|
| |
| |
| |
Wurdlist
Yn dizze list binne de wurden opnommen dy't net yn it Frysk Wurdboek fan J.W. Zantema stean, of dy't dêr mei oare betsjuttingen yn stean. De measten stean wol yn it Friesch Woordenboek fan Waling Dijkstra, mar der binne bûten frjemde wurden en lûdfarianten dochs ek noch wol in stik of tolve-fyftjin dy't sels yn it WFT of de kopij en it materiaal fan dat wurdboek ûntbrekke. In fyftich út dizze list wurde (mei gâns oaren) ek ferklearre yn De lapekoer fen Gabe-skroar trochskodde (1894) fan W.P. de Vries, dat dêrom en ek om syn ferklearring fan nammen en saken noch wol it lêzen wurdich is.
Net opnommen binne ôfliedingen fan wurden dy't sels wol yn it Frysk Wurdboek stean, oansetterije, gewein, klitser, tyskerijen of pilkjen bygelyks, en ek gjin gearstallingen, teminsten net foarsafier't de betsjutting wol út dy fan de gearstallende dielen ôf te lieden is, lykas yn boartfammen, guozzelotsjen, moanjilden, sypnêsten en tsjinstjonke. Ek wurden op in -e, dy't sûnder dy -e yn it Wurdboek steane, lykas pleage, of wurden mei of sûnder tuskenletter, dy't it Wurdboek krektoarsom jout, lykas bûzekoal, of wurden dy't it Wurdboek krekt wat oars jout, lykas binnensmûle, binne net opnommen. As se gjin Frysk uterlik hawwe, steane wurden út oare talen likemin yn dizze wurdlist, ek dy út it Nederlânsk net. Lytse, trochsichtige ferskillen yn lûd, lykas yn wêr foar wear, hawwe ek gjin reden west om in wurd op te nimmen. Wurden dy't yn in spesjale betsjutting brûkt binne, byldzjend of spottend bygelyks, stean der ek net yn.
Wurden dy't troch apostroffen miskien net fuort te identifisearjen binne, lykas s'k'rei en g'nierker, binne wol opnommen, en ek farianten dy't miskien wat fier fan it byhearrende wurd yn it Wurdboek stean, lykas ienders.
De wurden wurde jûn yn de foarm sa't se yn de tekst foarkomme. De tafoeging Hylpersk of Súdhoeks betsjut net dat it ûnderskie tusken dy twa op ûndersyk berêst, de oantsjutting ‘ned.’ net dat ik it wurd foar in ûntliening út it Nederlânsk hâld (al binne der grif wol sokken by). Dy moat lêzen wurde as: ferlykje Nederlânsk. Wurden dêr't neat efter stiet, wit ik de betsjutting net fan. Yn gefallen fan wurden dy't mei oare betsjuttingen yn it Wurdboek stean, binne dy betsjuttingen net opjûn.
| 'kkaazje, okkaasje |
| 't, (inkeldris) wat |
| âffear, foarfaar; âldfaar |
| akkompanearren, begelaten |
| alderdigens, wrychtich; aldertigest |
| âldfrinske, âldfrinzige |
| allens, alles |
| apstoanje, swolm, swollerij |
| asterearre, assurearre |
| astint, assistint (fan de eksteur), plysje |
| astranta, fan komsa |
| baasto, praatsto der yn om (ferl. ned. bazen) |
| bêdklok, tiid om op bêd |
| bêdridich, bêdlizzerich |
| befommele, omwuolle |
| begont, begjint (Súdh.) |
| beklingsbankje, buordsje oan kappersstoel |
| belitte, ferlitte |
| besije, benaaie (Hylp.) |
| betinze, betinke |
| betrollemolle, omwuolle |
| beu, fleis fan nofteren keal |
| Bilsfaam, wurdspiling mei bil en Bil(t) |
| bladeren, yn syn, op 'e snjit |
| blaksem, bliksem |
| blauspinalen, katoenen |
| bluister, bloei; ferl. ned. luister |
| bom, grut soart hoed (?) |
| bontsjes, katoenen lapen |
| bragearje, pronkje |
| Brammen, Brahmanen |
| brau, flink |
| breken, boeten |
| brûkma, gebrûk |
| bûterheinen, bûter út 'e tsjerntsjettel heljen |
| butte, doaze (Hylp.) |
| da, doe |
| degen, fan, op 'en nij |
| dêr, (soms) dy't |
| digerkike, stiif hjir of dêr nei sjen |
| dikketon, dukaton |
| djier, ned. gedierte |
| doaiter, dochter (Hylp.) |
| dobke, kûltsje |
| dokke, pop, leafste (Hylp.) |
| |
| |
| dol, del (Súdh.) |
| doude, treau |
| drein, droegen |
| drenten, trinten |
| driakel, medisyn, ned. theriakel |
| earmetaks, belestingomslach om earmen te ûnderhâlden |
| earns, earne |
| efteroansblok, foech beamstamme foar efter op 'e hurd |
| efterstallingen, ûnbetelle rekkens |
| eftersteekje, trijekante steek op in punt fan efteren |
| eftertrutlingen, fiere neven en nichten |
| egensk, slim, tige (Súdh.) |
| eigenduvelsk, duvelsk |
| ein, ei'n, eigen |
| ekstoarje, histoarje |
| faak, (inkeldris) faaks |
| faat, fette |
| Fenno's, Venus' |
| ferdachtigen, ned. verdachte |
| ferdommenearje, der trochbringe |
| fermale, ferrifelje |
| fermeidet, ned. vermeit |
| fermerke, út 'e liken fan 't merkefieren |
| fersiikje, besykje |
| ferskrouwe, huverich (ferl. skrousk) |
| fimel, skerp (ferl. flym); gjirrich |
| fy'ne, fijân |
| fnûkjen, ned. fnuiken |
| foarloop, earste ôftreksel |
| foedstermoer, ned. voedstermoer |
| foerlekkens, ned. voerlakens |
| foetearje, te foet gean |
| foltsen, folk |
| fondzje, spekulearje mei oandielen |
| frelik, freeslik |
| fûkespyljen, spyljen op 'e rommelpot |
| g'nierker, gernierker |
| gearleger, gearkomste |
| gedachten, ned. gedachte |
| gedrûs, ned. gedruis |
| gelderij, ferl. galerij |
| gemoarn, -nacht, -reis, goemoarn, -nacht, -reis |
| getroet, ned. getroetel |
| giet troch, komt fêst út |
| gloeren, gluorjen |
| goemoar, -moer, goed memke, goed sloof |
| gormandeur, gûverneur, mar ek smuller (fan frâ. gourmand) |
| grabbedaaien, stellen |
| grammesûs, grammesiis |
| grewa, graaf |
| grypman, grytman (spottend) |
| gruzemannich, in mannich bosken |
| hakskine, haksine |
| harderke, herterke |
| heapske, lyts tal (yn it bysûnder fan útferkarden) |
| heister, ned. heester |
| helge, heiling (Súdh.) |
| hylkspunten, houliksbetingsten |
| himelteale, himeltaal |
| hynke, hynderke |
| ho, útrop fan freugde en ferheardens |
| holpe, help (Súdh.) |
| holsk, helsk (Súdh.) |
| horaasje, (fan) oaraasje (?) |
| i(e)gewi(e)ge, spûk (yn it bysûnder oer drachtlik) |
| iender's, ienris |
| ystreminten, ynstruminten |
| jalappe, laksearmiddel |
| jeltich, op jierren |
| jeneveroaljekoop, reizgjend kwaksalver |
| jieren, jaren (Súdh.) |
| jykjen, jo-kjen |
| joek, hoera |
| jon, jo |
| jûpsum, (fan) jûpe |
| kaich, ned. kaag (Súdh.) |
| kakhúsbleskes, soart fiskjes (?), skelnamme foar Akkrumers (?) |
| kapot, kapok (?) |
| kapruft, ruft, oer de holle fêstspjelde |
| keallesûpenlij, lije sûpe, kealledrinken |
| keate, út 'e bân sprongen (ned. gekoot) |
| ker, kar |
| kerntsjete, ynsnijde (ferl. ned. gekerfde) |
| kielje, kuolje (?) |
| kimpe, ned. kampen |
| kjeld- en hongerbâlje, kjeld- en hongerlije |
| kjissemisse, griemmank |
| knapskrinkel, smel, meager persoan |
| kneage, ned. knaagde |
| koard(/t)egearjen, buertsje; frije (Hylp.) |
| koerang, tekoart, ferlet |
| koeze, leave, pop |
| kompabel, kapabel |
| kompenijskip, ned. compagnieschap |
| kraanooch, in braakmiddel |
| kreammesytsje, kreambesite |
| krippendoek, krêpendoek |
| kwykwaks, |
| kwypsk, dimmen |
| lânssieten, dy't op lân sitte, boeren |
| laten, lieten |
| leuge, lege |
| linde, hurde turf, neamd nei de Linde |
| loekwol, lykwols |
| |
| |
| lomme, ned. luim |
| lûdloftich, lûdroftich |
| lupaart, luipaard |
| market, merk |
| meide, nei de fammen gean, frije |
| meie, fan (âfr.) mîa?, dan: skodde?, rispe? |
| mêr, mar |
| mistyd, útrop (fan hearemistyd, dat ek foarkomt) |
| mjitkuorfollen, standertkuorfollen |
| mole-ie, mole-ier |
| nearnse, nearne |
| nieroalje, njirre-oalje |
| nonke, leave, frou |
| nulle, neule |
| oerbiedige, ned. overbodige (gedienstige) |
| oerlistige, troch list oermachtige |
| oerskis, ûnferwachts; yn 'e regel |
| ôfskou, ned. verafschuw |
| Ongersman, Hongaar; kwaksalver |
| ontjutske, net te betsjutten sa |
| onwente, ûngewoante |
| orkelpân, ûnderpân |
| oudkopen, twaddehâns |
| partelot, dieler fan jins lot, oarehelt |
| patryk, (fan) Portorico |
| pejoatsjes, luzen (fan piot, soldaat) |
| pichelomije, hoasterij, ûntstekkings (ned. puchlemije) |
| pijd, noege (ferl. paaid?) |
| pynke, pinkje, hokkelinkje |
| pypkuorfol, koer foar pipen fol |
| popert, ned. popelt |
| prikel, gefaar |
| pûtes, pûdsjes |
| raansk, dwars, mei keunsten (ferl. raanjen) |
| rykstealen, rikjende turven |
| ringheakking, spultsje mei heak en ring |
| rinstien, goate |
| roaspûdsjes, pûdsjes mei spul tsjin roas |
| s'k'ŕei, sûkerei |
| Sardammer, Saandammer |
| seinepôle, pôle dy't safier boppe wetter útstekt dat er meand wurde kin |
| seldum, selden |
| selme, sels |
| silte, silste |
| sims, soms |
| singetiis, tizen fan de sinnen |
| sinkelsnúf, snúf dêr't men licht yn 'e holle fan wurdt (?) |
| sjammeloek, fûgelferskrikker |
| sjoch, mei in, omsjoch, yn in |
| skeljen, skelling |
| skinze(n), skinke, skonken |
| skjerrys, klippen (foar de Noarske kust) |
| skruften, skriften |
| smearwinkel, snobberswinkel |
| snapp'len, schnabbelen (?) |
| snien, snein (Hylp.) |
| solle, sulle |
| stamneaten, -noaten, stamgenoaten |
| statekûgels, kraaltsjes op drank dy't útgetten wurdt (sa neamd nei de aksyns) |
| stoe(nen), stie(nen) |
| stoeten, stuten |
| stompel, stomp |
| strotte, strjitte (Hylp.) |
| suien, suden |
| sûkerdjer, sûkerpôt (Súdh.) |
| superber, superbe |
| sutmestsjiis, swietemolketsiis |
| taans, tank |
| tachtich-yn-trijen |
| tafeletsje, kreamke |
| teksel, deksel |
| telyk, tagelyk |
| tichtelingen, lju yn 't tichthús |
| tinzende, tinkende |
| tjeunken, ?, skelnamme foar Hylpers |
| tjoaten, ?, skelnamme foar Hylpers |
| toere, ferbân mei tuorje (wachtsje)? |
| toljen, lûken (Hylp.) |
| topsûker, stik sûker op in punt; sûker fan sa'n stik |
| trawaat, stoarmbui |
| trutlingen, fiere neven en nichten |
| tsjea, boppeskonken (ned. dijen) |
| tsjouwerich, lijerich |
| ûlkjes, huorren, leaven |
| útwreidsk, útwrydsk |
| w(e)arhûs, gerjochtshûs, gritenijhûs |
| weane, ned. waan |
| wearich, ûnhuer (fan waar) |
| weiflêd, ned. weggevloden |
| weiskinze, weiskinke |
| weistoaide, weiburch |
| weitasken, ned. weitassen |
| widers, ned. wijders |
| witsjers, gerjochtsboaden |
| wjirkert, duvel |
| wjoldich, poerrazend, geweld brûkend |
| wotte, wolste |
| wraaksje, wrakselje |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd