Repertorium van geschiedschrijvers in Nederland 1500-1800

192 Grotius (de Groot), Hugo

Delft, 10 april 1583 - Rostock, 28 augustus 1645

Grotius' bijzondere begaafdheid was reeds zo vroeg duidelijk dat hij bij zijn aankomst als student in Leiden in 1594 door J. Dousa Sr.* in een ode met Erasmus werd vergeleken. In 1598 begeleidde Grotius een gezantschap naar de Franse koning Hendrik IV en behaalde het doctoraat in de rechten te Orléans. Op aansporen van Oldenbarnevelt werd hem in 1601 en 1603 een som geld geschonken om een geschiedenis van de recente periode te schrijven. Tevens werd hij advocaat-fiscaal bij het Hof van Holland. Benoemd tot pensionaris van Rotterdam in 1613 raakte de toch eigenlijk a-politieke Grotius als remonstrant tegen zijn zin verwikkeld in de Bestandstwisten, te meer daar hij lid van de Gecommitteerde Raden van Holland werd. Hij werd gearresteerd en gevangen gezet in 1618. Aan de gevangenschap op Loevestein kwam in 1621 een eind door zijn ontsnapping in een boekenkist. Van Grotius' oeuvre, dat onder andere juridische, godsdienstige, poëtische en tekstkritische uitgaven omvat, maakt het historische werk slechts een klein gedeelte uit. Grotius zette in Frankrijk het werk aan zijn grote geschiedwerk over de Opstand (zie: f) voort. Sedert 1634 was hij tot aan zijn dood Zweeds gezant in Parijs.

a Liber de antiquitate reipublicae Batavicae. Lugduni Batavorum 1610 [60 pp.; 4^o]; in: Chronicon Hollandiae. De Hollandorum republica et rebus gestis commentarii Hugonis Grotii lani Dousae* patris lani Dousae filii. Lugduni Batavorum 1617; in: Respublica Hollandiae et urbes. Lugduni Batavorum 1630, 11-87; Amstelodami 1633.

De uitgave van 1633 heeft een iets afwijkende titel: Liber de antiquitate et statu reipublicae Batavicae.

Tractaet vande oudtheydt vande Batavische nu Hollandsche Republique. 's-Gravenhage 1610; Haarlem 1636, 1639, 1641 (zowel zelfstandig, als met de ‘Inleydinghe tot de Hollandsche rechtgheleerdheydt’), 1651, G.C. Molewijk, ed. Weesp 1988 (facs.); Amsterdam 1651; in: H. Grotius, Nederlandische jaerboeken ... Amsterdam 1681 (zie: f); in: P.C. Tacitus, Antiquitates Germaniae. Amsterdam 1714, 1728, 1756; Utrecht 1757.

De l'antiquité de la République des Hollandois, in: Deus harangues panégyriques, l'une de la pais, l'autre de la concorde ... Amsterdam 1648.

A treatise of the antiquity of the commonwealth of the Battavers, which is now the Hollanders ... London 1649, 1652.

De uitgave van 1652 heeft als titel: The antiquity of Common-wealth.

b Grollae obsidio cum annexis anni MDCXXVII. Amstelredami 1629 [25 pp.; f^o].

[p. 161]

Beleegeringh der stadt Grol, met den aenkleeven des jaers MDCXXVII, in: H. Grotius, Nederlandtsche jaerboeken ... Amsterdam 1681 (zie: f).

c Dissertatio de origine gentium Americanarum. S.l. 1642 [13 pp.; 8^o]; [Paris?] 1642; in: P. Albinus, Commentatio de linguis peregrinis. Vittembergae 1714, 36-47.

On the origin of the native races of America. Edinburgh 1884.

d De origine gentium Americanarum, dissertatio altera adversus obtrectatorem [=J. de Laet*]. Parisiis 1643 [30 pp.; 8^o]; [Amsterdam] 1643 (met omgekeerde titel: Dissertatio altera ...); in: J. de Laet, Responsio ad dissertationem secundam Hugonis Grotii ... Amstelrodami 1644 (zie: 283, d).

e Historia Gotthorum, Vandalorum et Langobardorum: ab Hugone Grotio partim versa, partim in ordinem digesta. Praemissa sunt ejusdem prolegomena, ubi regum Gotthorum ordo et chronologia, cum elogiis. Amstelodami 1655 [932 pp.; 8^o]; Amstelodami/Parisiis 1656.

Företal på Göthernes, Wänders och Longobarders historia, in: Norlandz chrönika och beskriffning. Wijsingzborg 1670, 1-104.

Dit is de Zweedse vertaling van de delen Prolegomena en de Elogia; het werk bevat voor het merendeel fragmenten van Procopius en anderen.

f Annales et historiae de rebus Belgicis. Amstelaedami 1657 [569 pp.; f^o], 1658. De druk van 1658 verscheen zowel in 12^o als in 8^o.

Annales et histoires des troubles du Pays-Bas. Amsterdam 1662; Amsterdam/Paris 1672.

De rebus Belgicis: or, the annals, and history of the Low-Countrey-Warrs. London 1665.

Nederlandtsche jaerboeken en historien, sedert het jaer MDLV tot het jaer MDCIX; met de belegering der stadt Grol en den aenkleven des jaers MDCXXVII; als ook het Tractaet van de Batavische nu Hollandtsche Republyk en de vrye zeevaert. Amsterdam 1681.

Hugonis Grotii et Famiani Stradae Latinitas. Loca selecta e Grotii Annalibus, et Stradae, De bello Belgico, decadibus. Hornae 1843.

Een keuze uit Grotius' Annales en uit De bello Gallico van F. Strada.

g Parallelon rerumpublicarum liber tertius: de moribus ingenioque populorum Atheniensium, Romanorum, Batavorum. Vergelijking der gemeene-besten door Hugo de Groot. Derde boek: over de zeden en den inborst der Athenienseren, Romeinen en Hollanderen. Uit een echt handschrift uitgegeeven, in 't Nederduitsch vertaald, en met aanmerkingen opgehelderd door mr. Johan Meerman, heer van Dalem en Vuren. 4 dln. Haarlem 1801-1803 [410 + 524 + 567 + 154 pp.; 8^o] (zie: 330, d).

[p. 162]

Over goede trouw en onbetrouwbaarheid (De fide et perfidia). 's-Gravenhage 1945.

Een afzonderlijke uitgave van hoofdstuk zes.

Literatuur

De Wind, 398-405; Van der Aa, VII, 452-466; NNBW, II, 523-528; H.C.A. Muller, Hugo de Groots ‘Annales et Historiae’ (Utrecht, 1919); W.S.M. Knight, The life and works of Hugo Grotius (Londen, 1925; New York, 1962); H.C.A. Muller, ‘Een weinig bekend werk van Hugo de Groot’, Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, XLII (1925) 805-817; H.F. Wright, ‘The controversy of Hugo Grotius with Johan de Laet on the origins of the American aborigines’, Bibliotheca Visseriana, VII (1928) 211-228; J.D.M. Cornelissen, ‘Hugo de Groot's Annales et Historiae de rebus Belgicis op den Index’, Mededeelingen van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome, VIII (1928) 161-172; C.C. Uhlenbeck, ‘Hugo de Groot en de oorsprong der oude bevolking van Amerika’, Mededeelingen der Koninklijke Akademie van wetenschappen, Afdeling Letterkunde, LXXII, serie B (1931) 53-69; J. en A. Romein-Verschoor, ‘Huig de Groot, het Delfts orakel’, in: idem, Erflaters van onze beschaving, Nederlandsche gestalten uit zes eeuwen (4 dln.; Amsterdam, 1938-1940) II, 36-69; J. Bell, ‘Hugo Grotius: historian’ (Ongepubliceerde dissertatie; Universiteit van Columbia, 1973); G. Gliozzi, Adamo e il Nuovo Mondo. La nascita dell' antropologia come ideologia coloniale: dalle genealogie bibliche alle teorie razziali (1500-1700) (Florence, 1976); Chr. Gellinek, Hugo Grotius (Boston, 1982); C.L. Heesakkers, ‘Grotius als geschiedschrijver’, in: Het Delfts orakel Hugo de Groot 1583-1645 (Delft, 1983) 103-110; A.E.M. Janssen, ‘Grotius als Geschichtsschreiber’, in: The world of Hugo Grotius (1583-1645). Proceedings of the international colloquium organized by the Grotius committee of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences Rotterdam 6-9 April 1983 (Amsterdam/Maarssen, 1984) 161-178; H.J.M. Nellen, ‘The significance of Grollae Obsidio in the development of Grotius' relations with the fatherland’, Lias, XI (1984) 1-17; E.O.G. Haitsma Mulier, ‘Grotius, Hooft and the writing of history in the Dutch Republic’, in: A.C. Duke, C.A. Tamse, ed., Clio's mirror, historiography in Britain and the Netherlands. Britain and the Netherlands VIII, papers delivered to the eighth Anglo-Dutch historical conference (Zutphen, 1985) 55-72.

J. ter Meulen, P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius ('s-Gravenhage, 1950); Briefwisseling van Hugo Grotius. P.C. Molhuysen, ed., I-II ('s-Gravenhage, 1928-1936), B.L. Meulenbroek, ed., III-XI ('s-Gravenhage, 1961-1981), P.P. Witkam, ed., XII (Assen, 1986; uitgave wordt voortgezet).