Goddelycke wenschen

(1629)–Justus de Harduwijn– rechtenstatus



[pagina *40]
[XL. Educ de custodiâ animam meam]

[pagina 523]

Educ de custodiâ animam meam, ad confi- tendum nomini tuo. Psalm. 141.
Leydt mijne siele uyt de ghevanghenisse, om te belijden uwen naeme. Psalm. 141.
ICk die te voren placht in vrijdom / en ghenucht Te vlieghen herr' en ghints langhst d'onghebaende lucht / Ben nu ghelijck een beest in dese muyt ghesloten / 'T welck my van overlangh ter deghen heeft verdroten: En ghy / ô Lief / die't al aensiet / Houdt uwen rel met mijn verdriet. Helaes! van dat in my de menscheydt heeft ghebleken Ben ick in vel en vleesch als in een kot ghesteken / Mijn vanghenisse wierdt een beenderen gheraemt / Daer lagh ick in gheboeyt / gheknevelt en ghepraemt / Aen zenuwen / en aeder-pesen / Moest ick daer oock geketent wesen. Wat vanghenis is dit? Een die my quaelijck dient Moet ick die zijn beleeft / en toeghedaen als vriendt? Ick die my van't gheslacht der Enghelen mach rommen / Moet ick u mijnen troost al kruypende by kommen / Ghelijck als een schildtpadde traegh? Há liefste lief wat een mishaegh! Hoe dicks hebb'ick ghepeyst mijn ongheluck t'ontloopen / Off seffens met de doodt dat erghens af te koopen! Hoe dicks hebb'ick ghewenscht een koord' / oft eenen bast / Waer deure mijn verdriet sou worden wat verrascht. Iae menich mael om dat te korten Hebb'ick mijn bloedt oock willen storten!
[pagina 524]
Lucretia door spijt met eenen poignaert bloot Vondt haest in haere borst den inganck tot de doodt / En Portia begroef haer hert in heete kolen Die sy uyt d'asschen há bedecktelijck ghestolen. Och! hadd'ick oock des dinghen by / Ick maeckte my nu los en vry! Thisbe die schoone maeghdt en woud' niet langher leven: Maer heur met Pyramus oock tot de doodt begheven. Och of ick alsoo voer / ten waere my gheen pijn / Als ick by dese twee mocht eene derden zijn / En dat het sweert daer s'inne vielen All-even-eens my wou vernielen! Helaes! wat wil ick doen? den hemel dat belet / Noch en wilt hebben niet da'ck eenen voet verset. Helaes! wat wil ick doen / als ick hier ben ghevanghen / En dat my niet en baet naer vrijdom te verlanghen? Maer dattet moet gheschieden al Naer't keeren van den noot-gheval. Veel liever waer ick och! met koorden neer-ghesoncken In diept en onder d'aerd' / oft eenighe speloncken: Veel liever waer ick oock ghesonden naer die pleck Daer Minos sijnen Stier deed' houden het vertreck; Want Daedalus om my te lichten Sou my de konst haest onder-richten. Off Romulus nu oock met krijghelijck ghemoedt / Ghelijck hy van sijn Broer vergieten wou mijn bloedt; Gheen staecken alsoo hoogh / 'k en sou daer over-springhen / Op hope van aldus mijn leven te verlinghen: Want mijne gauwheydt waer te sien / Wanneer ick mocht de doodt ontvlien. Há lief! off ghy my woudt in Babylon maer sluyten / En op den hals verboodt van noyt te komen buyten / 'T waer my seer aenghenaem / en grootelijcks ten danck / Als ick om gaen en staen slechts hadde dat bevanck / En dat ick mocht om wat te leeren / Met soo veel menschen daer verkeeren:
[pagina 525]
Maer in dit droeve kot te nestelen altijdt / Is my te groot on-eer / en te vileynen spijt! Mijn sinnen zijn verdaert / verdruckt ben ick van gheeste / Ick liggh' hier min off meer en vroetel als een beeste / Noch ick en sie maer wat ghewemel / En wat ghesprietel van den hemel. Kom aen dan mijnen troost / ontsluyt my dit gheveert / Ick sal u soentjens bien / soo veel als ghy begheert / En is u dese plaets / off t'engh' off oock te kleyne / Ten lieght dan maer aen u / mijn mondeken / alleyne Dit deurken hier te stellen open / Ick sal u haest zijn by-ghekropen. Van eenen paepegaey wordt waerelijck vertelt / Die loste sijnen Heer in vanghenis ghestelt / Waeromme dat die beest soo schreeuwd' en soo ghebeerde Dattet den Rechter self seer iammerd' ende deerde Dat die niet en kost van de sté Soo veel voor een ghevanghen dé. Ick bidd' u / mijn Hert-soet / ontgrendelt my dees deure: Want het is in u macht / het staet oock t'uwer keure. Ghy kondt / alst u belieft / my los doen henen gaen / Den hemelschen Poortier hebt ghy dat eens ghedaen. Als alle sloten onbedwonghen Door sijn ghesicht daer open spronghen. Och vond'ick eene borgh die my nu voren spraeck / Off eenen Hercules die my dees hell' op braeck! 'K en kan vol-loven niet die Minyeetsche vrouwen De welcke voor hun mans vast wilden zijn ghehouwen / En een voor een elck voor sijn lief Oock onder staen het selve grief! Neen / neen / mijn toeverlaet / en wilt my niet bedrieghen: Maer laet my metter spoedt gaen wederomme vlieghen Naer de ghewenschte sté daer ick mijn wooningh hiel Eer my dit trailge-kot soo moeyelijck beviel! Dus bidd'ick u wilt my ontboeyen Om soo naer huys te moghen spoeyen!
[pagina 526]
Ben ick als Baiazeth tot schimperny en spot Ghelijck als eenen hondt ghedreven in een kot Om te versaen de lust van die hem há ghekreghen? Há neen mijn eenich lief sulcks dient van u ghesweghen: Want ick en acht u niet soo vreet Dat ghy my doen soudt sulcken leet. Maer siet ghy niet mijn handt door dese gerre steken? Ick vrongher my heel uyt / kost ick een sporte breken. Daer dat de slangh haer hooft ghemeynelijck door-vringht De reste van haer lijf ghemackelijck daer bringht. Há waer ick dan als eene slanghe 'K en saet hier seker niet soo langhe! Den Voghel alder-eerst ghesloten in de muyt / Is altijdt in de weir / en wou wel wesen uyt / Hy kleffert / en hy springht / noch hy en wilt niet eten: Maer dieftelijck van by beluymt hy alle spleten / Off hy wel een aen reesen kost Langhst waer dat hy sou zijn verlost. Wel aen ô heylich heir / ghy Agnes en Sophije / Ghy Vrsula die nu zijt overlangh in't vrije / In desen mijnen noot vall'ick u-lien te voet / Vermorruwt doch het hert van die my dit aendoet: En maeckt dat ick hier uyt gheraecke / En my met u-lien eens vermaecke? Wel hoe! mijn eenich licht! sou wel op uwe borst Off koper / off metael / off yser zijn gheschorst. Om dat ick u soo stuer in mijn ghesagh aenschouwe? Há Lief / het is u schuldt / op u de selv'ick houwe / En noyt en hadd'ick oock ghedocht Dat ghy my dus te terghen socht! Hoe sal ick hier verbreen u soete lof-ghesanghen Daer ick in dees giool soo vaste sit ghevanghen? Den nachtegal ghewoon bly t'orghelen in't veldt Sal swijghen alsoo kort zijnd' in een muyt ghestelt En soo hy langher heeft gheseten Sal sijne toonen meer vergeten.
[pagina 527]
Nu aen dan / mijnen troost / nu aen mijn toeverlaet / Doet open / bidd'ick u / 't sal wesen t'uwer baet: Want zijnde nu verlost / en teenegaer ontbonden Met danckbaerheydt en eer sal ick u lof verkonden / En my verheughen voor altijdt Dat ghy soo mijn Verlosser zijt.
Educ de custodiâ animam meam, ad confitendum nomini tuo. Psal. 141.
Leydt mijne siele uyt de ghevanghenisse, om te belijden uvven naeme. Psal. 141.
Aug. in Ps. 145. ICk love Godt wel soo flauwhertelijck / ende soo weynich / als ick immermeer en kan. Waerom alsoo? om dieswille dat soo langhe als wy hier woonen in dit lichaem vvy van- den Heere vervremden. Waerom en danckt ghy den Heere niet volkomelijck / oft soo't be- hoort? om diesvville dat het lichaem, het vvelcke bedorven vvordt, versvvaert de sie- le, ende dat de aerdtsche gedachtenisse ver- druckt de sinnen die seer veel zijn peysende. Weert my die aerdtsche wooninghe die my mijn ghedachten is beroerende / ende laet my die selve by-een versaemelen / ende ick sal den Heere volkomelijck loven: maer soo langhe als ick leve op dese maniere en kan't niet ge- schieden; want ick ben te seer over-laeden.
[pagina 528]

Chrys. in cap. 4. Matth. hom. 14. Dit teghenvvoordich leven en schijnt niet te verschillen van eender ghevanghenisse: want soo wy dusdaene droeve woon-plaetse innekomen / sien wy die aerme ghevanghene gheslaeghen in de boeyen / al-even-eens is't met ons / indien wy (gheweert alle andere in- vallen) eens gaen in eens ieders leven / en̄ daer besichtighen de siele / sullen bevinden dat elc- ke der selver daer quaelijcker aen is dan oft sy vaste gheboeyt waere.
Amb. 1. de bono mortis. Laet ons eens mercken in den af-scheydt hoe de siele van eenen stervenden allenskens haer ontlost van de banden des vleeschs, ende ten monde uytghesonden vlieght daer henen als gheslaeckt van de ghevanghenisse haers lichaems.
Greg. cap. 17. in c. 7. Iob. Den mensche vvort omringelt met eener gevanghenisse, om dat hy hem dickmael ghe- dreven door de deughdt / pooght te stieren tot hooghe saecken / en̄ nochtans voelt hy hem te- ghen ghehouden door de bederffenisse van sijn vleesch / van het welcke den Prophete David bidt verlost te wesen / als hy seght: Leydt mij- ne siele uyt de ghevanghenisse. De heylige mannen (want daer staet ghe- schreven: Het lichaem dat bedorven vvordt versvvaert de siele,) zijn alreede door hunne goede wenschen verheven boven hun eyghen selven; nochtans nu ter tijdt noch wesende onderworpen de onsekere beroertē van hunne
[pagina 529]
kranckheyt / bedroeven hun gesloten te wesen in de banden hunder sterffelijckheyt. Daerom seght Iob seer wel: Ben ick dan gheene zee, oft geenen vval-visch, om dat ghy my met eender gevangenisse hebt omringelt? als oft hy opentlick wilde segghen / de Zee ofte den Walvisch (te weten) die boose menschen ende den quaeden geest hunnen meester) soecken los te zijn om alleenelijck quaet te doen / en̄ daer- om zijn sy met goeden rechte op-ghesloten tot straffe van hunne boosheydt: maer ick die maer en wensche den vrydom van uvve eeu- vvicheyt, vvaer toe blijve ick gepraemt in de ghevanghenisse van mijn bederf?
Amb. in Ps. 118. Wy sien in dese wereldt somtijts wel eeni- ghe ghevanghene gesloten in vaste ketenen, in't openbaer tot een droef vermaeck uyt-ley- den; iae selver het gebeurt wel de onnosele / die dit onderstaen met sulck mishaeghen dat sy liever hadden te sterven / dan noch dese be- schaemtheydt te moeten lijden. Die onnoosel zijn / wenschen verhoort te worden; soo wen- schen oock die grootelijcks mis-daen hebben door eene rassche doodt hun pijne af te koopē / ende te moghen winnen eenige verkortinghe der selver. En̄ noch is hun by-blijvende wel eenighe hope in de genaede vanden Rechter. Maer hoe dat is oft niet en is / sy soecken uyt te komen / achtende de ghevanghenisse veel waerder dan den ban.
[pagina 530]

Basil. homil. in mart. Iulittā. Ghelijckerwijs onder de ghevangene eeni- ghe voor langē tijt worden gehouden in boeyē / en̄ ander niet / alsoo de siele; want de eene wort langer gehouden in dit leven als d'ander / en̄ dat geschiedt naer elcks verdienste / ende naer den afgront der goddelijcker voorsichticheyt; soo dat geen menschelijck vernuft die kan be- grijpen / noch weten wat Godt in een ieghe- lijck van ons heeft willen voorsien. Hoort ghy David niet segghen: Leydt mijne siele uyt de gevangenisse! En hebdy niet verstaen op wat maniere de siele van desen heyligen wierdt ontbonden? Wilt ghy noch meer? Hoort eens de woorden van den Godt-minnenden Si- meon, soo hy den Heere was hebbende op sij- ne aermen / ende den selven Godtvruchtlijck was douwende voor sijne borste! seght hy niet? O Heere nu laet ghy uvvē dienaer gaen in vrede; Want dese lichaemelijcke en̄ bedwō- gen woon-stede veel moeyelijcker is dan eene ghevangenisse voor den ghenen die hem hae- stight met alle vlijticheydt te trecken naer den hemel.
Anselm. in prolog. c. 1. Och ongheluckich lot des menschen als hy nu het goedt / waer toe dat hy gheschaepen is / heeft teenemael verloren? Helaes! wat eē droe- vich geval is ditte? Helaes! wat heeft hy ver- loren / en̄ wat heeft hy gevonden! wat is hem af-gegaen / en̄ wat is hem aenghebleven? hy heeft verloren de saelicheyt tot de welcke hy
[pagina 531]
was vercoren / hy heeft ghevonden d'ellende voor de welcke hy niet en was geschaepē. Hem is afghegaen sonder het welck hy is ongeluc- kich / en̄ hem is by-gebleven dat hem niet en kan wesen dan ongeluckich! Och ellendighe! waer zijn wy uytghedreven / en̄ waer zijn wy gekomen? van waer zijn wy afgeworpen / en̄ waer zijn wy gevallen? van het vaederlandt in het ballinghschap / van het gesichte Godts in onse verblintheydt / vande vreught der on- sterffelijckheyt in de verbittertheyt en̄ in den schroom des doots. Och wat veranderinghe! van wat een goedt / tot wat een quaet! groote schaede / ellendige droefheydt / en de pijnelijcke swaericheydt! maer wee my ellendich onder de ellendighe kinderen van Eva / en̄ van mijnē Godt soo verre verscheydē / wat hebbe ick aen- ghegaē? wat hebbe ick uytgerecht? waer wil ick henen? en̄ waer toe ben ick ghekomen?
Hugo de S. Victor. l. 4. de anima c. 4. Ontdoet my, bidde ick u, vande bandē die my houdē gebonden, op dat ick die verlaeten- de my te gheringher spoeye tot u / op dat ick u aenkleve / ende my t'eenemael by u voeghe. Nazian. carm. de exterioris hominis vilitate. Iesv Christe / leydt my / bidde ick u van hier / en̄ door u genaede geneest mijne quaele / daer ick te midden inne ben. Ons eenich goedt is het eeuwich leven / het welck hier niet en is te vinden / maer alleenelijck daer boven in den hemel / ende door wiens liefde mijnen gheest hier nu is quelende.
[pagina 532]

August. med. cap. 17. Gheluckighe siele die ontbonden van het aerdtsche lichaem vry ende verlost treckt naer den hemel! sy is gherust ende te vollen versekert / noch sy en vreest niet meer de ghe- vanghenisse / noch oock de doodt: want sy heeft altijt voor ooghen de schoone volmaeckt- heyt van haeren Heere / in welcke sy haer is verheughende / van den Heere / segh'ick / die sy ghedient heeft / die sy bemint heeft / ende naer den welcken sy ten alder-lesten heeft gheno- men haere ganghen.
August. soliloq. cap. 23. Soo dan / ô Heere / die de verwachtinghe zijt van Israel / ende den wensch met den welc- ken ons herte daegelijcx is bekommert; haest u / noch en wilt niet vertoevē: staet op / spoeyt u / ende komt / op dat ghy ons leydt uyt de- ser gevangenisse, om te belijden uvvē naeme.
August. soliloq. cap. 35. Komt / Heere / en wilt niet beyden / komt Iesv Christe ons besoecken in vrede / komt ende verlost de ghevanghene, op dat wy ons oprechtelijck voor u verblijden. Komt ghy ge- wenschten van allen volcke / vertoont u aen- schijn / en̄ wy sullen zijn behouden; komt mijn licht / komt mijnen verlosser: Leydt mijne siele uyt de ghevanghenisse, om te belijden uvven naeme. O wel gheluckighe siele die ghetoghen uyt de ghevanghenisse in een Ko- ninghs hof sult moghen doen uwe inkom- ste.

Vorige Volgende

[XL. Educ de custodiâ animam meam]