|
| |
| |
| |
Gevallen van Friso, Koning der Gangariden en Prasiaten.
Derde boek.
Des and'ren-daags, zo ras uit d'Ooster-zee gegleden
De Dageraad het Ryk des Nagts kwam ingetreden,
De vlugge schaduwen, met levend roze-rood
Getroffen, in haar hol en zwarten kerker sloot,
Stond Friso reeds aan 't hoofd van Charsis dapp're Benden
Gereed zich naar 't gebergt van Galibi te wenden.
Naast hem, aan d'eenen kant, was Teuphis, mede 't zwaard
Omgord, en 't harnas aan; zo moedig als bedaard:
| |
| |
En Diocaar, aan 't hoofd der Gangarydsche Helden.
10[regelnummer]
Aan d'andren Cosroës, nog nooit in Mavors velden
Geweest, nog daar Belloon' met haren zeissen woed,
En Heerschappyën deeld voor 't uitgestorte bloed.
Zyn pragtig wapentuig blonk in der krygs-liên ogen,
En zelv, tot in de ziel door dezen glans bewogen,
Aanhoorde hy met vreugd der Hovelingen lof.
Hy sprak van de Oorlogs-konst als een bekende stof;
En, tragtende daar van bewys en proef te geven,
Deed hy door streng gelaat zomtyds zyn Mannen beven,
Berispende of hun tred, of wyze van 't geweer
20[regelnummer]
Te stieren; als een deel van 's Lands verheven eer!
De Koning Charsis had met hem ten stryd gezonden
Tyrinthus, wiens beleid hy dikwils had bevonden.
Opregt en dapper. Hy had een geheim bevel,
Om met Vorst Teuphis al het naad'rend krygs-gestel
Wel te overwegen: Niets in 't stryd-perk te beginnen
Dan wat den Wysgeer scheen bevoegd om te overwinnen.
Zo treden ze in het Veld, en klimmen op 't Gebergt
Der krygsmagt te gemoet, die 's Ryks belangen tergt.
Torymbas onderwyl, door Zandrovals gezellen,
30[regelnummer]
Was onderrigt, hoe deez gezonden was ter hellen;
| |
| |
En hoe men had ontdekt zyn gruwelyk verraân,
En dagt met openbaar geweld te keer te gaan.
Door Zandrovals verlies nog meer dan ooit verbolgen,
Besloot hy zyne wraak, of vegtend hem te volgen.
Hy steld zich aan het hoofd der manschap, en verwoed,
Zweerd zyner schim ten zoen een stroom van menschen-bloed.
Hy dagt wel dat men, nu bewust in welke hoeken
Hy schuilde, met een Heyr hem spoedig op zou zoeken,
En dat 'er weêr op nieuws een Veldslag moest geschiên:
40[regelnummer]
Hy dan besloot van hier met alle haast te vliên,
Ontbloot van voorraad, en van Volk genoeg tot vegten;
Als hebbende gedagt door list den kans te slegten.
Te meer, wyl hy bemerkt een schrik, dien het ontdekt
Verraad in 't hart van all' zyn Vloek-verwanten wekt.
Voor dat de Zon dan was beneên de kim geweken
Verlaat hy deze thans onnut geworden Streken,
En, onophoudelyk langs berg en dal gesneld,
Genaakt hy 's and'ren daags het Sandocandisch veld.
't Gewest, dat krielend was van omgekogte Menschen,
50[regelnummer]
Vloeid van alom te zaam, en staaft zyn dolle wenschen.
Hy ziet den zelven dag het Veld met Volk bedekt:
't Geen in 't hovaardig hart een woeste vreugd verwekt,
| |
| |
En vuuriger begeerte om d'oorlog voort te zetten,
En gansch Taprobana te buigen voor zyn wetten.
Hy dagt niet dat een troep, een magtig heyr gelyk
In dapperheid, geland uit Stavo's Koninkryk,
Hem de opgeblazendheid heldhaftig zou verleeren,
En al zyn dwaze hoop in yd'len rook verkeeren.
Zy vinden hem wel haast, voordelig uitgestrekt
60[regelnummer]
Aan d'and're zyde een's Vloeds, die hem voor d'aanval dekt.
Het koninklyke heyr zag 't glansryk licht verdwynen,
En, voor den tweden keer, den avond-stond verschynen,
En stelde 't stryden uit, beschansend zich ter rust,
Om nieuwe kragt te zien herryzen met de lust;
Wanneer, met grooten spoed, twee sterke Jongelingen
Al zwemmend door den rug der stromen henen dringen,
En met een snellen loop, der vyandlyke magt
Ontkomen, wenschen voor den Vorst te zyn gebragt.
Terstond roept Cosroës de Leger-hoofden zamen,
70[regelnummer]
Om wat op hun berigt te doen staat te beramen.
Zy meldeden (berouw gevoelend van hun kwaad)
Des Vyands oogmerk, magt, verschansingen, en staat.
Maar wel voornamelyk deên ze op het klaarst bezeffen,
Hoe het voordeligst waar' hem onverwagt te treffen;
| |
| |
En dat de Vloed zeer ligt kon worden afgeleid
Door 't middel eener Beek, niet verr' van hier gespreid
Door 't groen en weeld'rig Veld, en hoger in de stromen
Zich stortend, en niet door hun weêrparty vernomen.
Toen traden ze uit. Men volgt op 't yvrigst hunnen raad;
80[regelnummer]
En, wyl des Vyands tal hen verr' te boven gaat,
Besluiten ze in den nagt hem eerder aan te tasten,
Om wisser d'overhand te krygen op verrasten.
Een deel des Legers rust. Een deel met allen spoed
Doed het gehoorzaam Nat den lang gewonen Vloed
Verlaten, en de Beek, nooit dus voorheen gezwollen,
Gaat strooms wyz' naar haar mond, en wyder waat'ren rollen.
Zo ras Vorst Cosroës ter rust was heen gegaan,
Treed Teuphis met Tyrinth in 't verder stryd-beraân.
De Koning Friso hoord met aandagt naar hun spreken,
90[regelnummer]
En geeft van tyd tot tyd het schranderst wysheids teken.
Zyne ogen voelden thans geen slaap, maar oorlogs-lust;
Om door een groot gedrag de Vaderlyke Kust,
Met Charsis oorlogs-vloot, tot straffe der Verraad'ren,
Zo veel te spoediger te zoeken en te naad'ren.
Tyrinth had wel gewenscht zo groot een deugd te zien
In 't hart van die hem eens als Koning zou gebiên,
| |
| |
En zugtte dat de toorn des Hemels aan de Tronen
De ware grootheid slechts wil voor een tyd vertonen.
Het slot van hun beraad was, aanstonts Diocaar
100[regelnummer]
Voor uit met eenen Gids, en uitgeleze schaar,
Te zenden, om langs 't woud, aan d'and'ren kant der stromen
Des Vloeds, de regter zy' des Vyands aan te komen.
Hem volgde Galo, die, met een gelyk getal,
Zo ras als zich de klank der wapens, en 't geschal
Der Mannen, tot een blyk des aanvals, zou verheffen,
Den slinker Vleugel zoude in zyne zyde treffen.
Vervolgens liet men aan hun wel bekend beleid
Wat best gevoegd zou zyn naar stryds-gelegentheid;
Het zy ten eersten op den Vyand los te breken,
110[regelnummer]
Het zy de leger-plaats in ligten brand te steken.
Zy gaan, vol vreugde om deez verkiezing, en vol moed,
Door dikke duisternis, en waden door den Vloed;
En toen ze, naar men giste, aan d'and're zyde waren,
Doed Charsis Veldheer, 't Volk in stilte zamen garen.
Hy schaard de Ryen, geeft den Hoofdliên hunnen last,
En elk de plaats die hem, naar zyn bekwaamheid, past.
In 't midden der slach-orde, en aan het spits der Mannen,
Ging Friso, naast zyn zy' Vorst Teuphis, 't oog gespannen
| |
| |
Romdom, van tyd tot tyd meêdeelend nieuwen moed,
120[regelnummer]
En 't Volk vermanende voor 's Konings dierbaar bloed,
Den allerlaatsten slag den Vyand toe te brengen,
En door hun dapperheid zyn dagen te verlengen.
De Regter Vleugel had Charondas aan het hoofd;
Die van zyn oorlogs-konst een goeden kans beloofd.
Tyrinthus zelv gebood den slinker. Zy doorwaad'den
Den afgetapten Vloed, daar pas de voeten baad'den,
En voor het schemerlicht staan ze aan den overkant,
Met ongebrokene orde, in veiligheid geland.
Maar Cosroës, uitslaap gewekt, voelde in zyn zinnen
130[regelnummer]
Die grote lust niet meer om d'aanval te beginnen.
Tyrinthus had al lang den weeken aard doorgrond,
En wyss'lyk overlegt wat hem te aanvaarden stond.
Hy koos een achterhoede, om zich naar 't zwakst te keeren
Des Heyrs, verscheen 'er nood, of op het laatst te deeren,
En aan te vallen na 't verdwynen van 't gevaar,
En Cosroës vertoefde 'er met zyn hoofsche schaar:
Die beter van een Kleed of Tulband konden spreken
Dan met het blanke zwaard door spiessen henen breken.
Zy vonden zich daar wel, schoon weinig tyds voorheen,
140[regelnummer]
Niets voor hun dapperheid on-overwinlyk scheen,
| |
| |
En dat de Vrouwen in Magramme's hoge wallen
Op hen betrouwden om Torymbas te doen vallen.
Maar Lafaarts spreken groot. Het is geen Diocaar,
Al wie van vegten raast in 't afzyn van 't gevaar.
Hen volgde, Toorens hoogte, een ry van Elephanten,
Kasteelen voerende op den rug, van alle kanten
Bezet met schutters; vol gepropt met scherp geweer,
En keyen, om, te pas geploft van boven neêr,
En midden in den drom der Vegtenden gesmeten,
150[regelnummer]
Den Vyand uit de lugt de neêrlaag toe te meten.
Gy had gezegt, wanneer ze in wyden Ry geschaard
Den grond deên beven door 't aannaad'ren van 't gevaart,
Dat daar een groote Stad met sterk bemande muuren
Kwam dryven over 't Veld ten schrik der Nagebuuren.
Men stelde dezen Ry het agterst, om 't gerugt
Te myden van hunn' tred, en was met regt bedugt
Voor tydverlies, op dat de toeleg niet mogt missen,
Waar van 't verrassen slechts den uitslag moest beslissen:
Maar straks, wanneer men was in d'aanvang van den stryd,
160[regelnummer]
Zou men ze naad'ren doen ter regter plaatze en tyd.
De Volken dezes Lands, ontbloot van Ruiterbenden,
Vervulden hunne plaats door dit gediert te zenden.
| |
| |
Men zag 'er die, byna met redelyk verstand,
Hunn' Meester rukten uit des Overwinnaars hand,
Door zagtlyk knielend hem gevoeglyk te doen dalen:
Of, door hem met hun tromp uit het gevegt te halen,
En weêr op hunnen rug te plaatsen, te behoên:
Of door een' aanval op gepasten tyd te doen.
Torymbas onderwyl, door overtal vermetel,
170[regelnummer]
Dagt haast den ouden Vorst te stoten uit zyn' Zetel;
En agtende voor niet een Leger aangevoerd
Door Cosroës, had zich in 't minste niet ontroerd;
Maar, zorgeloos, bleef op zyn rustbed nederleggen,
Tot dat men hem de komst des Vyands aan kwam zeggen.
Hy staat verzet hoe 't Heyr den Vloed is doorgeraakt,
En schaamt zich dat men hem dus onvoorziens genaakt.
Hy ryst, en roept verbaasd, ter wapen. De oorlogs-vanen
Zyn straks ten toon gesteld. De trouwloze Onderdanen
Verschynen van rondom, zien met Aurora's rood
180[regelnummer]
De wettige oorlogs-magt, en schieten in den nood
Het yz're harnas aan. Men hoord van alle kanten
Een ysselyk geraas in 't Heyr der Vloek-verwanten.
Elk spoed zich niettemin met yver, en geschaard
Gelyk gevoeg'lykst kon, en niet als wel bedaard
| |
| |
Geschieden moest, steld zich in staat van zich te weeren,
En trage den eersten ruk des Vyands af te keeren.
De Vlakte, daar zyn Heyr in neêrgeslagen lag,
Was wyd aan de eene zy', van waar men Oostwaarts zag,
En kwam zich langs den Vloed, met groene en vrugtb're weiden,
190[regelnummer]
Zo verr' het oge reikte en zuid en noordwaarts spreiden.
Het hoog gebergt, met bosch en struiken digt bedekt,
Week hier veel verder naar het Westen: zo gestrekt,
Dat daar een groter Vlak dan elders langs de stromen
Gemaakt wierd, daar voor aan 't getal te pas kon komen.
Maar agterwaards en naar het Sandocandsch verdween
Allengs het open Veld, en, puntig lopend, scheen
Een Driehoek, wel gekeurd, omringd door hoge Bergen,
Waar uit men veilig kon de magt des Vyands tergen.
Torymbas had nogtans, voor d'aanval niet vervaard,
200[regelnummer]
Deez hoogten niet bezet, nog tot zyn nut bewaard.
Zulks hadden Diocaar en Galo waargenomen,
En het gelukte hen daar veilig op te komen.
Zy, hoger door den Vloed, dan 's Vyands verste wagt
Gewaad, geraakten, voor 't verdwynen van den nagt,
Het vlak voorby, terstond in kreupelbosch gedoken,
Tot dat de morgenstond, nu glimmende aangebroken,
| |
| |
Hen nodigde om van verr' naar 's Vyands magt te zien.
Zy merkten dat ze, wel geplaatst om hulp te biên
Aan Charsis Heyr, ook haast zich vaardig mogten maken,
210[regelnummer]
Dewyl ze het bereids in orde zagen naken.
Ze ontdekten ook, hoe dat de Veldheer, die 't Verraad
Aanvoerde, schoon verrast, zich spoedig stelde in staat.
't Ontbrak Torymbas niet aan dapperheid in 't vegten,
Nog ook aan wys beleid om Benden wel te regten.
Hy bleef niet hoopeloos in wanorde, en men zag
In korten tyd de vrugt van schrander krygs-gedrag.
En agter 't Volk, geschikt om 't eerst geweld te stuiten,
Weet hy het grootste deel zyn's Volks in rang te sluiten.
De Wysgeer Teuphis had bevolen pyl nog boog
220[regelnummer]
Te bezigen, maar in den aanval 't schild om hoog
Te houden, en zich dus als met een' muur te dekken,
Waar door des Vyands tuig niet kon ten nadeel strekken;
Voorts met geheven zwaard aanstonts te lyv' te gaan;
In hoop dat 's Vyands orde ontzet daar van mogt staan.
't Gebeurde ook: en terwyl Torymbas oorlogs-mannen
Nog bezig zyn den boog met al hun kragt te spannen,
Valt Friso met het zwaard hen aan gelyk een Leeuw;
En hoord een naar geluid, na 't moedig krygs-geschreeuw.
| |
| |
Straks hebben ze ook het zwaard in 't deinzen uitgetogen,
230[regelnummer]
En sluiten in wanorde een Rang, geheel bewogen,
Torymbas koomt. Zy staan. Fluks stryd men Man by Man.
Elk weert zich nu: Dan vegt hy, vallende aan; en dan
Volend hy zyn geweld door dodelyke wonden;
Of, denkende een te slaan, word zelv ter hel gezonden.
De Koning Friso, thans in 't heetste van 't gevegt,
Bemerkt Torymbas. Straks, van Teuphis, regt
Op hem gesneld, roept hy: Hier is uw Man; koom nader,
Steekt daar nog ware moed in 't hart van een' Verrader!
Meer taal behoefde 'er niet. De Veldheer wend zich heen,
240[regelnummer]
En ziende een' Jongeling, die hem vermetel scheen,
Denkt hy met d'eersten slag dit uitdaag-woord te wreeken,
En heft den arm: Maar, iets uit gramschap mis geweken,
Slaat by hem neêr, en klieft alleen de dunne lugt.
Een zware slag, die mist, maakt magtloos. Straks bedugt
Voor 's Prinssen arm, had hy gewenscht verre af te wezen:
Maar Friso helpt hem uit het âkelige vrezen,
En treft hem daar de helm het zwakst aan 't harnas sluit,
En jaagt 'er met het bloed het eerloos leven uit:
Tandknerssend wentelend, met woeste en dolle zinnen,
250[regelnummer]
Het ogenblik voor dat de dood hem koomt verwinnen;
| |
| |
Gelyk een Luipert, die den Reiziger bespringt,
En aanziet als zyn prooy, maar in 't uitspatten dringt
In onverwagt geweer, en roof en lyf moet derven,
Zyn tong doorknaauwd, en brult, en woed in't smartlyk sterven.
Toen schoot Vorst Teuphis toe met Ascon, Gobrias,
En Ubbo met een troep Magrammers. Wel te pas.
Want straks, na dat de Prins Torymbas kwam te vellen,
Omringde hem een hoop der dapperste gezellen
Des Veldheers, aangevoerd door zyn' verwoedsten Zoon,
260[regelnummer]
Ook zoekende den dood of wel den hogen Troon.
Nu vogt men by het Lyk, en trapte 't met de voeten,
Aan de eene zyde om zulk een zwaar verlies te boeten,
Aan de and're denkend haast zich zeegeryk te zien:
Elk stond, en niemand dagt om slag of dood te vliên.
Lang bleef het nog onwis, en niemand scheen te winnen.
Torymbas Zoon, genaamd Ozellas, buiten zinnen
Door 's Vaders dood, valt op den Wysgeer Teuphis aan,
En treft hem. 't Harnas buigt, maar kan den slag weêrstaan.
Toen hief de Wysgeer 't zwaard, dat, door den helm gedrongen,
270[regelnummer]
De herssenpan doorkliefd. Hy valt, en ook gedwongen
Den geest te geven, zelv een schim geworden, ziet
Zyn's Vaders schim die doold. Zy wringen van verdriet
| |
| |
De dunne lugt; gedoemd hun's Vyands zegepralen,
En eigen Volks verderf, door hen gebragt aan 't dwalen,
Eerst aan te zien. Zy doen, met yd'le magt, hun best
Te ontkomen, en zich neêr te domp'len in 't Gewest
Des Hellevoogds. Daar zyn voor hun rampzalige ogen
Drie Razernyën, die 't niet dulden: nooit bewogen
Door menschen ramp. Zy staan in eenen vuur-orkaan,
280[regelnummer]
En dreigen met een zweep van slangen toe te slaan.
Flaauw vogt de Vyand straks na deez twee grote slagen,
Dien 's Veldheers wys bevel niet meer konde onderschragen;
Wanneer, geraakt door 't bed des Vloeds ter zelver tyd,
Der Elephanten Ry, verspreidend wyd en zyd
Een nieuwen oorlogs-kreet, met doodelyken regen
Van plett'rend wapentuig, het alles deed bewegen.
Toen rees 'er in het kort, in plaats van een gevegt,
Een ysselyke moord, en eindlyk krygt het Recht
De zege. Elk bergt zich voor des Overwinnaars handen.
290[regelnummer]
De Dood verzeld het Heyr der snode Dwingelanden,
En zaait, van plaats tot plaats, op het verschrikte Veld,
Of een' rampspoedig, of een' eervergeten Held.
Daar valt 'er die zich, door Torymbas valsche treken
Verleid, ter wapen ruste als waar' 't om hoon te wreken,
| |
| |
En, ongelukkiger dan schuldig, met meer eer
Gestorven waare in dienst van Charsis zynen Heer.
Hier sneuvelt 'er, die slechts uit lust tot moorden vogten,
Of roof en plonderzugt tot dapper treffen brogten:
Daar waren 'er door smart gedwongen 't zeegryk Volk
300[regelnummer]
Te bidden hunne pyn te heelen met den dolk,
Om 't worst'len met den dood op 't eenzaam Veld te ontkomen,
En beter lot te zien by de Onderaardsche stromen.
Ook kreeg te dezer tyd Charondas d'overhand,
Schoon hem de Vyand eerst deed dapp'ren tegenstand.
't Was Arses, mede een Zoon des Veldheers, die hier 't stryden
Aanvoerde, en ook geen dood voor 's Vaders heil wou myden.
De Ryen horten zich niet vreesselyk geweld:
En in het ogenblik ontvangt het groene Veld
Een stroom van rokend bloed. Deez valt, door 't hart geregen;
310[regelnummer]
Deez heeft in 't aangezicht een brede kloov' gekregen,
En word door eigen Volk, nog gansch gezond, vertrapt,
Om dat hy 't licht eer derft dan 't leven; Deeze ontsnapt
Den den om door het zwaard des anderen te sneven;
Twee treffen dus elkâar dat elk geraakt om 't leven.
Dog Arses, in getal oneindig meer, verkreeg
| |
| |
Allengskens kans en hoop tot een gewenschte zeeg':
En zag al meer dan een' Magrammer nederploffen,
En snikken, door een hand van agteren getroffen.
Maar wyl hy midden in den zwaarsten aanval was
320[regelnummer]
Koomt Galo met zyn troep, en treft hem zo te pas
Van d'and'ren kant, en doed dus zyne woede baten,
Dat hy den Vyand dwingt zyn voordeel te verlaten.
Zelf vogt men niet zeer lang; en Arses, wat hy mogt
Beginnen, zag het al in 't kort van een gebrogt.
't Was hem onmogelyk het vlugten te beletten.
Charondas, die zich weêr in orde kwam te zetten,
Viel tevens aan. Men rent nu door het vlakke Veld,
En vlugt voor die men dagt te hebben in 't geweld.
Zelv Arses, dol van toorn om deez weêrwaardigheden,
330[regelnummer]
Word in het zwaar gedrang der vlugtenden vertreden.
Dus ging het met die twee gedeelten van de magt
Des Vyands, door deez vlugt geheel te niet gebragt,
Terwyl Tyrinthus, aan het hoofd van zynen Vleugel,
De meeste schade leed. Hy, vierende den teugel
Aan 't moedig Krygs-volk, viel den Vyand dapper aan,
Maar wierd na d'eersten stoot ook moedig wederstaan.
Daar vogten tegen hem vier Zonen des Verraders,
Bedreven Mannen, die hier, op 't bevel des Vaders,
| |
| |
Te zamen streên. Men wist te veel van zyn beleid;
340[regelnummer]
Torymbas dagt terstond een magtig onderscheid
Te ontmoeten tusschen deze, en d'and're, die de Benden
Des Konings tegens hem en Arses kwamen wenden.
Derhalven zond hy hier vier Hoofden, om 't Bevel
Nooit uitgebluscht te zien in een verward gestel.
Zy weeten, vegtende, hun Volk in tween te scheiden.
't Een deel weêrstaat Tyrinth: Het tweede, aan het verbreiden,
Schiet wyd en zyd voorby tot dat het zywaards dringt,
En door het overtal hem onverwagt omringt.
Hy deinst van stonden aan, en buigt voor 't overstelpen;
350[regelnummer]
En had hem Diocaar niet tydig kunnen helpen,
Hoe zeer dat hy besloot gevaar nog dood te vliên,
't Was alles in wan-orde aan dezen kant gezien.
Maar Segon's dapp're Zoon, door niemand te evenaren
In oorlogs-schranderheid, wist alles te bewaren.
Hy, naaderend ten slag zo ras hy merken kon
Dat in den morgenstond het eerst gevegt begon,
Zag 's Vyands gansche magt alleen naar voren gaad'ren,
Om op het eerst geschreeuw hunn' Opperhoofd te naad'ren;
Maar tevens, agter 't Heyr, der Elephanten hoop,
360[regelnummer]
Thans in een eenzaam oord, en door den woesten loop
| |
| |
Der Oorlogs-liên, gewoon op hunnen rug te stygen,
Verlaten, en zeer ligt in zyne magt te krygen.
Van stonden aan vertrekt en streeft hy langs het Veld,
En brengt het weereloos Gediert in zyn geweld.
Men wapent hunnen rug, en fluks zyn de Kastelen
Met Charsis Volk bezet op Diocaars bevelen.
Zy naderden wanneer Tyrinth, in 't naauw gebrag,
Byna bezwyken moest voor 's Vyands overmagt,
Die met een' vreugde-schreeuw deez hulp ziet toegedreven,
370[regelnummer]
En waant dat zy hem zal nog ligter zege geven,
Maar tot bescheid verkrygt een' regen van gesteent,
En pyl, en schicht, van hem tot eigen ramp geleend.
Straks roepenze, Verraad, geheel verbaasd van zinnen.
Ontstelt'nis neemt de plaats der hoop van te overwinnen.
Zy wenden zich, maar door het wenden meer verward,
Vervliegt hun woeste moed, en smelt hun trouw'loos hart.
Thans koomt het zwaar Gediert de slach-orde ingetogen,
En slingerd met den tromp de Mannen in den Hogen.
Zy went'len in de lugt, en vallen kraakeend neer:
380[regelnummer]
Het harnas klatert op het harnas. Het geweer,
Nog in de hand, bezeerd den besten hunner Vrinden,
En doed'er twee gelyk een vreess'lyk einde vinden:
| |
| |
Gelyk een, dreigend aan-gekomen wolk-gevaart
Op eens Orkanen lost, en dolle stormen baard,
En hoge bomen, door den woesten vaart getroffen,
Doed, pletterend, op struik en kreupel-bosschen ploffen.
Niet minder vegt Tyrinth, werpt alles onder voet,
Hoopt Lyken op elkâar, en plengt een' stroom van bloed.
Men ziet, hoe ligt de kans des oorlogs om kan keeren,
390[regelnummer]
Als dapp're mannen zich ten uitersten verweeren,
Gelyk deez Veldheer deed voor dat hem Diocaar
Op 't onvoorzienst genaakte, en redde uit het gevaar:
En hoe de grootste kans om zege aan 't staal te hegten
Is met Regtvaardigheid naast zyne zy' te vegten.
De Taprobaansche Prins, in d'agterhoê, verstond
Intusschen niet zo ras, hoe 't Leger zich bevond,
Of hy, dewyl daar niets meer voor hem was te dugten,
Trekt meê den Vyand naa, vervolgende in het vlugten.
De bloode Jongeling snelt met zyn Bende heen,
400[regelnummer]
Heldhaftig en bedaard toen het gevaar verdween.
Haast minderde de vreugd, door Friso's roem te horen,
En 's Konings heldendaad koomt zynen hoogmoed storen.
De maag're Nyd blaast hem een slang ten boezem in,
En een besmette wolk beneveld zynen zin.
| |
| |
Torymbas wapentuig, geplaatst voor Friso's voeten,
De lof der Hoofdliên, die den jongen Vorst begroeten,
Doorgrieft zyn weeke ziel, en vest den yz'ren grond
Van tweedragt en van haat, en sluit den bleeken mond;
Onmagtig 't minste woord voor deeze daad te melden,
410[regelnummer]
En dooft den roem van al de Gangarydsche Helden,
Tyrinth, in tegendeel, Tyrinth, ten hoogsten top
Verwonderd, heft hunne eer tot in de wolken op,
En doed Prins Cosroës het onderscheid bezeffen
Van waren lof, of die by Vleyers is te treffen.
Men zend, na dit gevegt deez' wyzen Veldheer heen
Om Sandocandië nog verder in te treên,
En om het Volk aldaar het muiten te verleeren,
En maakt zich klaar des daags daar aan naar 't Hof te keren.
Zo ras de Wysgeer zich ter zyden af bevind,
420[regelnummer]
Spreekt hy den Koning aan, gelyk een waare Vrind,
Die, slechts op nut bedagt, rondborstig alle zaken
Doorgrond, om die hy mind nog groter Held te maken.
Hy spreekt: O jonge Vorst! 'k verwonder my zo wel
Als 't gansche Heyr, in uw voorspoedig lyfs-gestel
In zulk een jeugd. Kunt gy daar meê bedaardheid paren,
Gy zult de grootste Liên in Krygskunst evenaren:
| |
| |
Gy krygt uw' Scepter weêr! Maar waarom dus alleen
Naar 's Vyands diksten drom en slach-orde uit te treên?
Wie nooit zyn' Vyand dugt, wie vegt met woeste zinnen,
430[regelnummer]
Krygt nooit de Lauwerkroon van duurzaam overwinnen!
De Koning antwoord hem: Nooit tragt ik, wyse Vrind,
Te ontgaan het geen gy tot myn onderwys bezind:
Maar hoor wat allermeest my reden heeft gegeven
Om midden in 't gevegt van uwe zy' te streven.
Wy kwamen pas in 't Hof van Charsis, of ik zag
Het allergrootst verschil, en 't strydigste gedrag
In Vader en in Zoon, en in de zelve woning
Gelykt zich niets. Ik merkte in 't eerst den gryzen Koning
Verwonderd aan, en dagt al zyne eenvoudigheid
440[regelnummer]
Niet wel te sluiten met des Scepters Majesteit.
Hoewel myn neiging reeds zyn vroomheid aan moest kleven,
En ik niets grooter dagt dan langs dit pad te streven,
En wenschte zulk een eere ook eens voor my te zien,
Vermoed'de ik dat dit geen ontzach genoeg kon biên.
Gewoon aan luister, konde ik my niet wel bepalen,
Dat Koninklyke roem kon tot de Volken dalen,
Zo d'uiterlyke glans van waereldlyke pragt
Dien niet met meer ontzag in hunnen boezem bragt.
| |
| |
Wanneer my Cosroës met grootschen zwier kwam vinden,
450[regelnummer]
Beken ik, was ik eerst geslagen met verblinden.
De Koning zond om U; toen bragt hy my terstond
By zyn Pasiphaë, die 'k meê vercierd bevond.
Verwonderd hoorde ik, hoe men van geheime zaken
En beuzelwerk te zaam verward gewag kwam maken,
En niet beschroomd was voor eene agteloze tong
Van Dienaars, wier getal rondom ons henen wrong;
En die de kennis der Geheimen hier genooten
Als waar' 't een Raad geweest van 's Ryks bekwaamste Groten.
Zy dienden ons te zaam en vleiden. Niet een woord
460[regelnummer]
Dat waar was of oprecht wierd uit hunn' mond gehoord.
Ik dagt terstond, dat die deez leugentaal bestonden,
Te ligter het geheim aan elk ontdekken konden.
'k Sprak weinig. Deez nogtans prees myn welsprekendheid;
Een ander myne deugd; myn goedheid wierd verbreid
Van Menschen, wien 't my nooit gegeven was te kennen.
Ik twyffel of'er ook gespot word: maar zy rennen
Met hare tong van my naar 's Prinssen Gemalin,
Verheffende even sterk de zeden dier Vorstin.
Dan had de Prins zyn beurt, het sporeloost in 't spreken;
470[regelnummer]
Zy, van alle eere en schaamte opzettelyk geweken,
| |
| |
Verschaften lof zo wel aan dwaasheid als verstand;
En ik verbeeld'de my dat men het gansche Land
Had doorgezocht om zulk een vreemden hoop te vinden,
En dit byzonder Paar in alles te verblinden.
De stoutste waren twee dier Dienaars in het woord
Te voeren, en naar hen wierde allermeest gehoord.
Schoon laag in rang, zy deên de hoog're voor hen beven,
Om dat Pasiphaë hen 't meest gehoor wou geven.
Ik stond verzet van zulk een dwaasheid, toen een Oud
480[regelnummer]
En destig Man verscheen, niet opgeschikt met goud,
Nog schynende uiterlyk verzeld met groot vermogen.
Ik voelde my terstond op zyn gezicht bewogen,
En zag myn doling in het geen ik van hen dagt,
Die met eenvoudigheid bekleden hunne magt.
Myn hart ging hem waarts. Hy stond hier, van alle kanten
Omringd, door kleed'ren styf van goud en diamanten,
En praalde 't meest. Ik, reeds verzaad met zotterny,
Wierd op zyn komst getroost, en luisterde nu bly
Naar wyse reden. Hy verklaarde, zonder schromen,
490[regelnummer]
Met streng gelaat, te zyn uit Charsis last gekomen.
Voorts ging de Prins, met zyn verwonderde Vorstin,
En hem, een zy'vertrek tot verd're ontdekking in.
| |
| |
En 'k hoor ter zelver tyd die vuige Hovelingen,
Voor my niet zeer bevreesd, den Gryzaard snood bespringen.
Zy lagten om zyn' tred, zyn kleeding, zyn gedrag,
Terwyl grimlachend my dan deez, dan gene aanzag,
Als of ze my van hem een denkbeeld wilden geven,
Of overhalen deeze onwysheid aan te kleven.
De twee voornamelyk, daar 'k u heb van gemeld,
500[regelnummer]
Bespotten hem het meest, en deên het grootst geweld.
Het Vorstlyk Paar op 't laatst koomt met den Ouden binnen.
Elk schikt zich op zyn plaats: en hy roept, stil van zinnen,
Vier Krygs-liên in 't Vertrek. Fluks eindigt alle boert;
En elk, behalven my, voeld zyn gemoed ontroerd.
Zy grypen deeze twee voornaamste Schimpers, sluiten
Hen vast in ketenen, en voeren ze naar buiten.
Toen stond elk op het diepst verwonderd. Elk bezag
Zyn' Buurman, tot de Prins verklaarde dit gedrag.
Zy waren mede van 't verraad, en de gewond'den
510[regelnummer]
Berigtten zulks den Vorst. De Gryzaard, hier gezonden,
Was zyn Vertrouweling: op dat de Prins, verstoord
Om dit bestaan, eer hy de reden had gehoord,
Geen roekeloos besluit mogt neemen, door hun spreken
Verleid, nog zy der wraak door zyne schuld ontweken.
| |
| |
Eerst was 't stilzwygen groot, maar haast verdween 't. Doe kwam
Elk voor den dag die hen benyd'de. Men vernam
Straks door dit Paar verrigtte, en stout begane treken,
Waar van de dood alleen de minste konde wreken.
Elk wist iets tot hun last. De vleyery verdween
520[regelnummer]
Terwyl de waarheid zelf tot hun verderf verscheen.
Ik stond verzet, hoe dat het mogelyk kon wezen,
Dat elk zulks rond uit zeide, en zonder iets te vrezen:
Maar toen ik dagt deez hun geveinsdheid zwaar gestraft
Te zien, bemerkte ik slechts dat die verwond'ring schaft,
En dat de Prins, om hun meineedigheid te staven,
Zich in 't vermoeden stelde aan 't hoofd van zyne Slaven.
Hy mede, om zyn verstand te tonen, gaf niet min
Te kennen, dat hy had ontdekt hunn' bozen zin,
En op zyn hoê geweest om zich daar voor te wagten:
530[regelnummer]
Hoe zeer men wist dat zy geleid'den zyn gedagten.
In korten tyd verdween al de onrust. Men vergat
De Gunstelingen, nog onlangs zo hoog geschat.
Toen had men 't van den tocht, die, met het eerst genaken
Des Dageraads, 't begin des oorlogs stond te maken.
Hier dagt ik 't krygs-bestel te horen; maar alleen
Verhief men, hoe de Prins zou met een ongemeen
| |
| |
En pragtig wapentuig verschynen. Zegepralend',
En door verciersels reeds op my verwinning halend',
Vertoond men my met grootsch gesnoef, als my ten spot,
540[regelnummer]
Hoe dat men zich bevond in een voorspoedig lot.
De laffe Prins, van tyd tot tyd, wierp smeelende ogen
On 't geen ik uit den brand van Gange had getogen;
En, met Pasiphaë zich spieg'lende in zyn pragt,
Wierd al zyn yd'le schat allengs te zaam gebragt.
Ik nu, rampspoedig door myn's Vaders ongelukken,
Voel my tot in de ziel door deez vertoning drukken;
En stel my voor wel haast in 't hevigste gevaar
Den schat van mynen moed te maken openbaar,
En aan het gansche Heyr heldhaftig te vertonen
550[regelnummer]
Dat ik met onrecht ben gestoten van myn Tronen.
De Wysgeer Teuphis, op het horen dezer taal,
Pryst zyne oplettendheid, in 't eerst van zyn verhaal,
Door 't onderscheid in deez twee Vorsten te bespeuren,
En spreekt: Verheven Prins! gelukkig moogt ge u keuren
De ware grootheid hier in tegenprent te zien;
De Hemel kon u geen doorlugter voorspoed biên!
Wilt ge uw gemoed daar heen in vroegen tyd verkloeken,
Min is ze thans voor u dan anderen te zoeken.
| |
| |
De schaduw, die men naast haar' held'ren luister ziet,
560[regelnummer]
Word des te klaarder in haar' donk'ren aard bespied.
Deeze is de Zon, die met bestendig ligt koomt pralen,
En geene een stalkaars, die van 't regte pad doed dwalen.
De roem, die dus uw hart in Charsis heeft verheugd,
Is de onafscheidb're Vrind en Broeder van de Deugd,
Ontspringt al waar zy zet haar zeegeryke voeten,
En waar de Deugd zich toont daar zal men roem ontmoeten.
Hoor wyders, waarde Prins! want diep doorzochten raad
Te volgen is een groote en een doorlugte daad,
En nodig voor een Vorst: Des Vyands hoofd te vellen
570[regelnummer]
Is 't grootste wit waar heen m' in 't Oorlogs-perk kan snellen,
Maar 't past niet roekeloos. Had, als my moog'lyk scheen
Een vyand'lyke Bende ons schielyk afgesneên,
Uit was 't met u. Gy liet u te yverig vervoeren,
En kwaamt ons, door uw haast, met fellen schrik ontroeren.
Wy waren meê gereed u moedig, aan ons hoofd,
Te volgen. Uwe daad was daar niet door verdoofd.
Een Veldheer kan, door zich in 't uiterste te wagen,
Zeer ligt het gantsche Heyr de nederlaag doen dragen;
En is de ziel door wie, met wyse redenskragt,
580[regelnummer]
Het lichaam word bestierd, getemd, in maat gebragt.
| |
| |
Verlaat de ziel de zorg des lichaams, 't zal bezwyken.
Niet dat een Veldheer moet gevaar of krygs-lot wyken,
Maar onderscheiden, hoe, wanneer, tot welk een end,
Zyn arm, daar 't hevigst gaat, ten slag moet zyn gewend.
Tot voorbeeld als 'er moed ontbreekt, of door het merken
Dat daar een wisse zeeg' door zyn kan te bewerken:
Dan waagt hy 't al te zaam, maar eerst, met wys beleid
Beraân, zo veel 't kan zyn, staaft hy zyn dapperheid;
En zal zich zonder nood niet zorgeloos begeven,
590[regelnummer]
Alleen in 's Vyands drom, om zonder nut te sneven.
Dat 's sporeloos. De roem, op reden vast gegrond,
Vloeid met veel groter glans uit een' opregten mond;
En word te niet gebragt, wanneer men daar op tegen
Kan voeren, dat die slechts is door geluk verkregen.
Intusschen wierd de Maar, in 't midden van den nagt,
Door snelle Kemelen ter Ryks-stad ingebragt;
Hoe dat men 't end des Krygs kwam zeeg'ryk te verwerven,
En hoe Torymbas moest door Friso's handen sterven;
En 't Volk, dat juichende van allen kant verscheen,
600[regelnummer]
Gaf hem op nieuw den naam van Redder van 't gemeen.
Maar Charsis, om wiens heil zo veelerley gevaren
Geleden wierden, reeds gekrenkt door hoge jaren,
| |
| |
Kreeg minder vreugd van deez doorlugte Maar dan smert,
Wanneer hem het gedrag zyn's Zoons verkondigd wert.
Hy, die voorheen altyd zich dapper had gekweten,
En d'oorlogs-moed, hoe grys hy was, niet kon vergeten,
Voeld zich getroffen met een dodelyke wond,
En laat deez reden uit een' bleekbestorven mond.
O, ware ik weêr bekwaam ten stryd gelyk voorhenen!
610[regelnummer]
Ik zou myn ongeluk niet op myn' Stoel bewenen:
Maar in het heetst gevegt, door 't storten van myn bloed,
Aan Cosroës doen zien den roem van d'oorlogsmoed:
O, was ik daar geweest in 't dapperst tegenkanten,
Men had hem niet gezien, gedekt door de Elephanten,
Den dood vermyden, daar een vreemd en jonger Vorst
Roemrugtig tot myn heil zich bloot voor stellen dorst!
Is dus myn bloed gedoemd te stremmen in zyne aad'ren!
Is dit het overschot der Helden, myner Vaad'ren!
O Jupiter! vind ik nog gunst voor uwen Troon,
620[regelnummer]
Laat ik in Pluto's Ryk begraven dezen hoon!
O duld dat, wyl ik niet door 's Vyands hand kan sneven,
De Lotgodin voleinde een zo rampzalig leven!
O laat ik, op den wal van Lethe's zwarten poel,
Vergeten van dit leed het knagende gevoel!
| |
| |
Zo sprak de deugdzaamste der Indiaansche Vorsten,
Terwyl de tranen uit de eêl-moedige ogen borsten.
Den Grooten, die zyn deugd navolgden, konde 't niet
Gelukken hem met troost te helpen in 't verdriet.
Hy wenschte nu niet meer dan 't ogenblik te derven
630[regelnummer]
Dat hy zyn' Zoon moest zien, en voor dien tyd te sterven.
De droefheid prangde dus zyne afgeleefde kragt,
Dat ze eind'lyk bukken moeste, en t'onder wierd gebragt.
Voor dat het Heyr den wal der Ryks-stad konde aanschouwen,
Volendde een zagte Dood dit zyn rechtvaardig rouwen.
Hem volgde een tranen-vloed, door strenge deugd gekogt,
En was der Volken wensch door 's Hemels wil volwrogt,
Hy had zyn dagen by zyn' roem alleen gemeten,
En op den hogen Troon onsterfelyk gezeten.
Fluks zweeft, in rouwgewaat, de Faam langs Berg en Veld,
640[regelnummer]
En 't Leger hoord het lot van dien berugten Held:
Men ziet de blydschap van de zege weg-gebannen,
Een wreede ontsteltnis heerscht op 't aangezigt der Mannen;
Zy gaan bedrukt: en elk, behalven Cosroës,
644[regelnummer]
Verwerpt den Lauwer-tak, en grypt den Lyk-cypres.
Einde van het Derde Boek.
|
|
Auteursrechtvrij