Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

338 Mieris, Frans van

Leiden, (ged.) 23 december 1689 - Leiden, 22 oktober 1763

Frans van Mieris was de kleinzoon van de schilder Frans van Mieris de oude. Hij was remonstrants gedoopt. Hij schreef zich in 1710 in als student aan de Leidse universiteit. Waarschijnlijk geschiedde dit slechts voor het verwerven van bepaalde voorrechten, want hij werd door zijn vader Willem van Mieris voor de schilderkunst opgeleid. In 1736 werd hij directeur van de door toedoen van zijn vader bloeiende tekenacademie in Leiden. Daarnaast had hij veel belangstelling voor de geschiedenis en was hij op historisch gebied ook zeer produktief. Van Mieris onderhield contacten met onder anderen C. van Alkemade*, P. van der Schelling* en G. van Loon*. Met de laatste twee polemiseerde hij over het verleden van de Republiek.

a Beschryving der bisschoplyke munten en zegelen van Utrecht in 't byzonder, midsgaders van den oorsprong, de waarde en benaaming van 't geld, het verschil der muntstoffen en weegingen, de waarde der metallen, 't recht van geldmunten, en het eerste geldgebruyk in 't algemeen. Leiden 1726 [296 pp.; 8^o].

Het boek verscheen in hetzelfde jaar achterin het zesde deel van H.F. van Heussen, Kerkelijke historie en outheden der Zeven Vereenigde Provincien. Leiden 1726 (zie: 222, b).

b Histori der Nederlandsche vorsten, uit de huizen van Beijere, Borgonje, en Oostenryk; welken, sedert de regeering van Albert, graaf van Holland, tot den dood van keizer Karel den Vyfden, het hooggezag aldaar gevoerd hebben: niet alleen uit de geloofwaardigste schryveren en egtste bewysstukken dier tyden samengesteld, maar ook met meer dan duizend historipenningen gesterkt en opgehelderd. 3 dln. 's-Gravenhage 1732-1735 [466 + 484 + 446 pp.; f^o].

c Chronyk van Holland van den klerk uit de laage landen by der zee: nooit voorheen gedrukt. Met eenige aantekeningen zoo van Petrus Scriverius* als van den uitgeever. Kort chronykje van Holland, van den jaere IX^c ende LXXII tot het jaer MCCCC ende LXVI. Leiden 1740 [235 pp.; 4^o].

Carasso-Kok, 202, 198.
Het Kort chronykje op 211-235.

d Antwerpsch chronykje, in het welk zeer veele en elders te vergeefsch gezogte geschiedenissen, sedert den jare 1500 tot het jaar 1574. Zoo in die toen zoo zeer

[p. 294]

vermaarde koopstad, als de andere steden van Nederland, en wel byzonderlyk op het stuk der geloofshervorminge voorgevallen, omstandig zyn beschreeven. Door F.G.V. en thans, naar deszelfs aldaar ontdekte handschrift, voor de eerstemaal in 't licht gebracht. Leiden 1743 [260 pp.; 4^o].

e Verhandeling over de leenroerigheid van het graafschap in Holland, van der zelver oorsprong, eigenschap en vernietiging: mitsgaders eenige aanmerkingen op het werk van den heer mr. Gerard van Loon, betiteld; Historisch bewys, dat het graafschap van Holland een leen des Duitschen Ryks geweest is. Leiden 1748 [146 pp.; 8^o] (zie: 311, h).

f Groot charterboek der graaven van Holland, van Zeeland en heeren van Vriesland: beginnende met de eerste en oudste brieven van die landstreeken, en eindigende met den dood van onze graavinne, vrouwe Jacoba van Beijere; zynde zoo met de verschillende leezingen der onderscheidene afschriften, als met eenige korte aanmerkingen opgehelderd, verzaameld, en in orde gebragt. 4 dln. Leiden 1753-1756 [619 + 870 + 798 + 1088 pp.; f^o].

g Verhandeling over het saamenstellen der historien, of het beschryven der geschiedenissen, inzonderheid die van Holland door Zographos: strekkende tot aanleiding voor die zich in de historikunde willen oeffenen. Leiden 1757 [299 pp.; 8^o]; Amsterdam 1790, P.G. Witsen Geysbeek, ed. 1826.

h Handvesten, privilegien, octroyen, rechten, en vryheden, midsgaders ordonnantien, resolutien, plakkaaten, verbintenissen, costumen, instructien, en handelingen der stad Leyden. Leiden 1759 [834 pp.; f^o].

i Beschryving der stad Leyden, haare gelegenheid, oorsprong, vergrootinge, oude en hedendaagsche gedaante; stigtingen van kerken, kloosters, godshuizen, en andere aanmerklyke gebouwen, zoo geestlyke als waereldlyke, derzelver byzondere toestand en bestieringe: enz. Uit de oude en nieuwe bewyzen opgespoord, saamengesteld, met de echte en oorspronglyke stukken bevestigd en beschreeven. 3 dln. Leiden 1762-1784 [1137 + 68 + 106 pp.; f^o] - Nijhoff/Van Hattum, 201.

Na het overlijden van Van Mieris werd het werk voltooid door Daniel van Alphen (vanaf 627).

Literatuur

Van der Aa, XII, 2, 853-855; NNBW, VIII, 1154-1155; J. Roelevink, ‘“Bewezen met authenticque stukken”. Juridisch-oudheidkundige drijfveren tot het uitgeven van teksten op het terrein van de vaderlandse geschiedenis in de achttiende eeuw’, in: K. Kooijmans, e.a., ed., Bron en publikatie. Voordrachten en opstellen over de ontsluiting van geschiedkundige bronnen, uitgegeven bij het 75-jarig bestaan van het Bureau der Rijkscommissie voor Vaderlandse Geschiedenis ('s-Gravenhage, 1985) 78-99; E.O.

[p. 295]

G. Haitsma Mulier, ‘“Hoofsche papegaaien” of “redelyke schepsels”: Geschiedschrijvers en politiek in de Republiek in de eerste helft van de achttiende eeuw’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, CII (1987) 450-475; idem, ‘Frans van Mieris en de geschiedbeoefening in het achttiende-eeuwse Nederland’, in: E.K. Grootes, ed., Geschiedenis, godsdienst, letterkunde. Opstellen aangeboden aan Dr. S.B.J. Zilverberg ter gelegenheid van zijn afscheid van de Universiteit van Amsterdam (Roden, 1989) 200-207.