Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

474 Uytenbogaert (Wtenbogaert), Johannes

Utrecht, 11 februari 1557 - 's-Gravenhage, 4 september 1644

Uytenbogaert werd aanvankelijk tot rechtsgeleerde opgeleid, maar stapte over naar de theologie. Hij studeerde vanaf 1580 in Genève, waar hij college bij Beza volgde en in contact kwam met Arminius. In 1584 werd hij predikant in Utrecht, in 1590 in 's-Gravenhage. In deze laatste plaats was hij van 1601 tot 1617 hofprediker en stond hij hoog aangeschreven bij Louise de Coligny en Frederik Hendrik, en aanvankelijk ook bij Maurits. Na de dood van Arminius werd Uytenbogaert geleidelijk het hoofd van de remonstrantse partij. In 1610 bood hij de Remonstrantie aan de Staten van Holland aan, wetende dat de tolerantie meer van de kant van de Staten dan van de orthodoxe calvinisten was te verwachten. Met de val van Oldenbarnevelt week Uytenbogaert uit naar Antwerpen, van waar hij de remonstrantse zaak behartigde. Na het aflopen van het Bestand verbleef hij in Parijs en Rouaan. In 1626 - na de dood van Maurits - keerde hij naar 's-Gravenhage terug, waar hij zich in betrekkelijke rust aan zijn historisch werk wijdde. Daarnaast heeft hij talloze polemische pro-remonstrantse pamfletten geschreven.

a Oorspronck ende voortganck der Nederlantsche kerckelijcke verschillen, tot op het nationale synodus van Dordrecht. Mitsgaders historisch verhael, van 't ghene sich toegedraeghen heeft binnen Dordrecht in de jaren 1618 en 1619 tusschen de Nationale Synode der Contra-Remonstranten ende hare geassocieerde ter eender ende de geciteerde kercken-dienaren Remonstranten ter ander sijden. Uytghegheven van weghen de kercken-dienaren Remonstranten in 't ghemeyn; ende insonderheyt de geciteerde op de Dortsche synode. tot verantwoordinge van hare oprechte proceduren. S.l. 1623 [454 pp.; f^o]; Amsterdam 1648.

De eerste druk verscheen anoniem, de tweede met naam.

[p. 409]

b De kerckelicke historie, vervatende verscheyden gedenckwaerdige saecken, inde Christenheyt voorgevallen, van het jaer vierhondert af, tot in het jaer sesthienhondert ende negenthien. Voornamentlick in dese geunieerde provintien. S.l. 1646 [1214 pp.; f^o]; Rotterdam 1647; s.l. 1647.

De eerste druk verscheen anoniem, de tweede met naam en met die van de drukker J. Naeranus. In de laatste druk was de in herdruk opgenomen levensbeschrijving door Uytenbogaert zelf vervaardigd.

Literatuur

De Wind, 471-474; Van der Aa, XX, 428-434; BLGNP, II, 464-468; NNBW, II, 1469-1472; H.C. Rogge, Johannes Wtenbogaert en zijn tijd (3 dln.; Amsterdam, 1874-1876).

Brieven en onuitgegeven stukken van Johannes Wtenbogaert. H.C. Rogge, ed. Werken Historisch Genootschap nieuwe serie, no's 11, 12, 15, 17, 19, 20, 22 (7 dln.; Utrecht, 1868-1875).