Verhaal van het vergaan van het jacht De Sperwer en van het wedervaren der schipbreukelingen op het eiland Quelpaert en het vasteland van Korea (1653-1666) met eene beschrijving van dat rijk

[p. 88]

II. Berichten over de in vrijheid gestelde schipbreukelingen.

Dagregister Nagasaki.

a.

1668. 14 Augustus. In den avont comt den Ottena¹⁾ dezes Eijlants Dezima ons aencundigen de Keijserlijcke Majes^t de acht Nederlanders van 't verongeluckte jacht de Sparruwer in de jaere 1653 ende waervan anno 1666 acht persoonen van Correa tot hier miraculeus aengelant sijn, van daer gevoirdert en apparent morgen of overmorgen ons stinde bij te comen, dat een groote sorge van dees Majest^t voor der Hollanderen zij.

16 Sept. Naer de middag sendt de Nangasackijse Gouvern^r seven Nederlanderen die van 't gebleven jacht de Sparruwer 't zedert anno 1653 haer op 't Eijlant Correa erneert en nu door last des Majes^ts. door den Heere van Tzussima van daer waren gevoirdert, bij ons op 't Eijlant Dezima, zijnde d'achtste, die de gevlugte acht Nederlanderen aldaer anno 1666 gelaten hadden, overleden; twee maenden warense van Correa door de continueele zuijde winden en breecken der mast van de bercq tot hier onderweegh geweest, van den Gouverneur van Correa met een rocq, ider thien cattij rijs, twee stuckjes lijwaet ende anders beschoncken. Item van de H.^re van Tzussima van eten, drincken en ider een rocq op de reis van daer nae herwaerts versien, mitsgaders aen haer sevenen twintig duijsent caskens geschoncken, dat ons soo alles door des Gouvern^rs van Nangasackis last schriftelijck door twee Opperbonjosen wiert vertoont, seker een groote sorge zijnde, die den Japanse Keijser voor d' Hollanderen gedragen heeft, ende een merckelijcke bestieringe des Alderhoogsten. Moste dese lieden tot nader order bij den andere woonen en in hun habiet laten blijven, nadien voor de Nangasackijse Gouvern^r noch stonden verhoort te werden.

17 d^o wierden de seven bovengemelde Nederlanderen ten huize van de

1) In elke straat van Nagasaki woont een Ottono of wijkmeester (H. Doeff, Herinneringen uit Japan, 1833, bl. 25). Zie ook Nachod, Beziehungen, u.s.w., bl. 417 en E. Kaempfer, Beschryving van Japan, 1729, bl. 232.

[p. 89]

Gouvern^r Sinsabrod^e naer de gelegentheden van het verongelucken van 't schip de Sparruwer in de jare 1653, als dat van Correa, ende de frequentatie in de negotie met de Japanners ondervraegt, daerse naer waerheit op antwoordden, ende sonderlingh geen aentekening tot nutte van d'E. Comp^e en meriteert, dan wierden vergunt dit jaer te mogen vertrecken, daer we dan den Gouverneur hertelijcken voor deden bedancken.

Missiven Nagasaki naar Batavia.

b.

4 Oct. 1668. Seven Nederlanders (waer van d'achste zedert 1666 overleden is) van 't verongelucte jacht de Sparruwer 't zedert den jare 1653 haer op 't Eijlant Correa onthouden hebbende, zijn door der Majesteijts last van daer gevoirdert, ende ons op den 16^en van de verleden maent September toegesonden die met de laetste besendinge met Gods hulpe om de cleente van dit vooruijtgaende fluijtjen¹⁾ volgen sullen.

1) de ‘Zuylen’, den 7^en October van Nagasaki onder zeil gegaan.

c.

25 Oct. 1668. De seven Nederlanderen daer in ons voorig schrijven Uwe Ed^le eerbiedig van verwittigt is, ende zedert den jare 1653 mits het verongelucken van 't jacht de Sparruwer op 't lant van Correa gehouden zijn, gaen nu met Buijenskercke over en zijn genaemt Jacob Lampen van Amsterdam, adsistent, Hendrik Cornelissen van Vreelant, schieman, Jacob Jansen van Flekeren, quartiermeester, Zandert Baskit van Liet, boss^r, Anthony Uldriksen van Grieten, matroos, Jan Jansen Spelt van Uijttrecht, hooplooper en Cornelis Arentsen van Oosta'pen²⁾.

2) Oostvoort in Bijl. Ia.

Generale Missive, 13 Dec. 1668.

d.

Op 't versoek onser Opperhoofden om de verlossing onser acht in Corea overgebleven Nederlantse gevangenen met den Sperwer 1653 aldaer verseijlt, sijn seven derselve, alsoo een tsedert overleden was, dit jaer in Nangasackij aen onse Residenten overhandigt, ende met Nieuwpoort uijt Japan verseijlt als wat swack gemant, met meening om deselve aen 't eijland Timon op Buijenskerck over te nemen, dat door toeval soo niet en heeft kunnen bestelt worden. Uijt dit hier aengehaelde, en 't gene verleden jaer sekerlijck sijn bericht dat de Coreërs aen de Chinesen contributie betalen, blijckt dat die luijden beijde China namentlijck en Japan onderdanig sijn of immers den Japander ten minsten ook groot respect draegen.

[p. 90]

Missive Batavia naar Nagasaki, 20 Mei 1669.

e.

We hebben in 't nasien der papieren bevonden dat den 16^en September verleden 7 onse lantsluijden (die zedert 1653 in Corea hadden gevangen geseten, en waervan ons eerst in den jare 1666 kennisse toegekomen is) door bestellinge der Japanse Regeeringh uijt hare gevanckenis op 't Eijlant Dezima bij UE. verschenen zijn, die daer nae ook geluckelijck op Batavia bij ons bennen aengelant, 't welke een saeke is waervan UE. soo vertrouwen niet versuijmt zullen hebben te hoof wesende, de Majest. te bedancken of soo 't niet en ware geschiet, soude 't noch moeten gedaen worden, doch alsoo gemelte saeke ongemeen en van seltsame voorval is, hebben hier verstaen dat die niet behoorde bij een gemeene danksegginge door d' Opperhoofden gedaen te berusten, maer dat UE. bijsonderlijk uijt onse name en van onsentwegen de Keijserlicke Majest^t soudet bedancken, om daer mede te betuijgen het zeer groot genoegen dat we daerinne geschept hebben.

Alsoo de H^ren Meesters in 't vaderlant met d' overcomste der gewesen Corese gevangenen in bedencken zijn gebracht of wel aldaer eenigen handel vallen mocht tot voordeel van de Comp^e, dat wij hier na de bekomen bescheijden van diezelve luijden en die wij wijders van die gelegentheit hebben, vermenen weijnich te zullen beschieten, soo om de armoede des lants als d' afkeericheijt diese hebben van de vreemdelingen en d' onwilligheit om die in haer lant toe te laten, sonder noch te spreeken van der Tartaren en Japanderen onwil om gemelten handel te gedoogen, die alle beijde in gemelte landt groot van respect en vermogen zijn, en ook dat aende goede havenen al vrij wat getwijffelt wort, soo sullen UE. nochtans dienaangaande tot meerder seckerheijt en gerustheijt in die sake ons laten toekomen UE. gevoelen, sonder acht te nemen op onse voorverhaelde aenmerckingen maer op de rechte geschapenh^t der saeke zelfs, sonder den Japanderen achterdocht te geven even als of dat een saecke was die bij de Comp^e in bedencken quam, maar eenelijck daer van discoureerende als tot voldoeninge van UEd^le nieuwgierigheit, en ook niet directelijk maar bij omwegen, dan wel bequamelijck sal connen geschieden en UEd. voorsichtigheijt toevertrouwt wort om dan sulk bericht bekomen hebbende ons zelfs en de H^ren onse M^rs daer van te dienen, waerop ons zullen verlaten.

[p. 91]

Missiven Nagasaki naar Batavia.
5 Oct. 1669.

f.

... zijnde den 16^en April binnen des Majest^ts. paleijs [te Jedo] alvorens onse nedrige danckbaarh^t wegens de verlossingh der seven Nederlanders uijt Correa bewesen hebbende...

Omme van UEd^s missive van poinct tot poinct te beantwoorden soo seggen aanvanckelick dat nademaal den Coopman Daniel Six in den jare 1667 binnen Jedo zijnde (voor de Rijxraden) de verlossing van de noch verblevene Nederlanders in Correa versocht hadde, soo heeft het hem zijnen schuldigen plicht geacht te wesen desen jare 1669 daar weder verschijnende, dierwegen bij de Commissarissen als voor de Rijxraden danck te seggen: 't welk Hare Hoogheden uijt den naam van de Keijserlicke Maijesteijt aangenomen en sooveel wij bemercken conden, vergenoegingh gegeven heeft maar aangesien UEd^le van gevoelen zijn dat men dese saeck (alsoo van bijsondere voorval is) bij een gemeene danckseggingh der Opperhoofden gedaan, niet en behoorde te laten berusten, maar dat UEd^le bijsonderlick uijt UEd^le naam daarvoor ordineert danckbaarlick gedaan te werden, soo hebben 't bijsonder genoegen welke UEd^le over die weldaat zijt scheppende den Nangasackisen Gouverneur laten bekent maken, die zulx wel bevallen en naar 't Jedose Hoff overgebrieft heeft. Den E. de Haas¹⁾ sal (met Godt de voorste in Jedo verschijnende) UEd^le goede intentie met de gerequireerde omstandigheden ('t zij voor den Keijser selven off voor de Rijcxraden, naer dat de Commissarissen en Nangasackisen Gouvern^r zulx raatsaam achten zullen) verder trachten te effectueren.

Naar de constitutie en gelegentheijt van 't Eijlant Correa hebben hier bedecktelick ten nauwsten doenlick vernomen, maar niet connen ondervinden dat daar voor de Comp^e eenigen handel soude te drijven wesen, eensdeels omdat het lant bewoont wort van arme luijden die haar eenlijck met den lantbouw en visscherij generen, anderdeels datse daar met geen vreemdelingen willen omgaan, oock souden volgens ons gevoelen die twee magtige potentaten Tater en Keijser van Japan niet willen gedogen (onder wiens contributie zij staan) dat de vreemdelingen daar

1) François de Haas, de aangewezen opvolger van het Opperhoofd Daniel Six, zou in het voorjaar van 1670 de hofreis naar Jedo hebben te doen.

[p. 92]

quamen negotieeren, voornamentlijck zoude den Japansen monarch sich daartegen stellen en geen Christenen, die hem altijt suspect zijn, soo nabij zijn lant mogen lijden, ten insichte altijt bevreest soude wesen dat bij die occasie ons een voet wierde gegeven om 't Christendom daar voort te planten en zijn Lant soo weder in verwarring te brengen. Van desen cant is den toegangh tot dat Eijlandt ijdereen op dootstraffe verboden, excepto den Heer van Sussima, die zulx als een beneficium alleen vergunt is daer met de Tarterse Chinesen te mogen handelen, die toevoer doen van sijde en d^o stuckgoederen, zijnde desen jare over dien wegh bij de ses hondert picol van dat gespin in Japan gebracht ende trect weder zilver (als 't uijtgevoert magh werden) voorts gout, peper, nagelen, noten, poetsioek, wieroock, sandel- en caliatourshout als anders, 't welk alles door dat Lant naar China weder vervoert wert, maar onder d'inhabitanten can men niet vernemen dat eenigen handel van importantie daar gedreven wert; wijders stellen bovendien voor vast soo langh de E. Comp^e den voordeligen handel in Japan genegen blijft 't achtervolgen datse daar (om den Japander geen misnoegen te geven) geen handel dient te soeken, want dese agterdogtige natie soude altijt sustineren dat wij daarmede ijets tot nadeel van Japan voor hadden, waarmede niet alleen de wantrouw vergroten maar den ontsegh van 't rijck wellight op volgen mocht.

19 Oct. 1670.

g.

.... D'Jedoose hoffreijse die wij den 10 Maert [1670] aengevangen en den 11 April tot in Jedo gebracht hebben, de gewone reverentie voor den Keijser geschiede den 20^en daaraan.... dese hoffplichten zoo verde gebracht zijnde, zoo hadden wij geern gesien dat de Tolken den Gouverneur Gonnemonde en beijde Commissarissen hadden gaen openen onsen last om uijt UEd^s name danckbaerheijt te doen voor de verlossinge van de seven Nederlanders zedert a^o 1653 vant verongeluckte Jacht de Sperwer op Correa aengehouden ende a^o 1668 op Zijne Majesteijts voorderinge gerelaxeert, opdat haer Ed.ⁿ zouden mogen ordonneren in hoedanige wijse het moste geschieden en waerover oock op ons afscheijt in Nangasackij na tgebruijck voorschrijvinge van Sinsabrod^e aen voorm. Gonnemond^e, zijn confrater, hadden versocht maer geensints hebben de Tolken hier toe connen beweegt werden, tselve altijt uijtstellende tot den dach voor het afscheijt welck dan den 28 April verschenen zijnde, zoo quam den Oppertolck Siondaijs ons des avonts vanden Gouverneur Gon-

[p. 93]

nemond^e in antwoord brengen dat Zijn E^e dacht genoech te weesen de notificatie hem op ons arrivement in Nangasackij a^o passado ende kennisse door Zijn E^e aende Rijcxraden daervan gedaen, welcke zoo hij zeijde oock haer genougen daerover hadden laten blijken ende dierhalven zich daermede niet meer wilde bemoeijen maer hem evenveel was ofte wij het nu voor de Rijcxraaden deeden ofte niet. Uijt dat bescheijt besloot den Tolck dat daervan niet meer conde werden gesprooken ende onnodich was de Commissarissen daerover te moeijen, gelijck wij oock tselve ontrent haer E^s Tolck Sinoosie int eerst hebben versweegen, om de jalousie dieder is tusschen de Commissarissen ende Gouverneurs en zouden wij op tlaetst met hem daerover wel hebben gediscoureert zoo zich door positie niet hadde geabsenteert, ende hoewel wij sustineeren dit misnoech antwoord vanden Gouvern^r Gonnemond^e ten principalen ontstaet uijt de laete kennisse Zijn E^e door den Tolck gedaen van desen onsen last en voornemen, waerdoor den tijt niet heeft connen toelaten na vereijsch daer in te handelen gelijck uijt dien schrobbers ontsteltenisse beslooten conde werden, zoo zijn evenwel alle onse debvoiren daer toe aengewent vruchteloos en dit goede werck onvolbracht gebleven waerdoor waren wechgenomen geweest alle verdere discoursen over het zenden van een ambassadeur ons voormael noijt anders als in passant 2 à 3 mael van de Tolcken voorgecomen, dat wij telkens hebben gedeclineert omde groote costen die daeraen vast zouden weesen, zonder daer uijt eenich nut te connen trecken, zoo lange zij het niet als expres van ons schijnen te begeeren ende wanneer het na onse opinie oock niet zoude moogen gedilaijeert werden, zijnde nu noch al te duchten dat de Japanse regeerinck eenich misnoegen nemende, dese danckbaerheijt wel eens mochten moveren.

....Vande danckbaerheijt voorde verlossingh der gewesene Corese gevangenen, behoeft voortaen geen meer gewach gemaekt, alsoo die dingen afgedaen sijn, en door de tolcken verder getrocken wierden als onse meijninge oijt geweest is.... (Commissie voor den Coopman Joannes Camphuijs als Opperhooft naer Japan, dd^o 29 Mei 1671 = Secrete Memorie voor de Opperhoofden van Japan. Kol. Arch. no. 798).

Missive Batavia naar Nagasaki, 16 Juni 1670.

h.

Datter op Corea voor ons niet valt te handelen hebben hier altijt oock soo begrepen om de selfste redenen alsser in 't schrijven van 5en October

[p. 94]

lestleden wordt aangehaalt; 't comt ondertusschen niet qualijck datter zulken treck van verscheijde goederen derwaerts sij, hoewel van d'ander zijde de Comp^e weder schadelijck is datter bij de 600 picols zijde oock d^o stuckgoederen, 't verleden jaar over dien wegh in Japan gevoert zijn geworden.

Resolutie Heeren XVII, 29 Aug. 1670.

i.

Op de requeste van Hendrick Cornelis Molenaar van Vlielandt, Hendrik Hamel van Gorinchem en Jan Jansz. Spelt van Utrecht, met het jacht de Sperwer in den jare 1653 aan 't Quelpaarts Eijlandt verongeluckt, en den tijt van 15 jaren op Corea gedetineert geweest sijnde, versoecken de betalinge van haare gagie, gedurende de tijt van voorsz. detentie verdient, off sooveel als de vergaderingh haar daarvoor in redelijkheijdt sal staan toeteleggen, is nae voorgaende lecture van resolutie den 13 Aug^o 1668¹⁾ op gelijk subject genomen, goet gevonden dat de voorsz. drie personen, mitsgaders noch eenige andere van gelijke nature wesende, sullen werden getracteert volgens en na proportie in de voorsz. resolutie geexpresseert (Kol. Arch. no. 256).

1) Zie bl. 86 hiervóór.

Patriasche Missiven.

j.

5 Sept. 1670. Op de naerder informatie die UE. van de gelegenth^t van de Corese Eijlanden hebben becomen, hebben UE. de voorgeslagen besendingh derwaerts wel te recht naegelaten.

k.

15 Mei 1671. Volgens het bericht vant Opperhoofd en den Raet in Japan bij derselver missive van den 5 October 1669 soude Corea wel een arm lant wesen weijnich van sijn selver uijtgevende maer souden de Chinesen en Japannesen daer mettenanderen komen handelen jae dat in't voorsz. jaer over dien wegh meer als 600 picols sijde in Japan sijn aengebracht, en dat in troucque van peper, nagelen, noten, sandelhout, voort silver, gout en anders. Wij kunnen wel begrijpen dat soolang wij in Japan onse residentie en handel hebben wij onse gedachten om daer eenige negotie te stabilieren en dat om de jalousie en wantrou die de Japannesen daer uijt souden opvatten men laet noch staen het bedencken dat de Chinesen ons lichtelijck daer mede niet en souden gedogen, wel mogen uijt den sin setten, dan bij succes en veranderingh van tijden weet men niet wat daer van noch soude cunnen vallen.