|
| |
| |
| |
[XIII. Numquid non paucitas dierum meorum finietur brevi?]
| |
| |
| |
| |
Numquid non paucitas dierum meo-
rum finietur brevi? dimitte ergo
me, vt plangan paululum dolorem
meum.
Iob. 10.
| |
En sal de luttelheydt mijnder daegen niet
kortelingh' ten eynde komen? daerom
laet my toe dat ick een luttelken be-
vveene mijnen druck.
Iob. 10.
| |
GHy soud gheeren my verblijen
Om dies vville dat soo kort
Mijnen tijdt bevonden vvordt
Liever had'ick te ghebijen,
Eenen tijdt van hondert jaer
Dan mijn doodt te zijn soo naer.
Maer helaes! vvat brooser gaeren
Loopt daer door de spille rasch
Van mijns levens teere vlasch,
Och! hoe kort sijn onse jaeren!
'T kindeken vvordt oudt ghenomt
Met dat in sijn putjen komt!
Vele dierkens hun verruren
Quaelijck eenen heelen dagh,
Quaelijck eenen oogh-opslagh,
| |
| |
Vele blomkens niet en duren
Sy verslenssen, en vergaen
Op den dagh als sy op staen.
Zijn sy kinders, op den noen
Zijn sy ghelijck mannen koen,
s'Avondts zy ver-oudert wesen
En met eenen sonne-schijn.
Sy heel op en onder zijn.
Dat de daeghen niet en ghinghen
Niet een dierken vvaerder stom
Alle bloemkens souden singhen
Soo veel urkens zijn nu deur
Dat vvy gheven onsen geur.
Maer den tijdt gaet henen strijcken
Als die nerghens op en past,
'T jaer hem even gauvv verrast,
Oock de maenden niet en svvijcken,
En de daeghen sonder toom
Loopen af ghelijck de stroom.
D'uren al te poste vlieghen
Ende d'ure die daer drijft
Eeuvvelijck verschenen blijft
Den tijdt gaet den tijdt bedrieghen,
Want oft hy sy selve vliedt
Achter-aen hy vverom schiet.
| |
| |
Als de fackel vvordt verslonden
En begraeven in haer vier,
Alsoo keeren d'eeuvven hier
Weer van hier in hunne ronden
En het jaer hem omme-kromt
Tot dat in sijn schreve komt,
Naer't versieren der Poëten
Att sijn kinders allegaer,
Alsoo gaet den tijdt hem eten,
En sy selven hy versmacht
Eer hy hem heeft voort-ghebracht.
D'uren onsen dagh verjaeghen,
Daghen doen de Maenden gaen,
En de maenden 't Iaer af-slaen,
Ende d'uren met de daeghen
Maenden, Iaeren over-hoop
Soo dan Godt, eer dat ick sterve,
Laet my klaeghen mijnen druck,
En het sal my zijn gheluck.
Aerdsche vreughd'ick gheren derve:
Want ten is nu gheenen tijdt
Dat ick soude zijn verblijdt.
'K wensche tijdt om hier te schreyen
En te maecken een gheschal
Traenen och! en vvilt niet beyen,
| |
| |
VVilt mijn ooghen alle-bee
Kom mijn hertjen vvilt versuchten
VVant ter-vvijl ghy stille staet
Den sonne-vvijser ommegaet,
Och ick voel' uvv' hitte vluchten,
'K voele knaegingh en ghevroegh,
Och houdt op, het is ghenoech!
| |
Numquid non paucitas dierum meo-
rum finietur brevi? dimitte ergo
me, vt plangam paululum dolo-
rem meum.
Iob. 10.
| |
En sal de luttelheyt mijner daeghen niet
kortelingh ten eynde komen? daerom
laet my toe dat ick een luttelken be-
vveene mijnen druck.
Iob. 10.
| |
Chrys. epist ad Theod.
WAt isser in dese wereldt ghestaedich /
wat isser in dese wereldt gheduerigh?
Hoort de woorden van eenen treffelijcken
man: Den tijdt mijns levens, seght hy / is
dapperder dan eenige Posten.
| |
Hieron. ep. 2. ad Paulam.
Want met dat den mensche eerst-mael
hadde ghesondight / soo wierdt de eeuwicheyt
verwisselt in een sterffelijckheydt / sijn leven
was ghestelt tot neghen hondert ende meer
| |
| |
jaeren / daer naer de sonde van langher handt
verargherende / het menschelijck leven is in
veel korteren tijdt verkort gheworden.
| |
Iob. 14.
De daghen van den mensche zijn kort,
het ghetal sijnder Maenden is by u: ghy hebt
paelen ghstelt die niet en konnen voor-by
ghegaen worden.
| |
Greg. l. 9. mor. c. 44. in cap. 10. Iob.
Daerom die de kortheydt van dit teghen-
woordich leven wel is over-merckende /
dunckt my wijs ende voorsichtich te wesen;
want desen van het selve niet alleene en aen-
siet het ghebruyck oft het ghemack / maer wel
het eynde / op dat hy daer uyt soude bemerc-
ken / dat ons in desen doorganck quaelijck iet
gheduerich is aenstaende ende ghereyende /
ter deser oorsake wordt gheseydt door Salo-
mon: Indien den mensche veel jaeren heeft
gheleeft, ende in de selve hem heeft ver-
heught, hy moet ghedencken den tijdt der
duysternissen, ende die eeuwighe daeghen,
de vvelcke, als sy sullen zijn ghekomen, al-
len het voor-geleden sal vvorden beschul-
dight van ydelheydt. Soo dan als de schuldt
is terghende den gheest / is't van noode dat
hy aenschouwe de kortheydt van haere blijd-
schap / op dat de boosheydt haer niet en bren-
ghe tot de levende doodt / als zijnde versekert
hoe dat het sterffelijck leven soo haest ende ge-
ringhe is loopende ten eynde.
| |
Greg. l. 7 mor. c. 20. in c. 6. Iob.
Het ghebeurt oock dickmael / terwijlent
| |
| |
de kortheydt van dit teghenwoordich leven
bemindt wordt / als oft wy versekert waeren
dat het selve seer langhe soude dueren: de siele
verliest de hoope van de eeuwicheydt / ende
haer verghetende in het teghenwoordich /
wordt her-geesselt door de duysterheydt haer-
der wan-hope. Maer de heylighe mannen /
om dies wille dat sy gheduerich de kortheydt
ende de verganckelijckheydt van dit leven
wel souden betrachten / leven als oft sy alle
daeghen waeren stervende / ende sy bereyden
hun dies te stercker om te blijven / als oft sy
hun waeren inbeeldende hier niet verganc-
kelijck te wesen. Daerom den Prophete ghe-
waer wordende dat het leven van den sondaer
soo lichtelijck voor-by gaet / seght: Noch een
vveynich ende daer en sal gheenen sondaer
vvesen. Ende noch op een ander plaetse: Dē
mensche is als het hoy, ende soo zijn oock
sijne daeghen. Ende Isaias: Alle vleesch
is hoy, ende alle sijn hoogh-daedigheyt ghe-
lijck een bloeme des veldts.
| |
Aug in Psal. 102
Dat den mensche wel overdencke wie hy
is / ende dat hy hem niet en verhoovaerdighe.
Den mensche noch sijne daeghen en zijn
niet dan hoy. Waer toe wilt hem het hoy
verhoovaerdighen / dat voor wat tijdts maer
en is bloeyende / ende naer korter stonden ver-
dorrende. Waer toe wilt hem het hoy ver-
hoovaerdighen / jeughdich voor wat tijdts / te
| |
| |
weten / tot alderstondt dat de sonne dat is
verhittende. Den mensche sal uytbloeyen
ghelijck een bloemme des veldts. In hoe
weynich tijdts vergaen de bloemmen? ende
alle dat fraey is / is haest verdweenen. Alle
vleesch is hoy, ende de klaricheydt van het
licht is ghelijck een hoy-bloemme; het hoy
is verdort / ende de bloemme is gheresen.
| |
Iob. 14.
Den mensche komt voorts ghelijck een
bloemme, ende vvordt verplet ende te neer-
ghetreden.
| |
Greg. in idem c. 14. Iob.
Want wat zijn de menschen / gheboren
in dese wereldt / anders dan bloemmen des
veldts: Laet ons de ooghen van onser her-
ten eens slaen naer de lenghde van dese te-
ghenwoordighe wereldt / ende wy sullen sien
die soo vol van bloemmen te zijn als men-
schen / oversulcks dat het leven in het vleesch
is als de bloemme in het hoy; want ghelijc-
ker-wijs een bloemme komt den mensche uyt
het verborghen / die hem terstondt veropen-
baert: maer stracks uyt dit openbaer wordt
hy door de doodt wederom ghetrocken tot het
verborghen. De jeughdelijckheydt van het
vleesch komt ons in't openbaer vertoonen /
maer de drooghte van ons asschen doet ons
vertrecken / ende teenemael verdwijnen: ende
niet met allen wesende / docht ons dat wy een
bloemme waeren / die verwelckerde soo sy
quam te voor-schijne.
| |
| |
| |
Isidor. Clarius or. 10. de morte.
(Iae voor seker) wat verschillen wy van
die dierkens / de welcke / soo men seght / voort-
komen ontrent de riviere Hypanis (die van-
den kant van Europa haer in de zee is ontla-
stende) ende dese dierkens ghemeynelijck
maer eenen dagh en leven; sulckx oft een van
die selve ten twee uren naer middaegh doodt
waere / soude gherekent worden verre gheko-
men te zijn: maer die soude zijn ghestorven
ter sonnen onderganck / heel oudt ende tee-
negaer ghebroken; Ende noch te meer / waert
dat sulcks gheschiede op eenen somerschen
dagh; alsoo oft schoon den meesten ouder-
dom van ieder mensche wierde gherekent met
de eeuwicheydt / noch in minder korticheydt
des levens dan dese dierkens sullen wy wor-
den bevonden.
| |
Nazian. in paec. ad Virgines.
Maer seght my dan hoe langh dat kan ons leven dueren
Daer soo veel anghst en vrees' dat daeghelijcks berueren.
| |
Aug. in Psal. 38.
Hebt ghy desen teghenwoordighen dagh?
indien ghy dien hebt / soo hebt ghy den dagh
van ghisteren ende van heden; maer ghy
seght / den dagh van ghisteren en hebbe ick
niet / om dat hy nu niet en is / maer ick hebbe
desen in welcken ick leve / ende die met my is.
Is't alsoo? van desen dagh is u ontslibbert
soo veel als daer door is van dat hy begonst
| |
| |
op te staene. Heeft desen dagh niet begonst
van zijn eerste ure? gheeft my dan die eerste
ure / oft gheeft my de tweede; want misschien
is sy voor-by ghevloghen: maer ghy sult
segghen / ick sal u gheven de derde ure; want
misschien terwijlent wy nu spreken zijn wy
in de selve: Soo siet ghy nu dan wat dagh
dat is / ende dat den teghenwoordighen is op
sijn derde ure / ende dat ghy niet dan dese ure
en kondt gheven / ende dat ghy die ghevende /
niet en gheeft eenen dagh / maer alleenelijck
eene ure. Nochtans en wil ick u niet toe-lae-
ten dat ghy my dese derde ure kondt gheven /
is't dat wy die voor-by wesen / ick praeme u
dan dat ghy my die gheeft / naedemael ghy
ghelooft dat sy nu teghenwoordich is. Want
by alsoo verre van die selve ure eenich deelken
nu verloopen is / ende dat het ander noch
staet aen-te komen / noch van het ghene daer
verloopen is / en kondt ghy my niet gheven /
om dat nu niet en is / noch van datter staet te
komen / om dat noch niet en is. Wel aen
wat sult ghy my dan gheven van die ure die
nu is? wat sult ghy my gheven van die sel-
ve? wat bequaemen tijdt sal ick konnen vin-
den om te segghen dat woordt / 't is / Als ghy
sult segghen / 't is / seker ten is maer een sylla-
be / een hupsinghe / ende niet teghenstaende
ghy bevanght dry letteren met eenen slaegh /
noch en komt ghy niet tot aen de tweede letter
| |
| |
dit woordt / ten zy al-voren dat de eerste ghe-
eyndt is / de derde en sal gheen gheluydt ghe-
ven / ten zy dat de tweede voorby is. Wat
sult ghy my dan konnen gheven van dese ee-
ne syllabe / ende ghy seght dat ghy de daghen
hebt / die niet en hebt een enckel syllabe? Ten
allen ooghenblick wordt het hier al wegh-
ghedreven / de beke van alle dinghen is ghe-
duerich loopende. Soo dan de daeghen en
zijn gheene daghen / sy verschuyven eer sy
aenkomen / ende als sy kommen / sy en kon-
nen niet staen / sy voeghen hun by-een / sy
volghen hun selven / noch sy en konnen hun-
selven niet teghen-houden.
| |
Iob. 7.
Heere spaert my, vvant niet en zijn mijne
daeghen.
| |
Greg li. 8 mor. cap. 20. in Iob.
Hierom is't dat die heylighe mannen wel
bemercken dat de daeghen van dit teghen-
woordich leven als niet en zijn / om dies wil-
le / dat sy de ooghen van hunne verlichte sie-
len vestighen op het aenmercken der eeu-
wicheydt.
| |
Hieron. lib. 11. in cap. 40. Isaiae.
Want met het verloop der uren gaen wy
op ende af / noch wy en blijven niet ghelijck
wy zijn: Iae selfs het ghene wy spreken / le-
sen ende schrijven / vlieght daer henen / ende
doet verkorten het deel van ons leven. Die
langhe heeft gheweest een suyghelinck / ghe-
dijdt terstondt een kindt / die een kindt is /
wordt een Ionghelingh / ende wordt aldus
| |
| |
door onseker wijlen gheschickt tot den ouder-
dom / ende hy bekent hem veel eer een ouder-
linck / dan dat hy hem niet en verwondert
te zijn een Ionck-gheselle.
| |
Aug. l. 7. de ciuit. Dei. c. 10.
Ten lesten / alle den tijdt die men leeft
wordt den tijdt des levens afghekort / ende
dagh voor dagh wordt hy noch vermindert /
ende noch meer vermindert al datter over-
blijft / soo dat den tijdt des levens niet anders
en is dan een loopinghe tot de doodt / in welc-
ken niemandt wie hy is / hoe luttel dat soude
moghen wesen / en vermagh te blijven drae-
len / noch en wordt toe-ghelaeten eenichsins
spaeder daer henen te trecken / maer ieghe-
lijck wordt voort-ghedreven door ghelijcke
verroeringhe / noch sy en worden niet ghe-
stauwt door verscheyden toe-ganck / want
noch diens leven kort is gheweest en heeft
niet dapperder konnen leven / als den ghenen
wiens leven heeft gheweest veel langher / soo
dat / van als den mensche heeft beghonnen te
zijn in dit lichaem heeft gheweest in de doodt.
Hier uyt konnen wy te vollen bemercken / hoe
dat den mensche / hem beghinnende te vinden
in het leven / hem insghelijcks is vindende te
midden in de doodt.
| |
Greg. li. 27. mor. cap. 45.
Seer wel wordt dan gheseydt: Laet my
toe, op dat ick voor vvat tijdts bevveene mij-
nen druck; Want ten zy dat wy door Godts
| |
| |
ghenaede verlost worden uyt de stricken der
sonde / met de welcke wy ons selven hebben
ghebonden / wy en konnen niet volkomelijck
beweenen het ghene wy in ons eyghen selven
bevinden weerdich om te beweenen: maer
als-dan wordt waerachtelijck de droefheydt
onser sonde beweent / soo wanneer die duy-
stere schrickelijcke helsche vergheldinghe
wordt voorghesien met eene indachtelijcke
vreese.
| |
Greg. li. 9. mor. cap. 44. in cap. 10 / Iob.
Maer ghelijck eene middel-matighe quel-
linghe is de traenen uytbersende / alsoo eene
onredelijcke dese wech doet / soo dat de droef-
heydt wordt sonder droefheydt / de welcke
doorknaeghende de siele van den droeven /
wierdt het ghevoel van de droefheydt.
| |
Ibid.
Want ghemeynelijck den sondaer wordt
soo ghestropt in de stricken sijner boosheydt /
dat hy dat ghewichte seer wel verdraeght / en-
de nochtans hy verdraeght dat om dat hy't
niet en is kennende: maer somtijdts / indien
hy beghint te weten aen wat ketenen hy ghe-
bonden is / pooght ende bekrachtight in trae-
nen uyt te bersten / ende het is onmoghe-
lijck; om hem dan te verheffen teghen sijn ey-
ghen boosheydt / ende in sy-selven die te ver-
volghen / het waer noodich dat hy los waere /
ende dat sijnen gheest nerghens aen en waere
ghebonden. Hy en kan sijne droefheydt
| |
| |
niet beweenen die de schuldt van sijne boos-
heydt is overdenckende / ende nochtans door
de aerdsche belemmeringhe en is hy niet
machtich die te beweenen / desen en kan sijne
droefheydt niet beweenen die noch bepooght
sijn eerste ghewoonte teghen te komen / ende
verswaert wordt door de aengroyende perijc-
kelen des vleeschs. De teghenwoordicheydt
deser droefheydt hadde door-steken de siele
van den Prophete / als hy seyde: Mijne droef-
heydt is altijdt teghen my; want ick sal
mijne boosheydt uyt-spreken, ende ick sal
dencken om mijne sonde. Als-dan den Hee-
re ontbindt ons / ende hy sendt ons om te be-
weenen onse droefheydt / als hy ons het
quaedt dat wy gedaen hebben / is vertoonen-
de / ende dat hy ons ter hulpe komt / om ons
te doen weenen / ende leetwesen te hebben van
alle de sonden die wy nu zijn kennende.
| |
Iudic. 11.
O heere aen my dit alleen verleent, het
vvelck ick u oodtmoedelijck bidde: Laet
my toe, dat ick tvvee maenden de ghebergh-
ten mach omme gaen, ende vveenen met
mijne ghespelen.
| |
Chrys. hom. de Iephte.
Hier wordt bewesen hoe dat men de droef-
heydt van dit teghenwoordich leven sal be-
schreyen den tijdt van sestich daeghen / ende
den Heere seght: Saelich zijn sy die droeve
zijn; want sy sullen vertroost worden. Soo
| |
| |
dan wy beweenen de wildernisse van dese we-
reldt (want alle plaetse daer men niet en
blijft) noemt men een wildernisse / ende so
dat wy niet en blijven in dese wereldt / is sy
ghenoemt een wildernisse. Wy moeten dan
weenen in dit sterffelijck leven / vol van ver-
woestinghe / ende vermenghelt met alle suc-
kelinghe / op dat / terwijlent wy zijn weenen-
de / den Heere ontfanghe den brandt-offer van
onse leet-betuyghende siele.
|
|
Auteursrechtvrij