de C.P.I.M./C.S.M., waarvoor optreedt A.A. Lamme. Dit gestencilde weekblaadje verving de lawine van circulaires, die vroeger vanwege de directie verspreid werd

[p. 76]

en welker inhoud thans tot eenmaal per week wordt opgespaard.

198. *De Knalpot, orgaan van de A.M.S.-Club, maandblad van de leerlingenclub van de Algemeen Middelbare School. Het eerste nummer verscheen Februari 1944 onder redactie van L.W. Statius van Eps, R. Römer en B. de Wit (de laatste twee traden af na Juli 1944, toen ze eindexamen hadden gedaan). De eerste vijf nummers waren gestencild op de Inspectie van het Onderwijs, na Augustus 1944 wordt het gedrukt ter Paulus-drukkerij. Het blad is blijkens een artikel op blz. 7 een geestelijk kind van Drs. Jan C. de Groot, die van de oprichting tot 1944 leraar aan de A.M.S. was (over hem Amigoe di Curaçao 21 Mei 1941 en 6 Maart 1944)

199. *Shomer Hanoar - De Wachter der Jeugd. Tweewekelijks orgaan van de Joodse Sport Club Union, welke een jeugdafdeling is van de Club Union. Van deze jeugdclub zijn lid kinderen van buitenlandse Joden op Curaçao. De vereniging ontwikkelt de laatste tijd een grote activiteit, heeft een cultuur-programma, o.a. bestaande uit studieclubs in de Hebreeuwse taal, Joodse muziek, litteratuur enz. Gestencild, in het Nederlands. Redactie Hendrikplein 3. Eerste nummer 1 Februari 1944.

200. Sportkoerier, ‘algemeen sportblad voor het gebiedsdeel Curaçao’. Eerste nummer 5 Mei 1944; laatste begin 1945. Weekblad. Redacteur Otto H. Zalm, al spoedig sedert 22 Juli 1944, vervangen door Luis H. Daal. Afbeelding 31. Opvolger van La Prensa Deportiva (nr. 182). In het Nederlands, Papiament en Spaans. Tipografia Americana (van Douwe Zalm). [Afbeelding 31].

201. *De Postduif, tweewekelijks orgaan van de Hendrikschool en de Wilhelminaschool. Een gestencild schoolblad onder redactie van de 8ste klassen: M. Brandao, J. Singer. L. Seibald en A. Groen. Eerste nummer 15 Mei 1944. Een

[p. 77]

prijsvraag voor een naam voor het blad werd in dit eerste nummer uitgeschreven (zie ook nr. 115).

202. Bazaar-Bazuin, gestencild weekblad, begonnen in Mei 1944 met de vooropgezette bedoeling na 3 Augustus d.a.v. te staken. Het blad was bedoeld op te wekken voor de dan te houden bazaar ten bate van voedselpakketten, bestemd voor Nederlandse krijgsgevangenen en ging uit van het Comité Nederland (zie nr. 171). Het werd geredigeerd door J.D. de Roos en A.B. Faay. Het bevatte aardige tekeningen van Oscar E. van Kampen (nr. 123, 130 en Aruba nr. 29). Het laatste nummer verscheen op 17 Augustus 1944 en was het elfde.

203. *Klein maar Dapper, schoolorgaan van de Schroederschool (Emmastad). Gestencild orgaan onder redactie van J. Kerrebijn, J.v.d. Hooft, N. Wortel en J. Balk. Eerste nummer Mei 1944, aanvankelijk elke veertien dagen, maar na September 1944 elke maand. Geheel in het Nederlands.

204. *Volgt Mij, officieel orgaan van de Karel Doorman Groep, Groep VI, van de Vereniging de Nederlandse Padvinders (N.P.V.). Deze groep is gevestigd te Emmastad. Gestencild in het Nederlands. Redacteuren Piet Kanaar, Joop Schuitemaker en Henk Dennert (zoon van Harry, zie (nr. 163). Het is de bedoeling dit maandblad uit te breiden tot het maandblad van de neutrale padvinderij op Curaçao in het algemeen. Het eerste nummer verscheen 15 Juni 1944. (Karel Doorman is de Nederlandse zeeheld uit de slag in de Javazee, die toen hij tot de aanval overging seinde: ‘Volgt mij’).

205. *Gydelcra, revista social y deportivo. Maandblad voor maatschappij en sport. Blijkens de inhoud: introduccion, educacion, noticia local, disco, noticia extranjera, deporte, poesia, cine, radio, nota social, arte, boeki, lectura, cartas. De titel Gydelcra bestaat uit de eerste letters van de leden van een daartoe in het leven geroepen handelsonderneming

[p. 78]

Mevrouw Gy-sberta, de Heren Del-annoy en Cra-s. Walter A. Cras (geen familie van Otto, nr. 128) is redacteur. Eerste nummer 1 Augustus 1944. Alleen Papiament. Gedrukt op kunstdruk bij De Stad N.V.

206. *W.G.K.-Nieuws. Orgaan van het Wit-Gele Kruis, een organisatie die sociaal verricht voor moeders, ouden van dagen enz. Eerste nummer October 1944, bedoeld zoals het eerste nummer zegt om aan de leden te doen weten wat er gebeurt tussen twee jaarlijkse vergaderingen in. Het ontwikkelde zich uit een brochure, die in het najaar 1943 verscheen met hetzelfde doel. Gestencild. Verschijnt ongeveer eens per maand.

207. *Voorwaarts (Mind your own business), veertiendaags orgaan van de in 1942 opgerichte sportvereniging Jong Suriname (niets te maken met het blad van deze naam, nr. 175). Deze vereniging bevordert het voetbalspel van jeugdige katholieke Surinamers op Curaçao. De aanvankelijk gebruikte naam ‘Mind your own business’ was die van een sportvereniging in Suriname. In het vierde nummer, van 3 Februari. 1945, is de Engelse naam evenwel al veranderd in de huidige ‘Voorwaarts’. Eerste nummer December 1944. In het Nederlands. Gestencild. Redacteuren A. Heidweiler en A. Forster.

1945.

208. *Het Contact, maandblad van de vereniging voor katholieke Surinamers op Curaçao St. Aloysius, stichting van wijlen Pater Irenaeus de Bruyn O.P. Verenigingsnieuws en artikelen. Eerste nummer Januari 1945. In het Nederlands. Gestencild. Redactie namens het dagelijks bestuur der vereniging de Heren A. Balinge en Marc. Sang Ajang.

209. *Eendracht maakt Macht, maandblad uitgegeven door de jongensvereniging van dezelfde naam aan de Hendrikschool (verg. 201). Redactie A.H. Brandao, G. Brandao, L.H. Capriles, R. Chumaceiro, H.H. Leyba, S.L. Maduro,

[p. 79]

H.L. Maduro, O. Valencia Jr. Gestencild schoolblad in het Nederlands. Eerste nummer Januari 1945.

210. *Democrat, orgaan van de Democratische Partij. Het eerste politieke partijblad van Curaçao. Het blad werd opgericht tegen de verkiezingen van November 1945 (zie blz. 186 over de toedracht) en werd gratis aan alle stemgerechtigden toegezonden. Om de veertien dagen, 's Vrijdags. Oplage eers 4500 nummers, opgelopen tot 8000. Eerste nummer 11 Mei 1945. Gedrukt bij de Tipografía Electrica N.V. Redacteuren werden niet genoemd. Nederlands en Papiament. Vooral bekend door zijn caricaturen, o.a. van Oscar E. van Kampen, die al vaker naar voren trad (nrs. 123, 130, hoofdstuk III). Na de verkiezingen van November 1945 werd het als gratis verspreid blad gestaakt. Men kon intekenen.

211. Recht en Vrijheid, orgaan der Curaçaose Protestantse Partij. Het tweede werkelijke partijblad van Curaçao, dat echter door de nederlaag der C.P.P. bij de verkiezingen in November 1945 reeds na twee nummers ophield te verschijnen. Het eerste nummer verscheen in October, het tweede in November 1945. De artikelen, meestal van den partijvoorzitter Dr. Wybojan Goslinga, waren van buitengewoon gehalte. Geheel in het Nederlands. Acht bladzijden 21 × 29 cm. Gedrukt bij de Paulusdrukkerij.