|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
Memento. quaeso, quod sicut lutum fece-
ris me, & in puluerem reduces me.
Iob. 10.
| |
Ghedenckt doch eens dat ghy my als slijck ghe-
maeckt hebt, ende dat ghy my in stof sult
vvederom verkeeren.
Iob. 10.
| |
'KEn hadde noyt ghelooft dat de verghetentheden
Oock hielden hunne plaets in d'opperst' hemel-steden:
Maer wel / dat altemets Godt om de sijne peyst.
Neen / neen / het is al raes / men moet'et soo niet achten /
Dat hy soo seer op ons sou setten sijn ghedachten /
Of indien hy dat doet / hy doed'et wel gheveyst.
Ha Godt! my dunckt wel half (wilt ghy't oock immers weten)
Dat ghy van overlangh hebt teenegaer vergheten
Het werck daer ghy dijn handt eens meesterlijck aenstaeckt.
Ist u uyt u ghedacht: Ick sal 'r in korter stonden
Hoe dat 't selv' is ghebeurt nu andermael verkonden /
En segghen dattet eerst uyt d'aerde wiert ghemaeckt.
Wilt ghy nv weten waer? 't was in den hof van Eden /
Daer 't schepsel van den mensch ontfingh sijn volle leden
Als ghy daer over gaeft den soet-besielden blas.
Te midden desen hof ontwierp haer een fonteyne
Van water altijdt versch / schoon / silver-klaer en reyne
Besproeyende 't gheboomt / en allegaer 't ghewas.
En weet ghy nu den tijdt? 't was als ghy met de duynen
De wouste-wilde zee had sterckelijck doen tuynen
Die noch daerom end' om staen muere-wijs ghestelt.
En dit alsoo ghedaen / u wijsheydt daer vergaerde /
Een hoopken ongheschickt van roo-gheschilderd' aerde /
Als ons de waere Schrift waer-blijckelijck vermelt.
| |
| |
Maer soo ghy met u handt hoe lijfigh dat ghenaeckte
Van vleesche / been / en bloedt ghy my een lichaem maeckte
Al was de stoffe slecht / ruyt / onbequaem en grof.
Soo dat uyt dit beghin te vollen kan gheblijcken /
Dat mijn gheboort en doodt elckanderen ghelijcken /
En dat ick niet en ben / dan asschen ende stof.
Als den Pot-backer / siet / in Samos schoon contreye
Tot sijnen keur en wensch is vindende de kleye
Wt welck' hy potten maeckt tot ieghelijckx behaegh.
Al-voren met de spae gaet hy dees onder schieten
Met water dan daer nae bespringhen en begieten /
Tot dat sy nu is tay / verwerckich en ghedwaegh.
Die nu van pas bereydt / beghint hy op sijn raeyen
De deessemen daer van van langher handt te draeyen
Tot dat hy sijnen pot siet teenemael voldaen:
Maer naer een korte wijl / misschien met niet met allen
Sal desen aerden pot in stucken moghen vallen /
En in sijn oude kley soo wederom vergaen.
Och! als ick't wel bedenck / soodanich is mijn leven
Een heurtjen / eenen niet / kan dat sijn eynde gheven.
Ock! ick ben menich-werf in kommeringh' en pijn /
(Naer dat den dagh den nacht / de maenden en de iaeren
Van self op hun ghetij allenghskens henen vaeren)
Om weten wat dat is soo sy nu omme zijn!
Voorwaer / 't en is gheen noot / hoe dat ick moet verrasschen
Mijn beenderen gheraemt / mijn schilderij van asschen /
'T sal hem ghenoech van selfs begheven alle-mael.
O waer mijns levens draet wat stercker doch ghesponnen
Of waer mijn lichaem oock soo stijf in een gheronnen
Als op den hemel doet het blinckende cristael!
Of waer ick soo ghemaeckt ghelijck de kleyne vieren
De welcke met de nacht daer tuymelen en swieren
En glinsteren als goudt hier boven in de locht!
Of waer ick oock ghemaeckt als die schoon Enghel-benden /
Die hun naer hunnen wensch lichaemeloos voortwenden /
My waere veel gheluckt en seghen aenghebrocht!
| |
| |
Dan soude my met die / de Eeuwigheydt behaeghen /
Dan souden my aenstaen die iaeren en die daeghen
Welck worden voor die locht en 't sterre-licht bewaert.
Maer langher leven sy die met ghelatte vimmen
De konckelen der zee op ende neer beklimmen
Die Doris voor heur vaer Oceanus daer baert.
Ghelijvigher is oock de pluyme-rijcke swaene
Die haer alleen ghewent den vijver in te slaene
Soo sy maer uyt den dop komt nieuwelinckx ghebroet
Och! waer ick op mijn lijf soo hert ten alle kanten
Als yser ende stael / als doen de diamanten
Hoe soud'ick daermé zijn te passe wel-ghemoet!
O neen! een beter lot die Susters ha'en gheschoten
Wiens handen van metael eenvoudich zijn ghegoten /
So deed' Achilles oock / wiens lot alsoo gheviel
Te wesen wel soo sterck / dat gheenderley gheweire
Noch befenijnden schicht mocht komen in sijn deire /
Want hy was quetse-loos behalven in den hiel.
Maer wat ist dat ick segh? waerom wil ick mis-prijsen
En mijn ghestaltenis licht sinnelijck verwijsen /
Weer dat sy wierdt ghemaeckt uyt stoff' die niet en docht!
Neen / den Pot-backer self bemint sijn eyghen vaeten /
Noch hy en kan te recht niet loochenen / of haeten
'T werck met sijn eyghen handt eens daedelijck ghevrocht.
| |
| |
| |
Memento, quaeso, quod sicut lutum
feceris me, & in puluerem redu-
ces me.
Iob. 10.
| |
Ghedenckt doch eens dat ghy my als slijck
ghemaeckt hebt, ende dat ghy my in
stof sult vvederom verkeeren.
Iob. 10.
| |
Hier. 18.
STaet op ende gaet nedervvaerts in het
pot-backers huys, ende daer sult ghy hoo-
ren mijne vvoorden. Ende ick ghinck ne-
der in des Pot-backers huys, ende siet, hy
maeckte een vverck op een vviel, ende het
vat brack dat hy maeckte van der aerden
met sijn handen, ende omghekeert zijnde
heeft hy daer-af een ander vat ghemaeckt al-
soo het hem ghenoeghde in sijn ooghen dat
hy't maecken soude: Ende des Heeren
vvoort is tot my gheschiedt, segghende, en
sal ick u-lieden niet konnen ghedoen ghe-
lijck desen Pot-backer. Siet ghelijck de
pot-aerde in des Pot-backers handt is,
alsoo zijdy in mijn handt ghy huys van
Israël.
| |
Hugo Card. in hunc locum.
Den Prophete willende vertoonen de mo-
ghentheydt Godts / ende de broosheydt van
den mensche / verghelijckt Godt met eenen
Pot-backer / ende daer benevens den mensche
met de pot-aerde / die niet en kan teghen
| |
| |
Godt / ghelijck de pot-aerde oock niet en kan
teghen den Pot-backer. Daerom wordt ghe-
seydt totten Romeynen aen het 9. Cap. Soude
het schepsel vvel konnen segghen aen sijnen
Schepper, vvaerom hebdy my aldus ghe-
schaepen? Ende Isaiae 45. VVee den genen
die teghen sijnen Schepper seght, een scherf
van der aerden des landts van Samos? sal die
pot-aerde tot haeren pot-backer segghen,
vvat maeckt ghy? ende Isaiae 64. Ende nu, ô
Heere, ghy zijt onsen Vaeder, ende vvy zijn
pot-aerde, ende ghy zijt onsen Schepper, en̄
vvy allegaeder het vverck uvver handen.
Oversulcx dan neer te klimmen ten huyse
des Pot-backers / is soo veel als te bedencken
sijn vleeschelijcke kranckheydt: want onse
lichaemen worden vaeten ghenoemt / om dat
sy in hun besluyten eene vochticheydt / ende
den alderkostelijckxsten schat / te weten / den
gheest gheschaepen naer de afbeeldinghe
Godts. 2. Rom. 4. VVy hebben desen schat
in aerde-vaeten. Want Godt is den Pot-bac-
ber / ende dat vat wordt ghevoeghelijck ghe-
seydt / ghemaeckt te worden op een wiel / oft
ter oorsaecke vande onvasticheyt des li-
chaems / oft om dieswille dat het beghinsel
met het eynde een zijn / ghelijcker staet Gen. 3.
Ghy zijt van aerde, ende ghy sult in aerde vergaen.
Greg. l. 10. mor. cap. 36. in c. 10. Iob.
Den mensche dan is gemaeckt van aerde;
| |
| |
want uyt de selve is hy opghenomen om
mensche te wesen / het welck den heylighen
Iob seer wel de ghenaede des rechters voren
worpt / als hy seght: Ghedenckt toch dat ghy
my als slijck ghemaeckt hebt. Als oft hy
klaerlijck wilde segghen: Bedenckt de broos-
heydt des vleeschs / ende vergheeft de schuldt
van mijne boosheydt; Waer dat ghevoeghe-
lijck oock wordt by-ghevoeght de doodt des
lichaems / soo terstondt daer naer is volghen-
de: Ende ghy sult my in stof vvederom ver-
keeren, als oft hy opentlijck begheerde ende
seyde: Ghedenckt doch hoe dat ick door het
vleesch kome uytter aerde / ende door den on-
derganck van het selve wederom naer der
aerden moet vertrecken.
| |
Gregor. Ibid. c. 37.
Al het ghene wy hebben ghesproken van-
den uytwendighen mensche / kan eenichsins
oock te passe komen op den inwendighen / en-
de het dunckt my redelijck al het selve in't
korte te betoonen. Ghedenckt, bidde ick u,
dat ghy my als slijck ghemaeckt hebt. Onsen
inwendighen mensche is als het slijck; aen-
ghesien hy door de ghenaede des H. Gheests
ghegoten wordt in aerdtsche ghestaltenisse / op
dat hy worde opghestijght tot het verstandt
van sijnen Schepper; want de mensche-ghe-
dachtenisse die verdrooght is door de on-
vruchtbaerheydt haerder sonde / wordt we-
derom groene door de kracht des H. Gheests /
| |
| |
ghelijckerwijs de besproeyde aerde / Maer
dickmael hebbende ontfanghen de deughden
der opperste gaeve ghebruyckten wy de selve
eendrachtelijck / ende worden verheven door
het gheniet van doorgaende ghelucksaem-
heydt / soo dat daer uyt ghebeurt dat den sel-
ven gheest die hem hadde verheven / hem wey-
nich tijdts is verlaetende / op dat hy hem sij-
nen mensche vertoone / 't welck den heylighen
man van stonden uyt-leght als hy daer by
voeght: Ende ghy sult in stof vvederom ver-
keeren.
Want soo het ghemoet maer een weynich
door den af-treck des gheests wordt verlae-
ten in bekoringhe / insghelijckx wordt de aer-
de ontrocken haer eerste vochticheydt / op dat
den mensche soo verlaeten zijnde / soude ghe-
voelen sijne broosheydt / ende bekennen hoe
hy is opghedrooght / sonder den invloedt der
opperste ghenaede / den mensche wordt be-
quaemelijck gheseydt te ghedijen tot stof / om
dat hy hem selven verlaeten hebbende / wordt
ghedreven met alle winden der bekoringhe.
| |
Rupert libr. 2. c. 20. in Genes.
De heylighe menschen dit alles wel over-
legghende / hebben als schoone vaeten opghe-
maeckt tot lof ende eere desen hunnen Schep-
per / ghenaemt den Pot-backer / ende hun sel-
ven de pot-aerde / alles door eene schoone b-
lijdinghe ende beweghelijcke uyt-spraecke.
Ende nu Heere, seght Isaias, ghy zijt onsen
| |
| |
vaeder, ende vvy zijn aerde, ghy zijt onsen
Schepper, ende vvy zijn het vverck uvver
handen. Ende Godt den selven Schepper
seght tot Ieremias: O ghy huys van Israël en
sal ick u niet konnen maecken ghelijck de-
sen Pot-backer, Siet ghelijck de pot-aerde
in de handt is van den Pot-backer, soo zijt
ghy in mijn handt ô huys van Israël? Want
hy hadde haer ghetoont eenen Pot-backer die
sijn werck dede op een wiel / ende dat vat /
seght hy / 't welck hy vrochte met sijn handen
is verstroyt ghevvorden, ende zijnde vveer-
ghekeert, heeft het selve ghemaeckt tot een
ander vat, ghelijck sijn ooghen ghenoeghde
te maken. Daerom seght den selven Isaias:
VVee hem die sijnen Schepper teghen-
spreeckt, die maer en is een scherf van
d'aerde van Samos. Dit wetende den hemel-
schen rechts-gheleerden Paulus / seght: O
mensche vvie vvilt ghy vvesen die daer ant-
vvoort aen Godt, sal het schepsel segghen
aen sijnen Schepper, vvaerom hebdy my soo
gheschaepen? oft en heeft den pot-backer
niet de macht te maecken uyt de selve aerde
een ander vat ter eeren, oft een ander vat
ter schande?
| |
Rupert. lib. 1. in Ierem. cap. 10.
Een groote weerdighe lesse / ende eenen
grooten wel bequaemen middel der stil-swij-
ghentheydt is het bedwangh der tongh.
Godt is onsen Schepper / en̄ wy sijn schepsel.
| |
| |
Dit vermaent ons seer heftelijck dat vat
der uytghelesentheydt ende dat behaeghelijck
merck des eeuwighen Pot-backers / hy ver-
maent / segh'ick ons / op dat wy met den
Prophete het voor-bewijs der Goddelijcker
vermoghentheydt souden aen-schouwen.
Want soo hy hadde klachte ghedaen van de
verworpentheydt der broeders van Israel / hy
seyt: Sullen vvy segghen, is daer sonde by
Godt? Verre moet dat van daer zijn. Ende
op dat hy dat soude segghen / was hy oock in
desen Prophete nederwaert ghekomen ten
huyse vanden Pot-backer / ende hy hadde ge-
sien dat het huys van Israel aerde was / soo
wel als alle de vuylicheydt der Heydenen / en̄
om dieswille dat Godt almachtich Pot-bac-
ker van dit al / niet naer recht / maer alleene-
lijck door genaede Abraham heeft aengheno-
men als hy was Caldeeusche aerde / ende uyt
hem ende uyt den aerdschen deessem van sijn
saet heeft ghemaeckt naer sijn beliefte vaeten
der bermherticheydt / vaeten der eere en̄ der
glorie / wat was hy hē meer schuldich / dan
dat hy schuldich was aen het gheheele slijck
van het gheslacht van Adam? Dit hadde ge-
merckt desen wijsen ende oodtmoedighen / en̄
voorsekerlijck hy was wijs om dat hy oodt-
moedich was / en̄ om dat hy hadde een oodt-
moedich ghevoelen. Want de wederspanni-
ghe aerde en was door sijn handen niet ver-
| |
| |
stroyt geweest om de onachtsaemheydt vanden
Pot-backer / maer om de onbegrijpelijcke
rechtveerdicheydt. Voorts om wederom te
keeren tot de ghelijckenisse des Pot-backers /
laet ons nu segghen als desen Pot-backer
heeft ghekent sijn maecksel / opnemende onse
asschen / als-doen maeckte hy sijn werck uyt
pot-aerde op een wiel / voegende daer by sijne
vingheren / dat is te segghen / de gaeven des
H. Gheests / op dat nu die vaeten volmaeckt
in de volheydt des tijdts souden aennemen de
schatten der bermherticheydt ende der eere.
Maer die ongheluckighe aerde heeft haer ver-
staut te lachteren de vingheren van haeren
Pot-backere. Wat isser gebeurt? te weten den
Pot-backer met goeden rechte sijn vinghers
in-een treckende ende slaende met de gheheele
vuyst / het vat is verstroyt door een groote
verstroyinghe.
| |
Aug. soliloq cap 11.
En sal ick dan niet vraeghen wie my ghe-
schaepen heeft? O Heere ghy hebt my geschae-
pen / sonder den welcken niet gheschaepen en
is / ghy zijt mijnen schepper / ende ick u schep-
sel. Ick dancke u mijnen Heere / mijnē Godt /
door welcken ick leve / ende door welcken dat
het al leeft / want ghy my gheschaepen hebt.
Ick dancke u mijnen schepper / u handen heb-
ben my ghemaeckt ende gheschaepen.
| |
August. soliloq. cap. 20.
Ghy onsen Pot-backer kent ons maecksel /
ende wy zijn allegaeder ghelijck het slijck in
uwe handt.
| |
| |
| |
Aug. 1. 5 de civit. Dei.
Want ons maecksel onstercker is als de
vaeten die met de draeyinghen ghemaeckt
worden.
| |
Rupert. 1. 2. c. 21. in Gen.
Om dat hem dan heeft belieft / en̄ om dat sij-
ne wijsheyt soo geschickt hadde / heeft hy den
mensche ghemaeckt uyt het slijm der aerde /
van welcke alle andere menschen soudē voort-
komen. Ick segghe uyt het slijm der aerde / en̄
het is klaerlijck / hoe dat den mensche naer
den lichaeme is aerde; want den Heere seght:
Ghy zijt aerde, ende ghy sult vvederom in
aerde vergaen.
| |
Aug. in Ps. 102.
Hy weet wat hy gedaen heeft / hoe dat 't ge-
vallen is / hoe dat't moet zijn opgemaeckt /
hoe dat't moet zijn vercorē / hoe dat't moet we-
sen verrijckt / siet wy zijn ghemaeckt van slijck
der aerde. Den eersten mensche uytter aerde
is aerdsch / den tweeden mensche uyt den he-
mel is hemelsch.
| |
Amb. in Ps. 118.
Nochtans ô ghy mensche kent u selven: tot
uwe siele wordt gheseydt in het liedt der Lie-
dekens: Ten zy dat ghy u selve kent, ô schoo-
ne onder de Vrauvven. O siele kent doch u-
selven; want ghy niet en zijt uyt aerde oft uyt
het slijck; maer Godt heeft u eenen levenden
aedem ingheblaesen / ende heeft u soo ghe-
maeckt een levende siele. Soo dan ghelijck de
Wet betuyght / siet voor u / voor u / dat is uwe
siele / dat u niet teghen en hauden tijdtelijcke
oft wereltlijcke saecken / haest u tot hem in
| |
| |
alle aendachticheydt / door wiens inblaesinge
ghy leeft.
| |
Ambr. ibid. Oct. 10.
O siele kent u selven; want ghy en zijt niet
uyt aerde / oft uyt slijcke. Godt heeft u beae-
demt / ende ghemaeckt een levende siele. Den
mensche is een groot-daedich werck door
Godts inblaesinghe opghemaeckt. O men-
sche bedenckt hier waer dat ghy groot / waer
dat ghy verheven zijt / de aerde vertoont u
verworpen / maer de deughd maeckt u ver-
heven / het gheloove maeckt u selsaem / uwe
afbeeldinghe weerdich ende kostelijck. Isser
iet soo weert ende kostelijck als het beeldt van
Godt den Heere?
|
|
Auteursrechtvrij